mensen
Hartdonors: jonge
ernstig ongeluk
na een
Eerste Concorde uit hangar
Aan alle winkelaarsters,
autobezitters, boekenkopers,
benzinetankers, in-de-stad-eters,
bioskoopgangers
U kunt nu contant betalen
zonder geld-op-zak!
Betaalpas Betaalcheques
de moderne, veilige manier van
geld ontvangen.
Open strijd om eerste plaats in straaltijdvak
Wasjkansky
was ideale
hartpatiënt
Aan alle verkoopsters,
garagehouders, boekhandelaren,
pompbedienden, obers,
kassières...
Chequebetaling is nu even goed
als contante betaling!
Betaalpas Betaalcheques
de moderne, veilige manier van
geld ontvangen.
Kamer ongerust over
samengaan dagbladen
DINSDAG 12 DECEMBER 1967
DE LEID SE COURANT
ADVERTENTIE
De gezamenlijke Nederlandse banken bie
den u een nieuwe service: de (groene)
Betaalpas en Betaalcheques. Samen ver
vangen ze contant geld. U kunt er vrijwel
alles mee betalen. Wilt u ook gebruik maken
van deze gemakkelijke manier van betalen?
Als u een bankrekening hebt kunt u Betaal
pas en Betaalcheques aanvragen bij uw
eigen bankkantoor. En als u geen bankre
kening hebt? Dan moet u er beslist een
openen: een kleine formaliteit. Ook u komt
dan in aanmerking voor een Betaalpas en
Betaalcheques. Loopt u eens binnen bij een
bankkantoor in uw buurt. Er ligt een handig
boekje voor u klaar over deze prachtige,
kosteloze service.
(Van onze luchtvaartredacteur)
TOULOUSE Op een
vliegveld b(j Toulouse is
gisteren de eerste super-
sone Frans-Britse Con
corde uit de produktie-
hangar gerold. Hiermee
is de spaYinirift, dfó dë in
ternationale luchtvaart
wereld thrns gevangen
houdt, omtrent de vraag
wie heft eerste supersone
verkeersvliegtuig in de
lucht zal brengen, nog
een paar graden gestegen. Sinds de Rus
sische vice-minister voor Luchtvaart
Stefan Hadysjev op 25 mei tijdens
persconferentie op de Parijse luchthaven
Le Bourget voorzichtig zei: „De eerste
vlucht van de Tupolev-144 is voorlopig
niet te verwachten, maar wel zal het
eerste exemplaar binnen enkele
den de produktieband verlaten", is het
ene gerucht na het andere opgedoken
over een naderende proefvlucht van deze
Tu-My, die volgens het in 1965 op- Le
Bourget voor het eerst op schaal ver
toonde model, opvallend veel op de Con
corde lijkt.
De Fransen en Britten toonden in de
afgelopen zomer op Le Bourget een mo
del op ware grootte van de Concorde.
Vorige v/eek werd bekend dat het eerste
prototype (een tweede kordt in Engeland
gebouwd) snel zijn voltooiing naderde.
Toch was de zo in luchtvaartkringen
geheten roll-out" gisteren voor velen
nog een verrassing. Het Concordeproject
heeft alle denkbare en ook een flink aan
tal haast ondenkbare moeilijkheden ge
had. Niettemin is men ruimschoots bin
nen de gestelde tijdslimieten gebleven.
De eerste proefvlucht is gepland voor
28 februari van het volgend jaar. Pas in
1971 echter zullen de eerste Concorde-
exemplaren gezamenlijk zoveel vlieguren
hebben gemaakt, dat een certificaat van
luchtwaardigheid kan worden afgegeven
waarmee het toestel vrij komt voor de
burgerluchtvaart.
De Amerikaanse supermaatschappij
Pan American zal het eerste exemplaar
ontvangen. Deze maatschappij is de eer
ste van de 16 die tot nu toe gezamen
lijk 74 Concordes, elk 76 miljoen guldén
kostend, hebben besteld. Bij deze 16 be
vindt zich niet onze K.L.M. De Neder
landse maatschappij ziet voor de Con
corde in haar structuur geen rendabele
Brosio bezorgd
over Sovjetvloot
in Middell. Zee
(Van o
t correspondent)
BRUSSEL Aan de vooravond van
de NAVO-ministerraad verklaarde secre
taris-generaal Manlo Brosio „uiterst be
zorgd te zijn over het toenemende ver
schijnen van Russische vlooteenheden in
het Middellandse-Zeegebied".
Zowel op de ministerraad als in de
vergaderingen Van het Defence Plan
ning Comittee de bijeenkomst van
de ministers van Defensie zal aan dit
verontrustend verschijnsel grote aan
dacht geschonken worden. Secretaris-ge
neraal Brosio zei, verwijzend naar een
vandaag gepubliceerde lijst van oost-
westcontacten in het afgelopen jaar,
dat al deze contacten op economisch,
cultureel en politiek gebied geen sub
stantiële verandering gebracht hebben
in de militaire .spanning tussen oost en
west. De NAVO-landen, vooral ook de
leden-landen, die aan de Middellandse
Zee liggen, zien met grote zorg de Rus-
siche activiteiten aan.
positie. De K.L.M. neemt kennelijk het
mogelijke „prestigeverlies" om te wach
ten op de drie jaar latere, maar veel
grotere, snellere en meer geavanceerde
Boeing SST. Het ook op het gebied van
internationale technologische samenwer
king ongelooflijk gecompliceerde Concor
deproject (aan het vliegtuig werken 350
Franse firma's, 250 Britse en ruim 30
Amerikaanse mee) is ironische spe
ling van het lot in het laatste jaar
tweemaal in het nieuws gekomen, pal na
generaal De Gaulle's veto's tegen Enge
land. Nog geen twee weken na het be
faamde „fluwelen veto" van de afgelopen
meimaand, was het Concordemodel het
klapstuk van de luchtvaartsalon op Le
Bourget. Nu, nog geen twee weken na
De Gaulle's televisieveto, rolt de machine
vrijwel kant- en klaar uit de produktie-
hal, onder getuige van een legertje Fran
se en Britse genodigden.
De Fransen en Britten hebben elkaar
destijds gevonden op grond van verschil
lende motleven. De Concorde, In aanzet
een Frans ontwerp, was voor Frankrijk
vooral een prestigeobject geworden,
waarbij als extra-voordeel nog kwam
dat de Franse vliegtuigindustrie in de
gelegenheid kwam geheel nieuwe erva
ringen op te doen. Het project was voor
Frankrijk echter te dunr, de belangrijk
ste reden waarom men een partner zocht.
Dat de Franse keuze al by voorbaat op
de Britten viel, lag voor de hand. Enge
land Immers is nog altijd op technolo
gisch gebied de rest van Europa voor
uit. De Engelsen evenwel hadden be
hoefte aan een dergelijk project, ener
zijds om het technologische vernuft op
peil te houden, anderzijds om een dam
op te werpen tegen de beruchte en In
die jaren naar een climax neigende
„braindraln", de export van hersens
naar de Verenigde Staten. Engeland be
zat echter evenmin het geld voor een
dergelijk project. Vandaar dat de samen
werking er kwam.
Zoals men zich herinneren zal, heeft
de samenwerking verschillende keren
aan een zijden draad gehangen, vooral
door financiële problemen in Engeland.
Toen Labour kort na de machtsovername
drastisch ging besnoeien op de vlieg
tuigontwikkeling, kwam ook al direct de
Conrode in gevaar. Dat is zo gebleven
temeer nog, omdat de Concorde steeds
duurder en duurder werd. De achter
eenvolgende ministers van Luchtvaart
echter hebben telkens weer het project
weten te redden. Gisteren zei de Britse
minister van Technjek Anthony Wedge-
wood Benn: Er mag aan Franse zijde
het een en ander ontbreken aan de goede
wil om met Engeland in de E.E.G. sa
men te werken, de Britten van hun kant
hebben vandaag opieuw hun goede wil
getoond Dit was overigens een grap,
want het sloeg op het feit dat de Britten
uiteindelijk erin hebben toegestemd om
de naam van de Concorde ook voor eigen
Brits gebruik op de Franse manier te
spellen. Dus met een „e" op het eind.
Tot nu toe heette de Concorde in Enge
land Concord.
Capaciteit
Tot slot nog enkele gegevens over de
Concorde: Het toestel zal de afstand
ParijsNew York in goed 3,5 uur vlie
gen. Hest toestel vliegt tweemaal zo snel
als het geluid (plusminus 2300 km per
uur) en het kan 141 passagiers vervos-
ren (Tupolev 144 waarschijnlijk maar 120
en de Boeing SST 3 maal de geluids
snelheid met 320 passagiers).
Ieder van de vier Olympus-Snecma-
motoren zuigt evenveel lucht aan als de
gezamenlijke ademcapaciteit van 1 mil-
loen mensen. Deze motoren verbruiken
daarbij 450 liter brandstof per minuut,
maar ontwikkelen gezamenlijk dan ook
een stuwkracht die gelijk staat aan die
van de „Queen Mary" ofwel 5500 forse
sportauto's.
KAAPSTAD (AP) Begin november 1967,
nadat enige weken eerder met succes een nier
transplantatie (in het Groote Schuurziekenhuis)
was uitgevoerd, werd besloten een menselijke
harttransplantatie te proberen. Tien jaar er
varing in open hartchirurgie en vier jaar on
derzoekingen met de transplantatie van mense
lijke organen hadden ons vertrouwen gegeven
in deze taak te slagen. Het duurde niet lang
Daar gewoonlijk zo weinig tijd be
schikbaar is tussen het tijdstip van een
ongeluk en het tijdstip waarop de dood
bij een ernstig gewonde patiënt intreedt,
werden van te voren alle mogelijke
voorbereidingen getroffen voor de voor
gestelde operatie. Het gehele team dat
óbij de transplantatie-operatie zou zijn
betrokken verkeerde voortdurend in
staat van paraatheid.
Twaalf eenheden vers bloed werden
getrokken van 12 nieuwe vrijwilligers en
werden dagelijks gecontroleerd voor het
geval dat zij nodig zouden zijn voor de
voorgestèlde operatie.
Denise Darvall
Zaterdag 2 december werd een jonge
vrouw, mej. Denise Ann Darvall, in het
Groote Schuurziekenhuis opgenomen,
die kort daarvoor ernstige verwondin
gen bij een (auto)ongeluk had opgelo
pen. Onmiddellijk werd met alle kracht
geprobeerd de levensprocessen weer op
gang te brengen, maar toen zij kort
daarna door een neuroloog werd onder
zocht, verklaarde deze dat zij een dode
lijke beschadiging aan de hersenen had.
Men bleef proberen de levensgeesten op
te wekken en intussen werd toestem
ming van de vader van het meisje ver
kregen om haar hart en nieren na de
dood te verwijderen voor transplantatie
operaties.
Het team werd gealarmeerd en het
gewonde meisje en mr. Wasjkansky
werden naar twee operatiezalen naast
elkaar overgebracht, waar de voorbe
reidingen voor twee gelijktijdige open
hartoperaties werden voortgezet. Bij 't
bloedonderzoek van het gewonde meisje
bleek dat de rode en de witte cellen
vrijwel volmaakt verenigbaar waren
met die van mr. Wasjkansky, hetgeen
een grote aanmoediging voor ons was.
om een patiënt te vinden die in aanmerking
kwam voor een harttransplantatie. Mr. Louis
Wasjkansky werd beschouwd een ongeneeslijke
hartkwaal te hebben. Hij f had ook de juiste
mentale instelling en morele moed om zich aan
deze nieuwe operatie te onderwerpen. Zijn
bloed werd onderzocht om de antigenen vast te
stellen welke op zijn rode en witte cellen zouden
ageren, daar dit ons zou helpen een geschikte
donor uit te zoeken in een volgend stadium
door een vergelijking van een soortgelijke antl-
genische analyse van de mogelijke donor. Een
geschikte donor zou een jong persoon moeten
zijn met natuurlijk een dodelijke kwaal of ver
wonding, maar met een onbeschadigd hart.
Geschikte jonge mensen in deze categorie zijn
vrijwel uitsluitend pntiënten die ernstige on
gelukken hebben gehad.
Operatie
Het werd duidelijk dat onze behande
ling van het gewonde meisje snel te
kort schoot om een fatale afloop te
voorkomen en om 01.30 uur zondags
werd mr. Wasjkansky onder narcose
gebracht.
De operatie begon binnen een half
uur na het begin van de open hartope
ratie. Nadat het lichaam van mr.
Wasjkansky bevroren was om zijn vita
le organen te beschermen, overleed het
gewonde meisje en het elektrocardio
gram stelde een volledige hartverlam
ming vast.
Het hart van het meisje werd openge
legd en verbonden met een hartlongma-
chine en begonnen werd het hart in de
hartlongmachine te koelen. Toen haar
hart voldoende afgekoeld was werd het
verwijderd door de voornaamste aderen
en slagaderen los te maken en werd het
losgekoppeld van de hartlongmachine in
de eerste operatiezaal. Haar hart werd
naar de tweede operatiezaal overge
bracht waar het binnen een paar minu
ten opnieuw verbonden werd aan
tweede hartlongmachine en met koud
bloed werd gevoed. Dit duurde voort tij
dens het binnenbrengen van het hart.
Er werd een klem op de aorta
mr. Wasjkansky gezet om zijn hart te
isoleren van de bloedcirculatie in het
lichaam en zijn ernstig beschadigde
hart werd uitgesneden, waarbij delen
van beide hartkamers achtergelaten
waren om te dienen als de stam w;
op het nieuwe hart zou worden geënt.
Verbinding
Terwijl de rest van het lichaam
mr. Wasjkansky verder door de hart
longmachine werd gevoed, werd het do
norhart op zijn plaats gebracht, waarbij
fijne zijden hechtingen werden gebruikt
om de aders en de voornaamste slag
aders van het nieuwe hart te verbinden
met die van mr. Wasjkansky.
Eerst werden de linkeraderen van de
patiënt en het nieuwe hart aan elkaar
verbonden en daarna werd dit op gelij-
ADVERTENTIE)
NAAM VAN DE BANK
BETAAL TEGEN DEZE CHEQUE AAN
B.M. de Vries
9 1 2 5 5 6 7
0000 - No.
Betalen met Betaalcheques betekent zeker
heid. De gezamenlijke Nederlandse banken
hebben een nieuw, veilig systeem ontwik
keld: (de groene) Betaalpas en Betaal
cheque. De banken garanderen uitbetaling
van elke Betaalcheque tot f 50,-. U bent
dus zeker vèn de betaling. U kent toch al
het handige boekje over deze nieuwe bank-
service? Vraagt u er anders vandaag nog
één bij het bankkantoor in uw buurt
ke wijze met de rechteraderen gedaan.
Vervolgens werden de gescheiden ein
den van de longslagaders aan elkaar
gehecht en tenslotte werden de twee
aorta's verbonden. De klem op de aor
ta van mr. Wasjkansky werd verwij
derd en het nieuwe hart werd gevoed
met bloed dat uit de hartlongmachine
in de aorta werd gepompt.
De lucht werd verwijderd uit alle
hartkamers en met het opnieuw ver
warmen van het bloed in de hartlong
machine werd een begin gemaakt. Toen
de juiste temperatuur was bereikt werd
het nieuwe hart een elektrische schok
gegeven door middel van elektroden die
aan iedere kant van het hart waren ge
plaatst en ongeveer twee uur en een
kwartier nadat het tot stilstand was ge
komen begon het opnieuw te slaan.
Verivarming
het lichaam van
mr. Wasjkansky duurde voort en een 20
minuten later werd de stroom uit de
hartlongmachine verminderd en nam 't
hart beetje voor beetje de bloedsomloop
over. Tien minuten later werd tenslotte
de hartlongmachine uitgeschakeld en
het nieuwe, hart sloeg krachtig ter on
dersteuning van het bruisende leven in
het nieuwe lichaam.
De slangen waarmee de patiënt aan
de hartlongmachine lag werden verwij
derd en zijn borst werd gesloten. Een
röntgenopname van zijn borst toonde
dat alles goed functioneerde en het elek
trocardiogram was bevredigend.
Mr. Wasjkansky werd de kans gege
ven weer bfj bewustzijn te komen en
vervolgens ongeveer uur nadat de
operatie begonnen was, werd hij terug
gebracht naar de steriele nabehande-
llngskamer. De kunstmatige ademhaling
duurde voort hoofdzakelijk als preven
tieve maatregel, en gedurende de rest
van de zondag ging zijn toestand bevre
digend vooruit.
De kunstmatige ademhaling werd de
volgende morgen stopgezet en sinds die
tijd heeft hij bevredigend adem gehaald,
zijn hart heeft goed gefunctioneerd en
zijn vooruitgang na de operatie is in Ie
der opzicht uitstekend geweest.
Vliegveld nabij
Tilburg gewenst
(Van onze correspondent)
TILBURG „In het noordoosten van
Loon op Zand dient een luchthaven te
komen, waarvan kleine vliegtuigen ge
bruik kunnen maken. De enorme groei
van het wegverkeer maakt het scheppen
van een luchtverbindlng vanuit het
stadsgewest Tilburg nodig. Mogelijk kan
een van de militaire vliegvelden In de
omgeving, b.v. Gilze-Rijen, hiervoor
beschikbaar komen". Deze suggestie
wordt gedaan door de werkgroep ver
keer voor het stadsgewest Tilburg.
Welgemoed ligt de heer Louie
Waejkaneky in zijn bed in het
Oroote Schuurziekenhule in Kaap
stad. Zijn toestand blij/t vooruit
gaan. HU heeft gisteren een krant
gelezen en bezoek gehad van een
minister, die hem de gelukwensen
van de regering overbracht. Begin
januari, zo is bekendgemaakt
hopen de chirurgen een nieuwe
harttransplantatie te verrichten.
Maar de enorme kosten en het
onvoldoende beschikbaar zijn van
specialistische teams verhindert,
dat deze operaties in de toekomst
op grote schaal zullen worden
uitgevoerd.
VOORSCHOT
VOOR
DAGBLADEN
IN NAUW
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Mi nis lor Klompé
van Cultuur, Recreatie en Maat
schappelijk Werk overweegt over
te gaan tot een voorsohotregellnv
uit tv-reclanie voor de dagbladen.
Overleg over do compensatie voor
eventuele schade door de tv-recln-
me ls gaande met de Nederlandse
Dagbladpers, de NOTU en de
„Nieuwsbladen".
Een en ander deelde de minister
gisteravond mee ln de Tweede Ka
mer naar aanleiding van verschil
lende opmerkingen van Kamerle
den, waarbij de verontrusting uit
gesproken werd over de concen
traties ln de dagbladwereld. Me
vrouw G. Brautlgam (P.v.d.A.)
vroeg de minister ln dit verband
een staatscommissie ln te stellen,
die deze kwestie moet onderzoe
ken. Voor deze commissie voelde
de minister niet zoveel. De pers-
raad, zei ae, werkt uitstekend. De
raad kan wellicht uitgebreid wor
den met enkele lieden. Men is er
slagvaardig genoeg om snel te
kunnen reageren. De minister zei
de ongerustheid van de Kamer
over de sterke concentraties ln de
dagbladwereld te delen. ZIJ was er
ook mee eens, dat alles gedaan
moet worden om de gevarieerd
heid van de pers te handhaven.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De concentraties in de
krantenwereld hebben verontrusting
teweeggebracht in de Tweede-Kamer-
gelcderen. Vooral de P.v.d.A.-afgevaar
digde mevrouw G. Brautlgam drong er
krachtig bU minister Klompé op aan. dat
alles wordt gedaan om het mogelijk te
maken een zo groot mogelijke diversiteit
van berichtgeving te handhaven.
„De recente samenwerking tussen de
Nederlandse Dagblad Unie en het Tele
graafconcern heeft de publieke opinie
een schok gegeven. Temeer omdat de
redacties verschillend denken over de
journalistieke ethiek". Mevrouw Brautl
gam vroeg zich af, waartoe dit zou gaan
leiden en wat de volgende concentraties
zullen zijn. Zij vroeg de minister met
klem een staatscommissie in te stellen
onder leiding van de voorzitter van de
persraad. De P.v.d.A.-afgevaardigde
vroeg zich af of de diverse kranten ge
zamenlijk gebruik kunnen maken van
technische apparatuur, zonder dat zulks
leidt tot redactionele samenwerking zo
als ook bij radio en televisie het geval Is.
Haar betoog werd ondersteund door
o.a. drs. E. C. Visser (D '66), die de mi
nister vroeg een zodanig financieel kli
maat te scheppen, dat de situatie van de
gehele pers wordt verbeterd. Hij dacht
met name aan verlaging van de omzet
belasting, de telex- en telefoonkosten en
de posttarieven alsmede een spoedige
verdeling van de televisiereclamegelden.
Voorts stelde hij stimulerende maatre
gelen voor ten behoeve van de kranten-
papierindustrie.
Ook de heer G. A. Kleft (A.R.P.) sprak
zijn verontrusting uit over de toestand
in de krantenwereld. Met betrekking tot
de Nederlandse Televisiestichting zei de
heer Kieft, dat te veel zendtijd negatieve
Invloed heeft op een gezonde ontwikke
ling. Hij vroeg zich af, of het wel ver
antwoord is om 40 procent van de totale
zendtijd ter beschikking te stellen van
de N.T.S.
