De sneldichter KERST-SNEEUWVAKANTIE YOOR RUIM 50.000 NEDERLANDERS Ook warme &ÊSiÊÊÊUni$£ÊÊÈÊÊËM landen steeds meer in trek Die doods schreeuw hield me nachten wakker" BELGES - ALLIES Bethlehem alleen voor christenen DINSDAG 5 DECEMBER 1967 DE LEIDSE COURANT PAGINA 7 IN de bossen rond het Zuid-Lim burgse Epen, vlak over de grens, staat 'n voor Europa uniek monu ment. Een gedenkteken opgericht ter nagedachtenis van de slachtof fers, gedood door de elektrische prik keldraadversperring, die de Duitsers In de eerste wereldoorlog van Ant werpen tot Aken hadden aangelegd. Bijna tweehonderd kilometer ver slin gerde deze tweeduizend voltbarrlcade zich door heide, bossen kaalgehakte percelen en langs waterlopen. De Duitse bezetters hadden dit elektri sche gordijn nodig geacht om een ein de te maken aan de toenemende vlucht van duizenden Belgische bur gers en militairen, officieren en krijgsgevangenen. In 1916 sloegen Russische krijgsgevangenen bij het Belgische Teuven, zwaar bewaakt door Feldgendarmerle met honden de palen voor deze versperring in de grond. Russische krijgsgevangenen waren ook de eersten, die in een mo ment van dolle woede een run naar de vrijheid waagden en er geëlektro- kuteerd werden. Ook Nederlanders behoorden tot de slachtoffers. De Nederlandse grensbe wakers maakten door het draad wel eens een praatje met de mannen aan de overkant. Zij wisselden sigaretten uit en af en toen vloog een pakje kof fie over de drie meter hoge versper ring. Op de grensstreekbewoners had het draad een magische aantrekkings kracht. Boeren, die in de omtrek aan het werk waren, lieten de waarschu wingsborden met de doodskoppen links liggen en gingen waaghalzig een kijkje nemen. Een zondagse wande ling naar de grens behoorde voor nieuwsgierige grensstrekers tot de ge bruikelijke attracties. Ondanks alle maatregelen, gemotori seerde patrouilles en de bewakings honden riskeerden vele Belgen hun le ven door een sprong over de dodelij ke draadomheining te wagen. De jon ge graven De Sècillon, die in St. Pie- tersvoeren woonden, hielpen honder den krijgsgevangenen en ondergedo ken Franse en Belgische officieren in de bossen van' Teuven en Epen over de grens. Zij kenden de zwakke pun ten van de dodelijke versperring en ontdekten enkele lugubere mogelijk heden om door de hoogspanningsdra den heen te kruipen. Bij een van de ze pogingen om gevluchte Franse of ficieren naar de overkant te brengen, werden de adelijke jongelui door in een hinderlaag liggende GrenzschUt- zen overvallen en gearresteerd. De rest van de oorlog sleten zij in het krijgsgevangenenkamp Sennelager bij Paderborn. De 75-jarlge graaf Lionel de Sècillon woont thans in Kasteel Sinnich te Teuven, op enkele honderden meters van de plek waar hij vijftig jaren ge leden gevangen genomen werd. Hierbij zijn verhaal, zoals hij het aan onze verslaggever vertelde. „Het was wat men noemt Allerheili- genweer. Druilerig, miezerig, nat. Wij slopen zwijgend door het struikgewas. Achter mij volgden drie Franse offi cieren: die waren in een of ander Duits krijgsgevangenkamp op de loop gegaan. Mijn broer sloot de rij. Wij hadden die nachtelijke tochten al va ker ondernomen. Misschien waren wij zorgeloos geworden. Wij waren net achttien jaar. Ge kent dat wel. Dan durft men alles. Later heb ik dikwijls gedacht: wat zijn we stom geweest! Hoe dikwijls hadden zij ons wel niet kunnen neerknallen. Op een meter of tien van de versper ring bleven wij een uurtje onder de bomen staan. Van alle kanten hoorde Je nachtelijke geluiden. Dat was ons vertrouwd, een opvliegende uil, het ritselend kraken van vluchtend wild. Daar tussendoor zochten wij gespan nen naar de signalen der patrouilles, stappende laarzen, de metalen klank van koppelriem, bengelende eetnap of het spannen van een geweer. De nacht gaf niets verraderlijks prijs. Het is helemaal mis gegaan. Op het moment dat die eerste Fransman met zijn polsstok een aanloop nam, flitsen van drie, vier kanten schijnwerpers aan, bulderden Duitse commando's en gierden de kogels door het kreupel hout. Die derde Fransman heeft het toch nog geprobeerd. Hij wilde dwars door het prikkeldraad heen en was op datzelfde moment dood. Van zijn doodsschreeuw heb ik nachtenlang niet geslapen. In het gevangenkamp werd ik daar nog angstzwetend wak ker van. Ik zag in mijn dromen als- Reuzen Het heeft nog een tijdje geduurd voor dat de «dode kon worden weggehaald. Eerst moest ergens in de verte de stroom worden uitgeschakeld". Lionel, graaf De Sècillon was zestien jaar toen de oorlog uitbrak en dus te jong voor het leger. „Van origine zijn wij Fransen, maar ik ben geboren in het Nederlandse Hoogcrutz. Tijdens de eerste wereldoorlog woonden wij in het Pavilion te St. Pletersvoeren. De boeren zaten midden in de oogst, toen de Uhlanen door de velden re den. Reuzen te paard, met van die ho ge mutsen. Uhlanen daar hadden wij als kind de schrikbarendste verhalen over gehoord. Zij namen onmiddellijk onze paarden in beslag, maar voor de rest gedroe gen zij zich correct. Er viel mee te praten. Vierentwintig uur later brandde Visè, nachtenlang, de bombardementen op de forten van Luik dreunden tot in de Vierentwintig uur later brandde Visè, over de brandschatting van Leuven. Wij werden in een oogwenk fiere be wuste Belgen, die alles wat Duits was, verbeten gingen haten". De graaf haalt zijn herinneringen op in de énige verwarmde kamer van zijn kasteel. „Kasteel Sinnich" was eeuwen geleden een klooster. Alle maal grote zalen. Die kun je niet verwarmen. Tijdens AUX VICTIMES qui pcrirail ici nar Ie lil élcctrique 1914 1918 trigé par Mr Ie comie J.t! 0UIMM0N1 en 1020 muiilè par les nazis en 40-45 rcslauré' en 1002 Lionel, graaf da Sècillon, vertelt cUn angstwekkende ervaringen in de grensbosscn van Epen en Teuven tijdens de eerste en de tweede wereldoorlog. het wandelen door de straatbrede kloostergang wijst hij op de talrijke wapenrekken langs de muur. Harnas sen, bajonetten uit de Franse revolu tie, Pruisische cavaleriesabels, pisto len en musketten „Die elektrische ver sperring, kwam pas in 1916. Die Duit sers moesten wel iets doen. Vooral aan deze kanten, met al die bossen. Jon- derden burgers zijn in onze bossen over de grens gevlucht, Belgische en Franse militairen, die achter het front waren geraakt of in krijgsgevangen schap konden ontvluchten. Ook Duitse deserteurs. Er werd bovendien gewel dig gesmokkeld, dat lieten de Duitsers aanvankelijk oogluikend toe". Van lieverlee werd ons Pavilion een soort onderduik-adres. Zo wat fluis tert de een naar de andere door. Mijn broer Harmei en ik hadden onder aardse schuilgaten gegraven. Daarin verstopten zich die militairen, die zich via Nederland, Vlissingen en Enge land weer bij het leger wilden voe gen. Na de oproep van koning Albert tot alle jonge mannen in het bezette gebied om te vluchten, om zich bij het Belgische leger aan te sluiten, werd het hier een compleet door gangshuis. Polsstok De mannen, die wij overbrachten, moesten bij ons van te voren enkele dagen oefenen in 't polsstok-springen. Die afsperring was drie meter hoog. Die hadden wij bij ons nagebouwd. Franse militairen namen meestal die moeite niet. Die slopen soms kilome ters ver door Duitsland en bezet Bel gië en arriveerden met dertig, en veertig man tegelijk. Zij stonden on der commando, 's Nachts werd zon der aarzelen een meter of vier uit die omheining geknipt, met grote geïso leerde tangen. Ik heb een Franse of ficier meegemaakt, die stond met ge laden pistool in de hand achter zijn mannen te jagen. Want niet iedereen was zo gretig om zich na allerlei nachtmerries aan het front weer hals over kop bij zijn leger te storten. In Warsage lag een Russisch krijgs gevangenkamp. De Russen hebben de grote weg Aken-Brussel aangelegd voor de militaire transporten. Ook een spoorbrug bij Moesnet. Op een man netje meer of minder keken de Duitse pioniers niet. Volgens de ver halen is daar een enkele maal een Rus naar beneden gevallen in de fun damenten die men bezig was te storten Die Duitsers joegen maar storten. Die Duitsers joegen maar: „8chnell, schnell". Een verongelukte man moest blijven liggen. Het beton werd er gewoon boven op gestort. De mensen in de Voerstreek geloven nog altijd dat er Russen in de fundamen- Die krijgsgevangenen waren wel on gelooflijk taai. Zij moesten voortdu rend langs die elektrische lijn herstel lingswerkzaamheden verrichten. Som migen zijn naar Nederland gevlucht, gewoon door via een ton te kruipen. Die schoven zij tussen de elektrische draden door. Onder water Anderen hadden ontdekt dat de Duit sers de stroom uitschakelden bij on weer of tijdens stortbuien. Het draad liep op èèn plaats vlak boven het ri viertje de Gulp. Als het langdurig bleef regenen, moest de stroom uit, omdat de kabel onder water kwam te staan. Mijn broer Harmei is bij die gelegenheid meerdere malen onder het draad door naar Nederland ge zwommen om eten te halen, of om jonge Belgen weg te brengen". „Na de oorlog heeft de baron d'Oultremont van kasteel Beusdal op de plaats van die verschrikkelijke afrastering een monument opgericht. De Duitsers bliezen 't in de tweede wereldoorlog op. Op de oude gedenkplaats stond na melijk iets te lezen over Teutoonse barbarie. Daar is toen een speciale SS-ploeg bij te pas gekomen. In 1962 is het weer hersteld. Voor zijn hachelijke vlucht-hulp, kreeg graaf Lionel van Belgische zij de nooit een dankwoord. „Ah, nee hé. Ik was gevangen genomen en heb twee Jaar vastgezeten. Dat is toch geen prestatie om merci voor te zeg gen. Wel van De Gaulle heb ik na de tweede wereldoorlog een dankoorkon- de gehad. Ons kasteel was een onder duikadres voor gevluchte piloten Wij hebben ongeveer vijftig Franse piloten verborgen. Ja, hoe kwam dat? Die mensen werden tot Epen ge bracht, daar werd hun verteld, ga maar naar burgemeester De Sècillon. (Ik ben hier 42 Jaar burgemeester ge weest). Dat is een goeie, ook een Fransman. Wij wisten van niks. Goed die mensen werden hier later door de Witte Brigade opgehaald. Ge kent dat wel, mensen praten en pra ten. Dat hoorden de Duitsers ook. Wij kregen verschillende keren huiszoe kingen. Er waren toen gelukkig geen onderduikers. Die oorkonde van De Gaulle ligt er gens in een kast. Ik hoef ze niet te zoeken, hè. Ik zou ze zo gemakkelijk niet terugvinden. Want aller, ge wordt voor zo iets niet beloond. Juist alsof wij van te voren gedacht hadden, nou gaan wij mensen helpen vluchten. Die mannen stonden op zekere dag voor ons, en wilden over die draad heen, of onderduiken. Voordat wij het goed beseften «aten wij er midden in. Dat is toch niks bij- FRITS VAN DER VELDE: „Mijn dochter heeft 't ook een beetje" daar Nou, ènof As jo me nouofDie Met ruw geweld hebben de sneldichters hun aderen weer opengesneden. Enkele weken per jaar laten zq hun gedirhtenstroom breed vloei en. Maar zelden stolt het bloed, dat door de aderen vloeit. Op Neerland» dier bare grond rijmen zij voor Sinterklaas. Eigenlijk zijn de sneldichters SlnVerklaas zelf, maar ierwille van het hechte geloof in de heilige man, noemen z\j zich diens knechten. De sneldichter kan rijmen en dichten zon der zijn hemdje op te lichten. Zijn hemdje oplichten doet ook sneldichter Frits van der Velde niet. Niet alleen omdat hij al gepensioneerd is en de waardigheid der jaren heeft mee te dragen. Hij is vader van een grote dochter („zij heeft het ook een beetje"), dicht de rest van het jaar thuis, maar verlegt zijn werkterrein tijdens de weken voor Sinterklaas naar 'n muziek handel in een andere stad. Daar zit hij in een aan drie kanten met blauwe gor dijnen omfloerst zweet- Het was niet zonder enige schroom, dat hij vijf jaar geleden ermee begon. Hij voelde zich zo onzeker, dat hij in de winkel achter een gordijntje wilde weg kruipen. „Kom nou", zei de baas (een goede vriend van de sneldichter), „dat kun je niet doen". Hij biedt Frits immers in zijn advertenties aan als een attractie en een attractie verbergt zich niet achter een gordijn. Daarom dan ook kwam frits uit de vergetelheid om zich bloot te stellen aan a) mensen, die niet kunnen dichte.i, b) mensen, die te lui zijn om te dichten, c) mensen, die geen tijd hebben om te dichten en d) mensen, die wel eens willen zien of hij het ook werkelijk kan. Een mevrouw, die bij een plaatje een praatje op rijm wil „Of ik hem op de proef wil stellen Dat ïykt me niet nodig. Ik zie zo wel, dat hij het heeft". En inderdaad wurmt snel dichter Frits er in nauwe lijks vier minuten een ge dicht uit. Het telt maar liefst vier coupletten en op de koop toe geeft hjj nog een sneer. Steeds in om armend rijm, ontroerend door zijn eenvoud, treffend door een rijke woorden schat. Bij hem rijmt Sint niet op kind of Piet niet op niet. Zo werkt Frits Gegeven Gabrielle krijgt van Sinterklaas een plaat. Gabrielle rijdt paard en de kleine schenker weet de aardige anekdote te ver tellen, dat zty daarvan altijd stijve benen krijgt. Nu ont laadt het dichterbrein van Frits zich en aan zijn type machine ontrukt hij deze machtige slotstrofe Dat kon Sint zelfs in Spanje wel horen. Je stijve benen gaan nooit verloren. Wat een stijl Wat een „Ik weet het wel", zegt Frits, die niet eens de moeite neemt om ln de volle zaak zijn stem te temperen, „Ik weet het wel, lk maak op een dag ook wel eens twee dezelfde gedichten". Wie zal het hem kwalijk nemen Hij heeft een druk baantje. Nog is de laatste regel voor Josje niet ver vlogen of Jeans moeder staat al te trappelen om een epos bij de blokfluit voor haar zoontje. En dan begint Frits op nieuw. Weloverwogen. Niet zo maar ineens van het twinkelende, winkelende waterding. Hy taxeert zyn opdrachtgever eerst. Dan draalt hy het roze velletje in zyn schrijfmachine. Ver volgens lanceert hy een van zyn pakkende leuzen. Zo zyn Sint „Kyk", zegt hy, „by een chique dame zet lk er na- tuuriyk niet boven „As je me nou". Dat doet hy wel by een vlot type. En voor hot filosoferende type heeft hy de slogan Nou, èn in petto. Ja, wat „Nou, èn Het is wel een denkertje. En dan kraalt Frits zyn populair „Ha, die Sint" op papier. Vervolgens is hy totaal geconcentreerd bezig met de schepping van zyn Hy krijgt het er warm van. Een diepe denkfrons leidt de zweetdruppeltjes in gootjes, waarna de zon van zyn brede lach de zaak weer opdroogt. Die zon schynt pas als de twee laatste regels zyn gewrocht. Daarin wordt immers de ontvanger gezet. Dat ls het uur van de waarheid. „Als Je dat zo een hele dag hebt gedaan, moet Je er 's avonds wel even uit", zegt sneldichter Frits. „Ik dacht dit jaar je doet het niet meer. Ik doe het tóch weer. Als ik straks naar huia ga (hy heeft er dan tweeëneenhalve week rymen opzitten) verbaas ik me erover, dat lk weer in een heel andere wereld ben". Verschiet Frits van der Vel de ln die tweeëneenhalve week al zijn dich'iorsbloed Daarvoor is zyn voorraad te groot. Hij heeft nog bloed over voor andere, serieuzere zaken. Uit «Un reserves hy het bloed, waarnie. alle andere dan .Sinterklaas- zaken beschryft, want het bloed kruipt nu eenmaal waar het niet gaan kan. Sneldichter Frits van der Velde, tweeëneenhalve week »n een zweethokje. BETHLEHEM (AFP) Joden en Ia- lamleten sullen voor het eerst sinds 2000 Jaar tijdens het kerstfeest geen toegang hebben tot Bethlehem. „WIJ zullen Beth lehem voor de christenen reserveren" aldus heeft de Israëlische commandant van het gebied van Jeruzalem, kolonel Eliezer Amltl, op een persconferentie De Arabische christenen in de door Israël bezette gebieden kunnen in Beth lehem komen als zij speciale vergun ningen hebben. Ook Israëlische christe nen worden toegelaten. De burgemeester van Jeruzalem ver wacht In dc kersttijd zestien a twintig duizend toeriste<n, tegen twaalfduizend vorig Jaar. Voor het eerst zal ook de nachtmis op kerstmis per televisie worden uitgezon den, zij het niet rechtstreeks, maar per film. Verder zal een speciale postzegel worden uitgegeven. Amsterdam eert Mari Andriessen AMSTERDAM (ANP) Gistermid dag heeft de burgemeester van Amster dam, dr. I. Samkalden, de beeldhouwer Mari Andriessen ln diens woning aan de Wagenweg In Haarlem de silveren ere medaille van de stad Amsterdam uitge reikt. Burgemeester en wethouders hebben de beeldhouwer deze onderscheiding toe gekend ter gelegenheid van zijn zeven tigste verjaardag. De medaille draagt de inscriptie: aan M. Andriessen schep per van een Amsterdams symbool bij uitstek „de dokwerker" 4-12-67. Zater dag J.l. werd in de vleeshal in Haarlem een ere-tentoonstelling van werken van de heer Andriessen geopend. Record-Monnet naar New York NEW YORK (AFP) Het schilderij „Het terras te Salnte-Adresse" van Clau de Monnet, dat vorige week vrijdag In Londen voor het (voor impressionisten) recordbedrag van 5,08 miljoen gulden werd geveild, is gisteren door het Metro politan Museum van New York aange kocht. Een woordvoerder voor het museum weigerde de prijs te onthullen, maar zei dat een aantal weldoeners het geld had den bijeengebracht dat gevraagd werd door de Londense kunsthandel Thomas Agnew, die het doek vrijdag had ge kocht. Première opera „Verboden inrij" Kunst en Kunstenaars Het Anjerfonds 's-Gravenhage heeft een subsidie verstrekt t.b.v. het vervaar digen van de decors van de kluchtige opera Verboden Inrij geschreven door Wim Thijsse (muziek) en Alain Teis- ster (libretto). De première vindt plaats op 15 januari a.s. in het Circus theater. De werkgroep Wand en Ruimte van Ar ti et Industriae exposeert van 8 tot 30 december in museum Swaensteijn te Voorburg. Er zijn wandkleden, kera miek, kleinplastiek, mozaiëk, bouwke- ramiek, leerappliqué, glasbeeldhouw kunst, maquettes en ontwerptekenin gen te zien van Jeanne-Marie Bode- wes, Nella Wagemans, Mieke van der Burgt, Gerard van Remmen, Kees de Kruijff, Jan Olivier, Henk Tieman, Wim Wagemans en Pieter Bieslot. De culturele prijs van de gemeente Arn hem is voor dit Jaar toegekend aan de kunstenares Gunhild Krlstensen, die o.m. het 110 vierkante meter grote tapijt ontwierp dat het comité Ge schenk Stadhuis Arnhem zal aanbie den voor de raadzaal van het nieuwe gemeentehuis. 300 vrouwen werken er al een jaar lang aan. De fa. Van Marle en Blgnell, Lange Voorhout 58 Don Haag, houdt op woensdag 13 december een veiling oude en moderne schilderijen, Iconen, aquarellen en tekeningen. De catalo gus vermeldt de namen van o.m. Apol, Bakker Korff, Bauer, Brlët, Gabriel, I. en J. Israels, Jongkind, Koekkoek, Schelfhout en Wetseenbruch. In het Koninklijk Penningkabinet, Zee straat 71b Den Haag, wordt onder de titel „Hanibal" van 8 december tot mei 1968 een tentoonstelling gehouden, die laat zien hoe de periode van de tweede punische oorlog (218-202 v. Chr.) op verrassende wijze door mun ten geïllustreerd kan worden. DF.N HAAG (ANP) Op maandag IS januari 1988 sal In het circustheater t* Schevenlngen dc première plaatsvin den van de kluchtige opera „Verboden Inrij" van Wim Thysse, met tekst van Alain Teister. De muzLklale leiding is in handen van Jan van der Waart, de regie Is van Mie ke Leflyveld. Medewerking wordt ver leend door het Zuid-Hollands Orkest en door solisten Rosemary Round, sopraan Jeanette van Dijk, sopraan, Rijkje Wol- le9winkel, alt., Jos Borelli, bariton,, Ta- be Bas. tenor., Bernard Kruysen, bari ton., George Groenewold, tenor en Jan Korevaar (gesproken rol). Filmacteur Bert Lahr overleden NEW-YORK De Amerikaanse filnv- en toneelacteur Bert Lahr is maandag na een korte ziekte ln een ziekenhuis te New-York overleden. Hij was 72 Jam Zijn bekendste films waren „Wiznixl of Oz", uit 1939 met Judy Garland „Love and kisses", „Mr. Broadway", „Josette" „Ship Ahoy', „Mr Universe en „Rose Marie". Op Broadway speelde hU o.n ln de stukken „Een midzomernachts- droom" en „Wachten op Godot". UTRECHT, (A.N.P.) Ruim 50.000 Nederlanders gaan de laatste dagen van het jaar temidden van sneeuw en ijs doorbrengen. Zwitserland en Oostenrijk staan weer bijzonder hoog aange schreven bij al deze wintersportliefhebbers. Maar ook in eigen land blijft men deze dagen niet thuis zitten De Nederlandse Spoorwegen ver wachten aan de vooravond van Kerstmis ruim 800.00 reizigers te vervoeren, die elders in het land op familiebezoek gaan. Er zijn twee aanwijsbare oorzaken, waardoor eind dit jaar meer mensen op vakantie gaan dan andere jaren. De toename wordt op 50 procent geschat. In de eerste plaats vallen de kerstdagen bijzonder gunstig het opnemen van drie vakantiedagen resulteert met inbegrip van oud en nieuw in tien vrije dagen maar bovendien schijnen velen de vakantie niet meer in een keer op te willen souperen In de zomermaanden. Daarnaast krijgen de warme landen (Spanje, de Balearen en de Kanarische eilanden) 's winters steeds meer toeristen. Vele „boven-de-veertigers" gaan tegenwoordig naar het zuiden om enkele weken het winterse klimaat in Nederland te ontvluchten. De NR.V, en Hotelplan zullen ln de week voor Kerstmis zeven extra-treinen laten rijden met opti male bezetting (15 rijtuigen) naar Chur, Salzburg, Innsbruck en Zuid-Beieren. Deze treinen zullen ongeveer 6.000 reizigers vervoeren. Ook de maanden januari, februari en maart stjn al voov een groot jeel volgeboekt. Wat het buitenlandse treinverkeer aangaat zijn van 20 tot en met 23 december alle uitgaande D- en TEE- treinen (Holland-Italië-expres. Austria-expres en Skandinavië-expres) versterkt, In totaal zullen 70 extra-rijtuigen worden ingezet. Voor Parijs schijnt eveneens belangstelling te zijn: op deze route zullen ln totaal 25 extra-rijtuigen worden ingezet. Voor de gastarbeiders zullen op 15, 16 en 21 decem ber extra-treinen rijden naar de Frans-Spaanse Steeds meer Nederlanders geven de voorkeur ren kerstvakantie in een zonnig land met wat grens. De Italiaanse, Griekse en Joego-Slavlsche arbeiders zullen voor de kerstdagen met de normale treinverbindingen naar het Ruhrgcbled moeten reizen. Vandaar lopen extra-treinen naar deze Balkanlanden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1967 | | pagina 7