I
Scherpe ogen in de ruimte
Florence
herstelt
zich vaji
de over
stroming
m
DE GROTE JONGENS
ZIJN GERED, DE KLEINE
VERDWENEN
(Van.onte ruimtevaartmedewerker Gerard J. PlukJcét)
Jaren geleden schreef de Engelse auteur George
Orwell een als parodie op het communisme bedoeld
boek, dat de naam „Negentien vierentachtig" draagt.
Z jHet beschrijft het leven van een man in een wereld-
-t omvattende, dictatoriaal geregeerde staat, geheel
iteunend op materialistische grondslagen en gespeend
r van elke levensvreugde. Een toekomstbeeld waarvan
a wt hopen dat het nimmer werkelijkheid zal worden.
Een belangrijk middel waarvan de dictator uit Orwells
„nachtmerriestaat" zich bediende om zijn gezag te
handhaven, vormden de kunstmanen, die van boven
af alles zagen en staatsgevaarlijke activiteiten on
middellijk signaleerden. Tot zover dreigt de schrijver
gelijk te krijgen. Reeds in onze tijd wordt de gehele
aardbol 24 uur per dag vanuit de ruimte geobser
veerd door satellieten, die met name de machtige
landen Amerika en Rusland in steeds snellere opeen
volging lanceren, zij het dan dat het hier louter en
alleen gaat om een geperfectioneerde vorm van
militair belangrijke spionage.
Reeds alleen in de eerste helft van dit
werden met 54 raketten de kunst
en in een baan om de aarde ge
bracht. Het is niet verwonderlijk dat,
bijna tien jaar na de lancering van de
eerste Spoetnik, slechts weinig van
deze lanceringen nog een plaats krij
gen in het nieuws van alle dag; het is
allemaal de gewoonste zaak van de
wereld geworden. Maar wie denkt dat
al deze ruimtevaart er alleen maar is
,de mensheid te dienen", zoals de
bedrijvers ervan zo graag willen doen
uitkomen, slaat de plank ver mis. Van
de 51 aardsatellieten die Amerika in
de ruimte bracht, dienden 45 er uit
sluitend toe allerlei militaire belangen
ie behartigen, hetgeen eveneens vast
staat van zestien van de 34 Russische
ruimtevaartuigen.
ket in maart van dit jaar zonder blik
ken of blozen door de Amerikaanse
marine in beslag werd genomen, om
dat een van haar raketten mislukt was
en er dringend een andere Transit-na-
vigatiesatelliet gelanceerd moest wor-
De vraag bij een dergelijk systeem
blijft echter in hoeverre het nog defen
sief werkt, indien de onderzeeboten
eens in het offensief mochten gaan.
Massaspionage
Ruimteverdrag
In het begin van dit jaar sloten de
ruimtevarende en adspirant-ruimteva-
rende naties een verdrag dat er in het
kort op neer komt dat zij zdch verplich
ten geen wapens in de ruimte te bren
gen of op andere hemellichamen te
stationeren hetgeen veelbelovender
lijkt dan het is. Met de huidige stand
der techniek en met de te verwachten
ontwikkeling daarin, zou het nog zeker
tientallen jaren lang voor een kwaad
willend land een achteruitgang zijn,
grotendeels te steunen op een wapen
arsenaal dat in de vorm van met
atoomkoppen uitgeruste raketten om
de aarde zou cirkelen. De technische
nadelen daaraan verbonden zijn feno
menaal groot en wegen geenszins op
togen de eventuele voordelen.
De overgrote meerderheid van de door
de Amerikanen en Russen in de ruim
te gebrachte militaire satellieten doet
dienst als fotoverkenner en bedrijft
niets anders dan spionage op grote
schaal, die zijn weerga in de wereld
geschiedenis niet kent.
Dank zij uiterst gevoelige foto- en in-
fraroodapparatuur worden objecten
van enkele decimeters grootte op de
gevoelige plaat vastgelegd, opslag
plaatsen van raketten en vliegvelden
gelocaliseerd, wapen- en troepentrans
porten opgespoord en ligplaatsen en
vaarroutes van schepen gecontroleerd.
Meestal keren, althans bij de Rus
sen, de satellieten na acht dagen
weer behouden op de grond te
rug om hun kostbare lading af te le
veren. In het geval van de Amerikaan
se fotoverkenners wordt na veertien tot
drie weken een bus met de films uit
de kunstmaan geschoten, die aan
een parachute naar de aarde daalt en
in de lucht opgepikt wordt door een
vliegtuig dat is uitgerust met een gro
te vanghaak.
Dank zij al dit fotomateriaal waren dc
Amerikanen in staat de diverse Chi
nese atoombomproeven te voorspellen,
zijn zij precies op de hoogte van de po
sitie van de Russische lucht- en raket
bases en vormen vlootmanoeuvres
geen geheim meer. Daarbij mag niet
vergeten worden dat ook de Sovjets
nauwkeurig op de hoogte zijn van wat
er in en om dc NAVO-landen geschiedt.
Belangrijk voor deze ruimteogen is
hun baan. Al sinds 1961 draaien de
Amerikaanse hun rondjes via de noord
en zuidpool, waardoor het aardopper
vlak iedere 24 uur één keer in zijn ge
heel onder de satelliet doorglijdt. Lan
ge tijd zijn wat dat betreft de Russen
in het nadeel geweest, totdat zij vorig
jaar de basis Plesetsk vlak onder de
poolcirkel bU Archangel in gebruik na
men, vanwaaraf nu ook regelmatig
poolbaanverkenners vertrekken.
Defensief
Het komt er dus op neer dat adleen
n defensieve redeneirrdoor de militai-
m van de ruimte gebruik mag wor
den gemaakt, hoewel defensie door de
jaren heen een zeer rekbaar begrip is
geworden. Laat ons eens een voorbeeld
ten. De over de gehele wereld
verspreide vloot Amerikaanse onder
zeeboten is met zijn navigatie volko-
afhankeldjk van een speciaal
dit doel aangelegd net van kunst-
Zo sterk zelfs is deze behoefte, dat
een voor de Europese Organisatie voor
Ruimteonderzoek bestemde Scoutra-
fr>
(Van onze correspondent
Lucas Kleijn
Florence |s in het najaar een ideale
stad om er een paar weken vakantie
door te brengen. Juli en augustus
hebben we ons laten vertellen, zijn er
zo snikheet, dat alle lust vergaat om
musea te bezoeken. Onder de toren
van het I'alazzo Vecchio moet de
drukte in die twee maanden zo ver
schrikkelijk zijn. dat er geen aardig
heid meer aan is om op de overvolle
terrassen neer te strijken en daar van
een capucino of een espresso te ge
nieten. In september is de grootste
drukte voorbij. Alle buitenlandse loe
risten met schoolgaande kinderen zijn
dan al lang weer in patria.
De Ponte Vecchio. waaraan nog steeds wordt gwe^areerd.
De Florentijnen hebben hard gewerkt
om de gevolgen van de overstromings
ramp van verleden jaar november te
boven te komen. Die gevolgen zijn
verschrikkelijk geweest. Naar het
uiterlijk te oordelen ziet men er niet
to heel veel meer van. Overal, in de
binnenstad, die gore horizontale streep
langs de gevels ten teken hoe hoog
het water en modder hebben gestaan.
Onvoorstelbaar hoog, vaak tot vlak
onder de eerste verdieping van de
woonhuizen. Niemand wilde het aan
de vooravond van de vierde novem
ber geloven, dat een nationale ramp
in aantocht was. Dagenlang had het
achter elkaar, zonder ophouden, gere
gend. Het water van de verraderlijke
Arno steeg hoger en hoger, maar de
bevolking dacht rustig te kunnen uit
slapen, want de volgende dag, 4 no
vember, was het een nationale feest
dag, de bevrijdingsdag van de eerste
wereldoorlog. Om half drie 's mor
gens sloegen kadebewoners het eerst
alarm. De Arno was bulten zijn oevers
getreden en spoelde over de kaden.
De eerste kelders liepen onder water.
In haast bracht men auto's en kost
baarheden naar hoger gelegen delen
van de stad in veiligheid.
Orp zeven uur zag het ernaar uit, dat
alle bruggen over de Arno zouden be
zwijken, zelfs de oudste brug, de Ponte
Vecchio, waar goud- en zilversmeden
van de stad hun grote en kleine zaken
hebben gevestigd. Om acht uur liep
de gehele binnenstad onder water. De
catastrofe was een feit.
Men moet zich die binnenstad met
nauwe en laag gelegen straatjes voor
stellen. Het wemelt er van kleine be
drijfjes en winkeltjes. Men vindt er
meubel- en lijstenmakers, die to:
's avonds laat, als ledereen al aan ta
fel zit, staan te prutsen en te schurer
aan voorwerpen, die voor oud of vooi
nieuw worden verkocht. De souvenir
winkeltjes hebben beneden hun kei
ders, waar ln de wintermaanden dc
voorraden voor het komende seizoer.
worden gemaakt. In de achterwinkeb
liggen boven op elkaar de collectie.»
van de antiquairs, vaak hele wonder
lljke mensen, knappe en handige ai
tisans. Komt men dat achterwinkeltji
binnen, dan kan men hen bezig zien
met het maken van miniaturen. Oi
een minuscuul tafeltje met naalden er
verf ligt een plaatje van een madon
na, van een landschap, van een pa
lels, van een heilige, dat zij graveren
en kleuren op een broche, niet groter
dan twee bij drie centimeter en dat
voor een paar duixend lira (Wen lira ia
James Bond
verdrongen
door techniek
De oorlog ln Vietnam heeft weer iets
geheel anders in de Amerikaanse
ruimtevaart noodzakelijk gemaakt.
Daar het voor de militaire en politie
ke leiders van het grootste belang is
In een zo goed mogelijk contact te blij
ven met hun vertegenwoordigers in
Zuidoost-Azië, werd besloten ten gevol
ge van de vaak inferieure kwaliteit
van de onderzeese telefoonkabels, een
band van ten opzichte van de aarde
schijnbaar stilstaande communicatie
satellieten te creëren. In drie keer is
men er in geslaagd met een machtige
Titan IlIC-raket in het totaal vijftien
van dergelijke 45 kilogram zware sa
tellietjes omhoog te brengen. Ze zijn
een onontbeerlijke schakel geworden
in het telefoon- en telegraafverkeer
tussen de Verenigde Staten en Zuid
oost-Azië.
Zelfs de fotografische produkten van
de meteorologische satellieten, die
het Amerikaanse Bureau voor Lucht
en Ruimtevaart (een geheel burgerin
stelling) lanceert, worden heet van de
naald gebruikt door de ln Vietnam ge
stationeerde luchtmacht en marine,
om die doelen uit te zoeken waar het
voor bombardementsvluchten op een
bepaald ogenblik het gunstigste weer
Controle
Daar een effectief ter plaatse uit te
voeren controle op de naleving van
het kernstopverdrag nog steeds niet
mogelijk is, zijn de Amerikanen er toe
overgegaan zogenaamde nucleaire de-
tectiesatellieten in de ruimte te bren
gen, die bovengrondse of in de ruimte
tot ontploffing gebrachte atoombom
men met uiterst verfijnde apparatuur
kunnen registreren en localiseren.
Daarmee wordt tevens bereikt, even
als trouwens bij de fotoverkenners, dat
de menselijke factor, zoals die vroeger,
nog sterk ih de spionage Vettegen-
wöördfgd was, gedeeltelijk \#ordt uit
geschakeld. Nadat de spionnen die men
In de James Bondverhalen zo graag
probeert te romantiseren en de U-2-pi-
loten, is men thans grotendeels over
gegaan op automatisering.
Tot slot zijn daar nog de meer weten
schappelijk georiënteerde militaire
kunstmanen, die allerlei metingen ver
richten van fenomenen buiten de aard
se dampkring en nieuwe apparaten
uittesten op hun werking in de ruim
te. Doch dit geschiedt ook enkel en al
leen maar om er later in andere
„Uur nul": twee veertig ton zware vastebrandstofraketten stuwen de Titan IIIC omhoog voor het eerste gedeelte van
de vlueht in de ruimte. Tot nu toe lanceerde de Amerikaanse luchtmacht In twee Jaar 9 van dergelijke raketten, waarvan
acht een volledig succes werden. Ruim veertig meter hoog en 700 ton zwaar, moet een raket van dit type ln 1969 de eerste
bemande militaire kunstmaan lanceren voor een vlucht van dertig dagen.
Reuzesigaar
En zo wordt onze aardbol continu ge
observeerd vanuit geautomatiseerde
stations die In geiXrièfit variëren van
negen kilogram tot ruim vier ton, van
af hoogten tussen de 160 en 111.000 ki
lometer. Toch Is men nog bij lange na
niet tevreden. Op dit ogenblik is de
Amerikaanse luchtmacht in het eind
stadium gekomen van de ontwikkeling
van 'n bemand ruimtestation (de MOL,
afkorting van Manned Orbital Labora
tory), dat zijn eerste vlucht in 1969
moet maken en ook gelanceerd zal
worden door de machtige Titan IIIC-
raket. Bemand door twee ruimtevaar
der? zal de MOL, die het uiterlijk van
een reuzesigaar heeft, meer dan der
tig dagen om de aarde blijven draaien
en in die positie hebben de astronau
ten de taak met behulp van verfijnde
meetinstrumenten verkenningen uit te
voeren van allerlei militair belangrijke
objecten.
Aan beide zijden van het IJzeren Gor
dijn wordt op die manier een „defen
sief" ruimtesysteem opgebouwd, want
ook al ls het wat moeilijk te bewijzen
van de Russen, z(j z(jn geen haar be
ter. Ook z(J hebben fotosatellleten en
navlgatlekunstmanen voor hun ondcr-
zeebootvloot. Voor wat betreft hun be
mande ruimtevaart kan alleen maar
gezegd worden dat die ontwikkeling
nog té gering ls om reeds nu militaire
toepassingen mogelijk te maken.
Het valt moeilijk aan te geven waartoe
dit alles zal leiden. Dat uit te maken
is de taak van de politieke en militai
re leiders. Hier gaat het er slechts oen
een einde te maken aan het denkbeeld
dat misschien nog eens atoomkoppen
hun rondjes om de aarde gaan draai
en, hetgeen niet wegneemt dat ook de
wél in gebruik zijnde militaire ruimte
schepen even gevaarlijk kunnen wor-
dën als ze ooit zouden worden Ingezet
om als hulpmiddel te dienen bij een
groot internationaal conflict.
Door de eeuwen heen hebben de nieu
we technische ontwikkelingen altijd
gretig Ingang gevonden bij het mili
taire apparaat en als we zien dat bij
na zestig procent van alle aardsatellie
ten afgeschoten wordt door de lucht
machten en marines van twee mach
tige staten, dan is zeker de ruimte
vaart wel een onrustbarend dankbaar
defensieonderdeel aan het worden»
««men) wordt verkocht. In al die
duizenden kelders en winkeltjee ge
lijkvloers liggen voorraden textiel,
huishoudelijke artikelen, verwarmings
apparaten, radio's, televisietoestellen,
ijskasten, wasmachines en noem maar
op. Alles kwam op die vierde novem
ber binnen een paar uur onder water
te staan. Van de eethuisjes, waar het
in Florence van wemelt (1000 lire per
maaltijd, alles Inbegrepen), bleef
niets over. De gehele Inboedel werd
vernield. Overal in de stad kan men
aan de gevels van de winkels of bin
nen foto's zien van hoe het vlak na de
overstromingsramp was. Men staat er
met ontzetting naar te kijken. Iedere
gedupeerde heeft van de staat een
half miljoen lire gekregen om de
schade zo goed mogelijk te herstellen.
Had men alles van geval tot geval
onderzocht, dan zi
de schade jaren
Als vroeger
Onder het parool „tutto come prima"
alles zoals het vroeger was, zijn de
Florentijnen aan het werk gegaan om
binnen de kortst mogelijke tijd weer
klaar te zijn voor het seizoen van 1967.
Dat ls aan de buitenkant gezien, voor
driekwart gelukt. De binnenstad was
In de maanden van het drukke toeris
me dit jaar weer vol. Er waren wel
veel Amerikanen, die hun vakantie
cn door de overstroming én door de
oorlog ln het Midden-Oosten hadden
afgezegd, maar er kwamen er ook van
over de oceaan, die de gevolgen van
de Inundaties met eigen ogen wilden
zien.
De winkels en winkeltjes hebben wee
voorraden, de antiquairs staan e
weer, de trattorias hebben geen han
den genoeg om de gasten te bediener
ln Florence was zelfs ln de stiller
maand serptember geen hotel te kr:
gen. Op de terrassen was geen sto<
onbezet, in de musea sleepten de gic
sen het ene na het andere gezelschap
toeristen achter zich aan en zelfs
het Dantehuls, in een achterafbuurtjc
was het druk. De agenten, ln het spier
wit gekleed, schoven de ene na de an
dere bekeuring onder de ruitenwisser
van de auto's, die verkeerd of te lan
geparkeerd stonden.
Verwoesting
Dat allemaal van de buitenkant g<
zien. Komt men in de Santa Crocé o
in de Dome, dan is daar het beel>
van de verwoesting nog compleet. D
binnenschepen van die twee kerker
rijn bijna geheel door houten schuttin
:en afgezet. Kijkt men door de openin
•en naar binnen, dan ziet men de buil
ozers en graafmachines aan he
zerk, die tot vier, vijf meter diep
raven voor het aanleggen van nleu-
'e funderingen. Die twee kerken zlji
ouwputten geworden. Kijkt men naar
'e muren, dan ziet men ook daar d.
ore, horizontale streep, een halve
neter boven de onderkant van kost-
are schilderijen. Op die onderkant,
u droog of bijna droog, is doorachij-
end papier geplakt om het water
at nog in de muren zit, geleidelijk t<
bsorbc-ren. In de musea, op de beni
enverdieplngen, ziet men verschelde
e lege plekken, waar standbeelder
rebben gestaan of doeken hebben ge
angen, die ln restauratie zijn. De nu-
onale bibliotheek heeft aan verlorer
n beschadigde manuscripten eer.
ichade geleden die door geen statis
tisch bureau valt te becijferen. Dui
zenden gewillige handen zijn uit alle
oorden naar Florence gekomen om
oeken, handschriften en documenten
reinigen van water en van modder.
Zij zijn met grote dankbaarheid door
de Florentijnen ontvangen, maar na af
loop heeft men zich toch de vraag
moeten stellen, hoeveel schade boven
dien nog is toegebracht door ondes
kundig reinigen en schoonmaken. Er
s nog een andere onzichtbare schade,
die vermoedelijk nooit meer kan wor
den hersteld. De oppervlakkige toeriat
merkft er weinig van. want hij kan
weer wandelen op de Ponte Vecchio.
waar de honderden goud- en zilver
meden hun grote en kleine kostbaar
heden hebben uitgestald. Men kan er
weer kopen als voorheen. De grote
Jongens hebben zich kunnen redden.
Muur de kleintjes, de handwerkers,
die het vak hebben geleend van vader
zilversmeden.
op zoon, kregen door de overstroming
zulk een nekslag, hebben zoveel voor
raden verspeeld, dot zij niet meer van
de grond of kunnen herbeginnen. De
groten, met hun bijtijds geredde voor
raden, -hebben van de banken nieuwe
kredieten gekregen, maar de kleintjes
hadden geen enkel onderpand meer en
zijn voorgoed door de vloed wegge
spoeld. Ook dat la voor de economie
-•an Florence een achade, die niet te
jecljferen valt.
De wonden zullen wel weer helen en
•pcleldclljk dichttrekken. Muur op de
gezichten van de Florentijnen staat
te lezen, dut zij vorig Jaar, collectief
cn individueel, veel verdriet hebben
