ELECTRONICA
DEED ZIJN INTREDE
en noopt tot hoge investeringen
Sigarenindustrie met Edel8baar
niet verdwenen uit de Sleutelstad
De mens in het arbeidproces
PAGDA
INDUSTRIEBIJLAGE LDDSE COURANT
DINSDAG 14 NOVEMBER
MR. S.C. H. COEBERGH OVER GRAFISCHE INDUSTRIE
Vakbekwaamheid
staat zeer hoog
aangeschreven
Het grefisch bedrijf is eigen
lijk altijd een buitenbeentje ge
weest. Welhaast „Deutsch
gründlich" is het georgani
seerd. Zonder papieren en
„een bond achter je" is het'
zowel voor de werkgever als
voor ds werknemer bijna on
mogelijk om aan de slag te
gaan. Leerling - gezel - leer
meester - patroon. In het gra
fisch bedrijf, dat op dit punt
ongeschonden de industriële
revolutie doorstond en er al
dus aan blijft herinneren, dat
er ook nog eens 'n gildetijd
geweest is staat vakbekwaam
heid hoog aangeschreven.
„Het loon van de gemiddelde
werknemer in onze bedrijven
ligt daarom boven het alge
meen landelijk gemiddelde",
aldus mr. S. C. H. Coebergh
(54), directeur van de N.V.
Rotogravure Maatschappij en
voorzitter van de grafische
industrieëlen binnen de LVI.
Behalve om de reeds genoemde
redenen is de grafische industrie
om nog een reden een buitenbeen
tje, aldus blijkt uit de woorden'
van de heer Coebergh: „In de eco
nomie probeer je de arbeidsinten
siviteit in het algemeen gunstig te
beïnvloeden (en dat wil in dit ge
val zeggen te drukken) door de
kapitaalsinvesteringen. Het grafisch
I bedrijf moet enorm investeren om
I bü te kunnen blijven, om kwaliteit
I x kunnen leveren, maar ik heb
I nog niet kunnen waarnemen, dat
J de arbeidsintensiteit er door ver
minderd is zoals bij andere vor
men van industrie."
Het dynamische grafische bedrijf
«taat voor een enorme ontwikke
ling. Onder invloed van de con
currentie staat nagenoeg ieder be
drijf voor de noodzaak van zeer
grote investeringen, investeringen
die vooral liggen op het gebied van
de toegepaste electronica. Het zet
ten en opmaken door middel van
computers, op den duur kosten be
sparend, is al reeds ook in Neder
land geen verre toekomst meer.
„De grafische bedrijven zullen zeer
grote bedragen moeten investeren
en naar mijn mening zal dat on
vermijdelijk tot bedrijfsconcentra-
ties moeten leiden."
Ook in toekomst
voldoende
arbeidsplaatsen
Of dat op den duur ook tot een
vermindering van de arbeidsinten
siviteit zal Leiden?
„Naar mijn mening beslist niet.
Aan reproductiefotografen en sce-
ners zal in de toekomst een enor
me behoefte bestaan. Daarom zit
ten wij er als werkgevers in de
grafische industrie ook zo achter
heen, dat de mogelijkheden tot gra
fische scholing worden opgevoerd
en hopelijk op niet al lange ter
mijn in Leiden worden geïntrodu
ceerd."
„Leiden", aldus mr. Coebergh,
„heeft op grafisch gebied beslist
wel iets in de melk te brokkelen.
Volgens de laatste opgave vinden
1303 mensen hun werk in een van
de vele Leid se bedrijven, waarvan
het gros levert aan klanten buiten
de stad."
Over het geheel genomen is de gra-I
fische industrie, welke zich in Lei
den zeer vroeg begon te ontwik-I
kelen, door de aanwezigheid van
's lands oudste universiteit, 'n flo
rerende tak van bedrijvigheid, j
„Toch is niet alles botertje by q
boom", verduidelijkt oud-corpsli/
oud-bankier en ex-sponsor van nj
tionale wielergrootheden, mr. Cqf
bergh. „Bijn alle Leidse bedrijven
kampen me personeelsmoeilijkhe-
den. Geschelde mensen, ze komen
wel, maar ïeen als je ook 'n huis
kunt aanbiien. Als je er eindelijk
in geslaagcbent wat huizen te krij
gen, verdijnen ze weer als er
elders bet e huizen worden aange
boden
Hiizen probleem
Het pepneels-huizenprobleem
heeft d LVI enige jaren geleden
doen biluiten om enkele blokken
flats tdaten bouwen. De grafische
werkgiers hebben zeer actief aan
deze pjecten deelgenomen en een
deel m de zgn. onrendabele top
voor Ui rekening genomen, maar
het pibleem Is daarmee de wereld
nog i*t tit.
BeltlvJ aan geschoolde krachten
is ernde grafische bedrijven ook
een roe behoefte aan zgn. hulp-
vakabgders. Binnen de agglomera
tie knaan die behoefte nog steeds
nietvddaan worden. „We zouden
bestnensen uit Twente of uit an
der streken willen halen. Maar
dai At je weer met de woningen,
i werken er nu enkelen, wij
>ok, met buitenlanders, die je
rf een vliegtuig moet laten ha-
Ie/ want als je ze met de trein
\J komen worden ze op een tus-
etation in Duitsland uit de trein
'esteringsproblemen, onder-
rijsproblemen (een grafische
ichool in Leiden, direct aan
sluitend op het lager onder
wijs), het huizenprobleem en
het personeelsprobleem
De rij is voor mr. Coebergh
nog niet compleet: ,,Een vlot
te aan- en afvoer is me soms
wat. Wat mij en de collega's
betreft kan het met de uit
voering van het wegenschema
niet vlot genoeg gaan."
Een onderdeeltje, mnar dan ook een zeer gewichtig onderdeeltje van het Sikken B-concern, dat de laatate Jai
enorme vlucht heeft genomen. De ingewikkelde elektronische apparatuur In het voorHchttngslaboratorlum dient i
tee ten van de lakken In verschillende bedrUfsotumstlndlgheden.
Famon-Nederland la een van de lende buitenlandse „mogendheden" kH foU> toont een werknemer Yereenlglng, hoewel de LVI In prln-
Amerlkaanse ondernemingen, die zich gevestigd. He* Motorhota. Dtt Leidse ga- ripe open staat voor alle andere
ln Lelden gevestigd hebben. Aan de De man aan de machine produceert hragebedrUf la het enige Hd In de garagebedrijven.
RooeeveHstraat zijn er zo verschil- enorme baal kleefband. •®*o«oblelbranehel dat Md la van de
\7roeger kende Leiden
een niet onbelangrijke
sigarenindustrie. De fa
briek van Wijtenburg
(Edelachtbare) bijvoor
beeld aan de Oosterkerk
straat, in het pand, waar-
tegenwoordig het Neder
lands Drukkerijbedrijf is
gevestigd.
De Edelachtbare bestaat
a! vele jaren niet meer.
doch de sigarenindustrie
is nog niet uit Leiden ver
dwenen. De heer L. Brink
(72), van huisuit 'n Gro
ninger, vanaf 1947 woon
achtig in Leiden, zet in
eenpandje aan de Veste-
straat voort, wat eens een
niet onbelangrijke bron
van inkomsten was voor
vele Leidenaars. j.
De heer Brink is 'n man,
die echt thuis hoort in de-
ze industrieëlenkrant. om- J
dat hij in feite precies het-
zelfde doet als de heren
van de jubilerende vereni
ging: hij koopt zijn grond
stoffen in, verwerkt die
tot een produkt uit de ver
koop waarvan hij voldoen- Jr
de probeert over te hou- f
den om te leven en ver
der te werken. Het ver
schil met de leden van de j
vereniging is alleen, dat r.
de heer Brink, eens per-
soneelslid bij Wijtenburg.
zijn deelhandelingen niet
delegeert aan personeel.
Alles ze'.l van inkoop tot j.
verkoop, de administratie- ji
ve beslommeringen incluis.jp
ll^et vele leden van de
l** Leidsche Vereeniging
van Industrieëlen heeft
hii tevens gemeen, dat ook j
hij zal moeten wijken voor
de ingriioende plannen van
het stadsbestuur in de bin
nenstad Zijn bedrijf moet
met ingang van volgend
'aar verplaatst worden
De gemeente heeft hem
inmiddels vervangende
ruimte aangeboden in het
voormalig complex van
Zaalberg, eveneens in de
Vestesfraat, waar hij. zo-
'ang hij daar zin in blijft
hebhen zijn werk en hob
by kan voortzetten. „Ik
doe h vanaf mijn zesde
jaar en ik zou gewoon niet
meer zonder kunnen", ver
telde ons de heer Brink
Hij voegt er wel aan toe.
dat het tempo, waarin de
knakken, buiken, en coro
na's door zijn vingers gaan
door de jaren wel iets is
teruggelopen. Vroeger kon
ik er met gemak 3000 per
week maken, tegenwoor
dig zijn het er nog onge
veer 1500
„Temjm is lager, maar
ik blijf ermee doorgaan
Wan zakelyk inzicht en
v de voor een industri
eel noodzakelijke vinding
rijkheid is de heer Brink
evenwel allerminst ge
speend. Onlangs ging hij
over op, zoals hij 't noemt,
„nieuwe fust", want naast
de traditionele kistverpak-
king levert hij nu sigaren
in het blok, waarin de vul
lingen (bosjes) in de juis
te vorm geperst worden.
stekend", vertelt de hoer
Brink. Een specialiteit iz
ook het maken van siga
ren, die men niet meer in
dc winkel kan kopen:
„Voor hele oude modellen,
de buikjes, heb ik hier nog
de blokken. De meestee
zijn al meer dan honderd
jaar oud."
De heer Brink 1b overi
gens geen unicum ln d«
stad. Op de Waardgracht
werkt nog een collega, die
evenals hij de vraag naa*
handwerkslgaren
lijkn aan kan
