H
OP 7 NOVEMBER BEGON
DE OKTOBERREVOLUTIE
„Ik heb tijdens de brand
mijn auto zitten janken
in
ezond
en
Xlleen
unkers en
cozakken
Geschiedenis
vol
paradoxen
OORLOG LEGDE
ZWAKTE BLOOT
VAN TSAREN-
DICTATUUR
mnestie in
So v jet-Unie
MEDELEVEN
BARST LOS
Rozebotteljam
ZWAARDEMAKER
Prioriteitenplan voor
onderwijs op komst
GETUIGE
ZWIJGEN
MOEST VOOR POLITIE
OVER PISTOOLSCHOT
P.v.d.A. dreigt
met motie
DE LEIDSE COURANT
iTROGRAD, 1 november 1917
otski wilde een steekproef nemen
te weten in hoeverre de soldaten,
legen in en rond Petrograd, het ge-
de sovjet van de stad en het
rolutionair strijdcomité, dus in feite
gezag van de bolsjewistische lei-
erkenden. Met een bon voor 5000
eren, voorzien van het stempel van
strydcomité, stuurde hU een dele-
itle Rode Gardisten (arbeiders dus)
r een wapenarsenaal dat te Sestro-
zo'n 33 km buiten Petrograd lag.
hU had succes: de wapens werden
ompt in vrachtwagens naar de fa-
in de Gardisten gebracht.
ierop stuurde de sovjet een telegram
alle legereenheden in de hoofd-
id met het bevel alleen orders uit
>n, die door het revolutionair
rijdcomité waren goedgekeurd,
echts twee regimenten weigerden dit
bleven de regering trouw: de ko
kken en de junkers (cadetten van de
ilitaire academie, de fanatieke, maar
el al snel capitulerende zonen van de
isslsche adel).
>en bleek, dat verder alle soldaten
»n zijn kant stonden, liet Trotski bru-
alweg kolonel Polkonikov weten,
de sovjet van Petrograd een poli-
e commissaris op het generale
ofdkwartier zou aanstellen om con-
ole uit te oefenen en eventuele be-
uiten mede te ondertekenen. Polkoni-
die als het aan hem had gelegen,
le revolutionaire nesten al lang te
te zwaard had uitgeroeid, liet
n stug „nee" horen. Trotski's ant-
oord hierop was een doodnuchter
an alle soldaten: „Het hoofd-
vartier onttrekt zich aan de controle
AGBOEK VAN
REVOLUTIE
i<n van beid»- partijen, zondei
ok duidelijke kansen op eei
apcnstllstand. toen In maar
daaropvolicende half Jaar^bleek
warden Vri^dl t'"half' Jaar heb-
lezen in ons „Dag-
Ier verband scbr(Jft
van het strijdcomité, dat door uw co
mités is erkend. Het heeft gebroken
met het revolutionaire garnizoen en
zich aldus tot een instrument gemaakt
van de troepen van de contro-revolu-
tieRevolutionaire soldaten, de be
scherming van de revolutionaire staats
orde berust bij u!"
De enige reactie van de regering op
deze toch ernstige vorm van rebellie
en gezagsondermijning, was dat zij in
beroep ging bij het interim-parlement.
Maar er volgde geen enkele beslis
sing
Trotski bouwde van uur tot uur het
revolutionaire apparaat verder uit.
Men kon weinig tegen hem onderne
men: per slot was hij president van de
Petrogad-sovjet. In Smolny was deze
sovjet vandaag weer, zoals elke dag ln
deze weken van zenuwslopende span
ning, in vergadering bijeen en Trotski
De trouwste aanhangers en verdedigers
van de regering-Kerensky waren de
Junkers, cadetten van de militaire
academie. Niet alleen in Petrograd, ook
bU het Moskouse Kremlin (foto) vorm
den zy de laatste barrière tegen de
bolsjewistische stormloop
macht.
werd bestormd met vragen of de kran-
teberlchten over een op handen zijn
de bolsjewistische opstand juist waren.
Trotski ontkende. De bolsjewisten had
den voor de eerstkomende dagen geen
oproer in de zin, zei hij. Hoewel, als de
regering bij haar voornemen bleef om
een aantal eenheden van het Petro-
gradgarnizoen te vervangen door troe
pen van het front (die niet of nauwe
lijks bolsjewistisch geïnfiltreerd zouden
zijn) dan zouden de bolsjewieken ge
dwongen zijn tot actiq over te gaan
Door drs. H. Wesseling
Van de vele raadsels waarvoor de
Russische revolutie van 1917 ons heden
ten dage nog stelt, Is dat van het tydstip
waarop hy plaatsvond ongetwyfeld het
onbelangrykste én het eenvoudigste. Het
mysterie is immers snel genoeg ver
klaard. Rusland had indertyd niet mee
gedaan met de kalenderhervorming van
de I Paus Gregorius en was zodoende met
iedere eeuwwisseling een dag op de wes
terse tydrekening ten achter geraakt. In
1917 bedroeg het verschil dus dertien
dagen en toen de revolutie op 7 novem
ber begon, was het in Rusland pas 25
oktober. Vandaar.
De meeste problemen zijn echter niet
zo eenvoudig op te lossen. Bijvoorbeeld:
Waarom kwam de communistische revo
lutie juist in het economisch achterlijke
en weinig ontwikkelde Rusland, terwijl
Marx toch voorspeld had dat ze in
hooggeïndustrialiseerde en modern-kapi
talistische landen zou uitbreken, in West-
Europa dus? Of, andere paradox, waar-
ADVERTENTIE
Snoep
verstandig
eet 'n appel
m
tOSKOU (Rtr) Het Kremlin heeft
gelegenheid van de viering van de
ligste verjaardag van de oktoberre-
n amnestie afgekondigd, waar
duizenden Russen die gevangenis-
Ren uitzitten van maximaal twee
onmiddellijk in vrijheid worden ge-
d. De amnestie geldt ook voor som
categorieën delinquenten die ver
deeld zijn tot straffen vein maximaal
'jaar, waaronder vrouwen die kinde
hebben beneden de 17 jaar, gedeco-
■de oudstrijders, mannen van bo
de 60 en vrouwen van boven de 55,
ninderjarigen die hun misdrijf begin-
hun zestiende jaar. Gevallen
leze categorieën die nog worden on-
tocht, zullen krachtens de amnestie-
alingen worden geseponeerd.
ander is bekendgemaakt in
door president Podgorny onderte-
decreet van het presidium van de
erste Sovjet, het Russische parle-
it. Het is de eerste algemene amnes-
in de Sovjet-Unie sinds 1953. Het
personen die slechts eenmaal
nordeeld zijn en wier misdrijven
n groot gevaar voor de maatschap-
vormden. Geweldplegers e.d. zijn
;ezonderd.
amnestiebepalingen zijn kenneljk
an toepassing op de Britse lector
aid Brooke en de Russische schrij-
Sinyav9ky en Daniel die veroor-
i zijn wegens „staatsgevaarlijke"
'iteit. Brooke heeft ongeveer twee-
:nhalf jaar uitgezeten van de vijf
waartoe hij veroordeeld was we-
invoer van anti-Russische litera-
en Sinyavsky en Daniel zitten resp.
i en vijf jaar uit wegens publikatie
anti-Russisch geachte werken in
Westen.
>emonstraties in
Maleisië tegen
omst Humphrey
I0EALA LOEMPOER (AP) In de
grootste steden van Maleisië zijn
lonstraties gehouden tegen het drie-
gse bezoek van de Amerikaanse vice-
sldent Humphrey.
de vooravond van zijn aankomst
Saigon vond het ernstigste incident
Bts in Penang, de bakermat van
es oppositiegroeperingen. Penang
ongeveer 290 kilometer ten noorden
Koeala Loempoer. De politie wierp
traangasbommen om een eind te
:en aan de drie demonstraties, die
jktijdig werden gehouden in het cen-
n van de Chinese wijk van de stad.
Weer hoop voor Zeister ondernemers'
(ADVERTENTIE)
Snoep
verstandig
eet 'n appel
(Van onze correspom'-ent)
ZEIST Vier jaar geleden werkten
er drie mensen op een groot bedryf in
tandartsartikelen. Drie mannen, die nog
datzelfde Jaar het Initiatief namen om
een eigen bedrijf te beginnen. In Rotter
dam begonnen zij, maar de ruimte was
spoedig te klein. Zij hangen het geloof
der E\ angellsche Broedergemeenschap
der Hernhutters aan en zo kwam het dat
zjj zich als de firma Combldent in sep
tember '66 konden vestigen ln de kelder
van het gebouwencomplex van de broe
dergemeenschap. Na een jaar van hard
werken slaakten de drie firmanten, de
heren Prinsen, Van 't Hoff en Ducro een
zucht van verlichting: „De ergste ellen
de hebben we gehad". Er werden plan
nen gemaakt om grotere installaties aan
te schaf 1 en; om het gedeelte dat aan de
achterkant van de kelder grenst erby
te trekken, totdatOp de avond van
de brand, vrydag j.l. in Zeist ln 't gebou
wencomplex van de broedergemeenschap,
waren ze nog aan het werk.
„U weet Ihoe dat gaat als je een eigen
zaak hebt", zegt de heer Prinsen nu, dde
in één nacht een verbitterd man werd.
„In alle kranten staat het verhaal van
de groothandel van Van Wees en Weiss,
maar wie heeft het over one Ik begrijp
best dat onze 80.000 gulden schade niets
meer zeggen vergeleken b(J al die mil
joenen. Baar we moeten maar zien dat
we weer aan de slag komen. Want dat is
het ergste hè, als je niet onmiddeliyk
weer begint, ga je eraan.
Zondagmorgen zijn we begonnen met
de vehuizing van hetgeen er is overge
bleven, maar dat is niet veel".
Dat het inderdaad niet veel is kunnen
we zelf constateren, als we met geleende
laarzen de trap afdalen die naar de kelder
leidt. Bij de ingang van de kelder dry ven
planten en medicamenten. Een tandarts
stoel staat geheel ontwricht te midden
van de stinkende blubber; de boor er
boven zwaait heen en weer, want de
wind heeft vry spel door de gaten die
in het plafond zyn geslagen.
En door al dat water, dat niet alleen
nog steeds ondanks vele uren pompen
60 centimeter hoog staat, maar dat
ook in een continue stroom langs de
wanden lekt, klinkt de stem van de heer
Prinsen hol. als hy vertelt, dat hy wel
verzekerd is, maar dat hy vreest dat er
voorlopig geen orders meer zullen ko
men. En waar haal je dan het geld van
daan om net zo'n zaak op te bouwen?
Enkele uren later belt hij op, hij heeft
groot nieuws: vele cliënten en zelfs fir
ma's, die nog nooit iets bij hem bestel
den, hebben telegrammen gestuurd,
waarin zy al orders plaatsen en waarin
zij hun medeleven met de firma tot
uiting brengen.
Grote fabrieken hebben aangeboden
om hem te bevoorraden en de gemeente
heeft een pand beschikbaar gesteld als
tijdelijke opslagplaats.
De heer Prinsen en zijn medefirman
ten kunnen voor het eerst sinds de brand
weer lachen en de toekomst met een
beetje meer vertrouwen tegemoet zien.
„Want ja. u mag het nu best weten, toen
ik vrijdagavond die fik zag heb ik ln
m*n auto «ittem janken".
De drie firmanten: Prinsen, Van 't Hojf
liep een beweging die de vrijheid
de gelijkheid zou brengen uit op een
dictatuur als zelfs onder de tsaren niet
bestaan had? Zo zou men door kunnen
want het aantal problemen is
praktisch onbeperkt. Het is echter na-
tuurlijk niet de bedoeling om hier op al
deze vragen ln te gaan, laat staan ze
beantwoorden, maar slechts om iets
te laten herleven van wat zich in die
bewogen dagen in het verre Rusland af
speelde.
Oorlog en revolutie
De Russische revolutie ontstond mid
den in de eerste wereldoorlog en dat was
natuuriyk geen toeval. Integendeel, tus
sen oorlog en revolutie bestond een
band die al eerder te zien was geweest.
De omwenteling van 1917 was nl. niet de
eerste die zich in het 20ste eeuwse Rus
land voordeed. Ook reeds in 1905 was er
een revolutie geweest, eveneens tydens
een oorlog, nl. met Japan. De oorlog
bracht de innerlyke zwakte en onmacht
van het Russische staatsbestel, die in
vredestijd verborgen bleven, aan het
licht. De ergernis van de bevolking over
de mislukkingen van de oorlogvoering
en vooral over de armzalige levensom
standigheden kwam ln 1905 tot een uit
barsting. De ontevreden arbeiders von
den een leider en spreekbuis in de per
soon van Vader Gapon, priester van de
Orthodoxe Kerk, een vroom en welspre
kend man. Op 22 januari 1905 stelde hij
zich aan het hoofd van een stoet van
200.000 man, met het doei gezamenlyk
de tsaar een verzoekschrift aan te i
bieden, waarin enkele bescheiden verlan
gens waren neergelegd. Over de brede,
besneeuwde straten van St.-Petersburg
trok de enorme mensenmassa op ns
het winterpaleis van de tsaar, terwyl
liederen zongen en iconen met zich mee
droegen. De tsaar had de stad echter
inmiddels verlaten en de achtergebleven
paleiswacht, in paniek geraakt door de
opdringende menigte, vuurde vanaf
kele meters er recht op in. Honderden
doden en duizenden gewonden waren
de oogst van deze rampzalige dag die als
Bloedige Zondag in de Russische ge
schiedenis bekend zou biyven.
Onder de druk van deze en dergelijke
binnenlandse spanningen cn van de
derlaag tegen Japan gaf de tsaar
slotte toe. Het oktobermanifest, zoals
het document heette waarin de keizer
lijke concessies waren neergelegd,
schonk Rusland het begin van een de
mocratie. Het voornaamste punt was de
oprichting van een Doema, een soort
parlement dat van de tsaar enige wet
gevende bevoegdheden kreeg.
De belangrykste gebeurtenis van 1905
lag echter op een ander terrein. In dat
jaar horen we voor het eerst van een
instelling die we in 1917 zullen terug
vinden, een centrale raad van arbeiders
afgevaardigden, in het Russisch: Sovjet.
Rampzalig verloop
Inmiddels zouden eerst nog meer dan
tien jaren van reactie volgen. Terug
keer naar de oude tyden was na 1905
het parool en de aarzelend afgestane
macht werd geleidelijk weer teruggeno
men. Tot 1917 toe bleef Rusland
absolutistisch geregeerde staat, waarin
alle macht ulteindeiyk berustte bij de
tsaar. De autocratie, zoals men het prin
cipe noemde dat hieraan ten grondslag
lag, gold in de 20ste eeuw nog ever
sterk als vier eeuwen terug.
In 1914 was de wereldoorlog uitge
broken, die we tegenwoordig de eerste
noemen. Rusland vocht hierin aai
Rechtbank gelast nader onderzoek
zijde van o.a. Engeland en Frankryk,
tegen de centralen: Duitsland en Oos-
tenryk. De oorlog werd dus op twee
fronten gevoerd en op 't westelijke was
er al spoedig een impasse ingetreden.
In het oosten verliep de strijd echter
anders. De „Russische stoomwals" was
aanvankelijk Duitsland binnengerold,
maar daar al snel tot staan gebracht. In
1915 werden de rollen omgedraaid en
vanaf dat moment had de oorlog voor
Rusland een rampzalig verloop. Polen
moest worden prijsgegeven, het leger
raakte gedesorganiseerd, twee miljoen
man aan doden, gewonden en gevange
nen ging verloren. De Russische verlie
zen werden tenslotte niet meer bere
kend, maar slechts bij benadering ge
schat. De tsaar, ten einde raad, nam
zelf de legerleiding op zich. Het was een
maatregel zonder zin. De eenvoudige
waarheid was dat het Russische leger,
slecht geleid, slecht bewapend en slecht
uitgerust, tegen de Duitse troepen niet
was opgewassen. Daar hielp geen moe-
ADVERTENTIE
vol natuurlijke vitamine C
va,
Enorme spandoeken tverden mee
gedragen tijdens de 1 meidemon
stratie ln Petersburg.
dertje lief aan, en zeker geen vadertje
tsaar. Toch zou de beslissing niet ko
men door een militaire nederlaag, maar
door een binnenlandse ineenstorting
Daarom moet de blik nu op de hoofdstad
gericht worden.
Het beeld dat Petrograd (zo was het te
Duits klinkende St.-Petersburg in 1914
omgedoopt) in het begin van het jaar
1917 bood, was op het eerste gezicht
volstrekt normaal. Het leven ging zyn
gewone gang: de tsaar regeerde, de koet
sen reden en de beroemde balletten wer
den nog steeds opgevoerd. Alles was als
vanouds. Maar onder dit kalme op
pervlak broeiden gevoelens van onvrede
en opstandigheid, niet alleen bij de be
volking die voor de broodwinkels ln de
steeds heviger koude steeds langere rij
en vormde, maar ook In kringen van hof
en aristocratie, waar men zich ergerde
over de vernederende mislukkingen van
de oorlog. Het geladen woord „verraad"
hing in de lucht. Ministers werden ver
dacht van geheime betrekkingen met de
vyand, de tsarina werd smalend aange
duid als „De Duitse" en alle haat had
zich tenslotte samengebald tegen de ge
heimzinnige adviseur van het vorsten
huis, de monnik Rsspoetirv In december
1918 werd hij door adellijke samenzweer
ders vermoord. Inmiddels bleven de sol
daten bij duizenden uit de legers deser
teren en werden ln de steden de eerste
hongertochten gehouden. Driekwart van
de arbeiders van Petrograd had in de
eerste maanden van 1917 het werk neer
gelegd. De Russische staat was ln ont
binding.
In maart komt het tot een uitbarsting.
De soldaten luisteren niet meer naar hun
commando's en kiezen de zyde van de
stakende arbeiders. De muitende troepen
verbroederen zich met de hongerende
bevolking. Terwyl een comité uit de
Doema, o.l.v. Vorst Lvov een soort
voorlopige regering vormt, wordt ook
de Sovjet, de arbeidersraad van 1905,
weer opgericht. Op 15 maart doet de
tsaar afstand van de regering.
Was de revolutie hiermee geëindigd,
dan zou ze al snel zijn bijgezet ln de
lange rij van dergeiyke gebeurtenissen
die de geschiedenis kent en z<>u er weinig
reden zijn er vandaag de dag nog over
te schrijven. De revolutie was echter niet
geëindigd: ze was in feite pas begonnen
(wordt vervolgd)
(Van ome parlementaire redactie
DEN HAAG Minister Verlnga (On-
denv-ys en Wetenschappen) Is bezig met
de opstelling van een ondferw Uskundlg
prioriteitsplan, waarover hy nog voor
september volgend Jaar met de Tweede
Kamer hoopt te kunnen discussiëren en
waarin dan nog zonodig wUzlglngen kun
nen worden aangebracht. De Kamer
krygt volgend Jaar ook een meerjaren-
(ADVERTENTIE)
Snoep
verstandig
eet 'n appel
m
Verdachte na
4 mnd voorarrest i
op vrije voeten
UTRECHT (ANP) De rechtbank in
Utrecht hééft gisteren de 27-jartge J. K.
uit Voorthuisen, die verdacht wordt van
poging tot doodslag, op verzoek van de
raadsman in vrijheid gesteld, na vier
maanden voorarrest. Tegelijkertijd werd
aljn saak terugverwezen naar de rech-
ter-commlssaris voor een nader onder
zoek. Er ia bij de rechtbank ernstige
twijfel ontstaan over de volledigheid van
In de nacht van de tiende juli van dit
jaar begaf K. zich naar hotel-restau
rant ,,De Punt" in Voorthulzen, waar hij
een week tevoren ontslag had genomen,
toen een verroek om opslag niet werd
Ingewilligd. In de bewuste nacht wilde
hij zijn vroegere patroon eraan herinne
ren dat hij nog vakantiegeld tegoed had.
Hij had om zijn argumenten kracht bij
te zetten 'n oude Dultae bajonet meege
nomen. Met de bajonet aloeg hij op de
ramen, terwijl hij luidkeels te kennen gaf
da baas te willen spreken. Desa beid#
anal da polltla m«4 da mededeling dat er
een kronkatnan voor de deur stond.
Kort daarop arriveerden twee agenten.
Bij hun komst trok aldus het proces
verbaal K. een bajonet en nam de
vechthoudlng aan. De agenten gingen
assistentie halen en daarvan maakte K.
gebruik om de benen te nemen. Hij ging
naar het ouderlijk huis. In de tuin van
de buren werd hij door de politieman
nen nu met meer dan twee man
opgemerkt. Volgens het procea-verbaal
zou K. andermaal met de bajonet heb
ben gedreigd. Hij had er zelfs mee ln
de richting van agent Balke gegooid, die
zich slechts ln veiligheid had kunnen
brengen door snel opzij te springen.
Daarna kon hij met veel moeite gearres
teerd worden.
Tijdens de sitting gisteren werd de
der van de verdachte als getuige dé
charge gehoord. Naar zijn zeggen was
hij getuige geweest van de gebeurtenis
in de tuin van de buren. Zijn beschrij
ving van het gebeurde kwam helemaal
niet overeen met het verhaal van de po
litie. Volgens vader K. zou zijn zoon zich
helemaal niet hebben verzet. Hij had ook
niet in de richting van agent Balke ge
gooid. Volgens hem had de politie ge-
schotenn e zonder reden van de wapen
stok gebruik gemaakt.
Het wekte bij de leden van de recht
bank nogal wat verbazing dat vader K.
helemaal niet in de stukken voorkwam.
Hij was niet gehoord door de politie. Op
vragen van de president waarom hij nu
pas met zijn verhaal kwam, antwoordde
de man, dat de politie hem had ge
vraagd te zwijgen over het schot, dat
zou zijn afgevuurd nadat zijn zoon de
bajonet had weggegooid. Agent Balke
zou dit schot hebben gelost. De politie
zou vader K. herhaaldelijk te verstaan
hebben gegeven dat hij maar beter
de revolver zou kunnen zwijgen.
Vor de officier van justitie was
verklaring aanleiding voor een verzoek
tot aanhouding van de zaak.
planning op onderwijskundig gebied voor
gelegd. Met het oog hierop wil minister
Verlnga thans geen uitspraken doen over
het tydsttp waarop diverse wensen I,it.
bet onderwy» zullen worden gereali
seerd.
Dit bleek gisteren by de behandeling
van de begroting van onderwUs en we
tenschappen ln openbare commissiever
gadering door de Tweede Kamer.
Minister Verlnga zei dat de volgende
vraagstukken ln de komende Jaren zijn
by rondere aandacht zullen krijgen: de
democratisering van hel onderwUs, de
selectie, de her- en byschollng en het
slttenbl y vers vraagstuk
Minister Verlnga wil voorts betere toe
gangsmogelijkheden scheppen tot het
wetenschappelijk onderwijs vanuit het
hoger beroepsonderwijs. HIJ zal dit uit
werken in de komende nota over de her
structurering van het wetenschappelijk
onderwijs.
De staatssecretaris kondigde voorts
nieuwe examenmaatregelen voor alle vor
men van onderwUs aan. waarover hy te
zUner tijd nog wel met de Kamer wil
praten.
Minister Verlnga deelde nog mee, dat
ln 1970 de salarisberekening voor het
gehele onderwijspersoneel geautomati
seerd zal zyn. Nog deze maand zullen
nieuwe regelingen voor de rechtspositie
van do leerkrachten by het georgani
seerd overleg worden Ingediend.
Bij de P.v.d.A, heerst grote ontevre
denheid over de „minimale uitvoering"
die de regering wil geven aan de per
1 augustus 1968 ln werking tredende
mammoetwet. De P.v.d.A. heeft aange
kondigd desnoods met een motie te zul
len komen.
