WAT WIL ZUID-VIETNAM?
gj ZWEDEN ZWENKT NAAR gj RECHTS
Morgen strijd
om de
stembuszege
■Aa-
fffls
Morgen
ochtend
om 5 uur
precies
ÏATERDAG 2 SEPTEMBER 1967
Chaos na aanval.
Het Vie.tnainose volk, clat in liet
«Irama van een dodelijke burgeroorlog:
terecht, is gekomen, gaaf morgen
naar de stembus. De 5,3 miljoen ge
registreerde stemgerechtigde Zuld-
vletnamezen moeten een president,
een vice-president en de zestig leden
van de Senaat kiezen. De verkiezin
gen voor het Huls van Afgevaardig
den vinden pas in oktober plaats. Het
is overigens de vraag in hoeverre de
stemuitslag de werkelijke wens van
het volk tot uitdrukking zal brengen.
„Men moet er rekening mee houden",
zo heeft president Johnson onlangs
verklaard, „dat verkiezingen in een
land waarin een oorlog aan de gang
is, niet vlekkeloos kunnen verlopen".
Dat betekent op de eerste plaats dat
de verkiezingen alleen in die streken
kunnen doorgaan, die werkelijk onder
controle van Saigon staan. Elders zal
de Vietkong de verkiezingen onmo
gelijk maken. Het betekent ook dat
de heersende militaire machten de
uitslag liever niet aan het toeval wil
len overlaten, ook al heeft nien tegen
kandidaten toegelaten die niet gesteld
zyn op het militaire bewind en on
danks het feit dat waarnemers zijn
uitgenodigd.
In totaal dingen twaalf kandidaten
naar de hoogste posten. De twee voor-
naamsten zijn militairen: het huidige
staatshoofd lt.-gen. Ngoejen Van Thieu
voor het presidentschap, en de huidige
premier, maarschalk Ngoejen Cao Ky,
voor het vice-presidentschap. Ky heeft
zijn kandidatuur voor het president
schap enige tijd geleden ingetrokken
om daarmee de eenheid onder de
strijdkrachten tot uiting te brengen.
Hun voornaamste rivaal is Phan Khac
Soeoe, voorzitter van de grondwetge
vende vergadering en zelf eens staats
hoofd.
De regering Ky is aan het bewind
sinds 1965. toen een groep jonge of
ficieren met instemming van de bur
gerregering de macht overnam. Twee
jaar tevoren was aan het bewind van
Ngo Dinh Diem een gewelddadig eind
gekomen, en in die twee jaar hadden
enkele burgerregeringen vergeefs ge
probeerd het land te besturen. De re-
gering-Ky is er sindsdien in geslaagd
enkele crises met de boeddhisten het
hoofd te bieden en enkele rebellerende
bergstammen aan haar zijde te krij
gen. Toch wordt, ook binnenslands,
veel kritiek op het bewind uitgeoefend
wegens zijn onverzoenlijke houding
in de oorlog, de tegenwerking die het
Amerikaanse economische hulppro
gramma ondervindt bij de landbouw
hervorming en de ondemocratische
wijze van bestuur. Ook is de regering
ervan beschuldigd druk uit tc oefenen
op de kiezers en voldoende faciliteiten
te onthouden aan de burgerlijke pre
sidentskandidaten.
Aan de verkiezingen in 'n nieuwe grond
wet voorafgegaan. Na de verkiezing
van een grondwetgevende vergade
ring, thans een jaar geleden, werd dit
jaar in maart na verhitte debatten de
nieuwe grondwet goedgekeurd, die
voorziet in een gekozen president en vi
ce-president. De president wijst een
eerste minister aan, die verantwoor
ding verschuldigd is aan een gekozen
wetgevend lichaam dat uit twee ka
mers bestaat. De rechterlijke macht
berust bij een hooggerechtshof en la
gere rechtbanken. Gevangenschap is
niet mogelijk zonder proces. Vrijheid
van eredienst, samenkomst, menings
uiting en vergadering zijn bij de grond
wet gegarandeerd.
Uitgehongerd door zijn vijanden. Penetratie in de rimboe. De angst van een krijgsgevangene.
J - - -
En ook nog overstromingen.
(Van onze correspondent
STOCKHOLM Dc Zweedse sport
liefhebbers krfjgen een saaie zondag.
Alle wedstrijden zijn afgelast en dc
/weden worden aangespoord thuis te
blijven, waar de televisie hen evenwel
waeht met een uitzending van de voet
balwedstrijd Noorwegen - Zweden in
Oslo. Ook de bloemententoonstelling in
Tranaas in Zuid-Zweden gaat niet door.
hoewel de organisatoren de derde sep
tember de meest geschikte dag voor
de tentoonstelling achten. Zweden be
leeft namelijk H-dag. „H" staat hier
voor Hoger en dit betekent „rechts".
Zweden gaat namelijk een periode van
drie eeuwen afsluiten waarin het weg
verkeer links moest houden.
De Zweden zijn hiermee het laatste
volk van het Europese vasteland dat
zich schikt naar de overheersende
praktijk van rechts houden. Alleen de
el landstalen Engeland. Ierland en IJs
land handhaven nog hun linkse 'rij
richting. Elders in de wereld behoren
Japan, India, Ceylon, Australië, Zuid-
Afrika en enkele voormalige Britse
koloniën in Afrika nog tot de links
rijdende landen.
Het Is overigens niet voor het eerst
dat Zweden van links naar rechts
zwenkt. De krijgshaftige Karei XII
verordende in 1718 reeds dat rijtuigen
voor elkaar naar rechts moesten uit
wijken. Maar in 1734 werd het ver
keer naar links verwezen, door de
zelfde Karei XII die zijn legers in
Europa nog rechts liet marcheren.
Waarom heeft de Zweedse regering
thans besloten tot deze kostbare ver
andering en dan nog tegen de uitge
sproken wil van het Zweedse publiek?
Bij een referendum in 1955 had zich
83 procent van de ondervraagden te
gen verandering uitgesproken. Ook het
parlement sprak zich tot zesmaal toe
tegen de regeringsvoorstellen uit voor
het in 1963 met grote meerderheid
voor de plannen zwichtte. Ook de me
ning van het publiek is de laatste
jaren bijgedraaid. Aan de verandering
valt ook niet meer te ontkomen. Alle
buurlanden rijden rechts. En door het
toegenomen grensverkeer is het aan
tal ongelukken waarbij buitenlandse
bestuurders zijn betrokken die niet gf-
wend zijn links te rijden, onrustbarend
toegenomen. Een andere factor is, dat
de stuurwielen in de meeste Zweedse
auto's reeds links zitten. Dit betekent,
dat de Zweedse autobestuurder bij het
inhalen zijn wagen naar de rijhelft
van het tegemoet komende verkeer
moet 9turen om te zien of de weg
vrij is. Functionarissen van veilig ver
keer zeggen, dat dit tot vele onge
lukken heeft geleid.
Tijdschema
H-dag is voorbereid met al de zorg
en oog voor het detail, als het hoofd
kwartier van de generale staf zou doen.
dat op het punt staat ten oorlog te trek
ken. Het tijdschema voor de over
gang luidt als volgt:
1 Vanaf vanmorgen tien uur is in het
eigenlijke Stockholm een rijverbod in
werking, dat 29 uur - tot zondagmid
dag 15 uur - duurt.
2 Vanaf één uur vannacht zal voor 'n
periode van vijf uur in Zweden een
algeheel verbod van het rijden met
motorvoertuigen beginnen. De enige
uitzondering zullen taxi's, bussen, wa
gens, die het land uitgaan, wagens van
de dienst „onderhoud wegen" en voer
tuigen met een speciale vergunning
zijn, maar ook die zullen te 4.50 uur
tien minuten moeten stoppen en ver
volgens om vijf uur moeten beginnen
rechts te rijden.
3 Om 6 uur 's-ochtsnds zal het ver
keer in het gehele land naar de rech
terzijde van de weg verhulzea.
4 Daarna mag in bebouwde kommen
niet harder worden gereden dan 40
km per uur en buiten de bebouwde
kommen niet harder dan 80 km per
uur gedurende de eerste drie dagen.
5 Gedurende vier weken van 6 sep
tember af en misschien langer zal de
snelheid in de steden beperkt blijven
tot 40 km per uur, maar buiten de
steden verhoogd mogen worden tot 70
km. Voor snelwegen is de grens ge
steld op 90 km per uur.
De ene Zweed na de andere vreest een
algehele chaos en zegt „Ik denk dat
ik een paar dagen niet op atraat sal
komen". Een publiciteitscampagne om
autobestuurders en publiek in het alge
meen over de overgang voor te lichten
kosten 50 miljoen Zweedse kronen
(tien miljoen dollar) Is aan de ver
andering vooraf gegaan. Zelfs bekende
lekenfilmfiguren zoals Donald Duck,
hebben hun steentje bijgedragen. Er lz
een half miljoen kaarten In kleuren ge
distribueerd om de Stockholmers In
staat te stellen, onder de nieuwe om
standigheden hun weg door de stad te
vinden. De schoolkinderen zijn al 24 au
gustus teruggegaan naar school on
geveer een week vroeger dan gewoon
lijk, om do nleuwo verkeersregels to
leren en te oefenen in het oversteken
van straten bij rechts rijdend verkeer.
Al maanden zijn werklui bezig geweest
wegen open te breken om kabels te leg
K*»n voor nieuwe verkeerslichten, ver
keersborden te verplaatsen en de voor
naamste verkeerskruispunten te veran
deren Alleen al ln. Stockholm worden
30.000 verkeersborden, 180 verkeers
lichten. 2000 tram- en bushalten. 200
taxistandplaatsen en 20 belangrijke
verkeerskruispunten veranderd. Langs
wegen bulten de steden worden tiendui
zenden „H"-borden. bestaande uit ge
le reflectoren tegen een blauwe achter
grond, neergezet bij wijze van waar
schuwing. Zij zullen op zijn minst een
De Stockholmse trams zullen op H-dag
verdwijnen, maar in de tweede stad
van het land, Gotenburg, komen nieu
we trams met de uitgang rechts.
In de grote steden Is bij wijze van voor
bereiding op de overgang voor meer en
meer straten eenrichtingsverkeer inge
steld. „Het Is al aardig moeilijk, de
weg In de stad te vinden", klaagde 'n
taxichauffeur. „Ik heb net zeven blok
ken moeten omrijden om mijn vracht
je op zijn adres te brengen".
Op H-dag on onmiddellijk daarna zul
len 7000 politieagenten en 3.000 mili
tairen dienst doen om het verkeer ln
goede banen te leiden. Een centrum
voor de verkeerscontrole zal in ver
binding staan met een over het hele
land uitgespannen communicatienet.
Militaire helikopters zullen boven
moeilijke plaatsen zweven en gereed
zijn om overal heen te vliegen, waar
zich moeilijkheden voordoen. Er is 'n
rekruteringscampagne gehouden om
60.000 vrijwilligers te krijgen om dienst
te doen op ongeveer 19.000 oversteek
plaatsen voor voetgangers.
