r
75 jaar
relieken
geleden ontving Noord wijk
terug van pastoor St.-Jeroen
RECTOR J. C. DE GROOT VAN
,DF. GOEDE HERDER" IN HET GOUD
WOENSDAG 16 AUGUSTUS 1967
DK LEIDSE COURANT
PAGINA 3
handen namen: plunderen, uitmoorden
en de St. Adelbertkapel in vlammen de
den opgaan.
In het onderzoek van prof. Blok, die
medestanders vond in o.m. prof. J. de
Vries en prof. dr. L. Rogier, wordt ook
de overlevering van de Noordwykers in
de tijd van moord, opgraving (100 jaar
later) en optekening door broeder Fre-
dericus op waarde geschat, want hij
j merkte op: „Laat ons niet te gering den
ken van de betekenis der overlevering in
zulke tijden".
Of de inval van de Noormannen pre
cies in 856 heeft plaats gehad - het kan
ook vroeger of later geweest zijn - enke
le bodemvondsten te Noordwijk tonen
volgens de gegevens van deken Brink-
man aan, dat de Noormannen hoogst
waarschijnlijk of zelfs zeker in Noordwijk
geweest zijn. Op de hoek van de tegen
woordige Scheveningsestraat en de St.
Jeroensweg, waar volgens de overleve
ring St. Jeroen op de avond van 16 aug.
werd verhoord en gefolterd door de
aanvoerder van de invallers, werden voor
de oorlog by graafwerkzaamheden spo
ren gevonden, die duiden op een leger
kamp. Onder andere werd een mes ge
vonden, dat als een Noormannendolk ge
ïdentificeerd werd.
VEEL VRAGEN
En dan de persoon van de vereerde
priester-martelaar en heette hy wel Je
roen? Was h\j Inderdaad van adel (als
teken van zyn afstamming wordt ta(j
afgebeeld niet een valk), kwam hQ uit
Schotland of Ierland en bood hy, zoals
de legende vertelt, weerstand aan de
voorspiegelingen van macht en aardse
grootheid van zyn ouders om over zee
te kunnen gaan prediken? De weten
schap zal op deze vragen en vele ande-
aard zyn, geen antwoord kunnen geven.
Men mag aannemen, dat Jeroen als
zovele mlssloarlssen van overzee kwam,
dat hy uit Hlerne (Ierland) afkomstig
was en in de volksmond de Ier genoemd
werd, zoals deken Brinkman aanneemt
Een populaire naam, die ultelndeiyu
„vergroeide" tot Jeroen. Men kan op dit
punt een veronderstelling maken, maar
de moeiiykheld Is, dat men nu niet meer
aan de weet kan komen hoe ze elf eeuw
en geleden in de West friese gouw teti
noorden (Northgo!) van de Ryn een
Ier noemden.
De naam Jeroen komt In ieder geval
in Ierland niet voor. De naspeuringen
naar de persoon, die eens de duinstreek
chrlstlaniseerde, lopen bovendien geheel
dood. omdat het hier «"en eenvoudig
priester betreft.
Bisschoppen uit die tyd staan name
lijk wél te boek. Zo moet de bisschop van
St. Jeroen de Utrechtse bisschop Hunger
geweest zijn. De „villa Northgo", waar
toe zeven boerenhoeven behoorden, werd
door de Frankische koning Dagobert I
aan de Utrechtse St. Maartenskerk ge
schonken.
(De verbintenis Northgo-St. Maar
tenskerk vindt men hedentendage overi
gens nog terug In Noordwdjk in de St.
Maartensbrug. In de buurt van deze
brug moet de eerste kerkgelegenheid
van Noordwyk, de St. Maartenskapel,
gestaan hebben).
"Vroeger ja, voor de oorlog. Man, Noordwijk stond er ieder jaar augus
tus van op zijn kop. Van heinde en verre kwamen de pelgrims hier
naar toe. Met een muziekkorps werden ze van de tramhalte naar de
kerk gebracht. De handelaren in de kraampjes op het Lindeplein deden
beste zakenDe oudere Noordwij kers herinneren het zich nog
I goed. De nieuwe St. Jeroenskerk moest in de jaren twintig zelfs ver
groot worden om al het volk, dat ter beevaart kwam op waardige
wijze te kunnen ontvangen", aldus emeritus-deken J. P. A. Brinkman
j van Noordwijk. De gouden tijden in de verering van Noordwijks
i schutspatroon zijn niet meer. Bij alles wat er de laatste jaren tegenzit
heeft het geslonken legertje van St. Jeroensvereerders, dat jaarlijks
op 15 augustus in processie naar het Martelveld op het landgoed
"Kalorama" trok vorig jaar waren dat er ongeveer nog 150 man
een nieuwe slag moeten incasseren: de dag van Maria Hemelvaart is
geen kerkelijke zondag meer en op een gewone doordeweekse dag
was het praktisch onmogelijk een processie door het dorp te organi-
i seren. Pogingen werden nog in het werk gesteld om de tocht door het
I dorp op een zondag te houden, maar de eigenaar van het landgoed
wilde op zondag het poortje aan de achterzijde van het bos, aan het
einde van de "Leytwech" niet open stellen. Reden waarom de her
denking van de sterfdag van St. Jeroen (17 augustus) geheel een
binnenkerkelijke plechtigheid is geworden. De devotie voor St. Jeroen
mag dan wat weggezakt zijn, velen, eigenlijk heel katholiek Noordwijk,
I hoopt dat er voor volgende jaren een oplossing gevonden zal worden
i en dat de processie naar het Martelveld weer door kan gaan.
Kerk moest voor
bedevaarten
vergroot worden
17 augustus was het 75 jaar gele
den, dat de relieken van St. Je
roen, na 919 jaar, naar Noordwyk
werden teruggebracht. Vrywel di
rect na de overbrenging, diq met
grote kerkeiyke feesten gepaard
ging, de parochie was op de ge
beurtenis voorbereid met een Tri
duüm en de pauselijk internuntius
mgr. Rlnaldini kwam een pontifi
cale mis celebreren - werden plan
nen gemaakt voor de bouw van
de nieuwe, huidige neo-gothlsche
kerk. Een nieuwe grote kerk was
noodzakeiyk, omdat sinds de over
brenging van de relikwieën de be
devaartgangers naar het door paus
Leo Xin tot bedevaartplaats ver
heven Noordwyk togen. De kerk
in zyn huidige vorm werd vol
tooid in 1927.
Historische
twistvragen over
eeuwenoude
overlevering
Het poortje in de muur van het land
goed „Kalorama", waardoor ieder jaar
de bedevaartgangers naar het „Mar
telveld" trekken om de dood van de
eerste Noordwijkse pastoor te herden-
Men mag overigens wel
de vereerders van de eerste Noordwijkse
pastoor die volgens de overlevering
in 856 de marteldood stierf by een inbal
van de Noormannen de laatste slag
ongeschokt te boven zullen komen. In
het verleden hebben de Noordwykers
voor heter vuren gestaan mt hun Sint
De Noormannen mochten dan een
eind aan het leven van de Apostel van
de Kennemers gemaakt hebben, ruim
elf eeuwen hebben de Noordwykers, de
echte „Noortekkers", met de hun eigen
koppigheid de herinnering aan de pries
ter-martelaar levend gehouden. Want
dat de verering van St. Jeroen nog be
staat. dat historici vry algemeen een
ware historische kern erkennen in het
verhaal, dat door de eeuwen tot ons
kwam, is vrywel alleen en uitsluitend te
danken aan de hardnekkigheid, waar
mee de bewoners van het duindorp van j
geslacht op gslacht de geschiedenis van j
die rampdag in het jaar 856 aan elkaar
zijn biyven doorvertellen.
Befaamde historici konden tegenargu
menten vergaren, konden veronderstel
len, dat er sprake van 'n fabel of zelfs
een falsificatie was, telkens kwamen er
weer even hooggeleerde tegenstanders,
die bereid waren de Noordwykers en hun -
overlevering even serieus te nemen als
bet onderzoek van grote wetenschappe-
lUke „twijfelaars".
In het archief van emeritus-deken J.
Brinkman van Noordwijk. die nog steeds,
zoals vroeger, in het geweer pleegt te
komen als er getornd wordt aan het
geesteiyk erfgoed van zyn parochie, von
den wij vanzelfsprekend wel het een en
ander terug van wat er in het verleden
op hooggeleerd niveau getwist en ge-
twyfeld is rond St. Jeroen.
Over de fundamentele tegenstelling
tussen de Leidse hoogleraren Blok en
Opperman bijvoorbeeld.
Voor prof. O. Opperman („De geschie
denis houdt op geschiedenis te zyn waar
Opperman begint") was de Jeroensover-
levering geenszins een vroom verhaal
I met een historische ware kern. De hyper-
I crltische Leidse hoogleraar stelde in z(jn
i werk „Fontes Egmundenses". dat een
i zekere Hendrik, pastoor te Noordwyk,
in 1220 als een doodgewoon falsaris de
legende uit acht verschillende bronnen j
in elkaar had gezet en dat de hoofdper
soon in werkelijkheid de vroeg-christe-
lijk heilige Orion van Alexandrië was.
Een eventuele overlevering te Noord-
J wyk vóór de zgn. falsicati van pastoor j
Hendrik past uiteraard niet in de these
van prof. Opperman.
TEGENSTEM
Tegenover de stelling van prof. Opper
man staat de these van de eveneens
niet-katholieke Leidse hoogleraar prof.
P. Blok. Deze hoogleraar zet weliswaar
vele vraagtekens by details van het
overgeleverde verhaal, de typisch mid
deleeuwse verfraaiingen (o.a. de wonder-
baarlijke terugvinding van het lichaam
door een zekere Nochbode honderd jaar
na de moord), maar zyn conclusie is, dat
het verhaal van de marteling, zoals dat
in het begin van de twaalfde eeuw door i
de Benedictyner broeder Fredericus te
Egmond uit de Noordwijkse volksmond I
werd opgetekend, niet onwaarschyniyk
is. Wetenschappeiyke zekerheid, dat de
kern op onwaarheid zou berusten is.
volgens prof. Blok, niet te verkrijgen. Hy
merkt bovendien op, dat in het geschrift
van broeder Fredericus geen strydig-
heden gevonden konden worden met toe
standen en personen waarover wél we
tenschappeiyke zekerheid bestaat.
Dat de Noormannen in 856 een inval
deden in Noordwijk achtte prof. Blok in
zijn studie in het Leids Jaarboekje van
1911 niet geheel zeker, maar volstrekt
onzeker was het ook niet, omdat op dit
punt historisch betrouwbare Beka meldt,
dat de Noormannen in hetzelfde jaar
op de hen bekende wyze Utrecht onder
.MEDEWERKER AAN ONZE BLIJHEID"
Onder de met een klein kruisje ge
merkte steen in de herv. kerk bevin
den zich de resten van de schedel, die
naar men aanneemt in de eerste jaren
na de hervorming nog vereerd wer
den. Nadat zij in 1573 waren begraven
wamen zij in 1909 weer te voorschijn
n het voormalige priesterkoor. De ge
merkte steen zou nog een gedeelte zijn
van het altaar van de oude St. Jeroens
kerk.
W
SENSATIE
UIT ITALIË
„The Four Jarz",
spel tussen nok
en piste in
Circus Hagenbeek
Het publiek wacht afln de
piste torsen mannen een meters
lang valnet omhoog. De veilig
heidsklep tegen dodeUjk risico.
Onopgemerkt door de nauwlettend
toekykende circustentbevolking,
controleren drie fors gespierde
jongemannen en een meisje het
grofmazige net.
Met een routlnegebEiar ontdoen
zy zich van hun badstofjassen
de felle schijnwerpers zoeken en
vinden het viertal. De man met
de microfoon kondigt verplette
rend aan: „The Four Jarz. Lucht
acrobaten. De wereldsensatie uit
Iallë". De talryke toeschouwers
in de vlermaster van Willy Ha-
genbecks circus tot en rrnet
morgenavond op het Leidse
Schuttersveld schuifelen heen
en weer op hun zitplaatsen.
De donkerharige Roberto, Emilio,
Carlo en de korte Ketti klimmen
in luttele seconden naar de nok
van de circustent, waar kabels
en zeildoek zich verenigen. Vanger
Roberto, die enige tyd geblesseerd
is geweest, zwaait al heen en weer,
stevig geklemd aan de metalen
stang. Dan begint het spel tussen
plafond en piste. De momenten,
dat Emilio, Carlo en hun nicht
Ketti door de beperkte ruimte
zweven, worden getekend door de
de stilte-in-de-zaal. Maar de 21-
jarige Roberto faalt niet en grypt
feilloos de voeten of handen van
zijn collega's.
Het viertal werkt al vyf Jaar sa
men: een optreden als dit hebben
zij wel tientallen malen gedaan.
Het kwartet is ln heel Europa ge
weest. De ganse familie Jarz is
een artiestengezelschap. Het be
roep van luchtacrobaat is van
vader op zoon gegaan. Toch is er
nog twee uur van hard trainen
per dag voor nodig om de spier
bundels soepel en de handen gryp-
vast te houden. De achttienjarige
Ketti dwingt het publiek, dat
naar Willy Hagenbeek gekomen
is, de meeste bewondering af. Met
kalmte en zekerheid neemt zij
een dubbele salto mortale. Wolk
jes talkpoeder komen los als Ro
berto haar enkels omsluit. En dan
zal een van de vliegende Jarz -
Emilio - tot slot een dubbele salto
mortale met dubbele pirouette
maken. Het geachte publiek opent
de mond, de muziek stokt en de
grootste truc is weer geslaagd;
het applaus dendert de tent uit.
Dan duikelen de Jarz met salto's
het reuzennet in. Hun show is
over. Op hun gemak wandelen zij
terug over de grasmat naar hun
kleedkamer. V(jf minuten later
speelt één van hen met het hondje
Jacky. Ketti praat by één van de
circuscaravans met een Duitse,
terwyi Emilio de stad ingaat.
Roberto is nergens te bekennen.
De wereldsensafie uit Italië ont
spant zich.
Rector J. C. de Groot van „De Goe
de Herder" aan de Hoge Rijndijk te
Zoeterwoude heeft gisteren zijn gou
den priesterfeest gevierd. Om 10 uur
droeg de jubilaris in de feestelijk ver
sierde kapel van het internaat de H.
Mis op met assistentie van kapelaan
Van Veen uit Rijswijk als diaken en
pater De Groot, missionaris in Kongo,
als sub-diaken, beiden neef van de
jubilaris. Op het priesterkoor hadden
plaats genomen deken W. P. J. Haring
uit Leiden, eraeritus-pastoor H. J. A.
M. Kouwenhoven, pastoor J. Kragt-
wijk cn kapelaan v. d. Plas van de
Meerburg-parochie, reetor Van Beek
uit Almelo, pastoor Baeten van de
parochie „De Menswording" te Lei
derdorp en vele andere geestelijken.
Door het koor van de zusters met
medewerking van de inwonenden werd
op voortreffelijke wijze onder leiding
van zuster Fernandina met aan het
orgel zuster Maria Dionysia de Bona-
ventura-volksmis in het Nederlands
van Jan Verhulst uitgevoerd. De pre
dikatie werd gehouden door emeritus
pastoor Kouwenhoven.
Pastoor Kouwenhoven gaf St. Pau-
lus' definitie van wat een priester is:
Wij zijn geen heer en meester over
uw geloof, maar medewerkers aan uw
blijheid, want in het geloof staat ge
sterk genoeg. Wij zijn uw dienstknech
ten omwille van Jesus Christus.
(ADVERTENTIE)
HAARLEMMERSTRAAT 250
„Allen zijn wij priester", zegt Pe
trus, „maar Christus' dienstknecht (en
dat blijft zijn waardigheid) is de uit
verkorene die dat priesterschap ge
heel mag bedrijven. Hij mag in onze
naam priester zijn en Christus onder
ons tegenwoordig stellen en in het
Christus-gezin het brood delen dat
Christus is".
„Eén ding mogen we van de priester
zeggen", aldus pastoor Kouwenhoven.
„hij was nooit heer en meester. Hij
was en is 100 procent priester. Je
zou zeggen: hij kon niet anders zijn."
Rector De Groot is altijd priester ge
weest voor zusters en kinderen
medewerker aan hun blijheid, zo be
sloot de pastoor zyn preek.
Na de H. Mis werd door de aan
wezigen het Priester-jubileumlied op
de wijze van „Dit is de grote blijde
dag" op tekst van pastoor Kouwen
hoven gezongen. In de toneelzaal van
het internaat werd een koffietafel
aangeboden voor familie en genodig-
Receptie
's Middags van drie tot vier uur
Pastoor J. P. M. Baeten s.J. van
de parochie De Menswording te
Leiderdorp (rechts) was één van
de velen die gistermiddag bij rec
tor De Groot tijdens de receptie
hun opwachting kwamen maken.
hield rector De Groot te zijnen huize
aan de Hoge Rijndijk een drukbe
zochte reeeptie. Tijdens deze receptie
kwam ook mgr. M. A. Jansen, bisschop
van Rotterdam, vergezeld van vicaris
mgr. Schaaper de jubilaris zUn ge
lukwensen aanbieden. Ook het bestuur
van de Leiderdorpse Schaakclub, waar
van rector De Groot een aktief lid is,
kwam de jubilaris, onder het aanbie
den van een bloemstuk zijn geluk
wensen aanbieden. Ook het kerkbe
stuur van de Meerburg-parochie en
vele parochianen gaven blijk van hun
belangstelling.
's Avonds om acht uur brachten de
Rijntamboers de gouden rector een
serenade. Vanmiddag om vijf uur was
er voor familie en genodigden een
feestelijk diner, terwijl a.s. zondag de
bewoners van „De Goede Herder"
hun gouden rector een feeat zullen
aanbieden.
HUWELIJKSZf ENDELAAR ZOCHT
WERKTERREIN IN VOORSCHOTEN
zyn manieren waren beschaafd en in-
iis: negen maanden en I nemend, zyn positie belangryk. Daar leek
het althuna op volgens optreden en de
ter beschikkingstelling j v"hn'l'°hïïh» no. ..me*-
I dlend uls iemand werkzaam voor een
Het was een triest stuk levenaver- nldi0-omroep, doch hy presenteerde zich
haal, dat zich voor de lliuigse rechtbank 00^ wei ^y anderen met wie hy ln aan-
ontrolde; het verhaal van een 24-Jarlge rajt|ng kwam als een bekend voetballer,
vertegenwoordiger uit st. Michielsgestel, meiBje had vertrouwen In hem.
die door de Officier van jusltle als een geloofde de verhalen die hy opdiste. Hy
„gevnariyk mens" werd betiteld en een vertelde ook een verhaal ovr zyn ver-
23-jarlg meisje uit Voorschoten, dat bet tegenwoordiging van een autohandel,
slachtoffer werd van leugen en bedrog Toen de omgang met het meisje niet
van de Jongeman.
Vandaar de els van de Officier van
justitie: negen maanden gevangenisstraf
schikking stelling van de regering.
„Geld heeft voor my een maglschi
kracht, hoe Ik
nadeel om het te krygen, Interesseert
niet", aldus het standpunt van de i
dachte.
Hy had het vertrouwen weten te win
nen van een meisje
Voorschoten.
zonder gevolgen bleef, beloofde hy haar
te zullen trouwen.
Er was echter een moeiiykheld: hy
had wel voor 2400,- aan geldboeten
opgelopen wegens diverse overtredingen.
Indien niet spoedig werd betaald dan zou
i kom en wie Ik be- hy wellicht worden gearresteerd en het
htiweiyk niet door kunnen gaan..
Het meisje nam al haar geld van haar
spaarbankboekje en gaf ongeveer
2500,- aan de Jongeman.
Van het huweiyk kwam niets, want als
familie te i gevolg van andere omstandigheden werd
verdachte in België gearresteerd.
Zoals reeds eerder In zyn lyn lag.
pleegde hy daar diverse oplichtingen. HIJ
gaf zich uit als de zoon of schoonzoon
van de familie te Voorschoten en deze
werd dan ook meerdere malen opgebeld
door hotelhouders, dat de rekening wel
ke verdachte had gemaakt niet werd
betaald.
Dat gebeurde In Warmond, In Den
Bosch en In België.
Verdachte ontkende het meeste van
1 hetgeen tenlaste was gelegd en een ryka-
i politieman uit Lelden die verdachte een
verhoor had afgenomen verklaarde dat
verdachte soms bekende en soms ont
kende en het alles even verward was.
Het rapport van de psychiater was
weinig optimistisch gesteld. Ook van
I zyn broer en ouders heeft verdachte geld
gestolen en hy In reeds eerder veroor-
deeld wegens oplichting en flesaetrek-
kery.
I Het was een moeliyk verhaal voor het
betrokken meisje dat zy als getuige voor
de rechtbank had te doen, waarby ze
soma In huilbuien uitbarstte. Tot de ver
dachte zei de president, prof. mr. W.
T. C. van Hattum: „We kunnen weinig
hoopvols van u verwachten. U blaast
j hoog van de toren, hebt geen enkel ln-
zicht In uw fouten en Indien een klini
sche behundeling niet zou helpen, wordt
u een onverbeteriyk recividlat".
De raadsvrouwe, mr. Opstal Charbo,
vroeg nog geen ter beschikking stelling
van de regering toe te passen.
Uitspraak op 29 augustus.
Joop Zoetemelk
snelste in Banneux
Joop Zoetemelk heeft gisteren de
eerste overwinning voor de nationale
amateurformatie voor de wereldkam
pioenschappen, die op het ogenblik
in het Limburgse trainingskump in
Nuth vertoeft, in de wacht gesleept,
De 20-Jarigo Rijpweteringer, door
bondscoach Middelink uitsluitend ge
selecteerd voor de ploegentijdrit, ging
in het Belgische Banneux als eerste
over de streep vóór de snelle West-
zaner Harrie Janssen en Fcdor den
Hertog (Ermclo). Joop Zoetemelk had
voor de 104 km 2 uur, 50 minuten cn
12 seconden nodig.
