In binnenduinse hoeve te
MUSEUMBOERDERIJ
BARNHOORN
Noordwijk
aan Zee
CURIOSITEITEN
KITSCH EN ANTIEK
herleeft het ruige verleden
Het mysterieuze leven van reptielen
en amfibieën op grote tentoonstelling
UITZONDERLIJKE VERZAMELING
VAN INTERNATIONALE BETEKENIS
i^r
ZATERDAG 1 JULI 1967
Gageiijst uit 1910
In dezelfde kamer een plaat met verlichte dia-raampjes
van gepenseelde gezichten op Noordwijk aan Zee, waar
bij vooral de historische Hervormde kerk vaak is afge
beeld. In een nis zien we een halve cirkelwand, waarop
Noordwijk is uitgetekend vanaf de zeezijde, la Mesdag
naar de toeschouwer uitlopend in een strand met echt
zand. Interessant voor de Noordwijkers, wier familie van
ouds in deze plaats hebben gewoond, is de geschreven
gageiijst uit 1910, waarop de bemanning van een zeil-
logger en de hoogte van de gages staat vermeld. We
treffen hier o.a. de namen Plug, Van der Berg en Van
der Niet aan, typisch Noordwjjkse namen. Op de schoor
steenmantel twee porceleinen hondjes, die wat kitscherig
aandoen. De betekenis verklaart echter hun aanwezig
heid: de vissers brachten deze beeldjes mee als ze van een
Engelandvaart terugkwamen.
In de smalle gang, geplaveid met roodgebakken tegel
tjes, die her en dér los liggen, hetgeen de realiteit wel
zeer benadert, passeren we de deurpost van het tweede
vertrek, waarop en dat doet de realiteit zeker schade
met verschillende briefjes is aangekondigd, waarin we
binnentredenkamer 2, room 2, zimmer 2. Ondertussen
zjjn we de zoldertrap gepasseerd, die naar het atelier van
de beeldende kunstenaar Krijn Giezen leidt; de vloer van
de uitgestrekte zolder gaat gedekt onder talrijke ont
werpen in wording, leer in grillige vormen aan elkaar ge
naaid. Maar deze ruimte is niet begrepen in de excursie
en dus zwijgen we daarover. Het stemt in ieder geval tot
voldoening, dat de Noordwijkse gemeenschap een kunste
naar —er zijn er niet veel in de badplaatseen artistieke
werkruimte kan bieden, waarin diens non-conformisme
vryelijk kan gedijen.
Welkom int leven"
Waar veegrtig procent van de voorbijgangers je op een
vraag in het Duits antwoord zou geven en de andere
veertig procent een Leids accent verraadt, waar achter
drie van de vyf ramen een bordje geplaatst is met "Zim
mer frei", waar op een gewone werkdag honderden vol
wassen mannen over de boulevard flaneren of een par
tijtje voetballen op het strand, daar treft men vóór het
dorp een bordje "Npordwyk aan Zee" aan. Vlak in het
centrum echter van vermaak en mondain vertoon, aan de
Jon Kronosweg achter het Palace Hotel ligt een monu
ment van het oude Noordwijk, de museumboerderij, waar
in de bezoeker op een wandtekeningtje kan lezen over het
veleden
Dit Dorpje moest aanhoudend lijden
Door 't Krijgsgeweld in d'Oorlogstyden
Dit deed haar dikwerf haar hoofdbestaan
De Vissehery, te gronde gaan.
Wat dus de viyt hier moog' beginnen
Er is thans kwalijk 't Brood te winnen.
De lezer van dit vers die Noordwjjk een beetje kent zal
moeten bekennen, dat deze regels verouderd zijn, evenals
de armoedige afmetingen van de laatste hoeve uit de bin-
nendulnen, waarin hjj zich bevindt. Er is thans ruim
schoots brood te «innen en bovendien een overvloedig
beleg. Maar dan moet tegelijk erkend, dat het hoofd-be-
staan niet meer het harde vissersbestaan is, waarvoor het
massatoerisme in de plaats is gekomen met een brede
stroom deviezen.
Over toen, de moeilijke tijden van weleer, kan de Noord-
wijker en de toerist sinds vandaag enkele aankno
pingspunten vinden in de tot museum verbouwde boerderij
van Barnhoorn. Het museum, dat onder het Genootschap
Oud Noordwijk ressorteert, heeft hetzelfde doel als dit
genootschap: „het bewaren van het typische oude dorp
Noordwijk, met zijn fraaie klederdrachten, visserswonin
gen en bomschuiten". Eigenlijk is het museum ook het
enige waardoor het doel kan worden bereikt, want van het
vissersdorp is reeds zoveel verloren ge;taan, dat het ge
nootschap met moeite nog wat antiquiteiten kan be
machtigen.
Niettemin is de collectie, die in het museum voor de
toekomst kon worden bewaard, nog van grote omvang,
hoewel ze minder waardevol is uit het oogpunt van kost
bare antiek dan wel wegens de curiositeit van de tentoon
gestelde voorwerpen. Kitsch wordt er evenzeer met zorg
bewaard als de gouden ornamenten van de kap van een
vissersvrouw. De historie van Noordwijk aan Zee is cultu
reel gezien ook niet spectaculair geweest, om het zacht
jes uit te drukken. Het ruige vissersbestaan liet daar
gewoonweg geen tijd voor. In de voorkamer van de 200
jaar oude hoeve geeft een schilderij een idee van "hoe het
vroeger was". Het straatje waar het museum aan gelegen
is, bleek vroeger een aantal Jage en kleine huisjes aan
een gerijgd te hebben, als het ware weggedoken tegen de
westerstormen, die van over zee landinwaarts konden
Maar nu over kamer 2. Schrikt u niet als u merkt dat
u niet alleen blijkt te zijn. Het is druk in de kamer.
In de bedstee ligt een jonge moeder die naar haar bore
ling kijkt, die op de arm van een vroedvrouw wordt ge
dragen. Een buurvrouw kijkt belangstellend toe. Weer is
de Noordwijkse gemeenschap verrijkt met een koen
knaapje. Dit alles is op de manier van Madame Tus-
saud gearrangeerd. Alleen is er iets mis met de gezich
ten. Nee, ze zijn niet van was, inderdaad, maar er klopt
nog meer niet. De gezichten zijn niet Noordwijks. De eta
lagepop-gezichten met de bevroren glimlach op de fijn-
besneden gezichten komen in de verste verte niet overeen
met de vroegere bewoosters. Deze waren al vroeg oud en
het leven had de gezichten getekend. Te oordelen naar de
juffrouw in de bedstee heeft deze haar leven lang in de
kostbaarste gewaden in paleistuinen doorgebracht. Te
oordelen naar de boerderij heeft de jonge boerin van
's morgens vroeg tot 's avonds laat met opgesroopte
schortmouwen gesloofd: er moest gemolken worden, en
geboend, gebraden en gebakken en zoveel meer. De ge
zichten moeten we dus maar liever vergeten, maar de
kleding is authentiek Noordwijks en werd door een ex
pert in de originele dracht bijeengebracht. Opvallend is
de eenvoud van vest en rok, weelderig daarentegen de
gouden sieraden op het hoofd van de boerin. De kamer is
ingericht naar de stijl, die de Noordwijkse hulskamers
omstreeks 1880 ademde, op z'n Jan Steens, huiselijk ge
zellig. Op tafel vinden we een speldenkussen met de ge
legenheidsspreuk: „Welkom int leven. Geboren T880..."
als het ventje van vlees en bloed was zou het nu een
oud mannetje van 97 kunnen zijn. In hoezeer veranderde
levensomstandigheden zou dit mannetje dan nu leven in
vergelijking met toen
V jgr V
TWEE WEKEN IN LEIDSE HORTUS BOTANICUS
Ij -i' H ïfjjv'
i
8 - ..fe-ritafi.'!' i-ouiu-: kaliniliilWliBTSraMMMi
Van Meeuwen ls een expert. Zyn
Meeuwen is zelf een expert. Zijn
kanjers worden bevolkt door vele
tientallen reptielen en amfibieën. Hij
vertelde ons van de wereld vol onbe
grip die er rond de slangen ia. Je
kunt je kinderen gewoon met de slan-
k renvan de heer Van Meeuwen laten
o mgaan: babies staan niet op hun
m enu en zq eten alleen (normaliter)
wt it ze lekker vinden. Slangen zijn
kit 'skeurlg, dat wel. Ze kunnen nuk
kei i vertonen en dan eten ze maan-
det 'lang niets, totdat Je ten einde
raa d met zwarte muizen leta pro-
bet i "t te bereiken Dat k*G da% wq|
lukken.
slangenkuil
Leiden gaat in de periode van 27 juli tot en met 10 augustus a.s.
mede ter opluistering van de Bloemenweek iets bijzonders
beleven. Gedurende die dagen namelijk zal de Hortus Botanicus
van de universiteit onderdak bieden aan een grote expositie van
amfibieën en reptielen. In ons land en zelfs in Europa is nog
nooit tevoren een dergelijke verzameling kruipend, glijdend en
zwemmend gedierte bijeen geweest. Vele honderden exemplaren,
een waarde van 25.000 gulden vertegenwoordigend en voor 50 mille
verzekerd, gaan hier gezamenlijk een propagandapoging onder
nemen om een tipje te lichten van de sluier, die voor velen van
ons de geheimen van het reptielen- en amfibieënrijk verhult.
In september van het vorig jaar
bestond de Nederlandse Vereniging
voor Herpetologie en Terrarlumkunde
„Lacerta" (wat „hagedis" betekent)
25 jaar. De vereniging, die ongeveer
600 leden telt, heeft ter gelegenheid
hiervan een aantal manifestaties ge
pland, waaronder deze omvangrijke
tentoonstelling. Ter exploitatie werd
de Stichting Bevordering Herpetolo
gie opgericht. De tentoonstelling zal
de naam „Terra Hortus" dragen, met
als ondertiteling „Uit het mysterieu
ze leven der reptielen".
Niet zelden treft men gezinnen aan,
waar een schildpad als rustigmaken-
de factor zijn weg door 't huis zoekt.
Foto: een smaragd-hagedis: Lacerta
viritis, een der pronkstukken van do
komende „Terra Hortus"
Veel schaarser echter z(Jn degenen
die in plaats van een spinnende poes
of een dartel jong hondje een sissen
de slang ln een hoekje van de huis
kamer hebben liggen, of zich verlus
tigen in de gezwindheid van een wa-
tervlugge hagedis. Als men de be
stuursleden van „Lacerta" mag ge
loven, zijn er altijd nog heel wat
mensen die in het houden van derge
lijke dieren geen been zien. Van kleur
verschietende kameleons zyn by hen
evenzeer kind aan huis als leguanen,
die niet ingewijden ln de herpetolo
gie de stulpen op het lijf jagen bij
het alleen maar zien ervan.
wereld vol onbegrip
Op een persconferentie lichtte een
van de „Lacerta"-bestuurders, de
heer H. M. van Meeuwen, medisch
student, een en ander toe. De heer
Op o\e komende tentoonstelling, die
boelend' èn leerzaam belooft te wor
den, ka n men het slangenleven van
dichtbij meemaken. Er komt bijvoor
beeld eei originele slangenkuil, waar
uit men dieren haalt voor het geven
van demi >nstratlcs „melken" van gif
slangen. Ook andere demonstraties
ontbreken niet op het programma.
De expoM itie wil op de eerste plaats
een zo groo. t mogelijk publiek In con-
tuct brengen i met de reptielen en am
fibieën. Die gelegenheid wordt in
ruime mate geboden. Er komen reu
zenslangen, 'atelslangen en cobra's,
krokodillen ei i leguanen zeker veertig
soorten schil 'dpadden, rcuzen-Goll-
ath-klkkers en' vele andere vertegen
woordigers vai deze spectaculaire en
fascinerende dl ergroep.
„Lacerta" wc Tdt in het uitvoeren
van de tentoon».telling gesteund doör
een comité van a anbeveling, waarvan
burgemeester mr, G. C. van der Wil
ligen voorzitter ill*. Het comité telt
vele directeuren v an binnen- en bui
tenlandse dierenpi irken en zoölogi
sche musea; ook .i'.fln Internationale
qdvlseurs aan de ex .positie verbonden.
foto wedstrijd
De tentoonstelling **vordt op 27 juli
a.s. geopend door burgemeester Van
der Willigen. De Horbus, beschikbaar
gesteld door de direc teur prof. dr.
VV. K. H. Karstens, is voor de expo
sitie geopend van 's mo rgena tien tot
's avonds tien uur. Op 9 augustus wil
men tot middernacht amateurfoto
grafen de gelegenheid g even in deze
ultzonderiyke reptlelenw ereld opna-
ipen te maken die inger.onden kun
nen worden voor een fotowedstrijd.
Hieraan zijn verschillen* ie prijzen
verbonden. De toegangspr 'Js tot de
expositie is laag: 1.25 volwassenen,
kinderen tot 16 jaar 0.75.
Recept voor wafels
We verlaten kamer 2, om met het wegwyzerprogramma
ln te stemmen, of het blnhuis, als we de plaatselijke
terminologie willen volgen, en komen in een vertrek, dat
destijds tegelijk keuken en paardestal was. Hier ls het
systeem van de oorspronkelijke staat gedeeltelijk verla
ten, en bevinden zich, als een volwassen museum betaamt,
glazen vitrines langs de wanden. Wonderlijke schelpen, in
Noordwijk gevonden, een hertegewei uit 1150, prijzen van
de St. Joris Doelen, een reddingsdiploma uit 1834, dit
alles ligt tentoongesteld ln de glazen kastjes. Luchtfoto's
van een nog niet zo heel oud Noordwyk moeten de her
innering levendig houden aan een tijd toen het Vuurbaak-
pleln nog een stuivende duinpan was. Wie van recepten
houdt neme een kijkje bij het fornuis, waar op een wafel-
Ijzer ingrediënten vermeld staan voor heerlijke Noordwijk
se koeken: 2... meel, 8 eieren, melk, bbter, 1 lepel
gist. Op de plaats van de puntjes staat een onduidelijk
symbool voor een inhoudsmaat. Wilt u het proberen, dan
biyft de hoeveelheid meel en boter dus een gokje.
Noordwijk in de toekomst wordt verbeeldt door een
schetstekening van de toekomstige parallelboulevard. Het
huidige bebouwingsplan vindt u er ook mét de zomer
huisjes, waarin uw oosterburen het zich zo behaaglijk we
ten te maken. Dan wat import uit Marken, beschilderd
aardewerk en mangelplanken, geschonken om het mu
seum by de start drie Jaar geleden op gang te helpen. En
niet te vergeten tal van beroete huishoudelijke voorwer
pen by het fornuis, waarmee moeder de vrouw het dage
lijks potje kookte. In de keuken stonden ook de paarden.
Herinnering
aan visserij,
kledij en
huiselijk leven
Scheepsmodellen
In de stal. hier achter gelegen, waar vroeger zes kooien
overwinterden, staan nu vier scheepsmodellen zy aan
zy. Elk van de schepen heeft zo zyn eigen geschiede,nis.
Al imeen Is het model van de bomschuit, die de Nood-
wijkers zelf op het strand trokken na de visvangst. Voort*
treft men er een ncttenboetster, ln haar bezigheden ver
steend. i i cchce slog, de "kriel" van een strandjutter,
een naambord van een gestrande kustvaarder, waarop ln
forse letters "Jacobina" en tenslotte een zeer groot aan
tal kaarten met fotoreproducties, die het Noordwykse le
ven registreerden. Dit foto-archief zal de plaatselyke in
woners ongetwyfeld het meest boelen, want van veleit
stuan de grootvaders en voorouders op de foto's afge
beeld. Eén der platen geeft een tweellngreproductle van
het gedicht non de wand In het voorhuls weer, maar dit
maal over Noordwyk binnen, waar het leven blijkbaar
wat llefeiyker was ingekleed dan ln de vissersplaats:
Het dorp Noordwyk Binnen:
Noordwyk een der fraaiste Dorpen
van geheel on» Neérlands oord
Brengt ons Bloemen, Fruit en Krulden
En ook milde Graanen voort
Geheel aan 't stadsgewoel ontheeven
kan hier den menach gelukkig leeven.
