Keizer Jones sneeft ook in Den Haag Nieuwe uitleg van dogma meest delicate probleem Scheepsbouw krijgt steun van regering SURINAMER DOODT IN DRIFT HOSPITA Schillebeeckx over aanstaande bisschoppensynode WOENSDAG 21 JUNI 1967 DE LEIDSE COURANT PAGINA 5 Ook gij, Brutus Jones, kruier-keizer in O'Neills' onheilszwanger rijk, moet onherroepelijk ster ven in de Lage Landen. Uw geloof aan eigen onkwetsbaarheid zal ijdel blijken, zoals gister avond in Amsterdam, waar ge kreunend en rochelend sneefde bij open doek. Vanavond en vrijdag zult ge er weer aan geloven in de Koninklijke Schouwburg van Den Haag. Pro beer uw angsten maar te overschreeuwen: ge zult toch bemerken, dat uw hete adem slechts toereikend is voor twee uur: de tijd, die O'Neill u schenkt om aan uw waanzin kapot te gaan. Opgezweept door oerwouddrums, gehaat door uw eigen volk en twijfelend aan uw superkracht, zal de keizer zich naar het slotapplaus slepen. Emperor Jones, tragische anti-held, is nu een maal door zijn geestelijke vader voorbestemd voor een doodsstrijd in vele bedrijven. Zoon van beroepsbokser door O'Neill gekroond De producers van de Haizlip-Stoiber Company komen er maar direct rond voor uit: de opstan ding van keizer Jones uit het stof van de Ameri kaanse toneel-literatuur is alleen mogelijk gewor den door de financiële ruggesteun van het Hol land Festival. „Toen we twee jaar geleden in Nederland waren", zegt zuinig geschapen, van in tellectueel brilwerk voor ziene Stoiber, „heeft Peter Diamand al ge zegd, dat we op Neder land konden rekenen. Die steun hadden we brood nodig, want er is nu een maal geen mogelijkheid voor een negergroep om een zo kostbaar stuk als Emperor Jones in Ameri ka op te voeren. Je ziet het ook gebeuren met de meeste negerzangers. Ze moeten eerst de States ontvluchten om hun ge luk te beproeven in Lon den en Parijs. En pas op het moment, dat ze in Europa succes hebben, worden de theaterdeuren op Broadway wagenwijd voor hen opengezet. In Amerika draait alles om de commercie, een produ cer kan alleen een fan van het publiek pousse ren. De ster geeft altijd de doorslag, niet het stuk". Kandijbruin Inmiddels heeft ook de fan zich bij de Hailip- Stoiber Company ge meld: bokserszoon Earl Jones, een geweldenaar met gelegenheidsbaard- werk, die ook buiten het toneel kandijbruin uit zijn middenrif converseert. Toen hem de rol van naamgenoot keizer Jones werd aangeboden, meen de hij aanvankelijk, dat hij in de huid moest krui pen van een geestloze figuur, „maar toen ik dieper in de tekst dook, begreep ik pas, dat Emperor Jones wel dege lijk spirit heeft maar het slachtoffer is geworden van zijn eigen waan ideeën. Hij heeft de pre tentie briljant te zijn, maar hij is het niet. Hij stamelt over zijn eigen onmacht, zijn angsten, zijn panische afkeer van de natuur, die hem naar de afgrond brengt. Toch duurt het nog een hele tijd, voordat hij zich ge wonnen geeft, voordat de zilveren kogel een einde maakt aan zijn worste ling, waarbij de inzet tot op het laatste moment het behoud van zijn geestkracht ia gebleven". Producer Haizlip spuit ondertussen vrijblijvend een parallel tussen Em peror Jones en president Johnson. „Beiden", zegt hij geamuseerd, „mis sen het vermogen om in contact te treden met het volk, dat hen heeft gekozen. Beiden vallen ze daarotn noodgedwongen terug op een kleine groep Van politieke getrouwen. Hun beslissingen kunnen dan ook nooit de wil van het volk als basis hebben: daarvoor hebben ze zich al te ver geïsoleerd. Ze zijn gedoemd om over stemd te worden door de torn toms, die als sym bool van de gemeenschap, de leider de dood in drijven". Haizlip-Stoiber, die hun HERVORMDE SYNODE Herderlijke brief over leerstuk de r verzoening ZAND ZOMER keizer Jones na de zege tocht door Nederland nog naar vele andere festi vals In Europa zullen be geleiden, zijn ook de pro ducenten van de Black New World, het zang- en dansspel, dat in de af gelopen weken voor vrij wel lege vaderlandse zalen is gespeeld. Hebben Haizlip en Stoiber daar een verklaring voor? Ze halen de schouders op, zeggen dan gelijktijdig: „Het ging hier allereerst om de artistieke pres tatie. Die is dunkt ons wel geleverd. De meeste critici waren enthousiast, ze ontdekten in Black New World de elementen die wij typerend en re presentatief voor de neger vinden. Dat is be langrijk. Het zou natuur lijk geweldig zijn ge weest. als we overal voor uitverkochte zalen had den gespeeld, maar je kunt publiek nu eenmaal niet dwingen. Dat is de reden, waarom experi menten van enige om vang, alleen maar te realiseren zijn, als je financieel gesteund wordt". Dispensatie Hans de Witte, adjunct directeur van het Hol land Festival, valt. hem gretig bij:' „Mijn hart kromp ineen, toen ik bij de opvoering van Orfeo al die lege plekken in de zaal zag. Toen heb ik ge dacht: wat is dat voor een eng volk, dat niet eens de moeite wil nemen om naar een theater gebeurtenis van de eerste orde te gaan kijken.". „Het is Monteverdi", zeggen ze schouder ophalend, „en we hou den niet van Montever di". Maar ze vergeten, dat het tien, vijftien jaar kan duren, voordat er weer een manifestatie van dergelijke omvang op de Nederlandse tone len te zien is. Zulke er varingen kunnen je ma teloos moedeloos ma- Producer Haizlip heeft een andere ervaring. „Nederland", zegt hij, „is het enige land, waar ze voor de voorstelling beleefd, doch dringend aan een acteur vragen, of hij soms van plan is een brandende sigaar, sigaret of pijp het toneel mee op te nemen. Dat heb ik nog nergens in de wereld meegemaakt. We moesten zelfs apart dis pensatie vragen voor ons decor. Er zit inderdaad riet in, maar we moes ten eerst in Nederland komen om te horen, dat het kwaad kon". Schoonheidsfoutje Keizer Jones luistert ter zijde met een hoofse Alom geprezen James Earl Jones is gretig in de huid gekropen nar» naamgenoot keizer Bru tus Jones: een fysieke en geestelijke krachttoer, die hem twee uur aan het toneel gekluisterd houdt. glimlach toe. Dan zegt hij: „Ik ben blij, dat mijn vader me indertijd heeft verboden om on berispelijk Engels te le ren spreken. „Straks", zegt hij, „komt er een hele generatie van ne gers, die in hoog Engels converseren. Op dat mo ment heeft de neger, die zijn dialect niet heeft verwaarloosd, een voor sprong, die beslissend kan blijken te zijn". Zijn gehoor knikt eer biedig. Keizer Jones heeft zijn onthulling in onberispelijk Engels ge daan. We houden het maar op een schoonheids- DRIEHERGEN (ANPt De hervorm de »ynode heeft besloten een herderlijke brief over het leerstuk van de verzoening le doen uitgaan onder de titel: De tussenmuur weggebroken". Het stuk It opgesteld door de professoren A. F. Pi. l.ekkerkerker uit Groningen, A. S. van der Woude uit Groningen en H. Jonker uit Utrecht. Ann deze herderlijke brief ligt een jarenlange .studie en theologische discus sie ten grondslag. In het eerste hoofdstuk van de brief wordt dan ook gezegd: ..De denkbeelden van christenen over de ver zoening leiden soms tot discussies, die een heftig karakter krijgen. Men zul als verontschuldiging voor deze heftigheid kunnen aanvoeren, dat het hier over het hart, van het evangelie gaat". Enkele jaren geleden kwam binnen de Nederlands Hervormde Kerk de discussie over dit punt in het centrum van de aan- dacht te staan door een uitspraak van prof. dr. P. Smits. Het ging toen over de vraag, in hoeverre het mogelijk is te zeg gen. dat een ander, in dit geval Jezus Christus, de zonde en schuld van de men sen zou kunnen dragen en wegnemen. De herderlijke breif stelt, dat in liet leven, de dood en de opstanding van Jezus Christus zich de verzoening vol trekt. Het stuk is tot stand gekomen door een nauwgezet luisteren naar de bijbel, de belijdenis en de hedendaagse theologische discussies. De secretaris-generaal van de Nederlands Hervormde Kerk. ds. F. H. Landsman, benadrukte, dat ae brief een belijdende functie heeft, maar niet gelijk staat aan een belijdenisgeschrift. Nog dit jaar nikkelen munten DEN HAAG (ANP) Vrijwel alge meen stemt de vaste commissie voor Fi nanciën uit de Tweede Kamer in met de reeds op 19 september 1966 voorge stelde wijziging van de Muntwet 1948. Dit blijkt uit het verschenen verslag van deze commissie. In het algemeen acht men de geleidelijke overgang op een nikkelen gulden en een nikkelen rijks daalder juist. Naar het oordeel van vele leden Is de inwerkingtreding van de wij ziging nog in de loop van dit jaar ..teer wel mogelijk". In het verslag wordt uitvoerig inge gaan op de gevolgen die het gebruik van nikkelen guldens en rijksdaalders voor fabrikanten en houders van automaten zal hebben. In dit verband wordt erop gewezen dat de nadelen van de overgang op nikkelen munten vergroot worden, doordat gedurende een aantal jaren munten van verschillend gewicht en for maat met dezelfde nominale waarde paast elkaar in ojnloop zullen zijn. In het verslag wordt gevraagd of het ver antwoord is dit nadeel geheel voor reke ning van de betrokkenen te laten. Van verschillende zijden wordt in het verslag de mening van de minister van Financiën gevraagd over de suggestie, om bij bijzondere gelegenheden gedenk munten in de vorm van 1 O-guldenstukken uit te geven. Ook wordt er naar geïn formeerd of er geen aanleiding bestaat om, ter vervanging van de vooroorlogse gouden tientjes, thans zilveren tiengul denstukken in te voeren, die niet het ka rakter van gedenkmunten hebben. Subsidie van 54 miljoen parlementaire redactie) DEN HAAG De Tweede Kamer heeft gisteravond zijn instemming be tuigd met de steunmaatregelen van de regering voor de scheepsbouw, nadat minister mr. L. de Block van Economi sche Zaken die maatregelen nog iets "oepeler had gemaakt. De overheid stelt thans een bedrag van circa 54 miljoen gulden beschikbaar voor werven, die nieuwe plannen willen realiseren en daarbij aantonen, dat zij hun bedrijven rullen rationaliseren en nauw zullen gaan samenwerken met zusteronderne mingen. Dit bedrag zal worden gebruikt als •en subsidie op de hoge rente, die de werven moeten betalen voor de kapita len, die nodig zijn om de nieuwe plan- tien te realiseren. De werven kunnen op deze wijze circa 750 miljoen gulden tegen een betrekkelijk lage rente aan trekken en voor dit bedrag bestellingen plaatsen. Het aanvankelijke voorstel van de re gering was, dat deel van de rente voor rekening van de overheid te nemen, dat uitging boven 5,75 procent, maar dan riet hoger dan de gangbare marktrente. Van de zijde der Kamer werd echter betoogd, dat de meeste werven voor h«t aantrekken van kapitaal meer ren- ADVERTENTIE HAARLEMMERSTRAAT *50 te moeten betalen dan de gangbare marktrente. Achtergrond voor de steunmaatregel Is, dat buitenlandse scheepswerven ook van hun regeringen steun o ntvangen, waardoor de Nederlandse scheepsbou wers niet meer concurrerend zijn. Ne derland heeft zich nu ook in de rij der naties geplaatst, die hun scheepsbouw Van de zijde van de PSP (Wiebenga) werd het voor mogelijk gehouden, dat een bedrijf, dat rentesubsidie krijgt, aan zijn aandeelhouders dividend uit keert. wat een zeer bezwaarlijke situa tie zou kunnen zijn naar hun mening. Deze fractie diende dan ook een motie in, waarin gesteld werd dat een gesub sidieerd bedrijf eerst het subsidie moet terugbetalen voordat dividend of tan tièmes wordt uitgekeerd. Ook de woord voerder van D '66 (Imkamp) vond het onjuist, dat door velen opgebracht be lastinggeld zou kunnen toevloeien naar een kleine groep aandeelhouders. Minister De Block voelde niets voor deze subsidievoorwaarde. Hij stelde, dat op de nieuwbouw al lang geen winst meer wordt gemaakt en dat het ook moeilijk Is vast te stellen, welk deel van een eventuele winst moet worden toegerekend aan die nieuwbouw. Morgen zal de Tweede Kamer over deze motie stemmen, evenals over het gehele wetsontwerp. De motie zal, zo mag worden verwacht, geen meerder heid behalen, In mei 1.ÖÖ9.483 uren minder werk DEN HAAG (ANP) Het ministerie van Sociale Zaken deelt mee dat het aantal in de maand mei 1967 minder ge werkte uren in verband met verminden de bedrijvigheid in totaal 1.009.483 be draagt, verdeeld over 467 bedrijven (ip april 1967: 1.244.243 uren en 455 bedrij ven). De teruggang van het aantal leeg loopuren in de textielindustrie, die in april werd waargenomen, heeft zich in de maand mei voortgezet, waardoor in deze maand in 88 textielbedrijven 328.805 uren minder dan normaal werd gewerkt tegenover 547.149 leegloopuren in 98 be drijven in april 1967. Daarentegen steeg de leegloop ln de confectie industrie in mei opnieuw tot 413.71, verdeeld over 152 bedrijven (In april 19671 lit bedrijven, 873.407 uren). Het totaal aantal werknemer» dat oo- I SSJ46 ik» «fiTfl I Hoog boven de Delaware, de grens rivier tussen de Amerikaanse staten Net o Jersey en Pennsylvania, spint men de kabels van 'n nieuwe brug. Het wordt de twaalf de brug ter wereld, meten. De middel ste overspanning is 715 meter, de totale lengte ltOO meter. heeft op 8chiphol een nieuu» vervoermiddel in gebruik genomen, door een elektromotor aangedreven auto. geechikt 1 •oor drie i bestuurder. Het wagentje heeft een snelheid van vijf kilometer i dient vooral voor passagiers, die slecht ter been zijn of, zoals op i passagier met baby. Voorlopig heeft men twee van deze angeschaft. Voldoen ze. dan zal dit aantal tot zes of acht worden uitgebreid. Motief in rechtszaak duister Twee afwijkende lezingen (Van onze correspondent) MAASTRICHT Wat is er op de vroe ge morgen van de 14e oktober ln de ech telijke slaapkamer van het jonge paar Drcnthe-Roineijn te Beek gebeurd? Te gen de middag belde de gemeentepoli tie uit Amsterdam de rijkspolitie in Beek met het verzoek duar eens een kijkje te gaan nemen. Er had zich in Amsterdam namelijk een Surinamer ge meld, die zei, dat hij de vrouw die zijn hospita was, zwaar mishandeld had. De politie in Beek verschafte zich toe gang tot de woning. In de slaapkamer vond men het ontzielde lichaam van de 18-jarige mevrouw Marianne Drenthe. Haar was de schedel ingeslagen en haar hala vertoonde wurgsporen. Haar man was op zijn werk en moest voor zijn thuiskomst worden ingelicht. Wat was er die morgen gebeurd? De enige, die deze vraag kan beantwoor den. de donkere met een volle baard versierde Surinamer, steekt alleen maar zijn handen in de hoogte en zegt tegen de president: ,,lk weet het niet, edel achtbare". Na de tenlastelegging wordt de recht zaal op verzoek van de officier wegens de kwetsende details van deze zaak ont ruimd. De verder# behandeling ge schiedt met gesloten deuren. De ver dachte, een slanke jongeman, die in 1959 uit Suriname naar ons land is gekomen, begint dan zijn trieste verhaal. De vrouw van zijn neef, Marianne Romeijn, kende hij reeds voordat zijn neef met haar huwde. HIJ bezocht hen beiden reeds toen zij in Amsterdam op één kamer woonden en zij onderhield toen met bel den nauwe betrekkingen. Toen huwde de neef met haar en ging in Beek wo nen. In de herfst van 1966 trok de Suri namer, die tot dan in Duitsland had ge werkt, als kostganger bij het jonge paar in. De verhouding tussen hem en Maria- ne werd toen al gauw slecht. Zij wilde gemeenschap met hem hebben en maak te hem het leven lastig, doch hij weiger de steeds. Waarom bleef u dan in dat huis?, vraagt,, de president. Omdat Ik geen andere kamer kon vinden en ik daarvoor ook niet het geld had," ant woordt de verdachte. Op de genoemde ochtend deed ver dachte een laatste poging om Mariann# tot andere gedachten te brengen. „Zij begon mij echter uit te schelden en daar om ben ik razend van woede weggelo pen. In de bergruimt# viel mijn oog op een zware houten balk. Daarmee ben ik teruggegaan naar de slaapkamer en sloeg haar in bed verschillende molen op het hoofd. Dat ik haar ook nog d# keel dichtgeknepen heb, is wel moge lijk, maar lk weet het niet". Volgens de officier moet het volgende gebeurd zijn. De vrouw van zijn neef wilde hem seksueel benaderen. Ofschoon hij hiervan niet afkerig is, wilde hij dit toch niet, waurschijnlijk uit een soort taboe of adat. Hij wilde zijn neef niet met zijn vrouw bedriegen. Mariann# nam toen een andere houding aan. Zij probeerde het op een andere manier. Zij begon hem te prikkelen. Toen ia hij door de knieën gegaan en om de schan de te verbergen heeft hij haar toen d# schedel Ingeslagen. De officier wilde niet meegaan met het psychiatrische en liet psycholo gische rapport, waarin volgens hem te veel wordt afgegaan <>p de verklaring van de verdachte zelf. Hij vond hem niet verminderd toerekeningsvatbaar. Hij eist een gevangenisstraf van B jaar tegen hem. Haast onhoorbaar set da verdacht#, toen hij het laatste woord kreeg: „Ik heb door omstandigheden gezondigd, Oa heb er spijt van, straft u mij niet to zwaar, meneer de president." Benoemingen bisdom R'dam ROTTERDAM (KNP) De bisschop van Rotterdam heeft kapelaan F. P. J. de Valk van de St.-Llduinaparochle ln Hlllegersberg benoemd tot moderator godsdienstleraar van het St.-Lauren* college in Rotteixlam. Verder is rector F. M. van der Zon van huize Angela ln Den Haag benoemd tot pastoor van de H. Nl- colaasparochle ln Zoetermeer. NEDERLANDSE KERK HEEFT RECHT OP EIGEN GEZICHT (Van een onzer verslaggevers) UTRECHT Professor E. Schillebeeckx. hoog leraar in de dogmatiek aan de Nijmeegse univer siteit. i« van mening, dat het voornaamste agendapunt van de a.i. bisschoppensynode zal zijn de bespreking van de hedendaagse geloofsproble- matiek. Hij zei dit op een gisteren door het Internationale Documentatiecentrum (1DOC) ge organiseerde persconferentie. Hoe belangrijk een dergelijke bespreking Is, Illustreerde hij met een ritaat van de Amerikaanse theoloog Harvey Cox „De echte oecumenische crisis Is op bet ogenblik niet die tussen katholieken en protestanten, maar tassen traditionele en progressieve vormen van kerkelijk leven. Als de kerkelijke leiders dit niet Inden, zullen we binnen enkele decennia een scheuring la den krijgen, di# to vergelijken mei sfln met die na d# zestiende eeuw." lijke Kerken", aldus Schillebeeckx. „sljn shm overtuigd, dat links en recht* opinies worden geponeerd, die deze geloofsgemeenschappen on mogelijk nog kunnen beschouwen als te verzoenen met de christelijke geloofsbelijdenis, terwijl zij er anderzijds van overtuigd zijn. dat de geloofsge- trouwe herinterpretatie van liet christelijk dogma pastoraal gezien urgent Is". •Spreker meende, dat de synode het geloofe svmbolum moet stellen als een onaantastbare richtlijn voor elk theologisch denken, zonder zich echter vast te leggen op een bepaalde Interpretatie ervan. Bovendien zou de synode moeten vermanen zowel tegen elke vorm van lukraak herinterpre teren als tegen een louter materieel en letterlijk herhalen van oude formuleringen. En tenslotte zou aij alle gelovigen, vooral theologen en priesters, moeten oproepen een ware steun te zijn voor het christelijk geloof van heel de geloofsgemeente en deze niet te splijten, maar te verenigen. ..Een Kerk", zo aei hij letterlijk. ..kan op een gegeven moment onzeker zijn of bepaalde ge detailleerde Interpretaties al dan niet nog chris telijk kunnen word#n genoemd, maar zij kan niet A onzekerheid ie ven betreffende haar lundamen toto geloof la Jemm. ós Christus". Kader Ingaande op de plaat* van ós tfesohoppen- syooós to hel «shete van ós Kesfc, maakte 6eWV- lebeeokx gewag van twee stromingen, die reeds op het concilie tot uiting kwamen: ren die aan de synode een maximale en een die haar een minimale plaat* wild# geven. Zuiver kerkreohtelljk gezien hebben de minimalisten gelijk gekregen, tegen de wens van de meerderheid der concilie vaders in. Spreker schetste hoe tijdens de tweede en derde zitting van het concnie om een bis schoppensynode was gevraagd, die als het ware een permanent concilie zou gaan vormen, een echte uitdrukking van de bisschoppelijke collegia liteit. Bij het begin van de vierde sessie liep Paus Paulus op de oonciliebeslissing vooruit met de afkondiging, dat hl) een synod# van bisschoppen ln het leven zou roepen. Aanvankelijk waren de concilievaders enthousiast over dew mededeling. Maar bij nader Inzien bleek het Motu Proprlo, waarin de synode werd aangekondigd, allerminst aan de eigenlijke wensen van de meerderheid te beantwoorden. Van een centraal bestuursorgaan, dat boven de curie kwam te staan, zou geen sprake zijn. ..Het Motu Proprio", ao vatte spreker zijn oordeel samen, ..huldigt een voor-oooclllalr# visie op het wereldepteoopaai Hei woord collegialiteit of col lega Óór bisschoppen, typisch# aanwinst van b#t eoncllte, komt to hal hel# document niet voor. D# Paus ln zijn primatiale functie bij te staan, niet om als college hun eigen verantwoordelijkheid voor de Wereldkerk op zich te nemen." Tooh hoopte Schillebeeckx, dat het laven sterker zou zijn dan de leer. De synod* kon wel degelijk een uiting worden van de bisschoppelijke coUc gtaliteit. Alles zal afhangen van de wijz# waarop deze synode beleefd zal worden door heel de Kerk: in haar voorbereiding, beleving en toepn. - slng. „Ik zou het doodjammer •"Inden", zo zei hij ..als de bisschoppen deze synode niet helemaal au aerieux zouden nemen. De synode kan zich ln de goede richting evolueren." Hij wijdde ook enkele woorden san de plaat* van de Nederlandse Kerk in het geheel van d# Wereldkerk. Zij heeft het recht ra de plicht haar eigen gezicht te laten zien, haar eigen llturgto, haar eigen kerkorde en haar eigen theologie Maar dit eigen gelaat aal door de -ndere Kerken, vooral door de Kerk van Rome. ala legitiem moeten worden erkend. Ter vergadering gaf prof. P. Huizing, eveneens hoogleraar te Nijmegen, een aria!vso van de structuur der bisschoppensynode. Hij deelde ós kritiek van SohiUebeeckx en was er met betn van overtuigd, dat er kansen liggen voor een ontwikkeling ran de synod* to ós door ós miss decfaetd gewenste richting.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1967 | | pagina 5