Warenhuis vol rook en vlammen
DE LUNCHBEL BLEEF MAAR RINKELEN.
NIEMAND VERMOEDDE: BRANDALARM
Johnson moet vechten voor 1968
MENSEN
SPRONGEN
VIERHOOG
RAAM UIT
Brandweercommandant
LEIDEN VOLDOENDE
VEILIG VOOR BRAND
Ramp nieuw
preventie
argument
Nog geen spoor
in moord Eist
Ook strijd onder
republikeinen
DINSDAG 23 MEI 1967
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
BRUSSEL Zoals iedere doodgewone
middag maakte de ochtendploeg van
personeel van Innovation maandag
middag om 13.35 uur aanstalten om het
werk neer te leggen. De bel rinkelde en
dat betekende etenstijd, zo dachten de
meesten uit gewoonte. De bel bleef
echter rinkelen en velen riepen elkaar
toe, dat er wat aan haperde. Zij ver-
Terwijl de brandweermensen vochten
tegen do brandende gevels, die ieder
ogenblik dreigden in te storten, begon de
directie van het warenhuis het personeel
samen te brengen in het Rogiercentrum
dat in enkele ogenblikken tijds op een
vluchtelingenkamp leek. Koks, in witte
keukenkledij, verkoopstertjes in rok en
blouse, arbeiders in overall, ook familie
leden, die van de ramp hadden gehoord,
buiten adem en nerveus voor de liften
stonden en maar vragen stelden: heb je
Josephine gezien? Waar was Marcel,
toen het begon Heeft Charles zich kun
nen redden? Sommige antwoorden wa
ren bevestigend, andere negatief, of er
kwam helemaal geen antwoord. Een
reeds bejaarde man, die moeilijk kon
ademen en met een zakdoek het zweet
van zijn hoofd wegveegde, zei: „Ik zat
in de self-service. Het hele warenhuis
was met rook gevuld. Vlammen sloegen
er wild uit. Langs de diensttrap duwden
we elkaar naar beneden. Eruit, we stik
ten haast. Ik kwam buiten en wilde weer
gisten zich. Het was de brandschel.
Daarvan werd het personeel zich pas
goed bewust, toen uit alle hoeken en op
alle verdiepingen van het grote waren
huis dichte rook opsteeg. Meters hoge
vlammen werden al spoedig zichtbaar.
Er ontstond een onbeschrijfelijke pa
niek onder het personeel en aanwezige
klanten, ledereen stormde naar de
verslaggevers
trappen en de liften. Zwarte rook, die
de adem afsneed, vulde de lokalen en
trok over de koopwaar die op de ver
schillende toonbanken onder spots lag
uitgestald. In de drukke Nieuwstraat
bemerkte men inmiddels het onheil ook
al. Een immense zwarte rookkolom
steeg boven de daken uit en werd door
de fel waaiende wind in de richting van
het Rogierplein gedreven en maakte de
bovenste verdiepingen van de Rogier-
gebouw onzichtbaar. In de verte klon
ken de huilende sirenes van brandweer
en ziekenwagens, die met blauwe en
oranje zwaailichten naar het brandend
warenhuis raasden. Het verkeer viel
lam. Honderden mensen liepen naar de
Nieuwstraat.
van de brand liet de brandweer een na
bijgelegen warenhuis, Au Bon Marché.
geheel ontruimen. Ook werd een aantal
winkels In de Nieuwstraat gesloten en
werden bewoners uit de omliggende stra
ten geëvacueerd. Een herschroefvliegtuig
van het leger werd ingeschakeld om bo
ven de plaats van de ramp aanwijzingen
te geven aan politie en brandweer.
Na verloop van ongeveer drie uur zag
het er naar uit dat ™en d« brand
ter begon te worden. Toen stortte
ter een zijgevel in. en sloeg het
over naai een zijdefabriek die snel in
vlammen opging. Om elf uur gisteren
avond kwam eindelijk de mededeling dat
de brandweer het vuur meester was. De
branweer en politie waren ernstig in
hun werk belemmerd door grote groepen
nieuwsgierigen, die de toch al nauwe
en drukke straten van het centrum vol
komen afsloten. De rijkswacht moest te
hulp werden geroepen om ruimte te
scheppen voor de af en aan rijdende zie
kenwagens,
naar binnen om anderen eruit te helpen.
Maar de directeur greep me bij de arm.
Blijf eruit, zei hij. Er is niets meer aan
te doen".
Een huilende vrouw, met in haar be-
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN „Een verschrikkelijke ramp.
In mijn carrière hoop ik geen catastrofe
van dergelijke omvang mee te maken", zo
verzekerde ons hedenmorgen comman
dant S. W. Hagendoorn in de Leidse
brandweerkazerne, waar de Brusselse
brand verzelfsprekend het onderwerp
van gesprek is. „Naar mijn mening", al
dus de heer Hagendoorn, „moet zo'n
brand beslist voorkomen kunnen worden.
Al jaren lang, het bedrijfsleven weet er
van mee te praten, proberén we dit soort
dingen te voorkomen door streng toe te
zien op de brandveiligheid in grote en
kleine gebouwen".
In de Leidse fabrieken en warenhuizen
wordt op het ogenblik naar de mening
van de heer Hagendoorn voldaan aan op
timale eisen van brandveiligheid, „Maar",
voegt hij er aan toe. „het is noodzakelijk,
dat we er op blijven hameren. Wordt er
ergens iets verbouwd met verbouwin
gen en uitbreidingen moet je helemaal
uitkijken of nieuw gebouwd dan zien
wij nauwlettend toe In dit verband zijn
wij bijzonder gelukkig met de goede sa
menwerking tussen de brandweer, bouw-
politle en liet bureau openbare werken.
Gaat er in Leiden iets gebouwd worden
dan krijgen wij al direct de tekeningen
in handen, zodat wij kunnen nagaan of
er bij rampen op de eerste plaats voldoen
de vluchtmogelijkheden voor de mensen
zijn en of de inrichting van het betref
fende pand zich leent voor een effectieve
brandbestrijding".
De heer Hagendoorn voert aan. dat het
publiek, het personeel en de bedrijfslei
ding ook veel ln de hand heeft. „Een
pand kan ln onze ogen nog zo goed zijn.
het kan toch misgaan, als het publiek en
het personeel van een bedrijf of zaak
gekke dingen uithalen. Een truitje was
sen in wasbenzine bijvoorbeeld, een zaak
vol stouwen dat het publiek niet be
hoorlijk wegkanje maakt de gekste
dingen mee Met de Brusselse ramo heb
ben we er helaas weer een argument bij
gekregen voor ons preventieve werk".
Premies vervijfvoudigd
De brand verzekeringspremies voor wa
renhuizen zijn in Nederland gedurende de
laatste jaren opgeschioefd tot het vijf
voudige. Voor een flink warenhuis is de
minimum premie een gulden 75 per dui
zend gulden en vooi de Inventaris f 2 50
l»er duizend gulden Gezien hel feit dat
een warenliuispand al gauw enkele mil
joenen heeft gekost of waard is. l.unnen
«Ir verzekeringspremies oplopen tot grote
bedragen. Die worden dan nog verhoogd
mei de uremies voor de Inventaris, waar
van de waarde doorgaans ook alleen Is
uil te drukken in cijfers met veel nullen
De meeste warenhuizen, zo vernemen wij
uit verzekeringen, laten het niet bij een
brandverzekering alleen. Zij wensen zich
ook veilig te stellen tegen bedrijfsschade.
Hierin zijn begrepen de lonen voor het
personeel, de rente van eventuele leningen,
en de aflossing van hypotheken, kosten,
die ook na de brand gewoon doorgaan
Het is in het verzekeringswezen gebrui
kelijk het risico bij een warenhuisverzeke
ring en ook bij andere grote verzekerin
gen te verdelen over een aantal assura
deuren. Ieder neemt een deel van het risico
voor zijn rekening en ontvangt daarvoor
een evenredige premie In het buitenland,
zo vernemen wij, bestaat er bij de assu
radeuren weinig animo voor verzekering
van warenhuizen. Dit heeft tot gevolg ge
had. dat buitenlandse warenhuizen via
tussenpersonen bij Nederlandse maat
schappijen aanklopten voor een verzeke
ring. Hiermede, aldus werd ons verteld,
wil niet gezegd zijn. dat de Nederlandse
assuradeuren het risoco van brand in een
warenhuis graag voor hun rekening ne
men: zij zien er een sociale taak en ver
plichting in
Ook Nederland
Sinds de oorlog heeft ook Nederland
grote warenhuisbranden gekend. Mees
tentijds woedde het vuur in de nacht of
vroege ochtend, zodat nooit persoonlijke
ongelukken te betreuren zijn geweest.
Vooral V D heeft van de rode. haan
te lijden gehad. September 1961: brand
in de centrale goederenopslagplaats
Amsterdam. November 1961: warenhuis
Breda. Maart 1963: magazijn Leiden en
warenhuis Leeuwarden. September
1963: warenhuis Amsterdam. November
1964: gasontploffing warenhuis Bergen
op Zoom. December 1964: V D
Heerlen in vlammen. Augustus 1965:
warenhuis Tilburg. De meest spectacu
laire warenhuisbrand in de Nederlandse
geschiedenis trof C A Amsterdam,
waar in februari 1963 het kolossale ge
bouw aan het Damrak totaal werd ver
vende hand een glas whiskey, stond
troostel<x>6 naar het heen-enweer-geloop
in de gangen te kijken. „Het was af*
schuwelijk", vertelde zij. „Mijn vriendin,
een moeder van drie kinderen, sprong
door de stukgeslagen vensters uit de der
de verdieping op de binnenplaats. Zij viel
dood neer. „Ja", zei de bejaarde man, „ik
heb er op de binnenplaats verschillenden
naar beneden zien springen. Wij riepen
hen toe het niet te doen. Het is toch maar
rook riepen we". Zij wisten toen waar
schijnlijk niet, dat het gehele warenhuis
binnenin reeds een laaiende vlammenzee
was, waai-uit iedereen die nog kon, zich
wilde bevrijden. De ondraaglijke hitte
deed sommige mensen onmiddellijk door
de ramen springen. Ze sloegen allen te
pletter op straat.
In die angstige stemming werd lang
zaam begonnen met het afroepen van de
namen oer aanwezigen. Zij, die zich heel
huids hadden kunnen redden, mochten
naar huis. „Keer maar terug naar huis
in alle kalmte, via radio houden wy u
verder op de hoogte", klonk de stem van
een directielid. „Degenen, die geen geld
meer hebben, komen hier langs". Veel
aandacht werd er aan die woorden niet
geschonken.
Ongeveer duizend mennen waren in 't
pand toen omstreeks een uur de brand
uitbrak die in een angstwekkend snel
tempo alle vijf verdiepingen In liehter-
laaie zette. Terwijl brandweer en |H>litie
de grootste moeite hadden in de drukke
nauwe straten rond het warenhuis de
reddingsladders op te stellen, vochten de
mensen binnen zich een uitweg, belem
merd door «-en hel van vlammen en een
allesverstikkende rook. Velen slaagden
erin de uitgangen te bereiken, anderen
konden met geïmproviseerde reddings
ladders via panden aan de achterzijde uit
de ramen van hoger gelegen verdiepin
gen worden gered. Velen hebben hun le
ven te danken aan enkele brandweer
lieden rn politiemannen die met gevaar
voor eigen leven langs de gevel van het
pand naar boven klommen, ramen insloe
gen en mensen naar buiten trokken.
Maar velen kwamen ook om, vechtend
voor ramen die niet opengingen, of be
vangen door de rook en gevangen In de
De eerste slachtoffers die geborgen
konden worden, waren mensen die in
doodsangst uit ramen van hoger gelegen
verdiepingen waren gesprongen, terwijl
beneden de redders machteloos moesten
toezien. Een geestelijke vertelde dat hij
had geprobeerd tot de mensen In nood
door te dringen, maar dat hy niet i
had kunnen doen dan de slachtoffers die
zich voor de ramen verdrongen va
een afstand de absolutie te geven.
Ontploffingen
De brand moet zqn ontstaan in
opslagplaats op de eerste verdieping
bij de kinderafdeling, zo heeft een vai
directeuren verklaard. Een verkoopsier
meende echter dat op'de kampeerafde-
ling een fles butagas was ontploft. Aar
het begii' van de brand zijn in ieder ge
val verscheidene ontploffingen gehoord.
De verkoopster vertelde dat daaraan niet
al te veel aandacht is besteed, omdat men
dacht dat anti-Amerikaanse demonstran
ten voetzoekers gooiden uit protest te
gen de Amerikaanse weken die ln het
warenhuis gehouden werden.
Anderen verklaarden dat geen brand
alarm was gegeven. Wel was er t
maal een bel overgegaan, doch men
gedacht aan kortsluiting. Anderen spra
ken hun verbazing uit over het fa!
van het beveiligingssysteem, terwijl c
langs nog een brandje in het warenhuis
snel was gesignaleerd en geblust.
Wegens het gevaar voor uitbreiding
DEN HAAG (ANP) De politie is er
nog steeds niet in geslaagd de moorde
naar of moordenaars op te sporen van
de 87-jarige G. van Piggelen uit Eist,
die zondag 2 april omstreeks het mid
daguur door buren levenloos in zijn wo
ning werd aangetroffen. Zij benen wa
ren gebonden met een rode plastic tuin
slang. Het is de dader(s) vermoedelijk
om het geld te doen geweest van de
heer Van Piggelen, althans politie en
justitie menen te mogen aannemen, dat
een portemonnee met inhoud is verdwe
nen. Een blikken sigarendoosje met on
geveer tweeduizend gulden, dat de
in een van zijn zakken bij zich droeg,
werd echter over het hoofd gezien. Ook
vond de politie nog twee van deze siga-
rendoosjes met in totaal ongeveer 3500
gulden, die de oude man bewaarde in
een oude kist onder zijn bed.
isideni
WASHINGTON Steeds wanner
verkiezing voor de deur staat, vindt men in de Ame
rikaanse pers talloze speculaties over wie dc strijd
zal winnen. Reeds thans kan men veel beschouwingen
tegenkomen over de verkiezingsstrijd van volgend
dat president Roosevelt
wind 1
als ge»
Uw oorrespondent is van mening, dal president John
son herkozen zal worden Niet alleen omdat hij mis
schien dr meesr ervaren politieke manipulator Ui
Washington DC. is. «naar ook omdat hij voldoende
ambitieus geacht mag worden, dal InJ over lijken zul
gaan teneinde zijn politieke doelstellingen te bereiken
Velen zijn het niet eens met deze analyse
In liet republikeinse kamp gaan meer en meer stem
men op om Nelson Rockefeller kandidaat voor het
presidentschap te maken. Richard Nixon Is bijzondr:
actief, maar zoals commentator James Res ton het
onlangs stelde, „Nixoo vertelt ons al tien jaar niets
nieuws". Met andere woorden: Nixon zal met een
aantal nieuwe politieke stellingen moeten komen wil
hij voldoende aanhang verwerven. Momenteel reist hij
in Zuid-Amerika, na «en iel* doo* £vuop» «o AMI.
Rockefeller daarentegen zou daarom ln republikeinse
kringen een kan6 maken, omdat hij ook aanvaard
baar zou zijn voor de liberale fractie van de demo
craten. die scherp gekant zijn tegen Johnsons oorlog
voering in Azië Zelf zegt Nelson Rockefeller, dat hij
voldoende problemen in de staat New-York heeft op
te lossen, om ook nog zijn gedachten over het moge
hjke presidentschap te laten gaan.
Een andere onplezierige factor voor LBJ Is de kan
didaatstelling van zijn partijgenoot, oud-gouverneur
Wallace van Alabama, die bezig is de rechter en con
servatieve vleugel van de democraten om zich heen te
verzamelen. Hij kon volgens de wet niet voor een
vierde termyn als gouverneur worden aangesteld. Hij
onderving deze moeilijkheid door zyn vrouw. Laureen
Wallace, verkiesbaar te stellen, die prompt door de
Inwoners van Alabama iwaar nog lang niet alle ne
gers het stemrecht hebben verkregen i gekozen werd
George adviseert zijn vrouw Laureen bij het besturen
van da staat, maar hr chijnfc aijn ambities Inmiddels
om bal .Wttta tttU »- rigpd Is batfeaa, «n*e m-
ls veikiezings-
tournees door het noorden van de VS en werd tijdens
een bezoek aan Dartmouth College in de staat New-
Hampshire letterlijk door de studenten weggefloten en
wegged emo 11 st ree rd.
Ook de republikeinse partij is innerlijk sterk verdeeld
over Johnsons beleid ln Vietnam. Onder aanvoering
van de bejaarde senator Dirksen uit Illinois, heeft de
meerderheid van republikeinse volksvertegenwoordi
gers vooralsnog het standpunt ingenomen, dat de re
publikeinen een loyale oppositie moeten voeren en ln
lijd van oorlog achter de president
Maar de V S. hebben nimmer in Azië de oorlog ver
klaard. Het congres heeft de Vietnamese oorlog nlra
mer bekrachtigd, dus Juridisch gesproken zijn de V.S.
niet in oorlog. Dit brengt een aantal republikeinen
ertoe «appositie aan te tekenen, zoals de jongere
tor Percv uit Illinois, die een standpunt inneflC
dicht ligt bij dat vau senator Robei Kennedy
craat) en oiidertumdelingen met Hanoi en de
kong voorstaat. Ook republikeinse senatoren als
uit Vermout en Hartfleld uit Oregon neigen
naar de linkervleugel van de republikeinse partij, di
Nelson Rockefeller zelf. De heer Nlxon
gouverneur van California, Hollywood.-» acteur Ronald
Keugan. benaderen meer het voormalige standpunt
van de republikeinse kandidaat Barry Goldwater. Wat
ook de uitkomst van de verkiezingen in 1968 mag zijn,
vele politieke waarnemer* menen dat president John
son, indien er geen Oplossing Icomt in de tussentijd,
de verkiezingen aal verllenen, zoals Harry Truman
var lour van generaal Elsenhower.
Koning Boudewijn kaam vroeg in de avond naar de plaats van bet onheil
alch op de boogU te etHlen van de omvang van leed en schade.
