kaars
is nog steeds „in" bij liese lotte
Van sen onzer verslaggevers)
OOSTERBEEK —Na dertig
kilometer plezierrijden door
een bosrijk gedeelte van
Gelderland had de man zijn
misnoegen geuit. „Verlakke
rij!De autobestuurder
had verrast gevraagd wie er
dan wel werd verlakt. „Wij
natuurlijk". „Waarmee
dan?" „Met die herten. Ik
wil graag eens zo'n beest
zien en ik dacht hier een
kans te hebben, want ik zie
steeds borden langs de weg
die er reclame voor maken.
Maar er is geen hert te zien.
Ik wil wedden dat ze er niet
eens zijn". De meeste auto
mobilisten schijnen er net zo
over te denken: zij reageren
niet of nauwelijks op ver
keersbord nummer 103, dat
waarschuwt voor overste
kend wild. Zij verzuimen
gas terug te nemen, rijden
met onverminderde snelheid
over de reegevaarlijke we
gen. Totdat het een keer te
Er flitst dan iets op hun auto af. In reflex~wordt het
stuur omgegooid en in paniek de remmen ingetrapt.
Geen snelrijdende auto die daar vreedzham op reageert.
Hij maakt een vreemde schuiver over de weg of In de
berm, met alle mogelijke gevolgen van dien: een botsing
tegen een andere auto of tegen een boom. een voorin
zittende passagier die met zijn hoofd tegen (of door) de
voorruit slaat en een chauffeur die met zijn borstkas
tegen het stuur klapt. In 1964 zijn in ons land tenminste
591 van deze ongelukken voorgekomen. In 1965 waren
het er 681. In 1966 zelfs 701.
„Deze cijfers moeten bijna worden verdubbeld, wilt u het
juiste aantal botsingen met grofwild, berekenen", zegt
ZATERDAG 13 MEI 1P«T
de heer I. Uithoven van Faunabeheer in Den Haag.
„Want slechts een gedeelte van deze aanrijdingen wordt
bij ons gemeld. Voor 1966 kunt u het rustig op een
dertienhonderd botsingen houden".
De snelle toeneming van het aantal auto's en van het
aantal reeën (de laatste vormt een van de grootste
naoorlogse verrassingen in de vaderlandse faunaheb
ben het reeënvraagstuk tot een niet te verwaarlozen
factor in de strijd om verkeersveiligheid doen uit
groeien. Het aantal ongelukken stijgt jaarlijks Dc
meeste komen voor in Drente en Gelderland. Cijfers
uit de eerstgenoemde provincie van de laatste jaren:
54 aanrijdingen in 1960, ,137 in .196$ en 191 in 1966.
Wat moet u doen als u onverhoopt een ree hebt aangereden? U mag het dier
niet mee naar huis nemen. Het beste doet u er aan het in uw bagageruimte te
tillen en er mee naar het dichtstbijzijnde politiebureau te rijden. Daar zal men
de officier van justitie raadplegen. De kans is groot dat deze zegt: verkoopt u
het dier en geeft u de opbrengst maar aan de ongelukkige automobilist. Dat be
tekent een schrale tegemoetkoming in de geleden schade. Want een aangereden
ree brengt zelden meer dan drie tientjes op, terwijl de schade van de auto zelden
minder dan driehonderd gulden bedraagt. Verzuimt u evenwel de aanrijding
op het politiebureau te melden en rijdt u rechtstreeks met hel aangereden wild
naar huis, dan riskeert u een extra schadepost. Het vervoeren van wild zonder
vergunning kan namelijk met een fikse boete (tot duizend gulden) worden ge
straft.
Van het Nederlandse wegennet wordt acht- tot negen
honderd kilometer als ree-gevaarlfjk beschouwd. Een
derde deel daarvan is beveiligd met zogenaamde wild-
reflectors: roestvrij stalen spiegels (op paaltjes van
vijftig centimeter hoogte, op twintig meter van elkaar
in de wegberm geplaatst) die het licht van de kop
lampen het bos inkaatsen. Reeën die de weg willen
kruisen, krijgen nu een seintje. De rij flitslichten die
de auto vergezelt, veroorzaakt bij de reeën een weifel-
moment en dat is voldoende om de auto vrijelijk te
laten passeren.
De wlldspiegel (een vinding van de Oosterbeekse hout
handelaar Ab van der Ree' heeft zijn nut bewezen.
Waar ztj s' an. gebeuren geen ongelukken meer. Er
zijn er nu een dertigduizend geplaatst. De meeste staan
in de provincie Utrecht, Friesland, Drente en Over
ijssel zijn er ook rijkelijk van voorzien.
In Gelderland daarentegen, nota bene de provincie met
de hoogste reeënstand, zijn bijna geen wlldspiegels
geplaatst. De provinciale wegbeheerders weigeren het
nut ervan te erkennen. Alleen de rijkswegen zijn daar
„bespiegeld". De Gelderse wegbeheerders hebben dicht
bij huis een gunstig voorbeeld van hun misopvattlng: op
de weg ApeldoornHoenderloo werden Jaarlijks on
geveer vijftien botsingen met reeën geregistreerd. Na
plaatsing van wlldspiegels is er nooit meer een gebeurd.
Maar zolang zij op hun standpuntt blijven staan, blijft
(om één voorbeeld te noemen) de route Otterloo—Stroe -
Uddel—Elspeet—Nunspeet levensgevaarlijk. Voor twaalf
honderd gulden per kilometer kan op die weg het
reeëngevaar tot nul worden teruggebracht.
In het buitenland (Duitsland registreerde in 1966
44.000 botsingen met grofwild, in Oostenrijk werden
2 mensen gedood, 5 zwaar gewond en 168 licht gewond
wordt het effect van de wlldspiegels wel ingezien.
Zweden wil in vijf jaar tijd met 450.000 van deze reflec
tors het gehele wegennet wildvellig maken. In Duits
land worden er op bepaalde trajecten proeven mee
genomen. In Canada en Amerika worden zij ook
gebruikt.
Op de wegen die slechts met een waarschuwingsbord
zijn „beveiligd", bezitten alleen de automobilisten de
mogelijkheid een autovernielende ontmoeting met een
ree tc voorkomen. Op een voorzichtige houding bij de
dieren bij de nadering van een auto behoeft niet te
worden gerekend. Zij hebben hun vaste wissels van
slaap- naar eetplaats en laten zich niet door verkeers
wegen tegenhouden. Zelfs snel aanstormende auto's
kunnen hen niet afschrikken.
Een wildkenner: „Als u ooit eens van veraf een ree
in de berm ziet staan, stop dan zo snel mogelijk en
wacht tot het dier is overgestoken. U moet niet denken
dat het op u zal wachten. Als n het tot op een paar
meter genaderd bent. waagt het toch nog onverwachts
de spong naar de overkant. Het lijkt wel of een auto
op hen een magnetische aantrekkingskracht heeft"
De enige mogelijkheid om op „onbesplcgelde" wegen
een botsing te voorkomen, is de waarschuwing van
verkeersbord 103 op te volgen door snelheid te ver
minderen. Dit geldt het sterkst tijdens het krieken van
de ochtend en het vallen van de avond. Het reeën-
verkeer beleeft zjjn piekuren in de schemering. Hoe
lager de snelheid op reegevaarlijke wegen, hoe reëler
de kans de klap op te vangen. Het gevaar van ernstige
verwondingen kan daarmee belangrijk worden geredu
ceerd. Materiële schade zal moeilijker te voorkomen zijn.
Acht- tot negenhonderd kilometer van het Nederlandse
wegennet wordt als reegevaarlijk beschouwd. Een derde
deel Is afdoende beveiligd door wlldspiegels een vondst
van de Oosterbeekse houthandelaar Ab van de Ree.
Zweden gaat met deze reflectors het gehele wegennet
wlld-velllg maken.
Een botsing met een ree veroorzaakt al gauw een
schade van een paar honderd gulden. Voor niet all risk
verzekerde automobilisten is dat een verliespost van
honderd procent. Z(J hebben nergens verhaal. Want cr
is geen ree in Nederland die een naambordje in zijn
gewei heeft hangen.
(Van i
verslaggevers)
TILBURG De kaars, destijds een van onze be
langrijkste lichtbronnen en dat vele jaren lang
is, na zich in de schijnbaar kansloze strijd tegen
de elektrische lamp te hebben bepaald tot een func
tie in kerk en bij Kerstmis, brutaalweg begonnen
aan de herovering van ,n bijna verloren positie. Het
„kaarsenbloed" is gekropen waar het niet gaan kon.
Langs andere wegen. Naarmate de romantiek in
het leven van alle dag verminderde en de nuchtere
ti-verlichting terrein won, groeide de waardering
voor het levende licht van de kaarsvlam, dat kin
deren bekoort en vrouwen vertedert. De industrie
heeft daar gebruik van gemaakt en ging dc decora
tieve mogelijkheden, die het willige materiaal bood.
graag benutten. Zodat men nu in de winkel een
keus kan maken uit een sortiment, dat in prijs va
rieert van twee cent tot driehonderd vijfentwintig
gulden en dat bijeengebracht is door fabrikanten
uit vele landen.
Om een keus te maken uit zo'n grote
sortering moet men wel even naav
Tilburg. naar de Bredascheweg, waar
Liese Lotte Moerenburg met veel
idealisme en veel kennis van zaken
een winkel drijft, waar uitsluitend
kaarsen en wat met kaarsen verband
houdt, zoals standaards, lantaarns,
zelfs snuiters worden verhandeld. Zij
is de enige in ons land. die een spe
ciaalzaak in deze artikelen drijft en
in heel West-Europa is er nog maar
één andere soortgelijke winkel, name
lijk in het charmante Salzburg.
Liese Lotte was voorbestemd om in
deze branche terecht te komen, al zal
ze dat nog niet hebben voorzien, toen
zij in haar vakanties en op andere
vrije dagen bij kenissen, die een kaar
senfabriek hadden, ging helpen. Daar
deed ze haar vakkennis en haar be
langstelling voor het produkt op. Dat
bedrijf werd ruim een jaar geleden,
toen de bejaarde eigenaar meende In
Een In diep reliëf uitgevoerde kaars,
enige kilo's zwaar cn meer dan 200 gul
den in prijs.
z'n leven wel genoeg kaarsen te heb
ben gemaakt, opgeheven. Liese Lotte
kreeg als herinnering aan het bedrijf,
waar ze vele uren had gewerkt, een
tonkrek, een apparaat in de vorm van
een grote hoepel, die, behangen met
katoenpitten zo'n twintig maal door
de kuip met was ging, zodat de kaars
laagje voor laagje groeide.
Dat tonkrek hangt nu in dc winkel,
maar eer het daar aan het plafond
kwam, ging mejuffrouw Moerenburg
naar Wenen, om er bij school Helzen-
dorf in het modevak te studeren. Zij
was helemaal niet van zin een kaar
senwinkel te beginnen. Haar zus stu
deerde daar ook. Die werkt nu bij
Dior. Maar Liese Lotte kwam toch
bij de kaarsen terecht. Het kon niet
anders. In haar vaders drogisterij
werd, vooral tegen de kerstdagen het
assortiment kaarsen steeds gevarieer
der en interessanter. De verleiding
openbaarde zich zo charmant en ge
raffineerd. dat zij bezweek. Toch lie
ver in de kaarsen. En zo werd het in
de plaats van een boutique voor meis
jes- en dameskleding een boutique des
Met kaarsen uit vele landen. Noor
wegen. Zweden. Finland, Duitsland.
Oostenrijk. Zwitserland, Italië, Enge
land, Ierland, Amerika. Mexico, China
en Japan. De kitsch komt vooral uit
de laatstgenoemde vier landen, maar
papieren goudvissen in een glas bo
ven hun hoofd een dikke laag stearine,
een produkt. made in West-Germany,
komt ook bepaald niet in aanmerking
voor de schoonheidsprijs. Er is meer
kitsch in de kaarsenfabricage, maar
veel daarvan is gericht op de jeugd,
die andere eisen stelt.
Barok
Sierlijke, straklijnige kaarsen, echle
produkten van deze tijd, komen voor
al uit de Scandinavische landen. In
de Duitse en Oostenrijkse produkten
handhaaft zich de barok, rijk georna
menteerd met in diep reliëf gewerkte
figuren, dikwijls in bijbelse of myto-
logische voorstellingen. Ook de Ita
liaanse fabrikanten maken nog graag
van deze motieven gebruik. maar
daarnaast komt ook de moderne ont
werper in deze drie landen ruim
schoots aan z'n trekken. Mexicaanse
kaarsenmakers laten zich veel inspi
reren door de folklore. Hun produkten,
vaak uitgevoerd In zwart met goud,
zijn meer kunstzinnig. China en Japan
zijn in Tilburg onder meer vertegen
woordigd door parfum- en wierook-
maakt. Naar z'n eigen ontwerp,
maar ook naar ideeën, die zij hem
kenbaar maakt. In Duitsland betrekt
ze van iemand, die kaarsen van een
bloemenkrans voorziet. Niets anders
dan bloemfiguurtjes in een soort Bie
dermeierstijl maakt die man, bloeme
tjes van soms nog geen halve centi
meter middellijn.
Zij bezoekt alle grote jaarbeurzen ln
West-Europa om op de hoogte te blij
ven van het nieuwe dat aan de markt
„Komen al die kosten van mallen
en jaarbeursbezoeken er nu weer uit?"
..Natuurlijk. Kaarsen is een groot
artikel geworden, waarin ik een goede
omzet haal. Ik heb klanten zowel uit
Antwerpen als uit Amsterdam", ver
telt Liese Lotte. We verkopen het he
le jaar door. Bij doop. verloving, hu
welijk en dood heeft de kaars een rol,
dc huisvrouw maakt de sfeer bij het
feestmaal graag extra-charmant door
kaarslicht. Bovendien worden de fi
guurkaarsen meer en meer als ge
schenk gekocht. De gever komt met
een origineel en gewaardeerd cadeau,
met deze prettige bijkomstigheid, dat
de prijs zich makkelijk rich* naar de
inhoud van zijn beurs.
arsjes.
Juffrouw Moerenburg heeft
melen iemand, die alleen voor haar
kaarsen maakt. Alles handwerk. In
Oostenrijk heeft ze een mannetje dat
voor haar de kostbare, houten ballen
LEVEND
LICHT
BEKOORT
EN
VERTEDERT
ondank* «tudle
ten origineel en gewaardeerd cadeau.
