raketten
Veelkoppige monsters gaan strijd aan met anti-raket-
DOM VAN KEULEN
ftnafr
DELICAAT
EVENWICHT
VOORTDUREND
VERSTOORD
[anunnik Kir (91)
keert niet
terug in
Franse Kamer
ZATERDAG 28 MAART 198T
Een kinceerbatterlf van Nikèraketten
in de Verenigde Staten. Minister
MoNamara acht de verdediging van
de steden door middel van Nikè-x-
raketten een onmogelijkheid.
Russische militairen nemen hun
plaatsen in tijdens een oefening.
Raketten nemen steeds meer een
oentrale plaats in bij de verdediging.
De Amerikaanse ambassadeur in Moskou, Lle
wellyn Thompson, heeft contact opgenomen met
de Russische minister van Buitenlandse Zaken
Gromyko om tot Amerikaans-Russische onder
handelingen over een wederzijdse beperking
van de raketbewapening te komen. De directe
aanleiding tot deze onderhandelingen vormen
de verdedigingsgordels van anti-raketraketten
die de Russen rond Moskou, Leningrad en an
dere grote Russische steden aan het leggen zijn.
De Amerikanen hebben er op aangedrongen de
opbouw van het anti-raketsysteem te staken. De
Russische premier Kosygin heeft onlangs laten
weten dat de Russen daar wel over willen pra
ten, als de Amerikanen van hun kant ook hun
offensieve raketbewapening willen verminderen.
Een Niki sprint anti-raketraket
tijdens een proef lancering
Amerika. De sprint is een van de
afweerprojectielen van het Nikè-
x-systeern, icaarover in Amerika
een hevige politieke strijd wordt
gevoerd.
To* ott£« correspondent Lucas Kleijnj
ARIJS Ala de nieuwe Kamer be-
In april voor de eerste maal bijeen
•mt, lullen wij een schilderachtige fi-
«ar missen: chanoine Kir. burgemees-
*r van Dijon. Hij zal er niet meer
Un om als oudste Kamerlid naar het
preekgestoelte te lopen en de zitting
openen. Die eer had ledereen hem
raag gegund, maar toch werd het
ingiamerhand wel tijd, dat Kir uit de
lamer verdween. Hij is 91 jaar en
Una «en kwart eeuw voiksvertegen-
wordlger geweest.
Ir was populairder in Dljon dan in
Brijs. Dijon staat bekend als de stad
tn «makelijk eten en drinken. Zowel
i»n het een als aan het ander heeft
tir zich te goed gedaan. Merkwaardig
enoeg was dit aan hem niet te zien.
ommlgen krijgen van goed eten en
kinken een speklaag bij de boord of
bij de broekriem, maar Kir bleef
ven schriel en mager als hij 25 jaar
t lopen in Frankrijk zonderlinge ty-
tn rond, die naar hun uiterlijk te
rdelen meer weg hebben van een
ochard dan van een intellectueel.
'IJ herinneren ons wijlen Salomon
umbach, vroeger een der kopstuk-
n van de Franse socialistische par-
IJ- Geen stenograaf kon hem bijhou-
Een oratorisch talent eerste klas
8 hij op Internationale socialistische
•ngressen aan het woord kwam, liep
zaal vol en iedereen zat met aan-
cht naar Grumbach te luisteren,
aar vertrok hij uit Parijs naar con-
essen in Wenen, in Oslo of nog ver-
r, dan bond Grumbach zijn versle-
n touwschoentjes aan zijn voeten,
tte een vettig glimmend alplentje
P zijn bijna kale hoofd en zo stapte
Ij de trein in. Zo verscheen hij in de
'Ions van de grote hotels, die voor de
ingresgangers v/aren gereserveerd
®t kwam niet in Grumbachs hoofd op
111 te denken, wat anderen daarvan
'uden kunnen zeggen.
«aarzen
a'n slobbertype is ook Kir. Hij droeg
ten touwtjesschoenen. Aan rijn voe-
>n hing de grootste maat laarzen en
die gepoetst of niet gepoetst waren.
daar trok Kir zich niemendal van aan.
De soutane, die hij altijd droeg, zat
hem veel te wijd om zijn magere lijf
en glom als een spiegel. Boven dat tot
op de draad versleten ambtsgewaad
een markante kop met de paar witte,
weerbarstige haarsllerten, die zich niel
Heten kammen. Net als Grumbach
droeg hij zijn Basklsche muts. In de
Kamer of in de wandelgangen hebben
wij Kem nooit iets anders zien dragen.
De l.oge geestelijkheid heeft de laatste
jaren heel wat met hem te stellen ge
had. Want Kir werd pro-Russischer
dart voor een priester geoorloofd was.
In de Kamer tal hij «en heel eind ven
de uiterste linkerzijde vandaag. Hij
zat op de banken van de conservatie
ven. gedistantieerd van de gaullisten.
Maar toen Kroetsjev naar Frankrijk
kwam, wilde Kir hem op zijn stad
huis van Dljon met open armen ont
vangen en dat zou gebeurd zijn, als
de hiërarchie Kir die paar dagen geen
hulsarrest had opgelegd. Hij schikte
zich, maar grommend en hoorbaar
morrend. Had het aan Kir gelegen,
dan zou hij Kroetsjev naar Moskou
achterna zijn gereisd, overigens met
de beste bedoelingen want Kir wh een
▼redesapostel.
genoeg b—t\ hij niet wUleo
inzien, dat een man op zijn leeftijd
moet ophouden. Hij werd bij deze ver
kiezingen niet herkozen. In de oorlogs
jaren is hij in het verzet tegen de
Duitsers een held geweest. Sterven is
niet erg, zei hij toen, maar als ik dan
toch moet sterven, dan staande en
rechtop, dat tekende hem precies.
Als een koorknaap
Overigens zal Kir als ex-Kamerlid nog
lang voortleven, want hij heeft in
Dijon een aperitief weten te brouwen,
dat zijn naam draagt. „Un Kir", zeg
gen dagelijks duizenden Fransen aan
de bar. Dan weten de garcjona of pa
trons precies, wat er bedoeld wordi.
Op de perstribune van de Kamer heeft
menigeen zitten glimlachen als Kir
met zijn hoge en soms doorslaande
stem een stem als die van een
koorknaap de zitting opende. Uitge
lachen heeft hem nooit iemand. Kir
voerde zijn éénaktertje op en liep dan
voldaan en tevreden naar zijn bank
terug. Op die bank zit voortaan een
ander. Zo gaat het ons. eens, allemaal.
De bereidheid tot onderhandelen van do
twee grote kernmachten Rusland en
Amerika is zoveel als een erkenning
dut de bewapeningswedloop een wed
loop zonder einde is, waarmee niemand
iets kan winnen. Vorig Jaar is die wed
loop in 'n nieuwe faze gekomen toen
de Amerikaanse Centrale Inlichtingen
dienst CIA met foto's, die uit satellie
ten waren genomen, de bewijzen in han
den greeg dat de Russen hun nieuwe
Galosh anti-raketraketten rond Moskou
en Leningrad aan het opstellen waren.
In Washington ontstond hierover grote
opschudding. Anti-raketraketten zijn
weliswaar defensieve wapens, die geen
enkel land bedreigen, maar het uiterst
delicate militaire machtsevenwicht
tussen Rusland en Amerika kan
door elk nieuw wapen worden ver
stoord. De anti-raketraket is een bui
tengewoon geperfectioneerd wapensys
teem, dat bedoeld is om in het lucht
ruim binnendringende neuskegels van
ballistische aanvalsraketten te onder
scheppen en met kernexplosies te ver
nietigen voordat zij hun doelen berei
ken. Dat onderscheppen gebeurt met
behulp van radar en andere elektroni
sche middelen op zeer grote hoogt*, op
de grens van de ruimte. In principe ver
schilt de anti-raketraket niet van de
reeds langer bestaande luchtdoelraket,
die tegen hoog en snel vliegend* vlieg
tuigen wordt gebruikt. Het wapen moet
echter feilloos een klein doel kunnen
vernietigen, dat met een snelheid van
meer dan 10.000 kilometer per uur uit
de ruimte op de aarde afstormt. Het
systeem met zijn zoek- en bestuderings
radars, computers en lanceerinrlchtin-
gen moet daarom ln seconden op het
eerste alarmsignaal kunnen reageren.
En dat betekent dat een anti-raketde-
fensle verschikkelljk duur is.
Als de Russen hun belangrijkste stra
tegische centra met gordela van anti-
raketraketten gaan beschermen, zou
Amerlka's huidige nucleaii'e aanvals-
macht, die in de eerste plaats steunt op
de Minuteman-, Polaris- en Titanraket
ten, voor een goed deel waardeloos wor
den. Dit zou dus neerkomen op een ern
stige verstoring van het machtseven
wicht. Rusland zou Amerika met een
raketaanval grote schade kunnen
toebrengen zonder bevreesd te hoeven
zijn voor de gevolgen van een ver-
geldingsaanval. De Russische anti-ra-
ketdefensie zou een groot deel van de
Amerikaanse projectielen kunnen on
derscheppen.
Patstelling
Wat kan Amerika doen om hel even
wicht te herstellen? Het meest voor
de hand liggende antwoord lijkti zelf
een anti-raketdefensie bouwen. Daar
mee zou dan een soort patstelling wor
den bereikt. Van beide kanten sou een
aanval gedoemd zijn dood te lopen.
Daar kan men vrede mee hebben en
daarom werd de antl-raketraket enke
le jaren geleden ook aangekondigd als
liet laatste, niet te overtreffen wapen,
dat 'n eind zou maken aan alle oor
logsdreiging. Maar de oorlogstechnolo-
gie heeft zich door deze fraaie kreet
niet laten tegenhouden en nu leven we
in de ontnuchterde wetenschap, dut er
op elk anti-wapen wel een anti-anti
wapen te vinden is. Daarmee is de naar
de toekomst voerende bewapenlngsspi-
raal opeens beangstigend uitzichtloos
Dit beeld moet zowel de Russische als
de Amerikaanse regeringsleiders voor
ogen zweven. Het gaat om de vraag
hoe de hele zaak, die zich volgens een
onafwendbare logica ontwikkelt, kan
worden gestopt. Rusland, dat altijd
meer de nadruk heeft gelegd op een
defensieve bewapening, heeft zijn anti-
raketraket ontwikkeld ter bescherming
tegen de Amerikaanse overmacht aan
intercontinentale aanvalsraketten. Ame
rika reageert daar nu op door de ont
wikkeling van anti-anti-wapens. Da
nieuwe Minutemanraketten en de Po-
■cidon, die de Polarisraketten van de
Amerikaanse marine gaat vervangen,
krijgen zogenaamde meervoudige oor
logskoppen en elektronische storings-
mlddelen om een antl-raketdefensie in
verwarring te brengen. Het komt er
op neer dat in geval van een oorlog de
Amerikaanse raketten een groot aan
tal „oorlogskoppen" in het vijande
lijke luchtruim zullen strooien, waar
van er maar enkele een echte kern
lading bezitten. De antl-raketraketten
zullen geen verschil kunnen maken tus
sen echt en onecht en daardoor zullen
de werkelijke gevaarlijke oorlogskop
pen meer kans krijgen hun doelen W
bereiken.
Volgens de Amerikaanse minister van
Defensie McNamara Is de aanval de
beste vorm van verdediging en het an
ti-anti-wapen geeft hem een sterk ar
gument zich te verzetten tegen de toe
nemende druk in 't Amerikaanse con
gres om een nationaal defensleays-
teem vun anti-raketraketten te ont
wikkelen. Er bestaat hiervoor al een
aantal jaren een project, dat wordt
aangeduid als Nike X. 't Ia afgeleid
uit de Nike AJax en Nike Herculos ra
ketten, die Amerika's grootste bevoW
kings- en industriecentra tegen oonven-
tionole luchtaanvallen beschermen.
Meer om politieke dan om militair* re
den en wordt leder Jaar een bedrag op
de begroting gezet, dat net groot ge
noeg is om het Nike X-ptojeet In leven
te houden.
Waardeloos
Als de Nike X-defens1e ln haar volle
dige omvang over heel Amerika
werd opgebouwd, zou dat de Ame
kaanse schatkist over een periode van
tien Jaar het fantastische bedrag vun
165 miljard gulden gaan kosten. Een
aantal Amerikaanse volksvertegenwoor
digers en senatoren vindt dat geen
bedrag te hoog is als daarmee de levens
van tientallen miljoenen mensen kun
nen worden gespaard. Dat lijkt een ge
weldig mooi argument, maar het
gaat alleen op ela de Russen geen lo
ketten met meervoudige oorlogskoppen
en elektronische „penetratiehulpmidde
len" zouden ontwikkelen. Als wij on
ze Nike-X-antl-raket raketten bouwen,
zullen de Russen zeker aan antl-ant»-
wapens gaan werken, waarschuwt Mo
Namara. „De Nike X zou de schade
ln de Verenigde Stoten als gevolg van
een Russische kernaanval met raketten
niet in belangrijke mate kunnen beper
ken. Nieuwe technologische vooruit
gang ln de raketbewapening zal het Ni
ke X-systeem, zoals dat nu ontworpen
ls. binnen enkele jaren ouderwets en
zo goed als waardeloos maken".
Dit ls de stand van zaken waarbij de
Amerikanen en Russen met elkaar
gaan praten. De Russen hebben anti-
raketraketten, die spoedig door Ame
rikaanse anti-antl-wapens kunnen wor
den uitgeschakeld. De Russen hebben
dus belang bij het akkoord om met de
hele waanzin op te houden. De Ameri
kanen hebben dat ook, en wel op de
kortst mogelijke termijn, want het ont
wikkelen van raketten met schertaneu-
zen en geraffineerde elektronische fop
perijen is weliswaar veel minder kost
baar dan het Niko X-systeem, moer 4
kost toch nog altijd vele miljarden,
Tijdens een parade in Moskou ter gelegenheid vandeverjaurdag van de Russische
revolutie in oktober vorig jaar werd voor het eerst een Oalosh anti-raketraket
meegevoerd. Het projectiel lag echter goed beschermd in een metalen huls op
een speciaal aestienwielig voertuig, zodat westelijke waarnemers maar heel
weinig details konden zien.
twee millimeter hoger geworden
KEI LEN Eerlijk moet ik toegeven, dat Ik eer
beetje angst heb om in de buurt vun de l»om te lo
pen. sinds daar de uitgruvlngen plaatshebben ir
verband met de aanleg van Keulens ondergrondse
tram. Bij de Dom koml een ondergronds station
De uitgravingen daar zijn erg diep gegaan en de
funi
ten. Desondanks: Ik maak altijd muur, dat Ik zo
snel mogelijk uit de buurt kom. omdat Ik mij nooit
helemaal kan bevrijden van de gedachte, dat de
Dom wel eens zou kunnen omkiepen.
En nu hebben de ingenieurs iets geks ontdekt de
uitgravingen hebben op de Dom de uitwerking van
een aardbeving gehad. De Dom is 2 millimeter ge
stegenen aangezien deze paar millimeters voor
het lot van elk bouwwerk beslissend kunnen zijn.
wordt er voortdurend en scherp gecontroleerd, hoe
de Dom zich nu verder gedraagt. Want de werk
zaamheden zijn nog lang niet klaar. Mijn vrees is
dus blijkbaar toch niet helemaal ongegrond ge-
Datzelfde onbestemde angstgevoel heb ik als Ik via
de Eigelstein onder het viaduct door naar de Mar-
zellenstrasze loop. Daar woelen de baggermachines
zich ook in de aarde, omdat daar op drie niveaus
verkeerswegen ontstaan. Bovenaan blijft de spoor
weg, in het midden komt dan de doorgang van de
Eigelstein naar de Manellenatracz* en onderaan
komt de stads-autobahn, die tenslotte op de Ebert-
platz zal moeten eindigen. In de loop van deze
werkzaamheden moet men onder het apooorwegvla-
duct doorgraven en Ik hoop nu maar, dut dit via
duct intact blijft. Vlak achter het viaduct staat het
..Hochhaus" op pilaren. Vlak erlangs graven de ar
beiders de zeer diepe rijbaan voor de stads-auto
bahn uit. Iedere keer als ik erlangs kom, verbaas
ik me, dat het „Hochhaus" nog sleeds op zijn pilu-
Maar om tot de Dom terug te keren: de bouwers
van de ,,U-bahn" zijn verrast door de klimpartij
van het gebouw. Zij hadden die theoretisch wel voor
mogelijk gehouden, maar het toch bijna niet kun
nen geloven, toen de centimeterstok uitwees dut
de Dom enige millimeters omhoog Is gegaan. Nor
maal is dat gebouwen verzakken, wanneer vlak er
langs uitgravingen voor een U-bahn of een stads-
autobahn plaatshebben. Dat gebouwen stijgen is
zelfs voor bouwondernemers en arbeiders moeilijk
te begrijpen. Het wordt zo verklaard: de grond ls
elastisch. Wanneer daarvan iets wordt weggenomen,
wordt de grond minder samengeperst. Het gebouw
dat erop staat gaat een ietsje omhoog. Vooral de
grond vlak om het gebouw werkt als deel van het
gebouw zelf en drukt op de lager gelegen aarde.
Toen bij de uitgravingen deze aarde werd genomen,
werd het natuurlijke evenwioht gestoord, De Dom
begon te „groeien".
bij een „klim"
Gevaar voor de Dom b.
millimeter nog nlft. Ge'
bij 5 en op z'n laatst bij 10 millimeter Intreden.
„Elk gebouw Is anders", zeggen de Ingenieurs. BIJ
de U-buhnuitgruvingcn van de Apprlhofplulz ver
droeg het gebouw vun Justitie een verzakking van
niet minder dun 55 millimeter. Ilelaas waren de
vrrzakkingen daar plaatselijk verschillend. Er zijn
derhalve ln het gebouw vele scheuren ontstaan.
De Dom moet men van nu af aan echter scherp In
liet oog houden. De „massa" van deze kathedraal
IS met die vun hel pul. niet te verge
lijken. Bovendien verwachten de Ingenleura, dat <le
Dom tenslotte toch het voorbeeld vun het gerechts
hof zal volgen en zal gaan verzakken. De vraag ia
dan alleen maar hoeveel.
Omgerekend op de totale hoogte van de Dom bete
kent de „klim" van 2 millimeter, dut de noordelijke
toren ongeveer 1.0 millimeter „uit het lood" moet
zijn. Bij een later, eventueel volgende daling van 4
millimeter zou de toren 3.2 centimeter In ander*
richting „kiepen". Of hij „omkiept" waarvoor Ik
nu maar zo bang ben kunnen de Ingenieur* niet
met zekerheid zeggen. ZIJ geloven het niet, want zij
hebben, voor zij met de uitgravingen begonnen, de
Dom in een „betonnen corset" gezet.
Overigens: bij de aardbeving die op 0 januari j.l.
werd geconstateerd „steeg" de Dom >n enkele mi
nuten 0 millimeter. Vervolgens zakte de kathedraal
ook weer diezelfde 0 millimeter. Schade werd daar
bij niet aangericht.
