HET BOEK
werktuig bij grote ontvoogding
HET BOE K H I S
Geen
pleidooi
voor
leesvoer
BEURS VAN AMSTERDAM
Internationals
flauw
VRIJDAG 17 FEBRUARI 1967
DE LEIDSE COURANT
SMIDJE
VERHOLEN
KNAP-
MUTATOR
„Ik wéét het allemaal al, jochie," zei PJotr
Verholen. „De veldwachter heeft me al opgebeld. Jij
hebt die twee blijkbaar zó afgetuigd, dat ze een
aanklacht tegen je hebben ingediend!" „Wdt!?
Nou nóg mooier!" riep Jopie de Bietel verbolgen
„Wie is er eigenlijk begonnen? Zij toch zeker!"
„Daar heb ik niks mee te maken, kwaje rekel!"
riep baas Verholen nijdig. „Ik zal jou eens even één
ding goed vertellen, vriend. Jij met je provoharen en
je slobberbeatbroekJij trekt hier in het dorp veel
te veel de aandacht! Je weet, dat we met een
BIGGLES IN TIBET
belangrijke uitvinding bezig zijn en ik heb dus
helemaal geen behoefte aan die aandacht! Geef hier.
die fles, dan gaan de schoorsteenveger en ik een
slokje drinken. En wat jou betreft: trek die cape
uit en weer aan het werk! En vlug een beetje!"
Smidje „Pjotr" Verholen liep naar de woonkeuken
toe, opende daar de fles dubbelgebrande en schonk
voor zichzelf en Kille Klansky een flink glaasje in.
„Proost, Kille," lachte hij vals. „Op de eer en de
glorie van Nicolagonië. Weg met alle hebbers en
iedereen! Lang leven wij zélf!" „Daar ga je,
Pjotr," zei Klansky en bekwaam sloeg hij de grote
bel dubbelgebrande over zijn tong naar binnen.
Doch nauwelijks had de hartverwarmende vloeistof
zijn maagwand geraakt, of hij keek kameraad Pjotr
verbaasd aan. Zijn ogen puilden glazig uit hun kassen
en pótsdaar sloeg hij achterover, helemaal
buiten westen. En omdat Pjotr Nogrottr
grote dubbelgebrande verschalkt had, volgde deze
zijn voorbeeld. Men passé dus goed op. Drink nóóit
een drankje, waarin de Bijzonder Geheime Dienst
een soespoeier heeft verwerkt
Boekenbal
organisator
zet gala
overboord
(Van
verslaggevers)
AMSTERDAM Luisteren naar Frans de Smit
is een man bezig horen, die met snelle welge
mikte slagen zijn oude meubilair tot kachelhout
hakt. Hij zegt bijvoorbeeld: „Het boek is geen
voor de leefbaarheid van de maatschappij, net
als de radio of de tv.".En verder: „Het boek
is niet langer een statussymbool, een zwaar
wichtig cultureel ding, maar iets sprankelends,
ten boeken gaan kopen met het gemak, waar
mee ze de tv. aan of uit zetten. Boeit de inhoud
niet? Weggooien dan, zoals je de knop van de
radio omdraaid. Laat het je nou 's een rijks
wandversiering meer, maar een voorwaarde iets plezierigs". En tenslotte: „De mensen moe- daalder gekost hebben
Frans de Smit (30) is sinds 1964 direc
teur van het Bureau voor de Collectlev»
Propaganda van 't Nederlands Boek en
als zodanig de man, die zoveel cultuur
in gala en 't boekenbal deed. Dat is
oorbij. Dit jaar geen rok met ordeteke-
avondtoiletten voor wie in 't con
té Amsterdam ter opening van
de boekenweek naar de pijpen der muze
komen dansen, maar hooguit smoking en
mini-cocktail, terwijl spijkerpakken niet
geweigerd zullen worden. Geen hoog-rei-
kende manifestatie ook, voordat de
t van hèt schrijversbaT losbrandt,
ir een super-Zo-is-het, onder leiding
de artistieke provo's Jan Vrijman
Rinus Ferdinandusse* Autoriteiten?
,Ja, wel autoriteiten", zegt De Smit
met het gezicht van iemand, die zware
;hag inhaleert. „Als de minister van Cul
tuur etcetera bij Ajax op de tribune zit,
dan behoort hij ook bij het evenement
rondom het boek te zijn, want het boek is
wezenlijk deel van de samenleving
et zou te betreuren zijn, als de over
heid eromheen liep. Om dezelfde reden
hebben we ook de koninklijke familie
er uitgenodigd, maar of ze komen we-
i we nog niet."
Vanwaar precies deze plotse
linge knieval voor jan publiek?
De Smit zegt: „Het boek zit niet meer
In de achterhoede, maar bijt de spits af
ln de strijd tegen de t.v. Nee, dat zeg ik
verkeerd. We strijden niet tegen de tv,
werken samen in ons streven naar
openheid. We leven in een tijd, waarin
lensen niet meer buigen voor gezag,
zelf de dingen uit willen vinden.
De symptomen daarvan zie je overal in
het land. Waarom zou het boek dan ach
terblijven? Het behoort bij dit spannen
de proces der grote ontvoogding juist
een functie te vervullen. Het gedrukte
woord kan uitstekend getuigen van de
interesse, die groeiende is voor nieuwe
meningen en gewijzigde opvattingen. Er
is een geheel nieuwe generatie op komst
de boekgeneratie noemen wij haar
voor wie het boek even aUedaags is als
het pak, dat je aantrektIk ga ervan
uit, dat ook de auteurs deze tinteling
De directeur van C.P.N.B., de heer
Smit, en Laurens Jansz. Coster
kunnen het uitstekend met elkaar
vinden.
aanvoelen en erdoor gestimuleerd wor
den. Ze zullen ongetwijfeld ontdekken,
waar de interesse van het publiek ligt.
En de uitgevers idem. Begrijp me goed:
VRIJDAG 17 FEBRUARI 1967
Actieve fondsen
Staatsleningen
r ex dividend
Ned.Inv.eert. 3
■Wt IS"
Bank en Crediet Ind.
k i 11
HVA-mlJen A 126'" 127!/,
Handel Industr. Petrol
Scheep- en Luchtvaart
Scheepv unie A 132 134%
Obligaties
Prov. Gemeent. Pubi. Inst.
A'dam -Vf
Vdam -48
R'dam '52-1
BkNG -65-1
ter
-
.3 S.
-
6 Vl'ü
97
1 h
93A
l St
90%
90%
172b
156
Export-Fin. 5%
Idem 1958 5%
96Ü
96 ft
96 iè
96 A
Gron.I.Cc. 5
86b
94%
ll
94ft
88b
94%
Hypotheek
Banken
Fr-Gron DW 6
1*
94%
IdeS DU 4%
Id. DE-VE 3%
Utr.H.KL 3%
74%
Id E-EE-F 3
WestlHyp.U 5
ld. N-O 3%
74%
86
75%
83%
74%
75%
Bande) Indust. Div.
b.HelJn '55 4 118% 16
Amstel Br. 5 04 %06
Bijenkorf 6 98b «i£6
Coöp Ned. 7 106 S8
ld. Rsp.br. 142x VtlK
NedGasunle 5% 95% 66
Philips '51 4 84b %£6
S4 S
Spoorwegen
Ned.Sp. '57 4% 91 08
Convert. Obligaties
AKU 4% 92% 92
Amstel Br. 5% 107 106
BorsumlJ 3% 88%
Gelder Zn. 4% 89 89
Hoogovens 5% 99 98
Oblig. Buitenland
Dortm.Hörd 7 101%
Gelsenk.B. 7 100%
CéreHyd.E. 4% 91%
Noorw. '55 4% 90%
Un.Z.-Afr*55 4 91%
Anglo-Am. 4% 90%
Depot en BeL Aand.
Alg. Fondsb. I 1024 1025
Amst.Bel.MiJ.
Ver.Bezit '94 a 96.50
Europafonds-I 403
Unlfonds 20 436
Eurunlon
Can.Gen.Fund
10 548 552
Aandelen
Bank, Cred. Vera.
I/LRV111 nrc 585* 593 J
nrobank a 53.50 52.50
Holl. Soc. Lev.
NatNederl.P c
Ned.Credletb. b i
N.Mlddenst.bk a
RVS cert. D 4
Slavenburgs B a J
Ver.Bankbedr. a
Ngombezl a
Handel, 1
Albert Heljn a
Alg. Vrucht.imp i
ANTEM^iat.be:
Bensdorplnt. a
Bergh&Jurg a
BergossTap a
Berkel'sPat a
Blaauwhoed a
Blijdenst nrc
Boer Drukk a
Bols Lucas a
Bors-Wehry eva
Broc.Stheern
Bijenkorf n
Calvé c-
Carps Garenf
CentrSulker
CraneNederl.
Curac.Hand. n
Daalderop
üfkkere&Co
v.Dorp&Co
Dr.-Ov.Hout
DrleHoefiJzers
Duyvls a
ExcelslorMet.
GazeUeRIJw. a
v.GelderPap. a
Gelder-TleL nrc
'tHartlnstr.
HollBetonMiJ a
HollConstr.pl.
HollMelksulk a
Ing.B.Bot
K°N.'papierf.
Meelf.N.Bakk. 339d
MeteoorBeton a lil
Misset. Ultg. a 280
NaardenChero a 396
Nedfüagbl.Unle 198
Ned.DokMIJ a 96
Ned.Exportpap 81
Ned.Kabellab. a 249
Ned.Melk-Unle 258
Ned.Scheepsb. a 94
Nelle, Wed.v. a 250
Netam b 138
Nieaf a 95
Nijverd/Cate
ps pr. 38.50
PietersenAuto a 83%
PontHoutb a 228
Poorter, J. de b 56%
Simon's Emb. A 279%
Smit Transf. A 194
If'ST1"" t
Sp. Twenthe A 45%
Ubblnk-Davo
Unllev. 6 pr.
vettewlnkel A 283
Vihami) A 133
Vorstel. Cult A 109
Vredesteln eva 129
Vries iJzerh. A 103b
Walvisvaart A 244 'i
Wyers 'Ind. A 383 383
Wljk-Heiinga A 8383%
Zaalberg A 70 70b
Zeeuw Conf. A 165 165
Zwanenberg A 192.50 195
Mijnbouw en petroleum
Alg. Exp. M. A 27.10 27.56
Blliton 2e R. A 482 475
Kon. Pet. f 20 C 132
ld. 5 a f 20 C 130
Maxwell 117 116
Moeara Enlm A 1530
ld. 1/10 opr. 2480
ld. 1 wlnstbew. 2715
Scheepvaart Myen
less A 462 46
Oostzee A 92% 9
Tramwegen
Geld. Tramw. A 94
Ned. Antillen
Union Mlnlere 450 465
Canadese Certificaten
iperial Oil 59% 59:!
l. Nat Gas li 101
t Nickel 96 95*
Shell Canada 10 24|f 25
Amerikaanse Certificaten
godaa
wlnstbew. 2
ACF Industr.
Smelting
Tel.-TeL
Anaconda
Clt Service 10
Curtiss Wright
Douglas Alrcr.
Liturgische kalender
ZATERDAG 18 februari: Quater
temperzaterdag in de vasten.
Mis Intret. Gedachtenis H.
Simeon. Paars.
Un. St Steel 10
Western Ban
Westingh. Elee.
Wilson and Co.
dit heeft niets te maken met de Jan
Cremers en de Albert Mollen het
geldt met name het serieuze populair-
wetenschappelijke boek en het actuele
boek over politiek. Het lijkt wel, of het
boek een stuk van het oude pamflet
heeft overgenomen. Het is gewoon de
neerslag van wat er in Nederland ge
beurt."
De grote ontvoogding? Wat
verstaat hij daaronder?
De Smit: „Daarvoor wil ik liever het
Witboek van de boekgeneratie citeren",
dat Jan Vrijman voor ons geschreven
heeft. Een oud-journalist kan het beter
zeggen dan ik. (leest voor:) „De oude
sociale en culturele patronen zijn open
gebroken en nieuwe uitdagingen treden
te voorschijn. De sociale tegenstellingen,
hoewel nog steeds aanwezig, hebben
hun scherpste kanten verloren. Bevoor
deelden en benadeelden staan niet lan
ger als natuurlijke geschapenheden te
genover elkaar. Wie meent, dat hem on
recht is aangedaan, zwijgt niet langer,
ar verheft zijn stem. De onaantastba-
heerschappij der volwassenen is be
zweken onder het vrijmoedig opdringen
de jeugd. De strenge grenzen van
moraal en ethiek zijn doorbroken, de
heilige huizen van staat, godsdienst en
koningschap staan in het brandpunt van
discussies. Het protest wordt aanvaard en
gewaardeerd als een dynamische reactie
op starheid en zelfvoldaanheid. Het cul
turele wordt niet langer geïdealiseerd
als schoonheid voor een elite, het com
merciële niet langer verafschuwd als de
banale belangstelling van laag-bij-de-
grondse geesten...".
Ziet liij dit proces werkelijk
zo universeel doorwerken, als de
ommezwaai in de propaganda-
tactiek van zijn bureau sugge
reert?
De Smit: „Wat Vrijman schrijft, is
natuurlijk overtrokken. Er is nog steeds
een dulle massa. Dertig percent van
ons volk heeft geen enkele relatie met
het boek. Maar in plaats van te zeggen:
Kom er nou bij, gaan we ons richten
tot de groep, voor wie lezen een alle
daagse levensbehoefte is. Daar moet
dan een straling van uitgaan. De ande
re groep moet zich er lekker bij gaan
voelen, dan zal ze vanzelf omzwaaien.
,,'t Tintelende, het behaaglijke van het
boek dat is nog nooit aangevoeld. Ik
bedoel de boeken, <jie aansluiten bij wat
de radio en de t.v. doen de paper
backs met de ietsje meer gedegen kost.
Natuurlijk moet er ruimte blijven voor
de prachtband, maar daar willen we
ons niet op richten. We willen de men
sen leren, wat je met een boek kunt
doen. Het boek moet een ontdekking
zijn".
Wat; vinden de boekhande
laren van deze revolutie in hun
culturele paleisje?
„De vernieuwing, die we doorvoeren,
heeft grote instemming vah de meeste
mensen uit het boekenvak. De rest pro
beren we mee te krijgen. Ik vind de
twee boekenclubs belangrijk, die er ge
komen zijn. Die maken de bereikbaar
heid van het boek nog groter. Het zou
natuurlijk niet goed zijn, als er nu om-
zetverschuivingen kwamen ten gunste
van die clubs. Wat de clubs doen, moet
additioneel blijven. Maar dat zal ook
wel zo zijn. In Duitsland, waar de boe
kenclubs al lang functioneren, is er ook
geen verschuiving geweest in de ver
koop of in de kwaliteit van dit boek".
De naam Jan Cremer is ge
vallen. Heeft hij bezwaar tegen
dit soort sensatieliteratuur?
„Nee, ik heb geen bezwaar tegen sen
satie. Uit de oplagecijfers blijkt, dat er
met een goede benadering van het pu
bliek heus wel iets te bereiken valt. Ik
vind het niet de best denkbare vorm
literatuur, maar hij bewijst, dat het
boek een plaats kan innemen en op de
zelfde manier behandeld kan worden
als allerlei andere artikelen, die in de
mode zijn. Dat is leuk. Het zou natuur
lijk jammer zijn, als door deze dyna
miek het waardevolle boek zou verdwij
nenDaar moeten de uitgevers reke
ning mee houden, ook economisch. Ze
moeten niet spelen op de gemakkelijke
bestseller, maar ernaar toe werken,
dat de mensen een laddertje bestijgen.
Ik verwacht ook wel, dat dat zal gebeu
ren. Ik verwacht met name, dat zich
binnen de boekenclubs kleinere groepen
zullen gaan aftekenen, die interesse heb
ben in het betere boek.
Ziet hij niet het gevaar, dat
auteurs, aangelokt door de grote
oplagen van modewerkjes, zich om
den brode op dit makkelijke genre
zullen werpen ten koste van hun
serieuze werk?
Een gewetensvraag, waarop De Smit
omzichtig antwoordt. Hij hanteert nu
niet de hakbijl, maar de poetsdoek. Er
vliegen geen spaanders meer rond
hoogstens wordt er stof afgenomen. Hij
zegt: „De omstandigheden, waaronder
Nederlandse auteurs werken, zijn inder
daad ongunstig. De kanalen tussen lezer
en schrijver zijn ingewikkeld en zitten
vaak verstopt. Dat is nu juist, wat we
willen: die weg verruimen door de
merkwaardige remmingen, die ons volk
tegen het boek heeft, af te zwakken. Dit
is geen pleidooi voor het leesvoer. Dit
is een pleidooi voor die boeken waaraan
een volwassen volk behoefte heeft en
waarop het recht heeft.
BEURSOVERZICHT
AMSTERDAM, 17 februari Beurs
plein 5 heeft vanmorgen afscheid van
deze beursweek moeten nemen met een
flauwe stemming bij de opening voor het
merendeel van de internationale waarden.
Dit hoofdzakelijk doordat Wall Street
donderdag lager sloot, terwijl de Neder
landse fondsen er gangeboden in de
markt lagen. De animo van het publek
om met kooporders in de markt te stap-
ppen was ook vanmorgen ver te zoeken.
Er waren van die zijde *wat verkoop
opdrachten die .reeds voldoende waren
om de koersen op een lager niveau te
brengen vergeleken met de slotprijzen van
donderdag. Kon. Olie opende op 127.70 en
liep daarna iets op tot 128.10 (130) Uni
lever steeg van 98.50 tot 98.80 (99.90).
Philips verbeterde van 84.30 tot 84.80
(85.60). AKU onderging weinig verande
ring op 52.30. Hoogovens werd vier pun
ten lager geadviseerd op 320. Hiermee is
de gehele koersverbetering van woensdag,
plus 13 punten, weer geheel verloren ge
gaan. Dortmund Hoerder, waarin Hoog
ovens een groot belang heeft, verlaagt het'
dividend over het per 30 september 1966
geëindigde boekjaar tot vier (zes) procent.
KLM was lager op de koersdaling in Wall
Street met dollar. Er ging ln al deze
hoeken zeer weinig om mede in verband
met het naderende weekeinde.
De handel in de scheepvaartsector
verlep eveneens zeer kalm. De cultures
lagen verdeeld ln de markt. De staats-
fondsenmarkt was Iets gemakkelijker met
weinig zaken.
Vrij zacht
VORST
of geen
VORST
DE BILT. Een hogedrukgebied
boven Rusland, is in de laatste
dagen zover naar het zuidoosten
getrokken, dat het op het weer
in onze omgeving vrijwel geen
invloed meer heeft. Het i veer
boven ons land wordt >iu meer en
K.N.M.I.
DEELT
MEDE:
meer bepaald door storingen, die
uit het zuidwesten komen. De
storingen zelf bereiken onze
omgeving juist niet, maar
buigen boven Noord-Frankrijk
om naar het noordwesten. De
frontensystemen, die met de
storingsgebieden samenhangen,
hebben derhalve nog maar weinig
regen gebracht. De wolkenzones
waren boven ons land aan
oplossing onderhevig. Wel drong
de zachte lucht vrij ver naar het
noorden op. In het zuidoosten van
het land liep de temperatuur
tijdens zonnige perioden gisteren
op tot tien graden, terwijl in de
afgelopen nacht het kwik nergens
meer onder het vriespunt kwam.
Een nieuwe storing is intussen bij
de noordwestpunt van het Iberisch
schiereiland aangekomen. Zij zal
ongeveer dezelfde baan volgen als
haar voorgangster. De wind zal
derhalve, na vandaag tijdelijk te
zijn geruimd naar zuidelijke
richtingen, opnieuw naar zuidoost
krimpen. In de komende nacht zijn
enkele opklaringen te verwachten
tijdens welke de temperatuurr in
het noordoosten weer tot nul
graden kan dalen. Morgen zal de
bewolking weer toenemen, terivijl
er ook plaatselijk een bui te
verwachten is. De temperaturen
blijven voor de tijd van het jaar
aan de hoge kant.
Weer in Nederland
Weer in Europa
