JODEN 60 GENERATIES LANG VERVOLGD
Hitiers „Endlösung" had
voorbereiding van eeuwen
Knokploeg
beschermt
Koekoek
tegen provo's
PINCHAS LAPIDE
VERDEDIGT PIUS XII
Pakistaans
vliegtuigje
neergeschoten
PAGINA 9
DE LEIDSE COURANT
VRIJDAG S FEBRUARI 1967
i reóootewr buitenland)
Zestig generaties lang heeft Rachel ge
weend over haar kinderen. Zestig gene
raties lang zijn zij vervolgd, bespuwd,
veracht, gehoond, doodgeslagen, gehan
gen, gemaltraiteerd, verbrand, doodge
schoten, levend in ongebluste kalk ge
legd, vergast en gehaat. Soms in de
naam van God, soms in de naam van
ras, bloed en bodem. De Israëlische
diplomaat van Canadese afkomst, Pin-
chas Lapide, vraagt zich in zijn boek „De
laatste drie Pausen en de joden" bitter,
maar niet verbitterd af, waarom dat zo
moest zijn. Berust de gemeenschappe
lijke erfenis van joden- en christendom
niet op vijf stevige pijlers? Bidden zij
niet tot één God en hebben zij beide niet
Messiaanse verwachtingen? Zijn zij niet
geboren en gevoed in het land van Israël
en hadden beide geloofsrichtingen niet
joden als wetgevers, profeten en aposte
len? Bitter, maar niet verbitterd. Want
reeds gloort de hoopvolle dageraad, want
onder de invloed van de laatste drie, vier
Pausen, Pius XI, Pius XII, Joannes XXIII
en Paulus VI, begint het christendom zich
los te maken van de traditionele opvat
ting, dat de joden de grote schurkenrol in
het drama van de wereldgeschiedenis
spelen en dat zij, omdat zij „Christus
vermoord hebben", voor altijd „Gods
vervloekte vijanden en handlangers van
de duivel" zijn geworden.
i
t :-'Vr'V
iWi'iN'!} 1
T&Vf ssA.
«wy
AARTSBISSCHOP
DE JONG:
„Wij kunnen niet
zwijgen s
BOTTERDAM (ANP) De verkie
zingsbijeenkomst van de Boerenpartij
gisteravond in de Rivièrahal van Bljj-
dorp is nogal onrustig verlopen. Niet
de woorden van Koekoek waren daar
voor verantwoordelijk, maar een onbe
schrijfelijk geharrewar over een beeld,
dat enige langharige leden rvan de Rot
terdamse provogroep „de nieuwe gene
ratie" de Boerenvoorman wilden aan-
Toen de jongelui duidelijk werd, dat
de mannen achter de bestuurstafel wei
nig voelden voor 'n provohappening tij
dens een als serieus bedoelde verkie
zingsbijeenkomst, ontstonden er moei
lijkheden. Problemen waren er vooral
achter het toneel, vanwaar de heer
Koekoek zijn gehoor toesprak. Dat
kwam omdat de provo's in de vaste
overtuiging dat de stunt zou doorgaan
hun beeld alvast achter de coulissen
op het toneel hadden geplaatst. Toen de
jongelui na het „neen" van het bestuur
hun door een Rotterdamse kunstenaar
vervaardigde werkstuk weer wilden op
halen, werden zij tegengehouden door
enige potige leden van de BP, die het
nog keurig ingepakte beeld volgens
Insiders een bejaarde landbouwer voor
stellend streng bewaakten. Verder
dan enig morren tegen de wachtposten
kwamen de jongelui niet
Na de pauze toonden de leden van
„de nieuwe generatie" hun ongenoegen
over de gang van zaken door Koekoek
luidkeels te interrumperen en door hem
middels gejoel en geschreeuw onver
staanbaar te maken. Enige leden van
de BP wonden zich zo op over het ge
drag van „de nieuwe generatie", dat
bijna een kloppartij tussen hen en de
jeugd ontstond. Twee agenten wisten
met veel moeite, soms met behulp van
de vuisten, de orde enigszins te hand
haven. Tot een veldslag kwam het niet,
maar het bleef de hele avond hoogst
onrustig ln de Rivièrahal.
Goed beschouwd valt Lapides boek
in drie delen uiteen. Het eerste deel is
een historische beschouwing over wal
het christendom de joden heeft aange
daan. Het eeuwenlange benadrukken dat
de joden Godsmoordenaars zijn heeft zijn
resultaat dubbel en dwars gehad; de
nimmer bewezen legende dat zij voor
hun paasfeest bloed van een christen
kind nodig hadden en die van de tot
bloedens toe gestoken hostie verha
len, die velen van ons nog uit hun
jeugd kennen misten hun uitwerking
niet. Berucht zijn de paaspogroms uit
de vroege en de late middeleeuwen en
de renaissance, als fanatieke vasten-
predikers ten overstaan van de ontvan
kelijke gelovigen breeduit de misdaden
van de joden uitmaten, met geen ander
resultaat, dan dat de gelovige menigte
schreeuwend en tierend de bestaande
getto's binnendrong links en rechts
moordend en plunderend.
Tal van kerkelijke schrijvers spraken
hun doem uit over de joden: Justinus
Martyr: „Gij (joden) lijdt, uw land ligt
braak, uw steden zijn verwoest, wan
gij hebt de verlosser gedood". Orlgines:
„En daarom komt het bloed van Jezus
niet alleen over de joden van die tijd,
maar over alle generaties joden tot aan
het einde van de wereld". En vele
eeuwen later (1958) schrijft Angelo Al-
berti in een door mgr. Giovanni Battis-
ta Montini aanbevolen boek: ,,De
oordeling van de joodse wereld zal door
de H. Geest aangekondigd worden.
Zij zullen veroordeeld worden tot ve
nietiging..." Zij allen hadden het woord
van St.-Pauliis vergeten, die nadrukke
lijk gesteld had, dat God de joden uit
hoofde van zijn belofte trouw bleef.
Rode draad
„Zijn bloed kome over ons..." Deze
kreet, door een handjevol, waarschijn
lijk gehuurde, joden uitgeschreeuwd op
het kleine voorplein voor Pilatus' pa
leis is de rode draad die tot op de dag
van vandaag gelopen heeft door de ver
houding tussen joden en christenen, ka
tholiek dan wel protestant. Het ls ver
taald in ontelbare zwaarden, pijnbanken
en brandstapels, gestimuleerd, dan wel
oogluikend toegestaan door Pausen en
regionale kerkelijke hoogwaardigheids
bekleders. Berucht zijn de uitsluitings-
wetten van Paus Paulus IV, die de Ro
meinse joden gelijkstelde met „lepro
zen en prostitués" hen in getto's dwong
en hen verplichtte de gele hoed (voor
loper van de gele ster) te dragen. Dit
in tegenstelling tot een zijner voorgan
gers, Paus Paulus III, die ten aanzien
van de joden aanmerkelijk liberaler
was. Pius IV deed weer de eerste stap
tot theologische toenadering, door bij de
voltooiing van het werk van het conci
lie van Trente, de „Godsmoord" niet op
de joden, maar veeleer op de verant
woording van Pontius Pilatus te leggen.
Dit overigens tot diepe verontwaardi
ging vari de meer behouden groeperin
gen in het toenmalige bestuur van
Kerk. Pius IV (1562) schafte bovendien
de verplichting tot het dragen van
gele hoed af.
De behandeling van de Romeinse Jo
den wisselde af, naargelang de toeval
lige gezindheid van de regerende Paus.
Pius VI herstelde de middeleeuwse toe
standen, waar zijn opvolgers, mede on
der de druk van de omstandigheden
nse revolutie) weer van terugkwa-
tot Leo XII de oude wetten van
Paulus IV weer invoerde. Onder Gre-
gorius XIV kreeg de milde politiek weer
de overhand, welke politiek aanvankelijk
erd overgenomen door Pius IX, die
het getto afschafte en ook de zogenaam
de bekeringspreken, waarbij de joden in
1541 gedwongen werden om katholieke
geestelijken te aanhoren, die hen in vu-
en niet zelden beledigende bewoor
dingen tot bekering en doop aanmaan
den. Later werd Pius IX veel en veel
ver; hij stelde het getto weer in en
plaatste de joden in zijn beruchte „syl
labus van dwalingen" bij die categorie
van personen, wie de vrijheid van gods
dienst ontzegd moest worden. Daarmee
haalde hij zich de afkeer op de hals van
de toenmalige lekenwereld, wat wellicht
heeft bijgedragen tot het einde van de
kerkelijke staat. Er zijn ook Pausen ge
weest. die door kerkelijke bullen het
harde lot van de joden trachtten te ver
geten; ze werden gesaboteerd door we
reldlijke en geestelijke gezagsdragers.
Dreyfus
Onder Leo XIII laaide de jodenhaat
opnieuw op, waarin vooral het jesuelten
tijdschrift Civilta Cattolioa uitmuntte,
KAPITEIN DREYFUS:
Geloven aan zijn onschuld stond
gelijk aan geloofsafval
terzijde legde en de nimmer
bewezen joodse bloedrite om omstreeks
Pasen een christenkind te offeren nieuw
leven inblies. Het was ook in die tijd
dat de befaamde kardinaal Rampolla
zijn vreugde uitsprak over de veroor
deling van de joodse kapitein Dreyfus
(valselijk beschuldigd van landverraad,
later na langjarige verbanning op het
Duivelseiland in ere hersteld), hoewel
Leo XIII zelf met Dreyfus gesympathi
seerd moet hebben. Nochtans waagde
de pauselijke nuntius in Parijs twee
maanden na de rehabilitatie van Drey
fus te waarschuwen tegen de „bedor
ven geest, die Dreyfus welgezind was".
En tien jaar later, in 1916 suggereerde
de bisschop van Nancy, dat „het ge
loof in de onschuld van Dreyfus gelijk
stond aan geloofsafval".
Handleiding
Bijzonder tragisch en gruwelijk is het
lot van de joden in het Spanje vanaf
1400 geweest. Na de bevrijding van de
Moorse heerschappij richtte zich de
woede van de toenmalige wereldlijke
(Ferdinand de Katholieke) en geestelij
ke autoriteiten tegen de joden, die zich
aan allerlei vernederingen en zelfs, met
het mes op de keel, aan gedwongen be
keringen moesten onderwerpen. Een
treurige faam verwierf zich daarbij de
door Paus Sixtus IV met alle volmach
ten beklede dominicaan-grootinquisiteur
Tomas de Torquemada, wiens naam
even verfoeilijk is als die van Himmler
of Hitier. Dat men overigens deze beke
ringen in hoge mate wantrouwde moge
blijken uit een handleiding uit die tijd
(plusminus 1400), waarin uit de doeken
wordt gedaan hoe men een „crypto-
jood" kon betrappen.
„Zet uw buurman voedsel voor zoals
varken, konijn of aal en als hij weigert
te eten, is hij jood. Bekijk zorgvuldig
wat hij op vrijdag doet. Trekt hij schoon
linnen aan? Maakt zijn vrouw het huis
schoon? Als u hem op een van deze
dingen betrapt, is hij jood. Weigert uw
buurman in de kerk de psalmen te be
ëindigen met een Gloria Patri? Luis
tert hij met speciale aandacht als het
Oude Testament ter sprake komt? Stot
tert en bloost hij wanneer hem gevraagd
wordt Vader, Zoon, en Heilige Geest te
zeggen? Dan is hij jood. Bespied uw
buurman vooral met dubbele aandacht
bij de heilige communie. Tracht hij de
hostie in zijn mond te verbergen en
haar later aan de duivel over te leve
ren, onthoud dan zijn naam. Wees al
tijd waakzaam en ga alles na wat uw
buurman doet, want op die manier kunt
u een jood ontmaskeren, en als u over
deze satan zegeviert zal grote hemelse
genade uw deel zijn
De hemel mag weten hoeveel on
schuldige ongelukkigen op deze soort
beschuldigingen hun leven op de brand
stapel hebben moeten laten.
Luther
Maar niet overal was de toestand van
de joden, aan wie het in het algemeen
verboden was zich aan handwerk te
wijden zo ellendig. In landen als Ne
derland en Engeland begon, na de re
formatie (die in de zuidelijke landen
evenals de pest ook al op rekening van
de joden werd geschreven), de joodse
emancipatie op gang te komen. Amster
dam werd „het tweede Jeruzalem". En
ook in Frankrijk was bij de Franse re
volutie een kentering ten goede merk-
Overigens is het merkwaardig dat in
hun visie op de joden, katholieken en
protestanten niet verschilden. Luther
schreef een verhandeling over de „leu-
van de joden", en stelde een be
handelingswijze voor die vierhonderd
jaar later, in hetzelfde Duitsland, met
graagte overgenomen werd. Luther be-
!te de joden zelfs het recht op de
bijbel: „Dit is voortaan een Duits boek.
De enige bijbel, waar jullie, joden,
recht op hebben is die welke verborgen
onder de varkensstaart: de letters
die daar uit vallen mogen jullie vrlje-
jk eten en drinken." Geen smakelijke,
laar wel zeer duidelijke taal.
Zo is het niet te verwonderen dat de-
geweldige indoctrinatie van eeuwen
lang. waarbij de joden niet alleen van
de Godsmoord, maar ook van 't veroor
zaken van pest, 't bedrijven van rituele
moorden, heiligschennis, omgang
de duivel en soortgelijk fraais meei
ticht werden op geregelde tijden gru
welijke gevolgen had. De geschiedenis
van middeleeuwen en renaissance
zeker in de oostelijke, zuidelijke
Centraaleuropese landen één aan
schakeling van pogroms. Dit Js en 't
oorzakelijk verband is niet.te loochenen
uitgemond in de gruwelijkste po
grom van alle tijden: de koelbloedige
jacht en massamoord op ongeveer
min. joden ontworpen en bevolen door
man, die 'n typisch representant
van 't Centraaleuropese kleine burger
dom, waar na de gedegen voorbereiding
van bijna 2000 jaar christendom de jo
denhaat bij wijze van spreken aan
bomen groeide: Adolf Hitler, die bijna
Schicklgrüber had geheten.
Pius XI
En juist toen de grimmigste mi
moord aller tijden zich aankondigde (de
zogehete Endlösung-eindoplossing) was
in Rome de grote kentering gekomen.
In de tijd, dat de Nazi's in Duitsland
de macht grepen, die Mussolini a]
Italië had, stond aan het hoofd var
Katholieke Kerk de kleine geweidei
Achille Ratti, onder de naam Paus Pius
XI, die zich van meet af aan, zonder
compromis, uit alle macht verzette te
gen de leer die het ene zogenaamde ras
boven 't andere ras stelde en de chris
tenheid voorhield „dat wij allen semie
ten zijn," daarbij doelend op de ge
meenschappelijke wortels van joden er
christendom.
„Maar toen het onvermijdelijke bloed
bad kwam: zo beschrijft Pinchas Lapi
de. „was het te laat om de zondvloed
van goddeloosheid met een of twee Pius-
sen te keren. Wat tweehonderd van hun
voorgangers door de vingers hadden ge
zien of aangestookt, konden twee Pau
sen (Pius XI en Pius XII) niet ong.
daan maken. En zo werden zes miljoen
joden in koelen bloede afgeslacht in 'n
tijdperk waarin de christelijke bescha
ving haar hoogtepunt had bereikt, door
gedoopte christenen, in een christelijk
land vol oude kerken en kathedralen, ge
duld door een wereld die tweeduizend
jaar lang van de christelijke ethiek
doordrenkt was".
Hoe verwrongen de ideeën waren
vele kerkelijke gezagsdragers moge blij
ken uit het antwoord van 'n protestant
se legerpredikant op een vraag tijdens
hel proces tegen SS'ers waarom hij
stilzwijgend had toegezien bij de her
haalde tegen de joden bedreven wreed
heden. Het antwoord was: „Omdat de
ze daden de vervulling waren van
zelfvervloeking, die de joden voor
hof van Pilatus over zichzelf hadden af
geroepen".
Verdediging
PIUS XHi DutMatai Joden gered
En daarmee is Lapide gekomen aan
het tweede deel van het boek, dat niet
anders is dan een zeer warme verdedi
ging van Paus Pius XII, aan wie pos
tuum verweten is, dat hij zweeg, toen
hij moest protesteren en werkloos toe
zag, toen hij moest optreden. Pinchas
Lapide bestrijdt deze mening, die onder
meer tot uiting komt in Hochhuts Der
Stellvertreter en in het meer documen
taire werk van Saul Friedlander.
Vele pagina's lang maakt Lapide ge
loofwaardig dat Paus Pius XII zich
enorme inspanningen getroost heeft om
joden in kloosters onder te laten dui
ken, hen financieel te steunen en hoe
hij al zijn invloed aanwendde om hen
te laten uitwijken naar landen waar zij
veilig zouden zijn. Met diplomatieke
stappen en geheime instructies aan de
nuntiaturen, is Pius XII er in ge
slaagd om vooral in de Oosteuropese
landen als Tsjecho-Slowakije, Bulgarije
Roemenië (waar de beruchte IJzeren
Garde opereerde) de meedogenloze raz
zia's te beperken en niet zèlden te doen
Pinchas Lapide helt en veel van
zijn geloofsgenoten delen deze mening
over naar de opvatting dat 'n open
lijk laaiend protest het lot van de jo
den in Duitsland en de bezette gebie
den in hoge mate verzwaard zou heb-
In dit verband wijst hij, overigens met
een diepe bewondering, op de openlij
ke protesten van het Nederlandse epis
copaat over de deportatie van de joden,
RACHEL WEENT OVER
HAAR KINDEREN EN
WIL NIET GETROOST
WORDEN OMDAT ZIJ
ER NIET MEER ZIJN
Poolse joodse vrouwen,
gedoemd tot het vernieti
gingskamp, smeken hun
Duitse beulen om het leven
van hun kinderen
dat geen ander resultaat had, dan dal
de gedoopte joden, onder wie de kloos
terzuster Edith Stein, op korte termijn
naar Auschwitz de „anus mundi" ge
transporteerd werden.
Verwachting
Het derde deel ten slotte is dat
de hoopvolle verwachting zoals die ge
wekt is door de grote Paus Johannes,
die de vensters en deuren van he
de kerkgebouw opengooide om het stof
van vervlogen eeuwen te laten weg
waaien en nieuwe, frisse lucht te laten
binnenkomen.
En in diezelfde tijdsperiode is er
het volk van Israël iets veranderd. Het
is, goeddeels, teruggekeerd tot het land
der vaderen. Het heeft, na de gruwelijke
ervaringen van de afgelopen eeuwen
de allergruwelijkste van deze eei
zijn zelfrespect herkregen, dat het 1
nu af aan zal verdedigen met dezelfde
grimmige onverzettelijkheid als a
mee Bar Kochba het oude Jeruzalem
verdedigde.
Pinchas Lapides boek is in menig op
zicht indrukwekkend. Hij valt
waar hij meent aan te moeten vallen,
maar verdedigt met dezelfde felheid,
wat zijns inziens waard is verdedigd t
worden. De christenheid wordt een spi<
gel voorgehouden, waarvan de terug
kaatsing niet aangenaam is. Zijn
dediging van Paus Pius XII is e
groots als hartverwarmend, maar noopt
tot enig commentaar. Het is zeker dat
Paus Pius XII met voorbijzien van ei
gen persoon gedaan heeft wat hij, na
veel wikken en wegen meende dat hij
doen moest. Zijn afkeer van 't nazidom
was evident; zijn medeleven met de
vervolgde even evident. Men kan er
over twisten of hij openlijk had moeten
spreken of niet.
Wat ons betreft heeft Pius XII, bin
nen de grenzen van zijn zeer grote di
plomatieke en juridische bekwaamhe
den. al het mogelijke gedaan on
rampspoed van het volk Israels te
lichten. Maar voor ons verrijst hoger 't
beeld van de Reus van Ameland, kar
dinaal De Jong, aartsbisschop
Utrecht, die tot in het diepst van
christenziel gewond, de wereld toe
„Non possumus taccre wij kunnen
dit niet meer zwijgend aanzien". En
wij zijn hem daarvoor dankbaar.
NEW DEHLI (AP-Rcuter) Een ja-
ter van de Indiase luchtmacht heeft gis-
cren een eenmotorig Pakistaans vlieg
tuig neergeschoten, dat zich 28 km. bin
nen Indiaas luchtruim bevond.
Volgens het ministerie van Defensie
gebeurde het incident bij Ferozepore.
India herinnerde eraan, dat Ferozepore
van de belangrijkste militaire stelin-
van 't land is en voor Pakistan van
groot belang is. Volgens een Pakistaan-
woordvoerder was het toestel een
essna met burgerlijke kentekenen, dat
gendom was van de vliegclub van La
hore. Het vliegtuig werd bestuurd door
een student, die een gewone oefenvlucht
maakte. Lahore ligt ongeveer 25 km van
de grens. De woordvoerder in Karatsji
i aan, dat de piloot, Joesoef Malik,
het leven is gekomen. Volgens een
Indiase woordvoerder waren militaire
kentekenen waargenomen.
