EDZO TOXOPEUS (V.V.D.):
iVal kabinet-Cals was leuk succesje'
-W'
NASOETION WENST
ONDERZOEK DOOR
GEN. SOEHARTO
Ketterjagers even
erg als ketters
Leveranciers met fictieve N.V.'s
voor ettelijke tonnen opgelicht
Maatschappij
met kansen
Machinaal stemmen vergt
investering van 64 miljoen
Nieuw beroep
op Soekarno
af te treden
Achtduizend
toestellen
8000 gld.
van
VRIJDAG 3 XLLKUAK1 iyt57
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
praten met kandidaten
(Van
verslaggevers)
TILBURG. Middernacht in
Tilburg. Onder de late gasten in
het schouwburgrestaurantmr.
Edzo Hendrik Toxopeus, 49 jaar,
lijsttrekker van de Volkspartij
voor Vrijheid en Democratie. Hij
heeft zijn eerste ontmoeting met
het kiezersvolk achter de rug. Hij
blaast uit achter een paar glazen
bier, dienstvaardig aangedragen
door zijn Brabantse volgelingen.-
Enkele tafeltjes verderop wachten
zij geduldig op het einde van het
interview. Tien minuten was de
afspraak. Het wordt een half uur.
Toxopeus gooit het helemaal op de
duidelijkheid. De liberalen zijn duidelijk,
zegt hij, de confessionelen zijn het niet.
Tussen de bedrijven door sneert hij, als
een Wim Kan in keurig streepjespak, op
zijn rivalen. Zijn aardigste uitspraak is
echter: ,,Denk erom, dat alles wat nu
gezegd wordt, politieke bedoelingen
heeft."
Dat maakt ook zijn kreten betrekke
lijk. Toch maar een bloemlezing uit
Toxopeus' one-man-show. Den Uyl noemt
hij ,,de dirigent van het economisch op
timisme", dat ons in de narigheid ge
bracht heeft. Over Schmelzer: ,,Een aar
dige man met een rotbaan", want het
is bijna onmogelijk om links en rechts
in de ene onverdeelde K.V.P. te houden.
Over Beernink en zijn C.H.U.: „Die eet
van twee walletjes: vraagt beperking
van de staatsuitgaven, maar legt tege
lijkertijd een pakket eisen op tafel, dat
nog méér zou kosten". Over Zijlstra:
„Die geeft evenveel geld uit als Cals,
maar heft alleen meer belasting en daar
zijn we tegen!"
In de bomvolle zaal zitten niet alleen
liberalen, maar ook kritische jongeren,
die hem behalve over Vietnam vragen
stellen over de verlaging van de staats
uitgaven, die hij predikt. Moet de staat
de uitgaven niet juist verhogen om voor
nu en later de collectieve voorzieningen
te kunnen treffen, die in een dichtbe
volkt en geïndustrialiseerd land nodig
zijn? „Wil Toxopeus geen offers brengen
om zijn kinderen een nare wereld met
Ik kan met beiden goed opschieten.
Schmelzer kan ik ook persoonlijk heel
goed. Den Uyl niet zo. Dat was een
specialist. Hij is zich pas de laatste tijd
algemene politiek gaan bezighou-
Wat verwacht u van D Ti? (Zoals be-
end wordt '66 beschouwd als een
links-liberale afsplitsing vafi de VVD,
Toxopeus ontkent dat. ,.D '66 is
liberaal, de mecstcn hebben nooit
liberaal gestemd.
Ze halen misschien één zetel, niet
meer. Ze richten zich tot een beperkte
groep. Ze opereren in een sfeer van
nieuwlichterij. Maar het is geen begin
selpartij en daar gaat het om als je
stemt: je moet je vertrouwen geven aan
het beginsel en aan de vent die erach
ter staat. Aan een program heb je
geen lor in de Nederlandse praktijk.
Als de liberalen 99 procent van de
Stemmen zouden halen, wat zouden ze
dan doen. eenmaal op de ministers-
een andere kant oprijden. Dat kan niet
en hoeft niet. Maar we zouden wel in
de richting van grotere persoonlijke
verantwoordelijkheid gaan. Dat houdt
verband met de liberale filosofie: staat
en gemeenschap zijn voor ons niet één.
luchtverontreiniging f
besparen?"
ZELFVERZEKERD
Toxopeus heeft de rustige zelfverze
kerdheid van de advocaat die in de zaak
van zijn cliënt gelooft, maar lijkt na af
loop van de bijeenkomst toch wat opge
wonden. De V.V.D., zegt hij, is niet te
gen publieke voorzieningen, maar we
kunnen ze op dit ogenblik gewoon niet
DJAKARTA. (A.N.P.). Generaal
Abdoel Haris Nasoetion, oud-minister van
Defensie en thans voorzitter van het Indo
nesische raadgevende volkscongres, heeft
in een televisiegesprek gezegd dat generaal
Soeharto ten volle gerechtigd is een onder
zoek te doen instellen naar de beschuldi
gingen tegen president Soekarno volgens
welke deze bij de mislukte staatsgreep be
trokken is geweest.
De president poogde zijn verantwoorde
lijkheid ..bij gebeurtenissen van groot be
lang" van zich af of op anderen te schui
ven, aldus Nasoetion. Zo was het in 1948
Soekarno geweest die zich aan de Neder
landers overgaf na eerst gezworen te heb
ben tot een algehele guerrilla-oorlog te
zullen overgaan ingeval van een aanval
van de Nederlanders op Djokjakarta, de
toenmalige hoofdstad van de Indonesische
republiek.
Als minister-coördinator van Defensie
en Veillngheid had hij. Nasoetion. in feite
(ADVERTENTIE)
Vrij...dan de caravan'.
geen enkele macht over zijn troepen gehad
ten tijde van de staatsgreep, omdat de pre
sident zelf bij speciaal decreet het volle
dig bevel over de strijdkrachten op zich
had genomen. Alle „ministers-coördina
tors" in die tijd zaten klem tussen de
president en de minister die rechtstreeks
instructies van het staatshoofd kreeg. Zo
had Soekarno de toenmalige luchtmacht-
minister Omar Dhani instructie gegeven
in Peking te gaan onderhandelen over
de aankoop van honderdduizend kleine
wapens, twee maanden voor de staats
greep maar hij, Nasoetion, was als minis
ter-coördinator niet van die zending op
de hoogte gesteld.
De minister van Voorlichting Dian
sprak In een lezing voor leerkrachten over
president Soekarno als de ..opperste clown"
die verwijderd moest worden omdat ..een
dergelijke leider niet langer geduld wordt
In de regering van de nieuwe orde"
De voorzitter van het actiefront van
Indonesische vissers. Harsono Samoedra,
heeft, gezegd dat de zeebodem de ,.ir
geschikte plaats" is voor de stoffelijke
ten van president Soekarno. Harsono vond
deze plaats beter dan ..onder een lommer
rijke boom", zoals president Soekarno zelf
wenst, omdat de president, een ..vertader
van land en volk is".
Een van president Soekamo's oudste
vrienden hepft vandaag op hem 'n beroep
gedaan, af te treden. Het is de minister
voor oudstrijdersaangelegenheden, gene
raal Sarbini. Twee dagen geleden heeft
generaal Soeharto. de Indonesische leger
leider. generaal Sarbini verzocht, zich per
soonlijk tot de president te wenden
iels haalt
VVD op 15
betalen. Natuurlijk wil Toxopeus offers
brengen voor de toekomst van zijn kin
deren. Als ze kunnen leren, dan moeten
e de kans krijgen om te leren. Per slot
an rekening streeft de V.V.D. na^
.kansenmaatschappij". Hoe kan de
V.V.D. dan verlaging van de staatsuiti
willen? Dat is best te rijmen, zi
Toxopeus, die nu zijn ministerschap
de strijd werpt. Zes jaar lang heeft hij
op Binnenlandse Zaken aan de touwtjes
getrokken en hij weet dat er heel wat
bezuinigd kan worden zonder dat ie
mand het merkt. Hij vertelt een verhaal,
suggereert, dat de toekomst te financie
ren is uit allerlei postjes op de rijksbe
groting, die overbodig zijn.
De V.V.D. mag dan niet helemaal dui
delijk zijn als er gevraagd wordt hoe
de staatsuitgaven verlaagd moeten wor
den zonder ernstige gevolgen voor nu en
later, zij is het wel op andere punten.
Dat blijkt in het restaurant, waar Toxo
peus zijn dorst lest, de ene Caballero na
de andere rookt en onze vragen beant-
antWoordt.
Met wie gaat de V.V.D. straks in zee.
aangenomen, dat zij weer in de regering
Met de K.V.P., met de C.H.U. en on
der omstandigheden misschien ook met
de A.R. Maar zeker niet ten koste van
alles. En zeker niet met de P.v.d.A. Wij
willen geen voortzetting van het beleid-
Cals. Daar doen wij niet aan mee.
Ik ben met plezier minister ge'
Aan de Kamer heb ik weer moeten wen
nen. Er komt zoveel op je af. het is niet
zo simpel. Maar ik heb het och gevon
den. Ja. u moet niet vergeten dat wij
geen oppositie óm de oppositi
maar constructief willen zijn. Denk
maar aan het plan-Joekes. Het is weg-
gejouwd, net als op een teach-in,
ik b<*n er altijd nog trots op dat
fractie het geprobeerd heeft.
Wai
Ik verwacht een flinke winst. Ik denk
dat we negentien zetels halen. Ook in 't
zuiden zullen we winst maken. Dat ge
loof ik vast. De K.V.P. moest Cals toch
ten val brengen, omdat het zuiden het
niet langer nam?
Hoe moet het met de partij-ontwikke
ling in Nederland?
Het zou zó kunnen worden: links een
socialistische groep, in het centrum' de
liberalen en rechts conservatieve groe
peringen. Maar dat zal ongelooflijk lang
duren. De confessionele partijen heb
ben een lang leven, vergis u daarin
niet! Hoe het zich in feite ontwikkelen
zal durf ik echt niet te zeggen. Overi
gens ben ik helemaal niet anticonfes
sioneel. Mijn vader was dominee in Bre
da, ik ben lid van de Evangelisch-Lu-
therse Kerk. Ik vecht het bestaansrecht
van de confessionele partijen niet 3
ik bestrijd alleen hun handelwijze:
kiezen namelijk niet.
ule-
Wij zijn voor een goed regionaal in
dustriebeleid, maar het liefst met na
tuurlijke middelen. Dus verbetering van
de infrastructuur. Van rentesubsidies en
dergelijke, nee, daar houden wij niet
van. Fiscale maatregelen, da's wat an
ders. Wat de infrastructuurverbetering
betreft moet ik u zeggen dat ik meer
heil zie in Zuidwest-Nederland dan in
Friesland. Daar zie ik het nog niet.
Einde van het interview, niet van 't
gesprek. Toxopeus moet goochelen in 't
verkiezingscircus. Het hooggeacht pu
bliek, zegt hij, kiest je echt niet om je
mooie ogen of zo. De zijne zijn bruin
en ze kijken op de VVD-affiches een
beetje geamuseerd de wereld in. Ook
dat zal wel zijn bedoelingen hebben.
In de gemeente Maasdriel zal men met de komende kamerverkiezingen
gebruik maken van deze stemmachine van Amerikaans ontwerp. De kiezer
kan door horizontaal en verticaal schuiven met een doorzichtige zoeker
de kandidaat van zijn keuze localiseren, drukt dan op een knop, waarna
zijn stem geregistreerd staat.
Geen dogmatische
definities op
synode in Rome
(Van onze correspondent)
ROME (KNP) De bisschoppensy
node die komende herfst in Rome voor
een eerste vergadering bijeenkomt, zal
net als het concilie dogmatische defini
ties moeten vermijden, al '/.al zij zich
wel met leerstellige kwesties kunnen
bezighouden. Maar dat moet dan nog
positief gebeuren zonder jacht op ket
terij en in het nederige besef, dat er ter
reinen zijn waarover men zich niet met
zekerheid kan uitspreken.
Tot deze conclusie is het rondetafel
gesprek gekomen in het documentatie
centrum aan de Piazza Navona in
me, waaraan werd deelgenomen door
onze landgenoot mgr. J. Blomjous uit
Oisterwijk, voormalig bisschop van
Mwanza in Tanzania, door mgr. Neophy-
tos Edelby, adviseur van de Melchiti-
sche patriarch Maximos IV Saigh, en
mgr. Angelo Fernandez uit New-Delhi.
De bisschoppen zullen er rekening
mee dienen te houden, aldus de conclu
sies van het rondetafelgesprek, dat het
leergezag twee elementen kent: dc
voortdurende actie van de H. Geest in
het volk Gods om massale dwaling te
vermijden, en de hulp van de H. Geest
aan de herders afzonderlijk en vooral
allen tezamen onder leiding var
Paus. om hen in staat te stellen met
hun broeders het woord van waarheid
getrouw te delen.
Mgr. Edelby wees er met klem op dat
iedere jacht op ketterij door de bis
schoppensynode moet worden vermeden
..Het is niet genoeg dat een of andere
heethoofd een hoop onzin uitkraamt om
daarmee de eer van een veroordeling te
krijgen. Ketterij verdient geen aan
dacht. totdat zij zich duidelijk manifes
teert en een gevaar voor de christen
heid vormt, doordat zij de fundamente
le eenheid van het geloof in gevaar
brengt. De ketterjagers hebben in de
schiedenis de Kerk vaak evenveel
kwaad gedaan als de ketters zelf".
Mgr. Edelby wees er in dit verband
op dat de recente vragen van de con
gregatie voor de geloofsleer aan de bis
schoppen hebben uitgewezen, dat er op
het ogenblik geen echt gevaar bestaat
heterodoxie in de Kerk. ook al ko-
er hier en daar. gévallen voor,
waarin de leer verkeerd wordt' -vritge-1
legd.
Volgens hem dient de methode van
theologisch onderzoek voorts minder de
ductief te zijn, omdat godsdienst geen
systeem is, maar een feit, een openba
ring. Het concilie, zo zei hij, heeft de
weg gewezen hoe de buitensporige een
vormigheid, die de Kerk zolang heeft
gekenmerkt, kan worden verminderd.
Mgr. Blomjous hekelde tijdens het
rondetafelgesprek het onbegrijpelijke
kerkjargon maar ook het wanbegrip bij
de hoge heren voor plaatselijke gevoe
ligheden in de Kerk en hun falen ten
aanzien van de moderne communicatie
middelen van radio, pers en televisie.
Verder stelde hij voor internationale
deskundigen ook leken aan te trek
ken voor de curiekantoren. Hij meen
de dat de prelaten van do curie veel
meer internationale reizen moeten ma
ken om zich ter plaatse van de proble
men op de hoogte te stellen.
CARAVAN
RAI67
Representatief aanbod van binnen- en
buitenlandse caravans en toebehoren.
nog 2 dagen
(t/m 5 febr.)
m-JCLJ-l
Collecte voor
kerkenbouw
tegengevallen
ZEIST (KNP) Uit steekproeven in
diverse bisdommen is gebleken, dat de
opbrengst van kerkenbouwzondag. 29
januari jl. over de hele linie een daling
vertoont van 10 tot 16 procent vergele
ken met vorig jaar.
In het bisdom Haarlem zal de op
brengst naar verwachting rond 16 pro
cent lager liggen, voor het bisdom Rot
terdam wordt', zoals reeds gemeld, op
een daling van 10 tot 12 procent gere
kend, het aartsbisdom Utrecht verwacht
een daling in de opbrengst van 15 tot 16
procent. Uit het bisdom Breda worden
minder pessimistische geluiden gehoord
al verwacht men toch een daling, die
rond de 5 procent zal liggen. Voor de
bisdommen Groningen. Roermond en
's-Hertogenbosch valt geen prognose te
maken, omdat in deze bisdommen via de
vaste bijdragen per parochiaan aan de
kerkenbouw wordt geofferd.
lu-efl de oppositie niets be-
Wenkbrauwen hoog): Niets bereikt?
De val van het kabinet-Cals was dat
geen leuk succesje? Schmelzei moest
met zijn motie komen, omdat wij de
onze zo handig en verstandig in elkaar
gefabriekt hadden dat er heel wat
KVP'ers hun stem aan gegeven zouden
hebben.
Geld verstopt
voor gebruik na
uitzitten straf
voor scheepsbouw
Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Nederlandse
icheepsbouw verwacht, dat het kabi-
AMSTERDAM (A.N.P.). Waar zijn
de tonnen gebleven die enige Nederlan
ders hebben „verdiend" in een uiterst
gecompliceerde en omvangrijke flessen
trekkerij-affaire?. De Amsterdamse
rechtbank kwam er gisteren bij <te be
handeling van de zaak niet uit, maar de
officier van justitie achtte het niet
onmogelijk, dat men het geld als een
eekhoorntje heeft verstopt en het later,
De verdachten speelden als het ware
met fictieve N.V.'s, vijftien in totaal,
kochten goederen, verkochten ze weer
door, maar lieten de leveranciers naar
de centen fluiten. Het geld zou zijn
verdwenen naar „de grote onbekende",
die ter zitting werd aangeduid als een
zekere Leeman en in Parijs zou wonen.
Maar niemand had hem ooit gezien, een
reden temeer voor de officier van jus
titie om aan het bestaan van Leeman
ernstig te twijfelen. Kwamen de schuld
eisers opdagen, dan lieten zij zich failliet
verklaren. Men ontzag zloh niet eikaars
N.V.'s al» referentie op te geven ten
einde de goederen tooh maajr «onder be
taling te verkrijgen. Het kantoor van
een aan het Rokin te Amsterdam ge
vestigde N.V. bestond slechts uit één
kamer met een telefoon en een beroe
pengids. Een"administratie was er niet,
geld werd niet verantwoord.
Gedupeerden waren onder anderen
leveranciers in België en Duitsland; het
regende op een gegeven moment klach
ten uit het buitenland. De officier nam
het de verdachten bijzonder kwalijk, de
Nederlandse handelsnaam in het buiten
land in opspraak te hebben gebracht.
Hij vorderde tegen de verdachten,
onder wie een 36-jarige vertegenwoor
diger lilt Den Haag, gevangenisstraffen
van 2% tot 3V4 jaar.
Do rechtbank zal 16 februari uit
spraak doen,
l-Zijlsl
bim
nkort
voor deze bedrijfstak
zal afkondigen. De financiële maatrege
len ligging in de sleer van kredietga
ranties en rentesubsidies. Minister Bak
ker van Economisehe Zaken heeft de
regeling zo goed als afgerond.
De eerste berichten over deze steun
maatregelen circuleerden dezer dagen
in Scandinavië, waar de Nederlandse
scheepsbouw al op zoek zou zijn naar
orders. Officieel is dit ontkend. Het mi
nisterie van Economische Zaken be
perkte zich in zijn commentaar met een
verwijzing naar de regeringsmededelin
gen van onlangs, dat het rapport-Key-
zer over de situatie in de Nederlandse
scheepsbouw in studie is genomen even
als de daarin vervatte suggesties voor
i overheidshulp.
AMSTERDAM „Het stemmen
in Nederland zal op den duur on-
vermijdelljk machinaal dienen te
geschieden". Deze mening werd
gisteravond in Amsterdam gege- I
ven door de secretaris van de
kiesraad, mr. dr. W. van Ommen
Kloeke. Zijn uitspraak diende ter I
begeleiding van de verbeterde
stemmachine, die bij de komende
verkiezingen experimenteel In de 1
gemeente Maasdriel zal worden i
gebruikt.
Zoals bekend werden de stemma- i
chines, die bij de statenverkie
zingen van 1966 proefdraaien, een
grandioos fiasco. Het Amerikaanse
bedrijf Automatic Votic Company,
dat de apparatuur geleverd had,
ontwikkelde daarna een nieuw
systeem, waarbij het aantal han
delingen voor de kiezers van 5
werd teruggebracht tot 3.
Het TNO te Delft heeft deze
versie van de stemmachine getest
en goedbevonden. Alle overige
stemmachines, die in Nederland
op de markt komen, zullen min
stens aan dezelfde normen moeten
voldoen. In totaal is er in ons land
een markt voor 8000 stemmachi
nes, zo werd op de persconferen
tie in Amsterdam meegedeeld. De
apparaten kosten 8000 gulden per
stuk. Voordat heel Nederland
machinaal stemt, is dus een inves
tering van 64 miljoen nodig.
Het mislukken van de proef tij
dens de statenverkiezingen zit
hem volgens de kiesraadsecretaris
Van Ommen Kloeke in het feit,
dat de toen gebruikte apparatuur
te gecompliceerd was. De kiezer
moest wilde hij zijn stem uit
brengen 5 handelingen verrich
ten. waaronder tweemaal het
overhalen van een handel, die
nog al stroef ging. Ouden van da
gen konden het ding niet in bewe
ging krijgen, hetgeen het grote
aantal blanco stemmen zou ver
klaren in de gemeenten, waar de
apparatuur in gebruik was. Ander
zijds, aldus mr. Van Ommen
Kloeke, was de plaats voor het
experiment in 1966 verkeerd ge
kozen namelijk op het platte
land. Letterlijk citaat: „Daar zijn
de handen veel sterker dan ln de
stad. Het kwam dan ook voor, dat
de machine in zijn voegen kraak
te. als de handel werd overge
haald".
Rij de nieuw
ze bezwaren ondervangen. De se- 7
?retaris van de kiesraad mr. Van
i Kloeke zei letterlijk: t
antal handelingen Is van
drie teruggebracht en de 1
overgebleven handelingen t
kan men met zijn neus verrich-
ten". Hij voegde hieraan toe. dat
dit geen grap was. maar bittere l
ernst, want ongetwijfeld biedt dit 7
systeem voordelen voor oorlogs- l
invaliden, die geen armen hebben, 1
Ter persconferentie- bleek onder-
tussen, dat de nieuwe apparatuur
toch ook bezwaren heeft. Wie goed
luistert naar de geluiden, die het
mechanisme maakt, kan namelijk
horen, op welke lijst de kiezer
achter het gordijntje staat te
stemmen. Mr. dr. W. van Ommen
Kloeke vond dit geen bezwaar.
„Dat kan ik bij het huidige sys
teem van stembiljetten en hokjes
ook zien", zei hij letterlijk.
De importeur van de stemmachi
ne haastte zich hieraan toe te voe
gen. dat het verklikkende geluid
van de stemmachine eventueel
overstemd kan worden door bij
voorbeeld grammofoonmuziek. Ook
wees hij er haastig op, dat de ge
meente. die de apparatuur aan
schaft, zijn geld niet kwijt is. „De
machines kunnen worden verhuurd
aan bijvoorbeeld voetbalclubs",
zei hij. ..die bepaalde enquêtes
onder de bezoekers van hun sta
dion willen houden. Binnenkort
zal bij een sportevenement een
proef daarmee worden genomen".
ichine zijn al de
in hot Stedeljjk Museum van Schiedam
wordt van 520 februari een tentoon
stelling gehouden van het werk van 10
jonge Haarlemse kunstenaars: Jeroen
ten Berge, Jan Campfens, Rob Clou®.
Remco van der Gugten, Jan Mulder, Mi
chel van Overbeeke, Llesbeth Sayer®,
Willem Snitker, Kee® Verkads ®n Jan
