Sleutelringen vliegen met
tienduizenden tegelijk de deur uit
Handelaar gevallen niet meer opgewassen
tegen lawine van technische vondsten
Straks
penning
in plaats
van
visitekaartje
PAtiliSA (5
DE LEID SE COURANT
DINSDAG 24 JANUARI 1967
(Van een onzer verslaggevers)
MAASTRICHT De sleutelring is „in"!
Uit Frankrijk overgekomen, begint deze
rage steeds meer veld te winnen in Ne
derland. Het speldje is er bijna geheel
door verdrongen. Ditmaal schijnt men
de oorsprong van deze rage te hebben
kunnen achterhalen. Een stel slimme
Franse fabrikanten ontdekte op een ge
geven moment, dat in Afrika verschil
lende negerstammen hun hutten ver
sierden met sleutelringen, daar door
handelsreizigers als souvenirs achter
gelaten. Met miljoenen tegelijk werden
toen sleutelringen naar de binnenlanden
van Afrika vervoerd. En moeite om ze
daar kwijt te raken, hadden de fabri
kanten beslist niet. Wel inziende dat de
speldjesrage, die op dat moment
woedde in de binnenlanden van West-
Europa, ook niet eeuwig zou duren,
lanceerden zij ook hier de sleutelring.
De een beetje „speldjesmoe" wordende
massa was al gauw enthousiast over dit
nieuwe verzamelobject. De commercie
in Frankrijk zag brood in deze nieuwe
rage. Iedere fabriek van levensmiddelen
tot schoencrème toe zorgde, dat sleu
telringen de artikelen koopgraag maak
ten.
Fabrikanten
ontketenden
rage zelf
De rage nam zo toe dat er een
„sleutelringenverzamelaarsclub" ont
stond, die er een heus clubblad op na
hield. Om het sparen een wat „weten
schappelijker" cachet te geven (ben je
wel verplicht in de binnenlanden van
West-Europa) werden de diverse
soorten sleutelringen gecodeerd. Hele
bijzondere kregen het cijfer 7 of 8,
wat minder exclusieve moesten het
met 2 en 1 doen. Toen de rage naar
zijn hoogtepunt begon te groeien,
werd er zelfs een echte Miss Sleutel
ring gekozen. Ze maakte een tournee
door Europa. Ook in Nederland kwam
zij in hel voorjaar '66 op het beeld
scherm. En toen dacht mijnheer A.
Berentzen in Maastricht: „Oei, dat
wordt overschakelen, van speldjes op
sleutelringen." En inderdaad duurde
het niet lang of hij kreeg zijn eerste
grote order voor sleutelringen.
Sindsdien is het flexibele bedrijf van
de heer Berentzen steeds meer sleu
telringen en steeds minder speldjes
gaan vervaardigen.
„Zo lang er maar rages blijven ont
staan, zitten we heel goed. Weet je
wat het grappigste is, ons bedrijf
heeft ai zo lang speldjes vervaardigd,
ook sleutelringen. Al jaren hebben
verschillende bedrijven deze artikelen
afgenomen. Natuurlijk in kleine hoe
veelheden van een 5 a 10 duizend.
EXPLOSIE
Toen kwam ineens die enorme ex
plosie van het speldjes verzamelen.
Met honderdduizenden werden ze be
steld. De levertijden liepen op van
weken naar maanden. Nu zijn het dus
de sleutelringen. Sinds ik in mijn
bedrijf de eerste orders ontving voor
deze nieuwe rage ben ik vier keer
naar Frankrijk geweest. Eén ding is
bijzonder opvallend. In Nederland
zoekt men altijd het goedkopere. In
Frankrijk zijn het alleen dit soort
sleutelringen". Hij laat wat monsters
zien. Diepdruk, ingekleurd. „Ik maak
deze ook, maar de meeste vraag is
toch naar het plastic, met het plaatje
■cliil.
Weet je, er is een grappig
Die speldjesrage, hè, die is eigenlijk
in het leven geroepen door de jeugd
zelf. In Nederland ontstond dat in
Zeeland. Maar bij deze sleutelringen-
rage komt het initiatief van de fabri
kanten (van alles en nog wat). Hun
batige saldo's zijn kennelijk gestegen
door deze weggeefdingen bij de arti-
De enige, die er eigenlijk mee zit, is
de detaillist. Die loopt het risico dat
hij op een gegeven moment blijft zit
ten met een heel assortiment goede
ren zonder speldjes (en nu dus zon
der sleutelring).
FLEXIBEL
De flexibiliteit van ons bedrijf is dus
het voornaamste punt en dit wordt
vergemakkelijkt doordat we beschik
ken over een eigen stempelmakerij.
Maar bij dit soort rages is het altijd
een gevecht leveren tegen' de tijd.
Zo'n rage is namelijk altijd gebonden
aan een bepaalde reclamecampagne
van de bedrijven. Het komt veel voor
dat de bedrijven blijven vasthouden
aan een bepaalde herkenningsreclame.
Maar toch komt het ook dikwijls voor
dat grote bedrijven ons vragen om
een nieuw ontwerp te maken. Dat
is heel leuk, maar in een oerwoud van
voor-beelden is het ook wel heel moei
lijk om toch nog weer iets origineels
te bedenken. Is het je gelukt dan
OpQO poo-
êiéèèéA*
po 9P9CO
geeft het toch wel een enorme vol
doening.
Hoe groot mijn orders momenteel
zijn? Wel een order van 100.000 is
niet abnormaal. We maken er mo
menteel een half miljoen. Per week
gaan er 80.000 plastic sleutelringen
de deur uit en een 10 a 15 duizend
metalen. België en Nederland zijn de
landen, die wij bewerken. En hier
neemt deze rage van dag tot dag nog
Hoe het in het nabuurland Duitsland
is weet ik niet. Aan Duitsland lever ik
alleen carnavalsmedailles. Het grap
pigste is dat die orders voor carna
valsonderscheidingen vanzelf binnen
komen. Dat komt door de contacten
die de Nederlandse carnavalsvereni
gingen hebben met de Duitse. Het uit
wisselen van onderscheidingen is hier
van de oorzaak.
Als zo'n onderscheiding namelijk in
de smaak valt, en u weet het, ik maak
geen rotzooi, zien ze achterop staan
..Berentzen Maastricht". En voilft, dan
krijg ik de opdrachten binnen zonder
dat ik er iets aan hoef te doen. Er
zijn momenteel ongeveer 150 carna
valsverenigingen die ik „belever".
Of ik ooit van de speldjes en sleutel
ringen afkom? Ik geloof het echt niet.
Ik ben nu elf jaar directeur van dit
bedrijf. En speldjes en sleutelringen
zijn altijd een produkt geweest dat we
vervaardigden. Dus d'r ooit van af
komen, ik geloof het niet. En geluk
kig maar'!
Brieven van verzamelaars, zoals
tijdens de speldjesrage, 60 a .80 bedel
brieven per week, hebben we nu nog
niét gekregen maar dat zal echt wel
niet lang meer uitblijven. En mis
„In Nederland zoekt men altijd naar iets, wat nóg goedkoper is," zegt
sleutelringenfabrikant Berentzen. „Kijk, deze plastics zijn het meest gevraagd.
Er gaan er zo'n 80.000 per week de deur uit."
schien komen er ook nog wel inbraak-
jes. Op het hoogtepunt van de speld
jesrage is er zeker een vijftal keren
door van verzamelwoede bezeten kin
deren ingebroken.
Hoeveel van dit soort fabrieken er
in Nederland zijn? Wel, ik geloof vier.
die zoals wij het betere spul maken.
En dan zijn er natuurlijk nog diverse
bedrijfjes ontstaan ten tijde van de
speldjesrage. Maar ja, die zijn eigen
lijk wat te laat geweest. Als beginnend
bedrijf is het namelijk moeilijk om
plotsklaps te moeten overschakelen.
„Ik ben blij dat ik per week een paar
dagen op reis moet om de diverse
klanten te bezoeken", zegt de heer
Berentzen. „Soma heb ik namelijk het
gevoel van nerveus te worden in dit
voortdurende gevecht met de tijd. Ai-
les komt meestal allemaal op tijd
klaar. Ik heb namelijk een reuzebe
drijfsleider. Ach voor u weggaat zal
ik u mijn visitepenning geven. Als di
recteur van dit bedrijf vond ik het
namelijk wel een leuk idee om van
de gebruikelijke visitekaartjes af te
stappen. Kijk er zit een groot voor
deel verbonden aan zo'n visitepenning
met naam, adres, telefoonnummer.
Een kaartje wordt namelijk wegge
gooid, deze penning bewaren de men
sen uit curiositeit. Waarom aan de
keerzijde van die penning Michiel de
Ruyter staat? Wel, dat was toch een
zeerover!!" zegt de heer Berentzen
lachend.
En het is misschien wel een idee
voor dele grootfbrikant in rage
artikelen. Mocht er ooit een rage-
loos tijdperk komen, dan kan hij
dit idee van de visitepenning eens
proberen en wie weet ontstaat
dan de visitepenningrage.
(Van een onzer verslaggeversI
EINDHOVEN In een boek, dat in de vorige eeuw is
geschreven, lazen wij eens, dat een bepaalde edelman
iedere zaterdag een uurwerkmaker op zijn kasteel ont
bood. De taak van de uurwerkmaker, Oscar geheten,
bestond hierhi, dat hij alle klokken in het huis opwond
en gelijk zette. Na dat gedaan te hebben, kreeg hij een
glas wijn en verdween dan, met hoog opgezette bont
kraag in de duisternis en de sneeuwstorm, die om één
of andere reden telkenmale bij het vertrek van de uur
werkmaker in de roman aanwezig waren. Het heeft
ons wel eens gefrappeerd, dat die uurwerkmaker niet
aan normale slijtage is tenondergegaan, in tegenstel
ling tot zijn adellijke broodheren, maar integendeel de
stamvader is geworden van vele generaties service
monteurs.
CENTRALE WERKPLAATS GAAT BIJ SERVICE STEEDS BELANGRIJKER ROL SPELEN
De klokkenmaker verscheen in de adel
lijke salons in het kielzog van een voor
die tijd onbegiijpelijk en kostbaar appa
raat: de klok. Zodra de pendule was in
gevoerd, moest de handel dit technische
snufje een vakkundige hegeleider be
zorgen. Zó zuinig was men vioeger op
de klok, dat zelfs het opwinden niet
aan lekehanden werd toevertrouwd.. De
ingebouwde straf van de techniek! Elk
apparaat dat ons leven veraangenaamt,
vraagt zijn specifieke zorgen en brengt
daardoor zijn specifieke onaangenaam
heden mee. En geen enkel, door mensen
handen gemaakt ding. heeft het eeuwige
leven. „Service", een laatste vorm van
grotendeels ambachtelijke bedrijvigheid,
zal dan ook steeds belangrijker worden
in ons leven.
Een jaar of vijf geleden werd berekend,
dat elk Nederlands gezin gemiddeld vijl
„amusementsappaiaten" uit de elek
trische branche in huis had. Een statis
tische prognose wijst uit. dut dit aantal
technische „huisgenoten" binnen korte
tijd verveelvoudigd zal zijn. Zulks be
tekent dat „service" op al die sleed*
moeilijker te repareren dingen, voort
durend belangrijker zal worden. Wij
zullen de servicemonteur, nazaat van
Oscar de uurwerkmaker, steeds minder
kunnen missen.
Niet in de sherry
- Het sterkst is dit verschijnsel aanwe
zig in de elektrische en elektronische
branche ..Service" vormt hier een pro
bleem. ciat zich niet in een paar glazen
fraaie sherry laat verdrinken.
Wie voor de oorlog een radiotoestel
bezat, kon als het ding sputterend
de geest gaf - zijn handelaar waar
schuwen. Deze verscheen, nam het toe
stel mee of verrichtte de ingreep bij de
mensen thuis. De technische raadsels
waarvoor hij kwam te staan, waren
doorgaans niet onoplosbaar. De elektro
nica stond nog in de kinderschoenen
en ging dienovereenkomstig langzaam
vooruit. Wie eenmaal een paar basis
gegevens omtrent de werking van een
radio-ontvanger kende, kon de verdere
ontwikkeling zonder al te veel moeite
bijhouden.
Principieel veranderde er maar wei
nig. Tot ongeveer vijf jaar na de oorlog
bleef dit zo. Toen sprong de elektronica
plotsklaps uit de babybox en ging dis
creet zoemend, maar onweerstaanbaar,
ons leven beheersen.
„Het was een soort explosie", vertelt
ons de heer Heijmans. één van de
eervice-topmannen van Philips Neder
land. Hij heeft het 7-e\f grotendeels mee.
gemaakt.
„Een explosie, niet alleen van tech
nieken, maar ook van produkten. Als een
lawine kwamen bi-ampli. Hi Fi, transis-
loren. stereo, gedrukte schakelingen,
UHF-televisietechnieken ons
komt daar nog de
VHF-
te spreken over de ontwikkelingen op
het gebied van röntgen, radar, compu
ters. verwarming, verlichting, koeling".
Specialisatie
In amper vijftien jaar is de elektro
nica zo kordaat opgemarcheerd, dat
alleen een genie op servicegebied in
staat, is om alle apparaten, zelfs als ze
van één en hetzelfde merk zijn. bij
storingen te repareren
Aangezien universele genieën zeer dun
gezaaid zijn, moest men het ook op liet
gebied van de service zoeken In specia
lisatie. De handelaarsservice kan deze
specialisatie niet meer opbrengen.
Steeds vaker moesten ze terugvallen op
fabrieksservice. De servlcegroepen van
de elektronische industrie zijn daardoor
in belangrijkheid enonn gegroeid. Zij
kwamen steeds dichter op de kein van
Service, vorder van do klemt,
hogere kwaliteit.
I de ondernemingen te zitten waartoe zij
behoren en het zal niet lang duren (hier
j en daar is het al zover), dat de top-
functionarissen van de afdeling „produk-
i tenservice'' een eigen beklede stoel in
de directiekamers krijgen.
Service is een zeer belangrijke voor-
I waarde geworden voor het aanzien dat
een produkt bij het publiek geniet.
1 Grote elektronische industrieën be-
schikken nu in de landen waar zij een
I behoorlijk marktaandeel hebben over
centrale servicewerkplaatsen. Dit zijn
technische diensten, die reparaties
richten waaraan de doorsnee hande-
laarsservic^ zich niet meer kan wagen.
„Service" is één van de gevoeligste
zaken die je je kunt voorstellen, zegt
de heer Heijmans. Iemand, die een du
apparaat heeft gekocht, voelt het als e
soort onverdiende parkeerboete, als het
ding vooral als liet hem van amuse
ment moet voorzien de dienst opzegt.
Immers: overal in zijn straat zijn soort
gelijke apparaten, die het jaren uit
houden. Maar juist bij hem moet er iets
misgaan! Bovendien: zijn plezier is niet
alleen vergald, de grap gaat hem nog
geld kosten ook. Service na de garanlie.
tijd moet nu eenmaal door de klant
lM-tuald worden.
Boven z'n pet
Het kapotte apparaat komt nu in
eerste aanleg terecht In de winkel waar
het gekocht is, tenzij het een klein
euvel was dat de servicemonteur van de
handelaar zelf bij de klant thuis kon
verhelpen.
De handelaar constateert, dat het
apparaat hem eenvoudig boven de pet
gaat, wat nog wvl eens gebeurt bij
mir.iatuurtoestelletjes, die zulke fijne
zenuwtje.s hebben dat een horlogemaker
ei' nog vooizlchtig mee zou omspringen,
maar ook bij apparaten die pas op de
markt zijn en waarop men nog niet is
I ingespeeld. In die gevallen moet de
technische'dienst van het rayon waarin
de handelaar woont, eraan te pas komen
En hier beginnen nieuwe moeilijkheden
Een onderzoek heeft uitgewezen, dat
ongeveer een derde deel van alle ser-
vicegevallen in de elektrische en elek
tronische branche, de handelaar boven
de pet gaat, ofwel alleen ten koste van
onverantwoordelijk lange arbeidstijden
door hem kan worden uitgevoerd. Ar
beidstijden vormen bij reparaties de
hoofdmoot van de rekening.
Tarieven
De tarieven kunnen echter sterk ver
schillen. De niet-gespecialiseerde service-
man werkt, per arbeidsuur gerekend,
goedkoper dan zijn collega. Hij heeft
doorgaans echter méér uien voor een
reparatie nodig en het totaal van die
..goedkope" arbeidsuren zal veelal een
hoger bedrag opleveren, dan de totale
reparatiekosten in het geval dat een
specialist wordt: ingeschakeld. Maar
waar ligt de grens precies?
De keuze ligt nu tussen: snel repa
reren tegen hoog tarief, of traag repa
reren tegen een lager tarief. Bij het
steeds verfijnder worden van de elek
tronische apparatuur, gaat dit keuze
element meer meespelen. Het hoge uur
tarief wordt Nblj het snel en effic
opheffen van ingewikkelde storingen,
voordeliger voor de klant dan het lage
uurtarief van de niet-gespecialiseerde
monteur, die echter meer uren in reke
ning brengt. De niet-specialist werkt
daarentegen goedkoper, als hij zich be
paalt tot reparaties die hij gemakkelijk
aankan. Bij Philips vernacht men. dat
over een aantal jaren, de rol van de
centrale werkplaats steeds belangrijker
wordt. Het aantal uitstaande apparaten
groeit, het produktenpakket groeit, het
woidt ingewikkelder van bouw en ver
eist daardoor steeds kostbaarder instru
mentarium en steeds duurdere specia-
Namen de centrale werkplaatsen tot
voor kort ongeveer een derde van alle
voorkomende reparatiegevallen voor hun
rekening, dit aandeel zal waarschijnlijk
gaan groeien tot 40 50 procent Het
zal tegelijkertijd steeds belangrijker
worden, dat er een verantwoorde schif
ting plaats vindt tussen reparaties die
„des handelaars" zijn. en die op de
centrale werkplaats moeien worden uit
gevoerd.
Als de centrale-werkplaatsmonleur
ontdekt «lat de stekker van een t.v.-
apparaat geen goed contact maakt en
hij herstelt dat euvel, dan kost dit kar
weitje van luttele minuten «Ie klant een
relatief krankzinnig bedrag. Dat is dus
duidelijk een zaakje voor de handelaar.
Hoe meer technische mirakeltjes wij
om ons heen verzamelen, hoe belang
rijker wordt het, dat de handelaar op
een verantwoorde manier de reparatie-
gevallen schift. Een moeilijk punt, want
do aanwezigheid van do centrale werk
plaatsen. die in veel rayons zelfs i
speciale ophaaldiensten beschikken,
ken het voor de handelaar die
nature even zwak is als alle vlees,
leidelijk om alle reparatiegevallen r
de speciaisten te verwijzen. Men hoort
een handelaar dan ook wel eens betogen-
(liefst nog wel als een reclameslogan):
„Ik etuur alles door naar de fabriek.
Ik repareer zelf niets meer".
Zo'n handelaar bewijst zijn klanten
vaak een slechte dienst.
Psychologie
De service deelt overigens in de wel
vaartsontwikkeling. Er zou een complete
„psychologie van de service" geschre
ven kunnen worden. De bezitter van één
of meer vernuftige apparaten meet de
koeten.van reparaties altijd ergens aan
af. Hij relateert ze gewoonlijk aan de
aanschaffingsprijs. Een reparatie aan
een t.v.-toestel kan 50 gulden kosten
zonder dat de bezitter van het ding
ondersteboven valt. Maar als zijn koffie
molen van nauwelijks twintig gulden
kapot is en er wordt hem tien gulden
aan reparatiekoeten gevraagd, dan voelt
hij zich letterlijk bedrogen. En toch kan
het best zijn. dat het repareren van de
koffiemolen méér tijd vergt dan het
herstellen van het t.v.-apparaat. Mis
schien legde de handelaar, die de koffie
molen weer In orde maakte, bij gebrek
aan een precieze tijdschrijving, wel gold
op de reparatie toe!
In het geval van de koffiemolen werkt
de duurte van de zeer arbeidsintensieve
reparatie, de goedkoopte van het massa-
produkt tegen
Dit I» trouwens in het algemeen de
ln de controlewerkplaats buigen J
specialisteu zich over de apparaten
en heffen in korte tijd storingen op. F
trend. Mussnfabricage bestaat bij «h
gratie van mechanisatie en automatic,
met andere woorden, door het drukken
van de loonkosten per te vervaardigen
produkt. Bij de serviceverlening gaal
het juist andersom. Steeds meer dingen
in de service, vereisen steeds meer am
bachtelijke inspanning.
Totdat, zoals bij alles, een grens i.'
bereikt. Heel dure toestellen, zoals com
puters. zijn samengesteld uit gemakke
lijk te demonteren secties. Een storing
in één zo'n sectie wordt verholpen dooi
plaatsing van een geheel nieuwe eecti<
Dat is, ondanks de hoge prijs van éér
'n sectie, toch goedkoper dan eer
langdurig onderzoek in een apparan'
dat als één vast geheel is gebouwd. D^l
arbeidsduur i« korter, de reparatieprij.'
daalt. Ook bij t.v.-toestellen treft mer
direct wisselbare onderdelen (de mees1
stonnggevoelige) aan.
Onder aan de trap. bij de koffiemoler
bijvoorbeeld, wordt vervanging v£
hele produkt al gauw aantrekkelijke
an een dure reparatie.
De vraag: „Hoe groeit de se
verlening met de produkten n
wordt daarom ook voortdurend belang
rijker bij de ontwikkeling van een nieuvj
produkt.
„Service" heeft dan ook ziy I
eigen zegje te zeggen als er weer
eens iets geheel nieuws aan d-
horizon verschijnt, zoals straks d<
kleurentelevisie.
