NOTEER
HARTIG
BROK SPEURWERK
NAAR
SYSTEEM VAN OMGEKEERDE OSMOSE
Schaakzon scheen voorLangeweg
maar ging onder voor Van Geet
BIJ DE RADIQ
DE LEIDSE COURANT
DEN HAAG Dank zij de zon, verdampt er over de
gehele aarde gemeten, elke dag 1500 miljard kubieke
meter water. De Nederlander, die in deze dagen de
niet aflatende opeenvolging ziet van regen, sneeuw,
hagel, nevel, mist en overdrijvenden wolkenvelden zal
er niet van opkijken. Voor hem is het probleem er een
van een tevéél, niet van een tekort. Maar dat laatste
is er wel degelijk voor hen, wier taak het is de toe
komstige watervoorziening van Nederland veilig te
stellen. De natuurlijke bronnen geraken aan hun
maximumcapaciteit. Nederland heeft een plaatsje
moeten zoeken in de rij van landen, die al sinds lang
zich het hoofd breken over middelen om aan drink
en industrie water te komen anders dan langs „natuur
lijke" weg. Naarstig wordt bijvoorbeeld gezocht naar
technieken om brak en zeewater te ontzouten. En in
dit speurwerk concentreert zich de aandacht nu mede
op een systeem, dat van alle technieken vooralsnog
als een zeer veelbelovende wordt beschouwd: het
systeem van de omgekeerde osmose.
Vanuit de beslotenheid van het labo
ratorium is dezer dagen deze betrekke
lijk nieuwe techniek aan wat breder
kring gepresenteerd. Dat gebeurde op
de tentoonstelling ,,Speur-Ond" in de
technische hogeschool te Delft. De eer
ste proefinstallatie op het Europese con
tinent, onder leiding van dr. ir. C. F.
Lerk, speurwerkingenieur bij het Keu
ringsinstituut voor Waterleidingsartike
len, ontwikkeld, mede namens de Ver
eniging van Exploitanten van Waterlei
dingsbedrijven in Nederland, trok daar
levendige belangstelling.
Een belangstelling, die parallel loopt
met die van wetenschapsmensen, die
het veelbelovende in dit systeem voor
al zien in de relatief geringe energie
kosten. Er zijn in de loop der jaren ve
le technieken ontwikkeld om uit zout
water zoet water te produceren, maar
vele hebben het grote nadeel, dat zij
duur in het gebruik zijn. De kosten van
onzout zeewater kunnen momenteel glo
baal geschat worden op vijftig tot hon
derd cent per kubieke meter. Verlaging
van de kosten voor energie, zoals het
systeem van de omgekeerde osmose be
looft, kan hierop haar drukkende in
vloed hebben.
Het principe is beti-ekkelijk eenvou
dig. Het verschijnsel van de osmose is
zo oud als de wereld en velen zullen er
nog wel een meer of minder vage her
innering aan hebben, dank zij de natuur
kundeles op school. Om het bij zout wa
ter te houden: als men een hoeveelheid
zout water heeft naast een hoeveelheid
minder zout water en men plaatst tus
sen beide een wand, die water doorlaat
en zout tegenhoudt, dan zal het water
van de minder zoute kant naar de zou
tere kant trekken. Dat gebeurt tot er 'n
zeker evenwicht tussen de beide water
spiegels is ontstaan. Tussen deze twee
waterspiegels is er een verschil ln druk.
Oefent men nu op het zoutere water een
grotere druk uit dan de osmotische, dan
zal het water weer de minder zoute kant
opzoeken. De osmose wordt dus omge
keerd.
De gedachte om door middel van die
omgekeerde osmose uit zout water zoet
water te halen bestaat al een halve
eeuw. De grote moeilijkheid is echter
geweest om „scheidingswanden" of
membranen te maken, die wel het wa
ter konden doorlaten maar niet het
zout. En eigenlijk is dat nog altijd de
moeilijkheid, want weliswaar is men er
de laatste jaren in geslaagd membra
nen te ontwikkelen, die de gewenste
eigenschappen vertonen en waarmee ln
elk geval de proefnemingen op gang
konden komen, maar zij worden nog
niet gezegend met een lang leven.
In de Verenigde Staten, waar men de
zaak het eerst aanvatte, in Engeland en
ook in Nederland, dat als eerste op het
continent aan onderzoekingen begon,
wordt nu intensief speurwerk verricht.
Atleet omgekomen
bij onderzoek
LJUBLANA. Janez Mole, een
jarige atleet uit Slowenie, is om het le
ven gekomen door een defect aan
radiotachometer,
Terwfll zyn lichamelijke prestatie werd
gemeten met een radiotachometer kreeg
hij via een elektrische meter die zijn
hartslag opnam plotseling een noodlot
tige elektrische schok. Moles hart stond
stil. De atleet werd naar een ziekenhuis
overgebracht waar de artsen er in slaag
den de ademhaling te doen terugkeren,
zonder zijn hart weer op gang te kunnen
brengen. De oorzaak van het defect is
onbekend.
Okker speelt in
Haarlem en Keulen
HAARLEM Bij het tweedaagse te
nistoernooi, dat zaterdag en zondag
de nieuwe sporthal van Haarlem wordt
gehouden, bestaat de Nederlandse ploeg
uit Tom Okker, Niek Fleury en voc
dubbels Jan Hajer.
Zaterdag komt Tom Okker uit tegen
de Brit Mike Sangster en Niek Fleury
tegen Bobby Wilson. Zondag speelt Ok
ker tegen Wilson en Fleury tegen Sang
ster.
Tom Okker zal ook voor de eerste
maal deelnemen aan de internationale
Duitse Indoorkampioenschappen, die
23 tot en met 29 januari in Keulen
den gehouden.
Okkers trip naar Zweden gaat niet
door. In Duitsland, waar ook Niek Fleu
ry en Astrid Suurbeek uitkomen, is Ok
ker ingedeeld in een groep met de Fran
sen Pierre Darmon, die als eerste is ge
plaatst. In het dubbelspel komt Okker
uit met de Belg Eric Drossart.
DEN HAAG De Nederlandse bad-
mintonploeg, die 9 februari in Den Haag
tegen Noorwegen uitkomt, ziet er als
volgt uit: Agnes Geene en Felice de
Nooyer (beiden BC Haarlem), Huub er
Ruud van Ginneken (Ragazzi, Tilburg)
Leo Kountul ,HBC, Heerlen) en Herman
Leidelmeyer (Duiwijck, Haarlem).
Aan het internationale badmintontoer-
m>oi. dat van 21 t/m 25 maart in Toron
to ter gelegenheid van het Canadese
eeuwfeest wordt gehouden, zullen voor
Nederland Huub van Ginneken en
Kountul deelnemen.
Wie zich aan het water spiegelt, spiegelt zich zacht, zover het geen hard
water is althans. Een normaal kinderspelletje, dit zich spiegelen in het huidige
Nederland. Maar willen de kinderen van dit kind aan hun spiegel ook nog
kunnen vragen wie het „schoonste" is in het land. dan zal er aan de
watervoorziening nog heel wat moeten worden gedaan.
Dukla gaal in
Frankrijk en
België oefenen
PRAAG Dukla Praag, de Tsjechi
sche voetbalkampioen, zal als voorberei
ding op de ontmoeting met Ajax in de
kwartfinales van hPt toernooi om de
Europacup, vier oefenwedstrijden in
Frankrijk en België spelen. De Tsjechen,
die vandaag uit Praag verrtokken. spe
len zondag 22 januari in Parijs tegen
Stade Paris en dinsdag 24 januari tegen
Beziers. Na een wedstrijd tegen FC Ni-
op donderdag 26 januari vertrekken
de Tsjechen naar België, waar zij woens
dag 1 februari Standard Luik ontmoe
ten.
Bespreking KNWU met
sponsors uitgesteld
(Van onze sportredactie)
DEN HAAG. De voor maandag
vastgestelde vergadering tussen de Ko
ninklijke Nederlandse Wielren Unie en
de sponsors over de problemen rondom
de uitzending van een Tour de France-
ploeg, is uitgesteld. De sportcimmissie-
voorzitter, mr. J. van Ballegoyen de
Jong is op die dag verhinderd. Wanneer
de bespreking wel zal doorgaan kon de
KNWU nog niet mededelen.
Zweden vijfde zaalhandballand
STOCKHOLM Zweden heeft gister
avond in Eskilstuna beslag gelegd op de
vijfde plaats van het toernooi om het
wereldkampioenschap zaalhandbal. De
Zweden versloegen voor 2.500 gestdrif-
tige landgenoten West-Duitsland met 24
22. In de strijd om de 7de en 8ste
plaats tonde Joego-Slavië zich iets ster
ker dan Hongarije: 2420.
Ned. Antillen verloren
KINGSTON De Nederlandse Antil
len hebben in het toernooi om het kam
pioenschap van de confederatie van Mid-
denamerikaanse en Caraïbische voetbal
bonden met 10 verloren van Haïti.
Tien minuten voor het einde werden
twee spelers van het veld gestuurd: Phi
lip Vorbe (Haïti) en Edwin Dirks (Ned.
Antillen
In Nederland gebeurt dat in het labo
ratorium voor chemische technologie
de technische hogeschool te Delft.
Verwacht mag worden, dat men binnen
kort over membranen kan beschikken,
het ontzoutingsproces via het sys-
n van de omgekeerde osmose bin-
de reële technische en economische
mogelijkheden brengt. Kortom, als het
lukt membranen te fabriceren, die veel
water doorlaten, all? zout tegenhouden
en lange levensduur hebben, zal de
omgekeerde osmose binnen vijf tot tien
jaar een industrieel toepasbaar proces
kunnen worden.
Van de zijde van de industrie bestaat
grote belangstelling voor dit systeem,
niet alleen bij bedrijven als Bronswerk-
Feijenoord en Rijn-Schelde, maar ook
bij die als Unilever, die er heil inziet
voor het indikkingsproces van vruchte
sappen.
Overigens is het nog te vroeg om
concrete toepassingen aan te duiden. In
principe zijn grote en kleine produktie-
eenheden mogelijk, maar waar en hoe
het systeem zal worden toegepast is een
vraag, die van vele omstandigheden af
hankelijk is. De techniek van de omge
keerde osmose zal te zijner tijd zijn weg
moeten vinden, te midden van al die
andere technieken op het gebied van de
ontzouting van water, die in ontwikke
ling zijn. Dat het bij gelijkblijvende om
standigheden een fraaie carrière zal
maken mag toch wel zo vast worden
gezien als een paal boven water, zout
worden geïnvesteerd. De Deltawerken
vragen ter vergelijking ,,m
100 miljoen gulden per jaar.
Enorme bedragen, maar Nederland
al ze moeten opbrengen wil het
slagen de krachttoer te verrichten
gelijktijdig het hoofd boven én onder
•r te kunnen houden.
E.k. judo in Rome
ROME De Europese judokampioen
schappen, die van 1113 mei op het
programma staan, worden niet in
laan gehouden zoals oorspronkelijk de
bedoeling was, maar inRome. Men
in Milaan niet in geslaagd een ruimte te
vinden om de talrijke deelnemers
het toernooi te ontvangen.
Water genoeg bij Nederland. Maar het is zout. In zover daaraan wat te doen is, zoals via omgekeerde osmose, waarover
bijgaand artikel gaat, is het zeewater voor de kust van Nederland vaak te verontreinigd. Sommige plaatsen lenen zich
echter wel voor ontziltingsinstallaties, zoals Zeeuws-Vlaanderen waar er een komt en de eilanden in het noorden,
zoals Texel.
Spasski speelde
meesterlijke
partij
BEVERWIJK. Aan de opmars van
Van Geet is in de achtste ronde van de
grootmeestergroep van het Hoogoven-toer
nooi een einde gekomen. Gelijktijdig ging
de schaakzon voor Langeiveg weer eens
schijnen. Van Geet. die wit had. opende
met 1. Pc3. maar stond reeds na tien
zetten voor een positionele catastrofe.
Zoals bekend is Van Geet een groot lief
hebber van de openingszet 1 Pc3, die
overigens als dubieus teboek staat. Lan-
geweg bad met de weerlegging vrij wei
nig moeite. Overigens lijkt de conditie van
Lange weg na de vrije dag ietwat te
zijn verbeterd
Een ander Nederlands duel ging tussen
Kuipers en Donner. Wit verwierf 't initia
tief. maar kwam toch niet door de preciese
verdediging van Donner heen. Het toren
eindspel. dat problemen leek te bevatten,
bleek geforceerd remise te lopen Een
razendknappe winstpartij leverde Spasski
tegen Ghitescu Hij offerde liefst twee
kwaliteiten en won toen in koningsaanval
De remise tussen Darga en Szabo kwam
snel tot stand, na een bekende variant
uit de Spaanse partij Ook u: een punten-
deling werd GligoricCiric. be beide
Joego-Slaven deden er echter wel hevig
hun best voor, maar een viertoren-eind-
spel-resultaat van diverse afwikkelingen
is in vele gevallen remise Het onderhavige
geval vormde geen uitzondering.
Overwogen
Het duel tussen Pomar en Larsen vroeg
al direct de aandacht van de kijkers. Het
grappige feit deed zich n.1. voor. dat de
Spanjaard in navolging van Van Geet
ook tot 1. Pc3 besloot. Larsen was over
de openingskeuze niet weinig verrast De
Spaanse grootmeester had duidelijk andere
bedoelingen dan Van Geet. Hij speelde
alleszins overwogen naar een rustige strijd,
die niet ongunstig voor hem verliep. De
winst voor Pomar was dan ook geen ver
rassing.
De ontmoeting tussen ReeLoetikov
werd afgebroken. Robatsch—Kavalek ein-
digd in remise.
In de damesgroep kwam de Russische
kampioene mevr Kouchnir vaster in het
zadel door haar zege op mevr. Heemskerk.
De Nederlandse kampioene, mevr. Vree
ken. won opnieuw en heeft, een aanvaard
bare plaats op de ranglijst bereikt.
ïrga <W-Dld)—Sza
(N)—Langeweg <N)
Robatsch 3Ü;
jstergroep, achtste ronde: Ujtelky (Tsk
ratai (It) Vi—'A: Ostojic (J-Sl)—Kan
Van Scheltinga (N)—Sar
dor (Hong)
(Zwits) afg.; Wester
gaarden (N) 1—0; Bi
(J-Sl) afg.; Nainggolai
(Sp) 0—l: Szily (Hor
Stand: 1. Koui
(Finl)—Van Wijn]
Scholl (N) afg.
en 3. Van Scheltini
Ujtelky 4».j8.
10. Enevoldsen
Van Wijngaarden 1
'elat de Colomlnas
clkoi
bijdr;
Het zal dan ren
leveren in de strijd om de t
stof water, die zo „broodnodig" is in der
nabije toekomst. Dr. ir. Lerk heeft on
langs nog op een bijeenkomst van de
Vereniging voor Waterleidingsbelangcn
te Apeldoorn erop gewezen, dat het niet,
zoals vaak wordt gesteld, de ontwikke
lingslanden zijn. die een grote behoefte
aan de toepassing van ontzouting heb
ben. liet tegendeel is waar. Het zijn
juist de hooggeindustrialiseerde landen
waar in de nabije toekomst de behoefte
aan technische en economische mogelijk
heden van ontzouting het grootst zullen
Nederland hoort daar ook bij. Gere
kend wordt, dat Nederland dit jaar voor
huishoudelijk en industrieel gebruik
1900 miljoen kubieke meter water nodig
zal hebben. Voor 1980 zal dit 2200 mil
joen kubieke meter zijn en voor het
jaar 2000 niet minder dan 3750 miljoen
kubieke meter. Het drinkwatergebruik
per hoofd wordt voor dit jaar geraamd
op 95 liter, over dertien jaar op 115 li
ter per dag en voor het Jaar 2000 en
150 liter per dag.
Om dit waterge- en- verbruik veilig
te stellen zijn enorme investeringen ver
eist. Tot het jaar 2000 bijvoorbeeld zal
300 miljoen gulden per Jaar moeten
i de achtste ronde vos het Hoogovenechaaktoemooi. De Spanjaard A. Pomar en de Deen B. Larsen i
(Itnks) en Donner kyken toe. tottemd M» het wadden Langeweg die »yn party tegen Van Geet s
TOTOWEDSTRIJDEN
PSVWillem D
Sittardia—DOS
MWFeijenoord
DWSAjax
FC TwenteGVAV
NACFortuna *54
EUnkwijk—ADO
AlkmaarFC Den Bosch
VolewijckersSC Drente
DHCFC Zaanstreek
NECHeracles1
Fortuna VI.HVC
VeendamVVV
EREDIVISIE
SpartaGo Ahead
EERSTE DIVISIE
SVV—RCH
Holland SportVitesse
SC Cambuur—RBC
DFCBlauw Wit
VeloxVolendam
EindhovenDe Graafschap
TWEEDE DIVISIE
WageningenHennes DVS
PECZwolse Boj s
NO ADRoda JC
AGOWLimburgia
HclmondiuWillielniina
SC GooilandHaarlem
HeerenveenExcelsior
EDO—Hilversum
TubautlaZFC
