Twee belangrijke voorwaarden voor
medische experimenten op de mens
Verzamelaarster bij
schilderijen verbrand
INTERCOMMUNIE VLUCHT
UIT DE WERKELIJKHEID
Wilson en
Brown langs
EEG-landen
Kiesinger in
Bonn terug
Ontslagen bij
Opel
Kongo zette
Union Minière
onder druk
Nieuwe partij
in Rhodesië
Mgr. Willebrands tot Stille Omgang
Stille Omgang
niet ten dode
opgeschreven
Schweitzerprijzen uitgereikt
Journalist
mr. Elias
in trein
overleden
MAANDAG 16 JANUARI 1967
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
NIJMEGEN (KNpi Het is niet
doen) yk om by von en voorgoed een
oordeel uit te sprc! er de geoorloofd
heid van een expc.. ient op de mens.
Dit is een van de conclusies, waartoe
prof. dr. M. Marlet S.J. kwam on de
studiebijeenkomst van de katholieke
artsenvereniging, zaterdag gehouden te
Nymegen.
De studie was gewijd aan het actuele
thema „grenzen van het wetenschappelijk
experiment op mensen". De inleidingen
werden gehouden door de Weens neuro
loog en psychiater dr. Gotfried Roth en
de Nederlandse hoogleraar in de filoso
fie aan de universiteit van Innsbruck,
pater dr. Michael Marlet S.J.
Deze laatste kwam tot bovenvermelde
conclusie, toen hij de geoorloofdheid be
sprak van het genetische experiment,
waarbij menselijk leven wordt verwekt in
een reageerbuis. Tot dusver zijn deze
experimenten, waaronder die van de
Italiaanse geleerde Petrucci zeer bekend
werd, na enige maanden mislukt. Kerke
lijke autoriteiten hebben zich tot dusver
afwijzend over dergelijke experimenten
uitgelaten. Prof. Marlet meende echter,
dat het op dit ogenblik niet mogelijk is
uit te maken of dergelijke experimenten
eens geoorloofd zullen zijn of niet, om
dat zowel de ethiek als het experiment
nog onontwikkeld zijn. H|j noemde overi
gens een reeks van voorwaarden, waar
aan moet worden voldaan, voordat een
akkoord kan worden uitgesproken. De
voornaamste voorwaarden zijn eerbied
Uitvoerig ging dr. Roth in op het
perlment op de zieke mens. waarb|j het
vraagstuk van de levensverlenging een
belangrijke rol speelt. Moet een arts het
leven proberen te rekken door allerlei
maatregelen, wanneer hij weet heli lijden
alleen maar te verlengen? Of moet hjj
de behandeling stopzetten in de weten
schap dat zyn patiënt dan eerder
Arts staat altijd voor een dubbele begrenzing
voor de mens en noodzaak van het ex
periment.
Prof. Marlet haakte met zijn inleiding
in op het referaat van dr. Roth. Deze
maakte onderscheid tussen het experi
ment op hqt dier (medisch-wetenschap
pelijk) en het experiment op de mens
(waarbij de geneesheer met nadruk
op geneesheer experimenteert). Bij
het experiment op de mens is altijd een
onzekerheidsfactor, zegt hij. een moge
lijkheid van te ver gaan. „Mag de arts
alles doen, wat hij kan?" De arts staat
altijd voor een dubbele afgrenzing, na
melijk die van het risico en van het on
geoorloofde.
sterft? Hjj moet zich hier, aldus dr. Roth,
een menselijk oordeel aanmatigen over
leven en dood.
Bijzonder uitvoerig ging dr. Roth ver
der in op de experimenten op de geest
van de mens. omdat vooral hier het ge
vaar groot is van schending der integri
teit van de menselijke persoon, alsmede
omdat op dit terrein vooral het experi
ment op het dier het experiment op de
mens niet kan vervangen. Hij waar
schuwde hier zeer krachtig tegen pogin
gen om menselijk lijden zoals verdriet of
angst met chemische middelen te be
strijden zonder daarbij rekening te hou
den met de ooi-zaken van dat verdriet
die angst. Echt menselijk leed, aldus
dr. Roth. angst en vrees kunnen niet
dienen tot rijping van de mens.
de genezende kracht van die gevoelens
met medicamenten gebroken wordt. Als
grote leidslijn voor het experiment
meende dr. Roth. hierbij zich baserend op
talrijke uitspraken van Pius XII in de
vijftiger jaren, te kunnen stellen, dat
voor elk experiment, niet het totum cor
pus (het lichamelijke) van doorslag
gevende betekenis is. maar de totus homo
(de hele mens). Maar hij erkende vol
komen het dilemma van de arts. die z|jn
medicynenschat voor de zieken moet
verbeteren en uitbreiden, maar die bij
het klinisch proberen zijn patiënten niet
in gevaar mag brengen.
Men heeft de indruk, aldus stelde nog
prof. Marlet, dat er al te gemakkelijk ge-
experimenteerd wordt vanuit weten
schapsmotieven en onvoldoende rekening
wordt gehouden met het welzijn van de
mens op wie geëxperimenteerd wordt.
Speciaal vermeldde hij hier de acade
mische ziekenhuizen met hun hoog
leraren en assistenten, hetgeen in de
discussie overigens protesten xiitlokte.
Overleg inzake oecumene
Willibrord gaat
praten in Rome
BOXTEL, (K.NP.). D© staf van de
St-Willibrord Vereniging gaat van 12 tot
en met 16 februari naar Rome voor een
reeks informatieve gesprekken met het
secretariaat voor de Christelijke Eenheid.
Het is de bedoeling, dat men ook een be
zoek brengt aan de Congregatie voor de
Geloofsleer (het voormalig H. Officie) om
met vooraanstaande persoonlijkheden van
deze instantie van gedachten te wisselen.
De St.-Willibrordstaf hoopt ook een ge
sprek te kunnen hebben met kardinaal
Ottaviani. De staf van de St.-Willibrord
Vereniging bestaat uit mgr. dr. J. Groot,
voorzitter en bisschoppelijk gedelegeerde
voor de oecumene, de heer C. Roeleveld,
pastoor van Varik en secretaris van de
S.W.V., en de beide studiesecretarissen
dr. H. Fiolet en drs. D. de Lange.
De bedoeling van de gesprekken zowel
met het Secretariaat voor de Eenheid als
met de Congregatie voor de Geloofsleer is
informaties te geven over de ontwikkeling
van het oecumenisch werk in Nederland
en deze Instanties te polsen naar hun me
ningen. Het is reeds traditie geworden
in de nog jonge geschiedenis van het
Secretariaat voor de Eenheid, om met de
landelijke oecumenische bewegingen voort
durend contact te houden en elkaar
minstens eens per Jaar te ontmoeten. Voor
het volgend Jaar staat er een internatio
nale oecumenische conferentie op stapel,
waarop het Secretariaat voor de Eenheid
en felle nationale oecumenische bewegin
gen elkaar zullen informeren over de
oecumenische ontwikkeling in hun respec
tievelijke landen en in de wereld.
TILBURG. Het aantal personen dat
zich in Brabant en Zeeland meldde voor
emigratie ls met 50 procent gestegen tot
1500. vrijwel allen uit vrees voor werk
loosheid.
In Parijse Rue de Rivoli
Meeste beroemde
doeken behouden
(Van onze parijse correspondent)
PARIJS Zaterdag Is de 88-jarige
levrouw Mathilde Amos in haar Parij-
woning aan de Reu de Rivoli te mld-
en van haar schilderijen levend ver
brand. De brandweer kwam te laat om
haar te kunnen redden, maar is erin
geslaagd om een groot deel van de
kostbare verzameling kunstvoor
werpen te behouden. Men weet nog niet
an de ramp precies de oorzaak is.
Mogelijk is het vuur ontstaan door kort
sluiting, mogelijk door onvoorzichtig
heid. want mevrouw Amos was de laat
ste tijd gewoon hopen papier zelf te
verbranden om niet alles in een vuil
nisbak te moeten deponeren.
Sedert een jaar leefde
Amos geheel alleen in haar
Kritiek FSY op
hoger NS-tarief
UTRECHT (A.N.P.). Op een in
Utrecht gehouden vergadering van de
door de N.S.-directle niet erkende Fede
ratieve Spoor- en Vakvereniging (FSV)
heeft de secretaris, de heer J. van Hat-
tum, kritiek geuit op de recente tariefs
verhoging bij de Ned. Spoorwegen.
Naar zijn oordeel kan men niet.tot
het oneindige doorgaan met het ver
hogen van het tarief. De grens iö nu
wel bereikt. Het moet toch mogelijk zijn
ook zonder deze verhogingen zonder
verlies te werken. De F.S.V. pleit ervoor,
dat het rijk alle bedrijfsvreemde lasten
voor zijn rekening neemt. De 35 miljoen
gulden, die de N.S. nu krijgt, zijn een
druppel op een gloeiende plaat, aldus de
heer Van Hattum. Hij zei verder te
menen, dat de N.S. beter goedkope
Weekendretours kan invoeren dan de
avondretours te handhaven.
Twintig ontslagen
bij Egidius Jansen
TEGELEN (ANP) Bij de N.V.
Egidius Jansen briefhouderfabrieken te
Tegelen zijn vrijdagavond 20 arbeiders
ontslagen in de afdeling metaalwaren
wegens terugloop der orders.
troosteloos om de dood van haar maitre
d'hotel Morio, die twee jaar geleden
was gestorven. Zij ging alleen nog maar
uit om musea en tentoonstellingen te
bezoeken. Eertijds kwamen alle mu
ziekliefhebbers en kunstkenners bij
haar thuis, iedere eerste zondagoch
tend van de maand. Men luisterde bij
haar naar voordrachten, naar muziek
of bewonderde haar schilderijenverza
meling, die zij van haar man had ge-
erfd, en die zij zelf met zeer veel goede
smaak aanvulde. Haar man was arts,
afkomstig uit Lotharingen met een gro
te passie voor schilderijen. In zijn ver
zameling had hij kostbare werken van
Dufy, Utrillo, Chagall, Vlaminck, veel
Chinees porselein en zeldzame boeken.
In 1953 schonk mevrouw Amos haar ge
hele collectie aan de stad Parijs, die
haar in ruil daarvoor een lijfrente be
taalde, zodat zij zonder zorgen na de
dood van haar man verder kon leven.
Aanvankelijk dacht men dat de gehe
le collectie door de brand was vernield,
maar de brandweer heeft zo snel inge
grepen, dat van de 15 vertrekken slechts
3 totaal zijn verwoest. Daar is de scha
de onherstelbaar. De andere schilderij
en hebben niet of slechts zo weinig ge
leden, dat de restauratie geen al te
grote moeilijkheden zal opleveren.
LONDEN (AP) De Britse premier
Harold Wilson en zijn minister van
Buitenlandse Zaken George Brown, zijn
gisteravond per vliegtuig naar Rome
vertrokken voor de eerste van een
reeks conferenties om de Britse kansen
op toetreding tot de EEG te beproeven.
Voor zij morgen naar Londen terug
keren, zullen zij door Paus Paulus in
audiëntie worden ontvangen.
In de komende zes weken zullen
Wilson en Brown alle zes landen van de
EEG bezoeken.
Hun volgende reis, op 24 en 25 janua
ri, gaat naar Parijs waar zij het naar
kan worden verwacht het moeilijkst zul
len krijgen.
Het duo gaat op 31 januari en 1 fe
bruari naar Brussel, op 2 februari naar
Luxemburg, op 14, 15 en 16 februari
naar Bonn en op 26 en 27 februari naar
Den Haag.
Het uitgebrande pand aan de Rue di
Rivolidichtbij de Place de la
Concorde.
PARIJS (A.P.). De Westdultse
bondskanselier Kurt Georg Kiesinger is
met de leden van zijn Westduitse dele
gatie zaterdagmiddag per vliegtuig uit
Parijs vertrokken na twee dagen van
besprekingen met president Charles de'
Gaulle en do Franse regering.
De Franse minister van Buitenlandse
Zaken nam op het vliegveld Oiiy af
scheid van Kiesinger. Bij zijn terugkeer
in Bonn verklaarde deze goede resul
taten te hebben geboekt in zijn bespre
kingen met De Gaulle.
„Wij zijn erin geslaagd het Frans-
Duitse verdrag voor samenwerking
nieuw leven in te blazen", zo zei Kiesin
ger op het vliegveld waar hij door ver
slaggevers werd opgewacht.
„GOD IN NEDERLAND'
Kerken bekeken
Margrietenquête
DRIEBERGEN (ANP) In het
weekend hebben vijftig vertegenwoordi
gers van Katholieke, Hervormde en ge
reformeerde Kerken zich beraden over
de resultaten van de enquête God in Ne
derland, die onlangs door het weekblad
Margriet werd gehouden. De deelnemers
waren van mening, dat de Kerken zelf
al eerder een dergelijk onderzoek hadden
moeten instellen. Men drong aan op het
houden van een verdergaand en continu
onderzocht of de geloofsverkondiging op
beslist zouden moeten worden vrijge
maakt.
Prof. G. H. L. Zeegers, die het gesprek
inleidde, noemde de enquête een spiegel,
die alle geestelijken van Nederland moet
worden voorgehouden. Hier is in zekere
zin het falen van de Kerken geregi
streerd, zei hij. Dat kan een uitdaging
zijn om het in de toekomst beter te doen.
Door de deelnemers werd aangedron
gen op een gezamenlijk optreden van de
Kerken in belangrijke aangelegenheden:
reacties op actuele gebeurtenissen, voor
lichting over de onderlinge samenwer
king zo mogelijk via een oecumenisch
persbureau.
Voor alle Kerken werd het van groot
belang geacht, zich aan de hand van de
Margrietenquète een indruk te vormen
van het beeld, dat de leden hebben van
hun eigen en van de andere kerkgenoot
schappen. Vooral moet grondig worden
onderzicht of de geloofsverkondiging op
de juiste wijze en met het juiste effect
de mensen bereikt, met name vla de pre
diking.
RUSSELSHEIM (AP) Een woord
voerder van de vakbond by de Duitse
Opelautofabriek in Rüsselsheim, heeft ver
klaard dat drieduizend werknemers door
de directie ontslag zal worden aangezegd.
De ontslagen zullen „binnen een rede
lijke periode" van kracht worden. De di
rectie heeft als reden voor de ontslagen
opgegeven het dalen van de afzet in de
Duitse automobielindustrie.
Merapi weer
aan het werken
DJAKARTA (A.P.). Zeven dorpen
in de omgeving van de rommelende
vulkaan Merapi op Midden-Java moeten
ontruimd worden, zo bericht Antara,
De vulkaan kwam op 12 januari tot
leven. Sedertdien spuwt hij as en lava.
Hoewel door de dichtbevolkte streek
een lavastroom van negen kilometer
kronkelt, zijn er geen doden of ge
wonden.
KINSJASA (Reuter) De regering
van Kongo heeft besloten geen beslag te
leggen op de eigendommen In Kongo
van de Societé Generale de Belglque,
die verbonden Is met de Union du Mi
nière du Haul Katanga".
De Kongolese regering had gedreigd
de eigendommen in beslag te nemen als
Union Minière zondag om middernacht
niet rond 540 miljoen gulden zou hebben
betaald. De regering in Kinsjasa stelde
deze eis op 31 december van het vorig
jaar toen zij de vorming van een nieuwe
in Kongo gevestigde maatschappij be
kendmaakte ter vervanging van de Uni
on Minière die in Brussel gevestigd is.
Die 540 miljoen gulden vertegenwoor
digden volgens de Kongolese regering de
waarde van het kobalt en andere ertsen,
die uit Kongo waren geëxporteerd.
De Kongolese regering liet zondag
weten, dat zij de Union Minière zou
scheiden van de societé Generale de Bel-
gique en alleen de Union Minière en
haar dochtermaatschappijen zou aan
vallen.
Een bijeenkomst van de ultrarechtse N.D.P. in Stuttgart moest als gevolg
van een geweldig tumult, veroorzaakt door tegenstanders van de N.D.P.,
gesloten worden. Achter de spreker verschijnt een politiefunctionaris, die de
aanwezigen gelast de zaal te verlaten.
SALISBURY (Reuter-AFP) In Rho
desië wordt in het geheim gewerkt» aan de
oprichting van een nieuwe politieke party,
die een koers links van premier Ian
Smiths Rhodeslsch front zou moeten va
ren, aldus politieke zegslieden in Salis
bury.
Achter de nieuwe partij die voorlopig
de reconstructiepartij wordt genoemd
zouden vooraanstaande zakenlieden staan
die ontvreden eijn met de wijze waarop
de regering de onderhandelingen over de
onafhankelijkheidskwestie met Engeland
heeft gevoerd en zich ongerust maken over
de toekomst van Rhodesië.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM „Intercommunie, die
niet erkend wordt door de eigen Kerk
en misschien door geen enkele Kerk, ls
geen intercommunie. Want hoezeer
ook probeert de eenheid te beleven, er
blyft een scheiding tussen het geloof der
deelnemers en er blijft een breuk tussen
de Kerken. Die kan door een gezamen
lijke eucharistieviering op eigen gezag
niet worden opgeheven". Dit zei mgr.
J. G. M. Willebrands, secretaris van het
secretariaat voor de eenheid, gisteren
op de jaarvergadering van het genoot
schap voor de Stille Omgang te Amster
dam. Hoewel hy de naam van de
SjaloomgToep niet noemde, was het dui
delijk dat hij o.a. de activiteiten van deze
groep op het oog had. Het algemene the-
van zijn betoog was: de eucharistie,
sacrament van de eenheid.
Mgr. Willebrands herinnerde eraan,
dat de Nederlandse bisschoppen in hun
herderlijk schrijven over de oecumene de
gelovigen hebben verboden, op eigen ge
zag tot intercommunie over te gaan. Doen
zij dit toch „dan zaaien zy nieuwe ver
deeldheid, in plaast van de bestaande tot
oplossing te brengen". Hij vond het zin
loos zich tegen de bisschoppen op een
persoonlijk charisma te beroepen, omdat
ook dit onder het oordeel van de bis
schoppen valt.
Spreker vroeg zich af, of degenen, die
nu al tot intercommunie overgaan, wel
de bereidheid hebben om het lijden van
de kerkelijke verdeeldheid te dragen. „Ik
ken dat pijnlijk gevoel", zei hij, „heel
dicht bij elkaar te staan en toch niet sa
men de eucharistie te kunnen vieren. Ik
ken de verschrikkelijke ervaring van de
gescheiden vieringen, maar ik kan m|j
aan dat l|jden niet onttrekken door een
kerkelijke eenheid te suggereren die er
nog niet is. Misschien is geduld wel
vruchtbaarder voor de eenheid,
vooruitlopen op de feiten".
H|j vond het Jammer dat bepaalde
oecumenische figuren zo gauw voor uitge
rangeerd worden verklaard, omdat ze
niet meer mee zouden kunnen. „Ik denk
daarb|j niet aan m|j zelf', zei hij, „maar
aan mannen als Congar en Visser 't
Hooft. Men zegt zo gauw: die ls uit de
t|jd, daar kunnen we niets meer mee be
ginnen. Maar dat is onrechtvaardig en
liefdeloos. Deze mensen kunnen met
Paulus antwoorden: Ik heb meer geleden
(onder de verdeeldheid der Kerkn) dan
rtl".
In de kleine zaal van het Concertgebouw te Amsterdam zijn gisteren de Albert Schweitzerprijzen uitgereikt. De
prijs voor de geneeskunde ging naar dr. Ben Assa uit Israël. De twee prijzen voor christelijke en humanitaire arbeid
mejuffrouw A. B. Korndörffer, heilpedagoge en logopediste te Oosterbeek en dr. Heinrich K. E. Grüber, emeritus
n Duitsland te Berlijn.
predikant van de Evangelische Kerk
Spreker wees erop, dat de gescheiden
Kerken de eenheid het best kunnen die
nen. door de trouw aan het eigen geloof-
goed zo hoog mogelijk op te voeren
en door zelf de eucharistie, sacrament
van de eenheid te vieren. Over het re
formatorische avondmaal zei hij, dat ook
dit in waarheid een bron van eenheid
voor de Kerk van Christus kan zijn.
Mgr. Willebrands maakte deze opmer
kingen in een breed opgezet betoog, waar
in h|j als factoren van kerkelijke een
heid noemde: Het Woord, de Geest en
de eucharistie. „Deze kerkleer is nieuw",
zei hij, „en wij vinden alle spanningen
van het nieuwe in de concilieteksten te
rug. Maar wij z|jn op de goede weg naar
een geestelijke pacificatie en een broe
derlijke gemeenschap, waarbij de uitwis
seling tot een dialoog wordt, die de ge
meenschap bevestigt". Spreker ging ook
concreet in op de betekenis van de Stille
Omgang voor deze tijd. Na gesteld te heb
ben. dat, het hier om een devotie gaat.
die niet tot het wezen van de geloofs
schat behoort, noemde h|J als positieve
elementen: het feit dat de Kerk hier
niet als institutie verschijnt, dat alles
verloopt in de nacht en in stilte, zodat
elke schijn van triomfalisme kan worden
vermeden. Hy vroeg niet te veel nadruk
te leggen op het massale maar od de
persoonlijke beleving. Verder zou men
de Stille Omgang kunnen zien als een
boetetocht voor de schuld aan de ver
deeldheid der Kerken.
T|jdens de rondvraag werd meege
deeld dat de vorig jaar aangekondigde
enquête onder de deelnemers van de
Stille Omgang, dit jaar zal worden ge
houden. Iemband merkte op, dat het
wellicht beter zou zijn een enquête onder
de geestelijkeen van Nederland te or-
ganiseren, omdat van hun z(jde dikwijls
maar weinig begrip en medewerking
werd ondervonden".
Anatoli de Grunwald
overleden
LONDEN De Britse regisseur Ana-
tole de Grunwald is vrijdag na een
langdurig ziekbed in Londen overleden.
Hij was 56 jaar. De in Sint-Petersburg
geboren De Grunwald schreef en regis
seerde films als „The way to the stars".
..The yellow Rolls Royce" (met Ingrid
Bergman en Rex Harrison) en „The
VIP's" (met Elizabeth Taylor en Ri
chard Burton) en „The Winstlow boy"
met Michael Redgrave.
Zijn laatste produktie, nog niet op het
witte doek verschenen, is „Strangers
in the house", waarin James Mason en
Geraldine Chaplin de hoofdrollen ver
vullen. In juni onderging de regisseur
een zware operatie,
nimmer geheel herstelde.
Kallay overleden. Nicholas Kallay,
premier van Hongarije tijdens de kri
tieke jaren van de tweede wereldoorlog
die vooraf gingen aan de inval van de
Duitsers, is zaterdag na een langdurige
ziekte in zijn woning in New-York over
leden. Hij is 79 jaar geworden.
DEN HAAG (ANP). Op
weg naar Tunis, waar hij een
week met vakantie zou gaan,
is in de T.E.E. van Amster
dam naar Brussel zaterdag
plotseling overleden de jour
nalist mr. E. Elias uit Den
Haag. De heer Elias, één van
de bekendste figuren in de
Nederlandse journalistiek, is
66 jaar geworden.
Onder het lezend publiek verwierf
hij zijn grootste bekendheid met
zijn rubriek „Praetvaria" in Else
vier. Verder leverde hij bijdragen
aan tal van andere bladen, onder
verschillende namen, waarvan een
van de bekendste werd „Hendrik
Hagenaar" in Het Vaderland.
Mr. E. Elias werd op 12 septem
ber 1900 geboren in Den Bosch. Na
zijn rechtenstudie in Leiden begon
hij zijn journalistieke loopbaan bij
Ide Nieuwe Rotterdamse Courant.
Zijn in zijn studententijd gewekte
belangstelling voor het zionisme
maakte hem ook redacteur van de
„Joodse Wachter".
In de oorlogsjaren en direct na de
oorlog was hij ln voorlichtingsfunc
ties werkzaam op Curaqao en ln
New-York. Daarna was h|j vast
verbonden aan de redactie van
„Elseviers weekblad". Vervolgens
beoefende hij de journalistiek als
free lance. Er verschenen van zijn
hand ook wat belletristische werk
jes.
Het stoffelijk overschot zal mor
genochtend om elf uur ter aarde
worden besteld op de Israëlitische
begraafplaats te Wassenaar.
