Lang voor Jacobstoren stond
waren de klokken al te horen
Programma op 9 en 10 januari
Brandweer hoog
in Haagse toren met
vinger aan „blusknop
ZATERDAG 7 JANUARI 1967
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
HUWELIJK MARGRIET EK PIETER
Maandag 9 januari
11.30 uur ,31yde
incomste" op de Laan
van Nieuw Oost-Indië.
hoek Schenkkade, ge
organiseerd door het
Algemeen Haags Comité. Begroeting van het bruids
paar door de Haagse burgemeester, mr. H. A. M. T
Kolfschoten en aanbieding van herinnering door de
heer W. van Geleuken van de Brugge te Hunsel, voor
zitter van het A.H.C. Aanwezig zijn onder meer ook
het muziekkorps „Door Muziek Verbonden" en hon
derden scholieren en leden van verenigingen.
Via de Laan van Nieuw Oost-Indië en de Bezuiden-
houtseweg gaat het paar naar het palels Huis ten
15.00 uur De bruiloftsgasten brengen een bezoek
aan het Mauritshuis.
20.15 uur „Bruidsspiegel": feestprogramma in het
Circustheater te Schevenlngen, dat ongeveer drie
kwartier duurt, aangeboden door de gemeente Den
Haag. De N.T.S. zorgt voor een rechtstreekse uit
zending.
21.15 uur Einde programma en veirtrek naar
kasteel Oud-Wassenaar voor een feestavond.
Dinsdag 10 januari
09.00 uur Malieveld: eenentwintig ereschoten door
3aluutbatterij van de 11e afdeling Rijdende Artillerie.
09.00 uur Afsluiting voor autoverkeer (dus niet
voor bromfietsen en rijwielen) van het stadsgedeelte
dat begrensd wordt door de Laan Copes van Catten-
burg. Burgemeester Patijnlaan, Carnegielaan. Laan
van Meerdervoort. Waldeck Pyrmontkade, Bij de
Westermolens. Lijnbaan, Prinsegracht, Grote Markt.
Grote Marktstraat. Kalvermarkt. Fluwelen Burg
wal. Herengracht. Prinsessegracht en Koninginne
gracht Openbaar vervoer rijdt zo lang mogelijk door.
De afsluiting zal opgeheven worden om ongeveer
13.20 uur.
09.00—09.30 uur Omgeleidingen van buslijnen 4
5. 15. 18. 22 en 26 en tramlijnen 3. 6. 8 en 9. Om
ongeveer 15.00 uur zullen de diensten normaal war
den hervat.
10.10 uur Vertrek bruidsstoet van het paleis Huis
ten Bosch. Het bruidspaar zit in een tot glazen koets
verbouwde galaberline. in 1836 vervaardigd voor
prins (later koning) Willem II. De route naar de
raadzaal is: Bezuldenhoutseweg, Herengracht, Korte
Poten, Plein, Lange Houtstraat, Tournooiveld, Lange
Voorhout (schelpenpad), Parkstraat, Alexanderstraat,
Plein 1813, Alexanderstraat. Javastraat.
10.50 uur Aankomst raadzaal (Javastraat).
11.00 uur Voltrekking burgerlijk huwelijk door
de Haagse burgemeester, mr. H. A. M. T. Kolfschoten.
11.40 uur Terwijl het eerste gedeelte van de bruids
stoet al op weg is naar de Grote Kerk. vertrekt op
dit tijdstip het bruidspaar pas. De route is: Java
straat. Zeestraat, Noordelnde, Heulstraat, Kneuter
dijk. Plaats. Vijverdam. Buitenhof. Gravenstraat.
Groenmarkt. Grote Halstraat en Kerkplein.
11.55 uur Ontvangst bij Grote Kerk door opper
kamerheer Jhr. D. G. de Graeff en de kamerheer
i b.d. mr. dr. F. J. M. A. H. Houben.
12.00 uur Huwelijksinzegening door prof. dr. H.
Berkhof.
13.00 uur Vertrek
Grote Kerk naar pa
leis Huis ten Bosch
via de route: Kerk
plein. Riviervismarkt,
Groenmarkt. Graven
straat. Buitenhof,
Hofweg. Lange Poten.
Plein. Korte Poten.
Herengracht. Bezul
denhoutseweg, Eerste
Van den Boschstraat,
Theresi astraat. De
Eerenspleln Carel
Relnierszkade en Be
zuldenhoutseweg.
13.20 uur Aankomst
paleis Huls ten Bosch.
5?
(Van een onzer verslaggevers)
Tijdens de kerkelijke bevesti
ging van het huwelijk tussen prin
ses Margriet en Pieter van Vollen
hoven volgende week dinsdag in de
Grote Kerk zal een Haagse brand;
weerman ergens hoog in de toren
zitten. Een vinger wijst in de rich
ting van de knpp, waarmee de
automatische blusinstallatie in
werking wordt gezet. Het is niet te
hopen en ook niet te verwachten
dat hij de knop in zal moeten druk
ken, maar de Haagse brandweer
heeft geen enkel risico genomen
en een zeer groot aantal preven
tieve en „waterdichte" maatrege
len genomen,
Ook in de kerk zal een brandweerman
niet wachten als er brand uitbreekt tot
dat de blusinstallatie automatisch gaat
werken, maar zal hij indien nodig de
knop indrukken. Drie collega's zullen
door de kerk patrouilleren. Een groot
aantal blusmiddelen is by de hand.
Ook in de raadszaal aan de Javastraat
is blusmateriaal opgeslagen, zodat bij
een eventuele brand direct met groot
materiaal kan worden opgetreden. Met
name zullen de officieren met hun men-
Ben de talrijke kabels van verlichting,
elektriciteit en televisie In de gaten hou
den. Voorts houdt de brandweer vanaf
maandagmiddag twee kleine kraanwa
gens en de grootste kraan van Neder
land achter de hand. Komt er een ver
zoek binnen van de Haagse politie om
een wagen weg te slepen, dan wordt met
t Frans Dehue
I van publiciteit
geschrokken
(Van een onzer verslaggevers)
Frans Dehue, de Haagse musicus, die
al meer dan acht jaar muzikale luister
bijzet aan diverse galafeesten van het
koninklijk huis vindt het een nare zaak.
dat. nu hem door een hofmaarschalk ge
adviseerd is geen interviews meer toe te
staan aan de pers over de ervaringen tij
dens de feesten, in een ochtendblad ge
schreven wordt dat er sprake Is van een
verbod op straffe van verbreking van het
contract.
„Het wordt allemaal te scherp gesteld,
zei Frans Dehue. en dat wij ons baantje
kwijt raken is niet waar". Men heeft mij
gezegd, dat er de voorkeur aan gegeven
werd niet te praten over de koninklijke
feesten, vanwege "t sterke privé-karakter.
Vroeger kwam men nooit te weten, wie er
tijdens de galabals voor muziek zorgde,
ik heb me er strikt aan gehouden, maar
toen ik later merkte, dat-andere musici
wel spraakzamer bleken tegenover de pers.
verkeerde ik in de veronderstelling, dat
ik geen kwaad zou aanrichten, als ik het
ook deed. Ik heb ook niets verteld dat
eventueel bedenkelijk zou zijn over het
vorstenhuis of over de gasten, die op zo'n
feest aanwezig zijn.
Voornamelijk zal men er waarschijnlijk
van geschrokken zijn hoe de diverse kran
ten zo'n artikel over mij aankleedden. De
een neemt als kop „Banketbakker nu hof
musicus" terwijl een ander weer schrijft:
„Frans Dehue gaat zo leuk met de lakeien
om". Dat nu geschreven wordt over een
verbod is beslist niet aangenaam voor mij.
te meer daar wij binnenkort al op zo'n
feest moeten spelen
Men zal mij dan aankijken en ik weet
beslist niet wat ik zou moeten antwoor
den, ais men mij hierover vragen gaat
stellen. Ik zou het niet prettig vinden,
wanneer mijn relatie met het koninklijk-
huis door dergelijke publikaties verbroken
zal worden Tenslotte vinden mfln orkest
leden en ik het nog steeds een eer om
er te mogen spelen".
Frans Dehue is danig geschrokken en
hij heeft inmiddels een interview met Mies
Bouwman in haar t.v.-programma ook
moeten afwijzen. In de toekomst zal hij
zich ervoor hoeden vóór een dergelijk feest
te spreken met verslaggevers. Wel na een
feest, dan is het niet zo erg.
een van deze wagens uitgerukt.
Schoonhouden
Ook de gemeentelijke reinigingsdienst
heeft zich duchtig op 10 januari voorbe
reid. Een voor de hand liggende activi
teit is het schoonvegen van de route. Bij
het plaatsen van de hekken voor de af
zetting zullen veegmachines de route
schoonmaken, terwijl achttien vegers de
in secties verdeelde route dinsdagmor
gen om half acht nog eens onder handen
zullen nemen.
Moeilijker wordt het wanneer het
sneeuwt of glad Is. In het eerste geval
kan men zwaar geschut in stelling bren
gen met laadschoppen, vrachtauto's,
handbediening, „maaimachines" en
sneeuwploegen. Voor een effectieve be
strijding van de sneeuw heeft men de
twintig kilometer lange route verdeeld
in tien secties. Bjj gladheid is het strooien
van zout voldoende.
De geneeskundige dienst heeft onge
veer dezelfde maatregelen getroffen als
voor Prinsjesdag. Er staan EHBO-pos-
ten in de Nutsspaarbank, in het postkan
toor, in de kerk, in de raadszaal, in de
Javastraat, op het Binnenhof, op het
Buitenhof en achter de afzetting. Ambu
lancewagens staan gereed bij de Grote
Kerk, in de Javastraat, bij het militair
hospitaal, op het Binnenhof en op enkele
plaatsen achter de afzetting.
Bij de nieuwbouw van het postkantoor
Prinsestraat tegenover de Grote Kerk
wordt met man en macht gewerkt om
voor dinsdag zoveel mogelijk klaar te
zijn. Op het gedeelte waar nog zand ligt
zullen maandagavond vlaggen worden
geplaatst. Voor de ingang van de Grote
Kerk zijn arbeiders bezig met het plaat
sen van een windvrije entree, die de hoge
gasten moet beschermen tegen „tocht",
die er op dit punt altijd is. Winkeliers
Een moderne hoogteblikop de
plaatsen foto's van Margriet en Pieter in
hun etalages, terwijl technici de vele ka
bels en leidingen wegmoffelen en be
schermen.
Een Nederlandse auto-Industrie heeft
voor de drukte rond 10 januari drie
auto's beschikbaar gesteld. Buitenlandse
journalisten kunnen ln Den Haag hier
van gebruik maken. Zjj kunnen hiervoor
aankloppen by de Haagse VW, die in-
formatrices beschikbaar heeft gesteld
Mies" zou smullen van
grote herbouw loterij
voor het besturen van de wagens.
Deense zilversmeden zullen een bfl-
drage leveren aan het huweiykscadeau
van het Nederlandse volk voor het
bruidspaar. Zes zilveren deksels voor
schalen en zes zilveren juskommen zijn
door het paar uitgekozen op een tentoon
stelling van Deens zilver in Den Haag.
De Deense koninklijke familie zal bij het
huwelijk vertegenwoordigd worden door
kronprinses Margrethe, die morgen naar
Nederland vliegt.
De Grote Kerk bij het huwelijk van
koningin Wühelmina, bijna 66 jaar
geleden.
ZWOLLE—DEN HAAG
Lange-afstanders
brengen oorkonde
Twee Zwolse lange-afstandlopers zul
len aanstaande maandag bij de „blijde
incomste" het bruidspaar een oorkonde
met de gelukwensen van het Zwolse ge
meentebestuur overhandigen, die zij te
voet naar de Residentie zullen brengen.
Het tweetal, de heren H. Beekman
en T. ter Steege, vertrekt morgenoch
tend om half tien uit Zwolle. In tal van
gemeenten, die zij onderweg aandoen,
zal de gemeentestempel op de oorkon
de worden geplaatst. Als dat wegens
plaatsgebrek niet meer gaat kunnen er
ook stempels worden geplaatst in hun
„wandelboekjes". De heren Beekman en
Ter Steege kunnen terugzien op een
groot aantal kilometers, die zij te voet
hebben afgelegd, respectievelijk 16500
en 8000. Ze zijn een keer samen van
Amsterdam naar Leeuwarden gelopen
en waren ook niet bang van de bijna
DE rijke historie van de Sint-Jacob gaat terug tot de dertiende eeuw,
rond de helft waarvan er op het kruispunt van de wegen naar het
noorden vanuit Delft en 's-Gravenzande, de oude residentie, een kleine
Dertig jaar later was dit onderkomen vrijwel klaar en werd de kapel tot
kapel stond. Om die tijd begon ook de bouw van het grafelijk jachtslot,
parochiekerk verheven. De groei van de bevolking van 's-Gravenhage
leidde niet veel later al tot vervanging door een grotere en later door een
stenen dorpskerk.
Nachtgewaad
voorkwam
een ramp
Bij de verdere vergrotingen en uitbrei
dingen van de kerk was nog niet voor
een toren gezorgd. De bouw daarvan
werd in 1420 op eigen initiatief door
de Hagenaars ter hand genomen. Lang
voordat de toren was voltooid, waren
de klokken echter al te horen, zo kan
men lezen in een brochure van de hand
van Jaques R. W. Sinninghe, die eind
vorig jaar door de Haagse drukkerij
Van Loon N.V. als relatiegeschenk
werd verspreid.
Uitluiden
Aan de buurtbewoners was het recht
voorbehouden een gestorvene letterlijk
uit te luiden. Zij hingen dan urenlang
aan de touwen in het open klokkenhuis
dat terzijde van de kerk in de Drie
Hoekjes was gevestigd. Enige jaren
later kwamen er in de voltooide toren
zeven klokken te hangen.
In 1539 sloeg de bliksem in de toren.
Kerk en toren brandden af. In 1550 was
zij weer herbouwd, en wel grotendeels
in de huidige vorm. In de toren hingen
weer klokken en nog steeds konden bu
ren de doden zelf uitluiden. Dat bleef
een geliefde bezigheid. Hoe harder de
klokken bulderden en hoe langer het
luiden kon worden volgehouden, des te
meer werd aan de doden eer bewezen
Als de zweetdruppels de ogen Inliepen
en armen, benen en rug stijf van In
spanning waren, dan verlieten de klok-
keluiders van de St.-Jacob hun hoge
plaats om zich nieuwe kracht en ener
gie In een van de omliggende herber
gen in te drinken. De kerkmeesters
sloeg bij iedere dode de schrik om het
hart. In gedachten zagen ze de klepels
al uit de klokken vliegen en hoorden
ze al het barsten van de klokkewand.
Het was niet zo vreemd dat er later
dan maar betaald moest worden voor
dit plezier. Het luiden van „die alder-
grootste clock genaempt Salavator tsij
alleen of met alla dandere clocken"
kostte twee ponden. Het tarief voor lui
den vanaf de kleinere Mariaklok be
droeg vijfentwintig stuivers, vanaf de
nog kleinere „Sinct Jacob" moesten
vijfentwintig schellingen op tafel ko-
DERDE MAAL
Voor de derde maal In de twin
tigste eeuw wordt de Haagse 8t
Jacobs- of Grote Kerk plaats
van handeling bij de Inzegening
van een koninklijk huwelijk. Op
dinsdag 10 Januari, de huwelljks-
dag van prinses Margriet en mr.
Pieter van Vollenhoven, is het
dertig Jaar geleden en drie da
gen geleden dat in dezelfde kerk
't huwelijk van koningin Juliana
en prins Bernhard werd voltrok
ken. Op 7 februari 1901 werd er
het huwelijk van koningin Wil-
helmina en prins Hendrik van
Meckelenburg gesloten. Ver
schillende Oranjes werden er
voorts gedoopt: de stadhouders
Willem n, Willem III, Willem V
en koning Willem II. De laatste
plechtigheid rond een Oranjetelg
was de doop van prinses Beatrix
op 12 maart 1938. Dergelijke
luisterrijke plechtigheden maken
indruk. De enige die er onberoerd
bij blijft is de kerk zelf. Die
heeft wel krachtiger winden over
zich moeten laten waaien. Stil
zwijgende waardering voor het
meest centrale, wat vreemd
gebouwde maar mooie Haagse
kerkgebouw zou gezien kunnen
worden in de opknapbeurten die
aan de grote feesten voorafgin
gen. En wellicht ook in het feit
dat „de Jacob" andermaal goed
genoeg is bevonden voor de hu
welijksinzegening van een lid
van het Koninklijk Huis.
in aanmerking komende bezittingen
ingezet, voor andere spullen werden
openbare veilingen gehouden dat
vijftien jaar later de rekeningen nog
niet konden worden afgesloten.
In de Sint-Jacobskerk van die tijd wa
ren er ook al de bewaard gebleven •!-
kehouten preekstoel met zijn prachtig
snijwerk en onder meer de dertig wa
penborden van de rlddere van het Gul
den Vlies uit 1456.
Van de rest ging veel verloren bij de
beeldenstorm in 1866. Acht jaar later
ging de kerk over ln handen van de her
vormden. Van het orginele interieur
bleef toen nog minder over. Op de
preekstoel na werd alles wat aan het
rooms-katholiclsma herinnerde gesloopt
of vernield. De klokken van de
toren verdwenen: vanaf 1575 maakten
ze alleen nog herrie als kanonnen ln de
oorlog met Spanje.
Bliksem
De achttiende eeuw begon voor de laat
gotische Sint-Jacobskerk weinig veel
belovend: op een avond in maart van
het Jaar 1702 sloeg hoog ln da toren
weer do bliksem ln.
Het talrijke publiek zag het gevaar
van uitbreiding van de brand die ont-
?tond, maar reageerde niet. De toren-
Wachter blies alarm. Een ramp werd
voorkomen doordat een burger ln
nachtrok de toren Instormde, zijn enige
(ledingsttik uittrok en daarmee de
vlammen doofde. Zijn naam is niet
in de overlevering gebleven: een straat
naar zijn naam zou anders zeker het
gevolg zijn geweest.
Overigens zijn in de zeventiende en
achttiende eeuw enkele monumentale
praalgraven .gebeeldhouwd. De meest
opvallende is die van admiraal Ja
cob van Obdam, die ln 1665 met zijn
schip „De Eendracht" tijdehs een zee
slag de lucht in vloog en wiens stoffe-
'ijk overschot nimmer is gevonden.
journalisten
Belasting
De bouw van de toren was overigens
niet geruisloos verlopen. Van de ge
meentelijke belastinggelden werd in de
jaren 1421 tot 1423 ern vijfde deel voor
de bouw van de toren bestemd. De
zeshoekige toren kwam vrij van d<
kerk te staan. Een beschrijving:
„Rust vreemdeling, die my, Sint-Ja-
cobstoren betreet; 'k ben zes-hoeks
blnnen-muurs vier mael agt voeten
breet, en agtm~el dertig hoog; hebt gy
geteld uw stappen;"Ga voort; klim tot
myn top: drie honderd vijftig trappen."
Tien jaar later werd ook de kerk ge
restaureerd. De Haagse bevolking
moest ook hiervoor naar vermogen
geld opbrengen, en wel wekelijks.
Niet betalen geschiedde op straff van
boetes. Zo ontstond de dwars-beukige
koorkerk niet vele kapellen die aan-
j sloot bij de toren. In die kerk zouden
i 1528 door het land trekkende benden mogen zyn by de ontvangst die leden
onder leiding va- Maarten van Ros- van Haagse ver-nlgingen onder auspl-
sum huishouden. Bij de brand in 1539 clën van het Algemeen Haags Comité
bleef alleen het koor grotendeels ge- prinses Margriet en Pieter van Vollen-
j spaard De rest lag door een sterke hoven op 9 januari zullen bereiden,
noordwestenwind spoedig ln de as. z„a|s bekend hadden rler leden Tan
- het Haagse provotariaat 't AHC schrif-
L«Oterij teiyk verzocht om reservering van enkele
Bij de herbouw ging de bevolking weer plaatsen om de provo's hun sympathie
betalen, en nu op een wijze die Mies met het huweiyk te laten bewyzen. De
Bouwman zou doen likkebaarden. Twee door hen zo gewilde bydrage aan de
jaar lang werd vanaf 1547 op en over- feestelijkheden zal echter niet doorgaan
dekt platform bij de hoek van de Kneu- omdat het Algemeen Haags Comité zich
terdijk en de Lange Vijverberg een alleen heeft gericht tot verenigingen,
loterij gehouden. Soms vele etmalen De provo's vormen geen vereniging en
achter elkaar, dag en nacht, werden k- nen dus niet ln aanmerking, aldus het
daar de loten getrokken en de prijzen Algemeen Haags Comité. ZIJ wil ln het
'reikt. belang van de verenigingen niet van de
opzet afwijken. De provo's stuurden hun
er sloegen de loterijen aan be- brief op 12 december; dezer dagen krlj-
halve geld werden alle andere mogelijk gen zij antwoord.
Slaapmuts
n 1861 kreeg de toren een ijzeren spits,
die al gauw de bijnaam „IJzeren
slaapmuts" werd toegemeten. Ruim
twintig jaar later is de kerk wederom
gerestaureerd. De laatste restauratie
werd enkele jaren gr' den uitgevoerd.
De toren werd daarbij in de oorspron
kelijke staat van 1423 teruggebracht.
De klokken zijn van 1686.
„GEEN VERENIGING"
Provo's niet bij
ontvangst paar
De Haagse provo's zullen iet aanwezig
