KERSTPUZZEL 1966
Blatende schaapjes
Verzonken stad
Flinke schaal pap
Zwaarddansers
Boze geesten
Kronkelende draak
IN DE VIER WINDSTREKEN
Wat hoort bijeen - en wat niet?
PAGINA 14
KERSTNUMMER 1966
In de Provence bij
de Franse Alpen ligt Les
Baux, een bijna verlaten
dorp, te midden van zulk
een indrukwekkend land
schap dat Dante bier zijn
inspiratie moet hebben
gekregen voor „de hel".
Op kerstavond schomme
len lichtjes langs de hel
lingen, het zijn de kerk
gangers die zich op de
rotspaden bijlichten om
naar het schilderachtige
kerkje te gaan; mannen
in herderscapes, vrouwen
met Arlesiaanse mutsen,
kleine meisjes in het wit.
Ala iedereen in dé kerk is.
komt het lamEen bont
gekleurd wagentje, getrok
ken door een oude ram.
wordt daDr de herders naar
binnen gevoerd: er ligt een
kussen in waarop een klein
wit lam is gevlijd. Het jong
ste herderinnetje biedt het de
priester aan. die het zegent
en een preek houdt in zuiver
Provengaals.
Zo is het nogmaar elek
trisch verlichte kerstbomen
dringen op. ook in dit ach
terland met rode grond en
zilveren olijfbomen
Om nog even in de Provence
te verwijlen: Aubagne met
zijn 15.000 inwoners heeft
een miljoen „santons", klei
ne uit klei geboetseerde en
beschilderde figuurtjes, die
de heilige familie en de hele
entourage van de geboorte
voorstellen. Alle leden van
het gezin werken mee aan
het componeren van een stal
letje. waarbij de fantasie
£een grenzen kent. Om de
kribbe in de kerk krijgen
watervallen, molentjes, ver
borgen muziekjes, zelfs bla
tende schaapjes hun plaats.
De overlevering wil. dat in
1223 de eerste kerststal door
Franciscus van Assisië zou
zijn gemaakt en zijn moeder
was een Provencaalse
„Elk jaar opnieuw doven op
het heilig uur van de ge
boorte, de vlammen ln het
vagevuur en de zielen trek
ken dan over de aarde om
psalmen te zingen", zeggen
ze in Bretagne.
De Bretons zijn vissers en
daarom weten zij, dat de
drenkelingen in de heilige
nacht aan de oppervlakte
komen en een dodendans over
het water houden.
En zoals alle zeelieden we
ten. dat er verzonken steden
zijn. zo weten ze in Bre
tagne, dat in de Rocher Kar-
lès een oude schitterende
stad ligt bedolven. Eens in
de zeven jaar opent zich de
rots en het licht van de stra
ten in deze verloren stad
schijnt tegen de nachthemel.
dig om zich bij de eerste slag
van twaalf vin de afgrond te
wagen, dan zou dè stad voor
goed gered zijn
n kwijt. Die boom
wordt in. navolging van noor
delijke volken opgetuigd en be
wonderd. maar lot nu toe blijft
hij ondergeschikt aan de kerst
stal. de kribbe met zoveel mo
gelijk figuurtjes. de trots van
elke Spaanse familie
Kerstmis
Op de avond
verenigt
feestelijke dis waarbij gevogel
te en zoete koek van amande
len en honing niet mag ont-
In de nacht gaat de familie
.naar de Missa del Gallo letter
lijk de „hane '-mls.
Maar de dag van 5 januari is
voor de Spanjaarden veel inte
ressanter; dan trekken de drie
koningen op kamelen door de
e dnaropv
Tomieg ibhe is het Noorse ka
boutertje dat ie op de boe
renhoeve helpt bij hel werk. in
schuur of stal. maar dal je ook
een poets kan bakken. Scbopt
hjj niet de melkemmer om?
Maakt hij soms niet de riem
van de slede los? Vergeet niet
op kerstdag een flinke schaal
pap voor hem in de stal te
7.etten. Hij heeft een goed. ge
heugen. en als jij hem nu ver
geet. zal hij jou zeker niet ver
geten en je het hele jaar pla
gen.
„Hier zie je vriend, dat Yule-
tijd is aangebroken" zegt de
Noor tegen zijn dieren in de
stal als hij ze een grote portie
van de beste haver en fijnste
gerst brengt. Want zijn dieren
delen in het feest waarvoor hij
zijn beste kleren heeft aange
trokken en waarbij zijn tafel
doorbuigt onder het gewicht
van speciale kerstgerechten. In
het oosten is lutefisk. een niet
bijzonder lekker klaargemaakte
kabeljauw, onmisbaar op deze
tafel. Nu het gebraad, de rijst
gerechten. de pap. het bier is
cr nog een hoeveelheid snoe
perijen voor dagen. I.yulecake
..hortetakk" en de ..armeluis-
cake (fattigmanni waarin je,
gezien de naam, niet zoveel bo
ter, eieren en fijn meel zou
verwachten.
De grootste korenschoof van de
oogst is voor deze dag be
waard en wordt op het dak van
de boerderij of hoog in een
boom voor de vogels vastge
maakt. Al tweeduizend jaar
lang kuni.en de vogels zich te
goed doen aan de kerstscho-
schien weten ook sommige No
ren niet meer) dat deze gave
oorspronkelijk aan de god van
kerstmis
de vruchtbaarheid werd geof
ferd, in de hoop dat de vol
gende oogst even goed of beter
zou mogen zijn. Honderd jaar
geleden deelden ook oude bo
men in de kerstceremonie. Er sliire houden
werd een kan bier, een stuk
vlees of een schaal pap aan
hun voet gezet.
het elfenvolk bij hét gezang
van de jeugd op het dorpsplein.
En dan is de kersttijd voorbij.
het Engelse York-
Acht kerstmannen en een lei
der komen in IJsland van de
bergen naar beneden Deze
boden uit een hogere, betere
wereld zijn al een tijdje voor
Kerstmis aangekomen. Nie
mand ziet hen. niemand hoort
hen. maar 7.ij horen des te meer
en elk kind weet dat het niets
moet doen wat de Heer mis
haagt, want de jonasveinar
zullen het zien en onthouden.
leen gehuld in geknipte franje
ilie zelfs over hun gezichten
hangt waardoor ze lijken op
lant ;tlschc angstaanjagende
uit.
Daarom voelt iedereen zich in
de heilige nacht een beetje ge
heiligd. In de goede oude tijd. Omstreeks Hi
De oorsprong ligt in het duis
ter verleden, maar de beteke
nis is naar de dansers zeggen,
het uitbannen van den boze
door het christendom. In Oos
tenrijkse volksmusea zijn een
zelfde soort kostuums te zien:
daar werden ze eertijds ge
bruikt op vastenavond.
zonsondergang en het heilig
De plumpudding komt uit
Schotland, hoe Engels hij zich
ook voordoet en het oudst be
kende recept moet in een
Schots kookboek vermeld
staan. De stammoeder van de
plumpudding was een Yule-
plumporridge. De hedendaagse
nakomeling is het in Schotland
zo geliefde mincemeat, een
verrukkelijk maar machtig
mengsel van gemalen zuid
vruchten, kruiden en'wat rum.
De beste Dresdener kerststol
len worden in München ge
bakken, heeft men ons verze
kerd, en wel volgens een
eeuwenoud, geheim recept. Dit
staat er voor in dat 't typische
kerstbrood wekenlang goed
blijft en daarom wordt het over
het hele land verzonden en
naar het buitenland waar Duit
sers deze dagen met heimwee -
kampen.
In An
pest
groepe
tie
baadde men zich op de middag
van de 24ste en kleedde zich
daarna in nieuwe kleren, die
alle thuis waren gemaakt,
iedereen tot aan de geringste
dienaar loe.
Dan volgde het kerstmaal
waarbij allen een kaars, een
stapeltje versierd laufabraud
ite vergeleken met knekker-
brood» en kerstgeschenken kre
gen. Na de maaltijd liep men.
desnoods vele kilometers, om
naar de avondzang ln de kerk
te gaan. De weg' naar huis te
rug was niet minder aantrek
kelijk, in vrolijke groepjes over
de knerpende sneeuw.
Gedurende de hele kersttijd
blijven alle lichten in kamers
en gai gen branden tot op de
13e kerstnacht, wanneer het
elfenvolk met fakkeloptochten
rondtrekt. In witte gewaden
gekleed en bont versierd, danst
jaari ln .Schotland zijn. bete
kent laelicn om allerlei on
schuldige dwaasheden. Gedu
rende de Yuletijd die daags
Kei
mis
icgint
Driekoningen eindigt,
alle hozc geesten los. Het is
niet te geloven «at die uit
spoken. waar ze opduiken en
hoe onvermoeibaar ze zyn.
De enige manier waarop Je ze
om de tuin kunt leiden, is
zingen, dansen, spelen en grap
pen uithalen: ..munchance and
revelry". Er wordt nog altijd
Ytilebrood gebakken, ronde
koek met ëen rand als van
zonnestralen; een van de ma
nleren waarop ln het verre ver
leden de zon werd vereerd en
bewerkt om weer terug te ke
ren! Maar wie nu het Yule-
brood nog bakt. zal dat niet
meer op voorschrift van de
ouden, op kerstnacht tussen
oorspronkelijke immigranten
gevestigd zijn gebleven. Op
Minnesota, Michigan, Wis
consin, North- en South-Da
kota, hebben tie Seandina-
viërs een blijvend stempel ge
drukt en velen eren er nog
de Zweedse Santa Lucia, de
heilige van het licht.
De Noren verhalen hoe de
kerstman op de heilige nacht
zijn huis aan de Noordpool
verlaat om met zijn rendie
ren over de witte wereld te
trekken.
Op d.e top van een berg bij
het stadje Bethlehem in
Pennsy -anië flonkert in de
kerstnacht een enorme elek
trische ster. Hier wordt het
kerstfeest als het heilige feest
van naastenliefde gevierd, ter
herinnering aan een der
broeders van Moravia dip op
24 december 1741 in zijn dag
boek schreef: ..Wij hebben
een liefdefeest gehouden voor
24 kinderen en ieder kind
kreeg een kerstlied en een
gemberkoek..."
In Boise Idaho dansen af
stammelingen uit de Pyre
neeën hun overgeleverde na
tionale dansen en zingen
weemoedige liederen.
Een middeleeuws spel is het
hoogtepunt in San Antonio.
Texas. Het is eens door
franciscaner monniken uit
Spanje naar Mexico gebracht
en wordt nog steeds in de
kerstweek met overgave op
kan voeren. Op zondag voor
Kerstmis roept een hoornbla
zer liefhebbers naar het stad
huis die er kerstliederen zin
gen. Dan trekken rood- en
groengemulste houthakkers
het besneeuwde hos in om er
een houtblok van ongekende
afmetingen te zagen en het
in triomf naar de stad te
voeren. Daar wordt het in
brand gestoken onder het zin
gen van „Kindie the Xmas-
log".
De geest van het Oosten ge
plant op Westerse bodem
waart in de Chinese wijken
van New-York rond als een
vreselijke en adembenemend
„natuurlijke" draak, die
eigenlijk zo onafscheidelijk
hoort bij het Chinese nieuw
jaar dat op een heel andere
datum valt. De draak kron
kelt rond. beplakt met kerst
emblemen.
Het Is de pientere knaap (onder het bord „Kerstpuzzel"), die deze te maken met paraplu, vis of theepot, maar wél met zijn die
toestand in de kamer teweegbracht! Overal hangen kerstversieringen. hij nog altijd draagt (vult u het zelf in; de bedoelde dingen staan
terwijl de kerstballen versierd zijn met allerlei tekeningen. Bovendien
heeft elk groepje een strook of een bordje waarop een dwaas woord
Wat moet ermee?....
„Luister," zei het jongetje tegen'zijn ouders en zusjes, „er zijn bij
al die dingen een heleboel, die, wat je noemt, bi; elkaar horen.'
een groot aantal „eenmalige" zaken over. waarvan u de beginletters
dus niet doorschrapt. Combineer ook met twee dingen, die hetzelfde
zijn. zoals „noot" op de twee kerstballen links. De grote cijfers
(3, 6. 8, enz.) laat u ook ongemoeid.
Belangrijk....
Alle beginletters van de attributen aan één versiering vindt u in
Telkens twee stuks.
Voorbeeld
het woord op het bordje of strookje terug. Als u alle „bijeenhorende"
hebt gevonden en deze beginletters hebt geschrapt (zijn er twee
zelfde letters, dan maakt het niet uit welke u neemt), blijft op elk
bordje een kleiner, leesbaar woord over. En déze zestien woorden
geeft u een plaats op de vierregelige strook beneden. Hierin ontstaat
Hij gaf een voorbeeld: „Kijk allemaal eens," zei hij, „naar links
boven. Daar zie je dat aan de kersttakjes een „dokter" hangt.
Niet echt hoor, het is maar een poppetje! En nu even helemaal
naar rechts onder. Daar staat op de kerstbal een „recept". Dat is
zo'n papiertje, dat je meekrijgt van de dokter.
Dat hóórt bij elkaar....
daneen leuk rijmpje! U ziet aan het aantal hokjes wel welk
woord erin past; sommige woorden staan al vermeel en de regels
twee en vier rijmen op elkaar. Met enig zoeken kunt u beslist wel
het hele gedicht in zijn juiste vorm ontdekken.
Wat is de oplossing'
Het gedicht is nog niet uw oplossing! Om te bewijzen, dat u het
Welnu, dokter en recept horen echt bij elkaar. Daar valt niet aan
te twijfelen!" De verdere uitleg van de zoon kwam op het volgende
neer: u heeft twee bijeenhorende attributen gevonden: dokter en
recept. Beide passen nergens anders bij. Neem nu een potlood en
maak de D van Dokter zwart In het woord VERBOUWD en de R
wél gevonden hebt, noteert u alle letters, die gemerkt zijn met een
driehoekje. Ze vormen (in zelfde volgorde)de naam van de
ondernemende zoon! Dit alleen geldt dus als uw oplossing, het
antwoord op de vraag: HOE HEET DE KNAAP DIE DEZE
PUZZEL BEDACHT??
van Recept op het strookje GRONKBED.
Letters zwart gemaakt....
Er blijft dus staan „Verbouw" en „Gonkbed". Het eerste is wel
een goed woord, maar het tweede doet nog vreemd aan. Er moet
nog méér „gekortwiekt" worden! Er zijn dan ook veel andere
tweetallen. Nu valt de matroos niet te combineren met een giraffe,
toren of wigwam, maar wel met zijnen Sinterklaas heeft niets
DE PRIJZEN
Een eerste prijs van 50 gulden; een tweede prijs van 25 gulden;
twee prijzen van 10 gulden en een prijs van 5 gulden.
De oplossing dient uiterlijk maandag 9 januari 1967 onder
motto „Kerstpuzzel" te zijn ingezonden of bezorgd aan het
bureau van ons blad.
