Moet de baby in een
of thuis ter wereld
LIEVER
THUIS
ZEGGEN
175.000
MOEDERS
KERSTNUMMER 1966
PAGINA S
„En het geschiedde als zij daar waren, dat de dagen
vervuld werden, dat Maria een kind moest baren"
AN de ongeveer 250.000 baby's, die jaarlijks in Neder-
i1, land ter wereld komen, worden er rond 175.000 thuis
k\ geboren. Kraamklinieken en kraamafdelingen van de zie-
*J'kenhuizen tellen jaarlijks dus zo'n 75.000 geboorten. In
verhouding tot het buitenland is dit een zeer laag percentage. In
Rusland worden alle baby's in verpleeginrichtingen geboren. In
Amerika 97 procent, in Zweden 97 procent. Een aantal Neder
landse medische specialisten geven aan de geboorte in kraam
inrichtingen of ziekenhuizen verre de voorkeur boven thuis. Maar
dan zouden er 4300 ziekenhuisbedden meer moeten komen, een
investering van 400 miljoen gulden. Afgezien dan nog van de bij
deze inrichtingen noodzakelijke specialisten en verplegend
personeel. De meningen over geboorten thuis of in gespeciali
seerde inrichtingen is in Nederland nog sterk verdeeld. Deskun
digen als professor dr. G. J. Kloosterman te Amsterdam vinden
dat de geboorte in gespecialiseerde inrichtingen de meest ideale
oplossing is, dit op medische gronden. Vele anderen huis-
artsen, vroedvrouwen en zeer vele Nederlandse vrouwen
denken daarover totaal anders. Ondanks het standpunt van des
kundigen als professor Kloosterman, die de geboorte thuis uniek
in de wereld noemt, goed om bij de eigenaardige gewoonten van
ons land onder te brengen. 175.000 moeders logenstraffen zijn
opmerkingen echter jaarlijks.
UFFROUW M. C. van Dijk is een van
de 800 verloskundigen, die Nederland
rijk is. Ze werkt in een middelgrote
stad, die er met tientallen zijn. Oude
woningen en moderne torenflats. Rustige
rtraten en kinderrijke buurten. Wanneer
juffrouw Van Dijk door de stad wandelt, kan
:e stuk voor stuk de kinderen aanwijzen, die
:e „gehaald" heeft. Het zijn er nogal wat.
In sommige jaren waren het er wel 360, in
totaal minstens 5000. Ze werkt dan ook al
bijna 25 jaar als vroedvrouw. Haar leven is
gevuld met angstige vrouwenogen, de eerste
(reet van een klein mensenhoopje, de
zenuwachtige uithalen van aanstaande
vaders.
Maar als het wurmpje schoon aan de haak hangt,
draai ik me maar om. Dat geluk van een moeder en
ader, daar moet ik vanaf blijven. Dat is uit
sluitend voor die twee samen." Ze zegt het met een
milde, doorzichtige glimlach. Zij en haar negen
honderd collega's hebben meer angsten, meer tranen,
ook meer vreugde op hun weg ontmoet, dan wae
ook ter wereld. En dat maakt haar beroep tot een van
de liefste, die deze vrouwen kennen. Zelfs wanneer
moedertje van 16 jaar (4500 ongehuwde moeders
per jaar) zich gillend in het hoofdkussen begraaft, ver-
Krgen voor de schaamteloze en wrede ogen van de
innanende wereld. Zelfs, wanneer zich het deksel van
ja miniscuul klein kistje (.ruim 3000 doodgeborenen
i't jaar), sluit boven een baby. die nooit zon en
~gen. spelende kinderen, bloemen zal zien. of een dolle
hg aan zee of in de bossen zal beleven. „Het leven
Hijft doorgaan, want even later danst ergens anders
en verrukte vader met me de kamer rond."
De kamer! De geluiden van de flat dringen on
gegeneerd door de kraamkamer De jonge vrouw breekt
onder het loodzware gewicht van haar barensnood
Ergens speelt een piano, kinderen bonken op de vloer.
de lift giert af en aan. Méfkr in deze kamer, opge
hangen in het leven van zestig andere gezinnen, staat
het nieuwe leven bijna klaar. Juffrouw Van Dijk sust
en troost, spreekt de vrouw vóór haar op het bed moed
in. De vader zit binnen handbereik. Af en toe luistert
hij of de andere kinderen niet uit school komen
Hij telt de minuten, de seconden, de tienden van
seconden.. Totdat de baby verschijnt. En dan is het of
de flat enkele ogenblikken wankelt. Het einde is er
en het nieuwe begin
het intiemste
„De geboorte thuis is iets heerlijks"zegt de vroed
vrouw. De wieg in de kraamkamer, de dolgelukkige
vader, die bloemen, fruit en fles tegelijk grijpt
De moeder, die midden in haar gezin ineens de wonder
vreemde feestelinge is geworden. De andere kinderen,
met vreemde ogen naast moeders bed en met verbaasde
handen aan de rand van de wieg. „Dat is het, samen
het intiemste beleven, wat een gezin te beleven heeft."
Vader, die sjouwt om het feest compleet te maken,
die de vroedvrouw alles uit handen wil nemen. Die on
middellijk links en rechts telefoneert en die daar
tussendoor van kraambed naar wieg sluipt en van wieg
naar kraambed. Totdat de vroedvrouw hem onverbiddelijk
opzij zet, omdat de jonge moeder nou eindelijk wel
wat rust heeft verdiend.
Het feest met de andere kinderen gaat even verder
gewoon door. Er komen slingers, bloemen, beschuit met
muisjes, taarten, fruit te voorschijn. „De sfeer, dat is
het helemaal", zegt Juffrouw Van Dijk, die de meeste
baby's thuis gehaald heeft. Graag zelfs thuis, als de
ruimte er is, als moeder en gezin op hulp kunnen
rekenen, als er. geen complicaties bij komen.
„Dat is het toch eigenlijk, samen ervan genieten
Niets dan goeds van een kraaminrichting, of een
ziekenhuis. Maar men kan in die inrichtingen onmoge
lijk voor de sfeer zorgen, die. een moeder echt een
moeder en een vader helemaal een vader maken. Hij
mag even bij haar en dan wordt hij weggestuurd. Hij
alleen, zij alleen en even verder de baby in een rijtje
van zoveel andere baby's.
op slag weer beter
Natuurlijk is het thuis wel eens passen en meten. „Ik
maakte mee, dat een ander kind van zeven jaar ziek
was in het flatje. Precies op het ogenblik dat de baby
zich zeg maar binnen een minuut aandiende,
moest het zieke kind naar de wc. Vader zette de
radio op het kamertje van de zieke goed hard. Even
later riep het kind zijn vader weer: „Ik hoor een baby
huilen." Enfin de zevenjarige was op slag weer beter
Ergens ariders. „Een vriendinnetje van een van de
kinderen is op bezoek, terwijl moeder op de laatste
seconde liep. Buurvrouw kwam maar niet terug en ik
heb het kind gewoon de deur uit moeten zetten. Of
van die vriend, die na jaren binnen komt stappen,
terwijl de baby praktisch geboren wordt Dat maak
je in een ziekenhuis natuurlijk nooit mee."
En als er complicaties thuis komen? „Och. dan zeg ik
tegen het vrouwtje: stap maar even in. En ik rijd
haar zelf naar het ziekenhuis."
De samenwerking tussen deze verloskundige en het
ziekenhuis in de middelgrote stad is meer dan voor
treffelijk. Ze kan er rustig haar eigen patiënten helpen.
Met. Sinterklaas had ze voor het hoofd van de kraam-
afdeling een surprise gemaakt: een melkkoetje met
prachtige uiers, 's Avonds mocht ze zelf helpen uitpakken.
Ook haar surpriseavond moest ze aan 't, kraambed door
brengen. De babv let op dag noch uur. Hij komt wanneer
hij dat wil. Zelfs omringd met sinterklaassurprises en
kerstkaarsjes „Zo'n feest in een gezin met dan nog een
baby is onvoorstelbaar." Dat gaat zo in grote steden,
in middelgrote gemeenten, op dorpen. Overal zijn het
de mensen, die zelf kiezen: thuis of in de kraamkliniek
„Soms staat een vrouwtje voor me: wat er ook gebeurt,
ik wil thuis blijven. Met alles om me heen. 'n Andere
keer vraagt 'n doodzenuwachtige Jopge man, wat voor
zijn vrouw het beste is. \Ik blijf erbij, als er genoeg
ruimte en hulp is. waaromVdan niet thuis? Of misschien
bij een eerste geboorte beter maar 'n ziekenhuis of
kraaminrichting Een eerste geboorte is per slot van
zaken een proefbaring."
Honderden vroedvrouwen blijven het met deze juffrouw
Van Dijk eens. „TTiuis. het samen vieren, het samen
genieten, het leven rond dat herhaalde wonder1
„Van de eerste levende seconde af daarvoor al
wordt de baby er omringd door alle liefde, die een gezin
kan opbrengen Dat kan zo nergens anders."
toch liever thuis
De cijfers wijzen het uit bij dc meeste verloskundigen.
Het grootste deel van de Nederlandse vrouwen blijft
liever thuis als het zover is. „Van de meer dan 5.000
baby's, die ik gehaald heb, zijn er heel weinig in een
ziekenhuis of kliniek geboren", aldus juffrouw Van Dijk.
„Nog altijd blijven mijn meeste patiënten thuis. Of het
ooit anders zal worden? Misschien als er meer klinieken
en kraamafdelingen komen met hun staf van specialisten.
Misschien. Maar toch geloof ik het niet. Zelfs veel Jonge
vrouwtjes houden het op de kraamkamer thuis."
Nederland is nog lang geen Amerika, waar men al op
de meest nuchtere manier over geboortefabriek spreekt.
En nog minder Rusland, waai" de Jonge moeder zelfs
verplicht is naar een inrichting te gaan
„Toch maar liever thuis" zegt hier het merendeel Zelfs
die direct daarna door de tien anderen bestormd werd.
die direct daarna door de tien anderen bstormd werd.
Ook voor deze babv stond de kanten wieg thuis weer
klaar. Maar. rust heeft deze kraamvrouw weinig gehad.
TON V. d. HOUTEN
.ACHTPORTIER G. van Bentem zit ook
deze kerstnacht in de loge van het grote
iekenhuis in een grote stad. Hü weet niet
at hem te wachten staat, dat weet hü
nooit. Geen dag of nacht in de 20 jaren
at hü duizenden mensen heeft zien passe-
oor hem dezelfde geweest. „Van een
ingertje tot aan xle dood zelf heb ik
■apport
Eei
-el enkele kec
•stal
het geen 20 jaren I
ïaar ondanks alles t
eroep. En hij begro.
geboorte even opgewekt al:
iet. Gelukkig niet.
och opgewekt gaat
Langs de loge van portier Van Bentem en zijn vier
ollega's, langs "de loges van alle portiers in alle
verpleeginrichtingen, passeert het leven ieder uur
an de dag en van de nacht, zoals het is. Dat van
de jonge vrouw, die alle doodsangsten doorworstelt,
nok al komt ze wandelend de inrichting binnen. Van
Ie jonge man, die zijn vriendinnetje komt brengen,
imdat ze een baby verwacht. Iets wat hij niet aan
zijn eigen vrouw durft te vertellen zelfs niet ondei
Ie grootste bedreigingen. Van het kleine kind
nauwelijks nog een mens dat door zijn vader
slagen is. Van de oude vrouw, die haar
hondje binnenbrengt met een gebroken pootje en
van de eenzame bejaarde randfiguur, die op een
nacht na behandeling in een taxi gezet wordt. Voor
het eerst van zijn leven in een auto: ..De man huil-
ie van opwinding".
Het logboek van zon portier leest men niet als
intspanningslectuur. De gebeurtenissen rijen zich
per maand aaneen: gemiddeld 2600 eerste-hulpge-
- allen per maand. In het weekend meer dan dooi
de week Zomers en in december veel meer dan in
andere maanden Hij is de man voor alles: jonge
jaartjes vertellen hem hun liefdesverdriet. Vrou
ven huilen bij hom uit, omdat de baby maar niet
vil komen en de mannen klagen hun nood over hun
anderen, die ze niet meer begrijpen.
Een veelkleurige bladzijde uit het logboek van de
nachtportier:
23.30 uur: vrouw, 28 jaar, komt alleen en lopend
binnen. Moet naar de kraamafdeling. Man niet
meegekomen. Moet gewaarschuwd worden als het
Man 's morgens om zes uur gebeld, dat
het zover was. Had geen tijd om te verschijnen.
Komt morgen wel.
„En wat doe je dan als portier. Ach, je hebt het
al zoveel keer meegemaakt, dat Je de goede woor
den vanzelf weet te vinden. Je vertelt over Je eigen
opwinding en zenuwen, toen de kinderen moesten
komen, hoe ze nu zijn, wat ze doen. En dat hij
straks' de gelukkigste vent van de wereld*is. Hij wil
je 'n sigaret geven, maar kan het pakje niet vast
houden. Natuurlijk geef je er dan een van jezelf,
desnoods met ook wat koffie erbij, als die er toeval
lig is".
uur: taxi komt onder veel lawaai binnen. Remt
onder de poort af. Chauffeur roept in paniek dat
het al gebeurt. Direct alle hulp opgeroepen en even
later baby in taxi geboren. Moeder en kind per
brancard naar afdeling gebracht. Man gewaar
schuwd.
LIG uur: binnengekomen kraamvrouw in overspan
nen toestand. Vraagt om een spuit om dood te gaan.
Haar gezegd, dat ze straks blij is nog te leven v?n
dan nog een kindje te hebben. „Ik wil het kind
niet"zegt ze....
5 uur: geestelijke gebeld voor pasgeboren baby in
doodsgevaar. Pater komt zeer snel. Kindje een uur
later gestorven. Vader precies op tijd aangekomen.
..Da» kun jc beter voorlopig maar niets zeggen cn
de man laten gaan. Hij zou je anders misschien ik-
wcet-niet-wat kunnen doen, alsof het jouw schuld
dag uitgereikt. „Kan ik niet komen". zegt hij- „Dan
moet ik naar de voetbalwedstrijd" Gevraagd of ze
iedstrijd en la,
teek. Zoiets m
5.45 l
kraai
voor mijn zoon?" Vrouw bracht tweeling ter wereld
(Na zoiets kun je weer wat beter tegen een dwars-
bomer, die er altijd wel te vinden is).
DEEL VAN ZIJN LEVEN
Portier Van Bentem streelt het rapportenboek. Het
is een groot deel geworden van zijn leven, ook
van het leven van duizenden mensen, die de poort
in- en uitgaan. „Ik heb zo langzamerhand de hele
stad wel eens op bezoek gehad", zegt hü- „Sommigen
iw per auto door man binnen
gebracht. Heel rustig, uiterlijk niets aan te zien.
ook niet in omvang. Man blijft op verzoek van
kraamafdeling. Een uur later komt man brullend
van plezier binnen. „Ik heb eén dochter." Natuurlijk
gefeliciteerd. Hij zegt: „Krijg ik geen gelukwensen
denk
Daar heb je dan zo'n man. Komt-ie op bezoek vooi
ene mevrouw kan ik nergens vinden, niet in de
boeken, niet in de standaard, nergens. Hij blijft vol
houden.dat hij haar al bezocht heeft op zaal ik
bel naar de zaal, maar die mevrouw is onbekend.
Enfin, we spraken af dat hij door mocht lopen.
Blijkt later, dat hij haar meisjesnaam noemde, in
plaats van zijn eigen naam. Het is hier toch wel
een bende, zegt hij later en verdwijnt kwaad naar
buiten. Natuurlijk nebben wij het allemaal gedaan
en dat nemen we dan maar op de koop toe. De
mensen bedoelen het niet altijd zo kwaad."
Het kan portier Van Bentem 's nachts soms wol
eens bijna uit dc hand lopen. „Andere nachten is het
stil en komen ook de baby's niet. Maar dan ineens,
uur na uur komen de vrouwtjes binnen: alleen,
wandelend tussen hele families, in pijlsnelle auto's.
Dat /.ijn de moedertjes, die tot het allerlaatste mo
ment thuis gewacht hebben Voor die vrouwtjes Is
het haast geblazen, anders kan ik de staf wel naar
m'n loge roepen."
,En als het volle maan isberg je dan maar,
want dan komen ze bijna aan de lopende band bin-
Intussen he
moeder kal
hij
aderlijk toegesproken. Ze
verdwijnt naar de afdeling en portier Van Ben
tem zit zoals op dit ogenblik alle portiers in
kraaminrichtingen cn ziekenhuizen klaar om on
middellijk de telefoon te grijpen cn de aanstaande
vader te waarschuwen In die beslissende minuten
heet' hij nergens anders meer tijd voor Telkens
begroet hij het nieuwe leven van weer 'n geboorte
even opgewekt nis de meeste moeders en vaders
om hem hoen dit doen
„Toch zou ik die baby's later nog wel eens terug
willen zien. en die vrouwtjes en vooral die kraam
heren. Wat zouden we dan kunnen lachen."
Grijs en bleek, maar ondanks alles gaat hij zo op
gewekt mogelijk door zijn niet eenvoudig beroep
Het verdriet van vele mensen heeft zich bij deze
portier gekristalliseerd tot een milde wijsheid, die
alleen maar rust en kalmte kan brengen.
