CONFRONTATOR
MAO'S REVOLUTIE DUURT EEUWIG
Geen rijk van vrede en vrijheid
Jeugd neemt
rol van
partij over
DR. P. DEN OTTOLANDER:
PAGINA 8
DE LEIDSE COURANT
ZATERDAG 3 DECEMBER 1966
»BS
Niet alleen hebben de rode gardisten met de boeren strijd geleverd over het doorvoeren van de grote culturele revolutie.
Zij hebben ookop aansporing van het partijbestuur, geholpen bij het binnenhalen van de oogst, zoals in de provincie
Woehan, waar studenten hielpen bij de katoenoogst.
(Van een medewerker
AT Mao voor heeft met de „grote cultu-
rele revolutie" kan slechts verstaan
worden vanuit Mao's politieke filosofie. Mao is
door en door dialecticus. Vooruitgang bestaat
er voor hem alleen door de strijd van hard
tegen elkaar botsende tegenspraken. Terwijl
echter in de geschiedenisfilosofie van Karl
Marx aan deze strijd van de tegenstrijdigheden,
zoals b.v. in de vorm van de klassestrijd tussen
proletariaat en bourgeoisie, op een gegeven
dag een einde komt en een klasse- en strijdloze
samenleving ontstaat het communistische
„Rijk der Vrijheid" duurt in de theorie van
Mao het gevecht der tegenstrijdigheden
eeuwig.
De leer van Marx stond in de traditie
van de bijbel en zijn visie van een com
munistisch „Rijk der Vrijheid" komt
in grote mate overeen met een aardse
vorm van de bijbelse voorspelling van
het komen van het Rijk Gods. Deze bij
belse traditie is Mao echter vreemd.
Hij kent geen historische eindsituatie,
geen rijk van vrede en vrijheid, waar
in de mens op zekere dag tot rust
komt, maar zijn principe is dat van
de eeuwige strijd, de eeuwige tegen
spraak, kortweg: de permanente revo-
Nog op een tweede punt onderscheidt
Mao zich principieel van Marx. Marx
geloofde in de geschiedenis een wet
van de ontwikkeling ontdekt te hebben,
die speciaal op het gebied van het pro-
duktieproces effectief was en die de
mensheid via de revolutie en de dicta
tuur van het proletariaat naar het com
munisme zou leiden.
Bij Mao ontbreekt dit historische deter
minisme. Hiervoor in de plaats stelt hij
de wil van de mens, waarop alles aan
komt. De revolutie vindt bij hem niet
min of meer automatisch plaats zodra
het produktieproces de hoogste graad
van rijpheid heeft bereikt, maar volgt
slechts dan als de mensen vervuld zijn
van een onbuigzame revolutionaire wil.
En daar bij Mao de revolutie per
manent moet zijn en nooit tot stilstand
mag komen, betekent dit dat de men
sen constant van deze ontembare re
volutionaire wil bezield moeten zijn.
Hetzelfde geldt voor de houding t.o.v.
de Verenigde Staten als de leidende
vertegenwoordiger van het „imperialis
tische" kamp en de hoofdtegenstander
in de strijd voor de vooruitgang. Ook
hier zou, gezien vanuit de politieke filo
sofie van Mao, elk toegeven een ver
raad zijn aan de vooruitgang en aan
de geest van de permanente revolutie.
Ook deze tegenstelling moet om die re
den op de spits gedreven worden
zie China's Viëtnampolitiek want
slechts op die manier is op zekere dag
een oplossing mogelijk, die vooruitgang
zal eisen. Deze oplossing zal echter
meteen weer in nieuwe tegenstellingen
uit elkaar vallen.
Vermoeidheid
moeidheidssymptomen vaststellen. Ho
gere militairen wilden vrede met Rus
land sluiten uit vrees voor de Ameri
kaanse atoombom. Vele intellectuelen
neigen tot revisionistische denkbeelden
en eisen meer vrijheid. Een jeugd is
opgegroeid, die enkel de vruchten van
de revolutie, maar niet de revolutie
zelf kent, en die de noodzakelijkheid
van een permanente revolutie nog nau
welijks meer inziet.' En juist op dat
moment moet de sedert lange tijd zie
ke Mao er rekening mee houden, dat
hij de teugels moet neerleggen en dat
hij een Amerikaanse invasie zou moe
ten meemaken.
Dat een dergelijke interpretatie niet
uit de lucht gegrepen is, bewijst onder
andere het feit, dat reeds in 1959 in
een Chinees kranteartikel exact voor
speld is, wat nu onder de titel „grote
proletarische culturele revolutie" ten
tonele gevoerd wordt: „In de loop van
revolutieprocessen komt het veelvuldig
voor, dat delen van de bevolking of
speciaal een deel van het kader trots
worden omdat een opdracht is volvoerd,
een revolutie volbracht is. en dat zij
dientengevolge ertoe geneigd raken hun
inspanningen te beperken. Indien de
partij echter tijdig nieuwe opdrachten
verstrekt, dan is het vaak mogelijk om
de revolutionaire geestdrift van het ka
der en de massa in volle omvang voort
te zetten en hen steeds opnieuw bereid
te houden zich in een nieuwe strijd te
storten om een nieuwe revolutionaire
opdracht te realiseren. Het idee van de
permanente revolutie is dan ook in ze
ker opzicht een idee, dat permanent de
geestdrift van de mensen wakker
Mao is het grootste deel van zijn leven
guerrillastrijder geweest, „permanente
revolutionair" dus. Reeds twintig jaar
nadat hij China voor het communisme
veroverd had, moest hij overal ver-
Jeugd
Geen nieuw
gratiebeleid
O
(Van onze parlementaire redactie
DEN HAAG Het kabinet-Zijlstra
heeft het gratiebeleid tegenover de drie
oorlogsmisdadigers in Breda niet gewij
zigd. Het houdt zich aan het standpunt,
dat ook door het kabinet-Cals ingeno
men is. In gfeen geval wordt een collec
tief gratiebeleid toegepast. Bij indivi
duele verzoeken zal het kabinet nauw
keurig nagaan, welke bijzondere om
standigheden daartoe eventueel aanlei
ding zouden kunnen geven.
Opiniepeiling
Effectenbeurs
AMSTERDAM Uit de op de Am
sterdamse effectenbeurs gehouden opi
niepeiling inzake de beursorganisatie is
gebleken, dat een zeer ruime meerder
heid der leden zich voor invoering van
de voorgestelde wijzigingen, o.a. betrek,
king hebbende op een vervroeging der
beurstijden heeft uitgesproken. Inmid
dels heeft het bestuur van de Vereeni-
ging van den Effectenhandel besloten
de voorgestelde wijzigingen op zo kort
mogelijke termijn tot stand te brengen,
zo wordt van de zijde van de Vereeni-
ging voor den effectenhandel medege
deeld.
Blijkbaar waren de parlijkaders reeds
al te zeer door trots op het gepresteer
de aangetast, dan dat men de opdracht
het land met nieuwe revolutionaire
geestdrift te vervullen aan de partij zou
Houd de rode bunier hoog in de geest
van Mao tse-Toeug. zo luidt het front
van spandoeken, dat rode gardisten
vormen op het Pekingse Tienanmen-
plein, het plein der Hemelse Vrede.
Man en Lin Piao zien van de hoge
(Van een onzer verslaggevers)
ARNHEM In de flat van dr. P. den Ottolander aan de Orchislaan in Arnhem-zuid, vlak bij de
imposante Rijnbrug, staat de telefoon niet stil. De postbode weet het adres langzamerhand ook
al uit het hoofd. Dr. Den Ottolander is in het nieuws. Hij is medewerker aan het tijdschrift „Con
frontatie", dat zich schrap zet tegen een theologievernieuwing, die volgens de redactie het kind
met het badwater wegwerpt. Dr. Den Ottolander is ook ondertekenaar van een ontwerp-smeek-
schrift aan de Paus, waarin het hoogste leergezag in de Kerk wordt gewezen op onorthodoxe
elementen in de Nieuwe Nederlandse Katechismus.
hebben kunnen toevertrouwen. Juist de
partijkaders met hun tendensen tot bu
reaucratie hadden op de eerste plaats
een revolutionaire injectie nodig. Ook
het leger was voor deze opdracht on
geschikt, daar men reeds zijn handen
vol had met het leger te ideologiseren
en het te verplichten tot Mao's guerril
latheorieën. Toen kwam men op het
idee de jeugd van het land te mobili
seren om met hun hulp in het land
een revolutionaire geestdrift op te wek
ken, zoals deze in de dagen van
Yenan heerste, toen Mao met de zijnen
In het midden van dc revolutie stond.
Het doel van deze „grote culturele re
volutie", met als terroristische pio
niers de „Rode Gardes", is het gehe
le China wakker te schudden en in
zijn binnenste om té buigen, opdat het
gehele land zich als een man achter
Mao en zijn filosofie der permanente
revolutie stelt.
Daar het volgens Mao's filosofie op de
mensen en niet op de wapeirc aankomt
en tegenover de Amerikaanse atoom
bom een geestelijke atoombom van
China gesteld moet worden, moeten de
mensen gebracht worden op het ni
veau van de revolutionaire opdracht
die hun wacht.
Daartoe ie een radicale breuk met het
verleden even noodzakelijk als een
personencultus, die Mao heiligt tot de
stichter van zijn religie. „De proleta
rische culturele revolutie", schreef het
„Pekingse Weekblad", „is een grote
revolutie, die tot diep in de ziel van de
mens doordringt. Haar doel is niet al
leen de oude ideologie en cultuur die
gedurende duizenden jaren door uit
buitersklassen geschapen werd... volko
men te vernietigen, maar ook bij de
volksmassa's een geheel nieuwe pro
letarische ideologie en cultuur... te
scheppen".
Tot welke excessen de mobilisatie van
de Rode Gardes en de super-persoons
verering rond Mao geleid hebben, is
bekend. Soms lijkt het erop alsof het
bij dit alles gaat om een vertwijfelde
poging van een door een soort eindhal
tepaniek gegrepen oude man, die zijn
levenswerk en wat voor een levens
werk! bedreigd ziet. Wat er in de
loop van de klaarblijkelijk gedeelte
lijk op sterke tegenstand stotende
„culturele revolutie" nog allemaal zal
gebeuren en waartoe zij nog zal lei
den. kan niemand voorspellen.
Wat betreft de buitenlandse politiek i
leidt zij China nog verder in liet isole-
ment. op het gebied van de binnen
landse politiek wekt zij spanningen op. j
die misschien niet ongevaarlijk zijn. 1
Het is wellicht de laatste grandioze re
volutionaire poging van een ideologise
ring van de politiek in het tijdperk van
de „ont-ldeologisering" van alle poli- j
Ddoi' sununigi 1 ls het smeekschrift aan
de Paus gedoodverfd als een stoot onder
de gordel van het Nederlandse episco
paat. dat door de brief aan Rome ge
passeerd werd. Anderen hekelden het
.integrallsme" van de Confrontators.
Aangezien de Confrontators, behalve
hun eigen blad, niet beschikken over
brede communicatiekanalen, zodat zij
nolens volens in een oppositiestijl op
treden, ls het gevaar groot dat hetgeen
zij willen zeggen niet altijd even glan
zend als in het geval van de „de ver
nieuwers" uit de verf komt.
Daarom: het woord aan dr. P. den Ot
tolander, een veertigjarige leraar, voor
wie filosofie en theologie eten en drin
ken zijn. Hij is doctor in de filosofie en
doctorandus in de Nederlandse letteren.
Bij alle twee zijn doctorale examens
had hij theologische bijvakken. Sinds
januari 1965 is dr. Den Ottolander se
cretaris van de Algemene Nederlandse
Vereniging voor Wijsbegeerte.
„Vraagt u maar", bood hij aan. „Ik zal
van mijn hart heus geen moordkuil
maken"
Samenhang
Vraag: Welke bijzondere interesse
hebt u?
Ik neem met veel genoegen deel aan het
filosofische verenigingsleven: Algemene
Nederlandse Vereniging voor Wijsbe
geerte, Genootschap voor Wetenschap
pelijke Philosophie en ook Vereniging
voor Thomistische Wijsbegeerte. Specia
liteiten: metafysica, natuurlijke gods-
leer en de samenhang van filosofie met
theologie. Daarover schrijf ik voortdu
rend in min of meer wetenschappelijke
periodieken. De laatste zes jaar produ
ceer ik daarnaast bijbelroosters voor
gebruik op middelbare scholen e.d..
waarvan er dit jaar vijf gebundeld zijn
in het boekje „Tijd voor de Bijbel".
Thomas van Aquino
Vraag: Welke zijn uw geliefde auteurs?
Ik durt bijna niemand te noemen, an
ders worden deze schrijvers erv*»i ver
dacht. dat Latijnse smeekschrift- te heb
ben ondertekend! Overigens is (er geen
enkele van wie ik elke bewering zomaar
kan overnemen. Thomas van Aquino
vereer ik in hoge mate. Verder heb ik
veel te danken aan Erich Przywara S.J.,
J. Peters C.ss.R.. A. van Leeuwen S.J..
H Robbers S.J. J H. Nota S.J.. F.
Malmberg S.J.. P Schoonenberg S.J.,
L. Van der Kerken S.J., de katholiseren-
de anglicaan Eric L. Mascall en mijn
gereformeerde vriend S. U. Zuidema. De
laatste tijd bestudeer ik ook weer met
de nodige kritiek speciaal de vrijzin
nige existentiefilosoof Karl Jaspers.
Orthodox
Nieuwe Mens" en andere periodieken
wel. Individueel is er veel geconfereerd
met mensen van de andere zijde.
Spot
Vraag: De indruk wordt gewekt, dat de
Confrontatiegroep uitsluitend onder ge
lijkgezinden actief ls en verder buiten
de openbaarheid werkt. Is dat juist en
„Confrontatie" richtte haar boodschap
aan alle geloofsgenoten. Wat kan een
klein blad als „Confrontatie" doen tegen
de mammoet van de andere zijde, als
het in de controverse werkt, positief
ingesteld? Men spotte er mee, lachte het
als stumper uit. wenste niet objectief
zich op te stellen, maar schilderde het
af als reactionair, integrallstisch enz.
Bereid
Vraag: Is het waar, dat er uit de Con
frontatiegroep nooit contact met het
Nederlandse episcopaat is opgenomen en
dat slechts eenmaal een delegatie op be-
De groep die naderhand de naam
„Conlrontatie-groep" zou krijgen, werd
geformeerd in de eerste helft van 1964
uit priesters en leken.
Een soort oprichtingsvergadering werd
gehouden in juli. De manier waarop, is
deze: door mensen aan te schrijven die
in kranten of elders blijk gaven zich op
te stellen voor een authentiek-orthodox
en dynamisch katholicisme en tegen
een vrijzinnig katholicisme.
In november 1964 verscheen het eerste
jiummer, gestencild, van „Confrontatie",
gratis, welk orgaan tweemaandelijks
was opgezet. Geleidelijk meldden zich
meer medewerkers, waaronder een aan
tal bekende figuren
Open dialoog
Vraag: lleeft de Confrontatie-groep van
stond af aan (bedoeld wordt, vanaf het
begin van de eerste sessie van Vatica-
num II) deelgenomen aan de open dia
loog over de theologievernieuwing?
„Confrontatie" is ontstaan tijdens het
tweede Vaticaanse concilie, zie sub 4.
„Confrontatie" wenste een open dialoog
en volgde intensief de persdlaloog tus
sen belde richtingen. „Confrontatie"
vernam, dat vorig jaar een rondetafel
conferentie tussen bladen van verschil
lende richting mislukte.
Overigens was „Confrontatie" niet uit
genodigd „Te Ellder Ure" ook niet. naar
wij menen, maar „De Heraut", „De
.Vijf jaar geleden werd ik nog van ketterij verdacht"
zoek is geweest bij kardinaal Alfrink
om de gevoelens van de bezwaarden
kenbaar te maken?
„Confrontatie" heeft als groep geen uit
nodiging aan de bisschoppen gestuurd
voor een samenspraak, maar is wel be
reid geweest en is nog bereid, op de
eerste uitnodiging te verschijnen. Wie
moet wie uitnodigen? Het bestaan van
„Confrontatie" is door regelmatige toe
zending van het blad aan de bisschop
pen. vicarissen-generaal e.d. genoeg
zaam bekend.
Er is nooit een delegatie van „Confron
tatie" op bezoek geweest bij de kardi
naal. omdat „Confrontatie" de petitie
van begin vorig jaar aan het episcopaat
niet georganiseerd heeft
Pastoraal concilie
enkele zekerheid bereikbaar acht.
M.i. zou men daarmee elk gesprek zin
loos maken. Maar van de andere kant:
ons dogmatische geloofsinzicht zal altijd
vatbaar blijven voor verdieping en ver
breiding. Deze evolutie is Iets anders
dan annulering en zelfvernietiging. Par
ticuliere opinies van „linkse" of „recht
se" theologen zijn uiteraard niet zo
maar gelijk te stellen met de leer van
de Kerk.
Deze vraag is de ingewikkeldste die u
stelt. Ik heb er vaak over geschreven,
het meest systematisch in mijn artikel
„Die Kémpferische Liebe als Gespréchs-
verhalten der offenen Philosophie", op
genomen in „Bijdragen. Tijdschrift voor
Filosofie en Theologie" van dit jaar en
in het boek „Philia". een feestbundel
voor mijn promotor prof. J H Robbers
S.J. (Nijmegen etc., 1966)
Het is de laatste jaren helaas wel zo.
dat ik met niet-katholieken veel pret
tiger en ongedwongener kan dialogeren
dan met de meeste figuren die In r.-k.
Nederland de toon aangeven. Het nieu
we soort triomfalisten werkt mij te
weinig met argumenten, misschien mede
doordat men zo stevig in het zadel zit
hier te lande. Het zou een verontrus
tend teken kunnen zijn. dat velen de
zelfde ervaring opdoen als lk. De schuld
ligt in zulke gevallen zelden aan één
kunt, maar de vervreemding is zo groot,
dat er veel zal moeten gebeuren, voor
er een redelijke mate van communicatie
rot stand wordt gebracht.
Alarm?
Vraag: Is het waar. dal er vanuit de
Confrontatiegroep nog voor de verschij
ning van de Nieuwe Katechismus in
Rome „alarm" is geslagen?
De Confrontatiegroep heeft vóór het
verschijnen van de Nieuwe Katechismus
geen alarm geslagen in Rome. Dit sluit
niet uit. dat de een of ander, die de N.K
toen al had kunnen inzien, naar deze of
gene in Rome geschreven kan hebben.
Naderhand is in de pers geschreven, dat
men met de aanbieding aan de Paus
de curie een slag voor was geweest.
Betekent dit, dat men grondige be
zwaren verwachtte? Zo ja, is het dan
vreemd, als Individuele personen even
tueel vast gingen informeren? Zij zou
den wel eens (zoals ook verondersteld
wordt door die pers. ontsteld kunnen
zijn geweest over de feilen die de N.K
aankleefden. En dan is het een plicht:
principlls obsta. Na al wat gebeurd is
al die jaren, men leze de bekende vrij
zinnige pers. na al wat gebeurd is en
gebeurd had moeten zijn. na al die be
lief Nederlands pastoraal concilie?
Heeft zij enig werkzaam aandeel IN dit
concilie?
„Confrontatie" is niet uitgenodigd voor
het P.C., heeft éèn keer documentatie
ontvangen, daarvoor dank gezegd en ge
vraagd op de hoogte te mogen worden
gehouden, zonder verder succes.
„Confrontatie" heeft vanuit haar blad
krachtig gestreden voor een succesvol
P.C. en door toezending aan praktisch
de hele katholieke pers haar mening en
haar suggesties kenbaar gemaakt. Ove
rigens is „Confrontatie" een vrije groep,
zonder bestuur, zonder reglementen en
statuten
Verdieping
Vraag: Is de beschuldiging dat Con
frontatie geen open dialoog wenst, doch
alleen zfjn eigen gelijk bevestigd wenst
t« zien, juist?
Men kan termen als „openheid" en „dia
loog" niet alleen goed. maar ook ver
keerd uitleggen, bijv. zo. dat men geen
zorgde uitlatingen van de Paus, na het
mislukken van de petitie aan het epis- j
copaat, door anderen georganiseerd,
is het alleszins begrijpelijk.
Thompson
Vraag: Vreest u niet dat de actie van
de Controntatiegroep. vooral ook door
de manier waarop zij wordt gevoerd,
Sn Nederland zal lelden tot toestanden
zoals die onder rector Thompson be
stonden
Over die rector Thompson is door his
torici nogal gedisputeerd (L. A. v. d.
Linden contra L. J. Rogier ln 1957). I
Ik blijf buiten de geschiedkundige fei
ten, aangezien ik de bronnen nooit heb
geraadpleegd.
Maar u zult bedoelen: moet geschrijf
als in „Confrontatie" en in het smeek
schrift niet noodzakelijk leiden tot be
krompen verdachtmakerij, tot onnodige
verketterij? Ik ontken dit. Men lette
op dat woordje „noodzakelijk". Wat in
feite gaat gebeuren, en wat er kén ge
beuren, weet niemand.
Men kan de dwaling op twee manie
ren in de hand werken: door er zich
niet ver genoeg van te distantiëren,
Maar ook door zich er te ver van te
distantiëren. Mijn proefschrift ging
over Sint-Thomas en de protestantse
theoloog Karl Barth. Ik heb o.a. nage
speurd in hoever Thomas de weg voor
Barth gebaand zou kunnen hebben door
een te pro- of door een te anti-barthl-
aanse houding.
Een pikante noot: nog in 1960 - '61 ben
ik van ketterij verdacht op een cursus
in Arnhem. Men vond, dat ik alles I
op losse schroeven zette. Ik meen nu I
nog. dat ik rechtzinnig en voorzichtig
heb gedoceerd. Langzamerhand ging );i
men mij ook wel vertrouwen. Maar het I
publiek schrok toen nog, als ik zei I
„Het is zeer de vraag, of Maria op het I
moment van de annunciatie wel wist,
dat zij Moeder van God zou worden".
Achteraf ben ik nog steeds biy, dat ik I
dergelijke kwesties heb opgeworpen.,.
Niet bijv. het dogma inzake de Moeder
Gods, maar wel dubieuze voorstellin-
gen inzake een alwetendheid of zo van
Maria, moeten we juist als gelovigen',
met veel reserves leren bekijken.
Sommigen steekt blijkbaar ook het
rechtstreekse beroep op Rome. Ik moet
erop attent maken, dat eerst jarenlang.I
veelvuldig een beroep is gedaan op de
Nederlandse bisschoppen. Pas daarna
is men het. met een smeekschrift hoger m-
op gaan zoeken.
Fanatici
Vraag: Is het verwijt juist, dat uw
groep geen eerbied kan opbrengen voor
de oprechte overtuiging van anderen!
Als het blad ..Confrontatie" van an
dersdenkenden niet wou leren en voor
de oprechtheid van hun overtuiging
geen eerbied toonde, zou ik er nooit j
woordvoerder van hebben willen zijn
voor de radio. Ik heb van twee mensen
de kritiek gehoord, dat ik te waarde
rend stond tegenover de Nieuwe Kate
chismus; een van hen meende zelfs, dat 3
er niets goeds in dit boek te vinden
was. De redactie heeft mij dergelijke
verwijten bepaald niet gemaakt. Maar
onder de lezers kunnen zich best fana-
tici bevinden. Dat heb ik niet in de
hand en ik wens ze beterschap.
Vraag: Hebben de Initiatiefnemers van
het smeekschrift aan Z.H. de Paus af- j
gesproken, dat hun namen geheim zou
den blijven als hun plannen voortfldig
zouden uitlekken?
Er zijn geen strikte afspraken ge- I
maakt. Ik heb mij. als enige leek, bi]
voorbaat bereid verklaard mijn naam
Helm
Vraag: Gesteld wordt, dat de mede
ondertekenaars van het smeekschrlfl
anoniem wensen te blijven uit vree»
voor repressailles van het episcopaat
Is er reden voor deze vrees?
Enkele ondertekenaars schreven mi]<|
vóór de bom barstte, dat ik gerust hun J
naam mocht noemen (let wel: niet, dal j
ik hun naam moest noemen). Van an- j
deren vernam ik daarna, dat zij in elk j
geval onbekend wensten te blijven. Aan j
allen heb ik beloofd te zwijgen als he:
graf. Over andermans motieven ooi J
deel ik niet en spreek ik zeker niet j
vooral nu het mensen betreft over wie
ik geen herkenbare aanduidingen wens
te geven. Ik heb iedereen in mijn KRO-
toespraakje aangespoord niet zo maarjr
van lafheid en stijlloosheid te spreken
.ils iemand anoniem schrijft. Wat weel
men van mensen wier naam men niel
eens kent Ik stelde als hypothetisch I
liet wel: hypothetisch) voorbeeld: eer I
anoniem schrijvende priester zou wei
eens kunnen vrezen, dat hem zijn apos
tolisch werk onmogelijk werd gemaakt
Ik heb dus niets voorspeld, want ik ben I
niet met de helm geboren. Maar ik I
merk wel vaak, dat orthodoxe priester»
wat beducht zijn voor een bisschop o' I
een andere gezagdrager Ik heb hie: 1
minder reden voor. Ik heb het hart ai
tijd nogal op de tong gedragen. Z< I
maakte ik er nooit een geheim van da' I
ik de petitie van begin 1965 aan he:
Nederlandse episcopaat heb ondertc j
kend. Men weet misschien, dat onzt I
bisschoppen op deze petitie (met ruim
2100 handtekeningen) nooit openlijk
uitdrukkelijk en officieel hebben gerea
geerd. Nog steeds kan ik niet inzier
dat het dan achterbaks is, als ik
darna met anderen rechtstreeks tot d'H
paus wend.
Vraag: Wilt u nog iets speciaals zog
gen
Ja. Ik ben u dankbaar voor uw belang
stelling. Het zou prettig zijn, als w
na opruiming van onnodige misverstar
den in katholiek Nederland konden toe
komen aan 'n zakelijke discussie, die d'
ander niet demagogisch van kwad<(
trouw beticht en argumenteert op ba l
sis van het geloof. De woorden die de
H. Vader zondag jl. bij monde van onz'.
kardinaal sprak, zijn daarbij een veilig'
gids.
