Amerika overstroomt Europa
STEMBUS
Huisvrouw
ontmoet
Amerika
de hele dag
MIUARDEN AAN
INVESTERINGEN
AMERIKA
GAAT TER
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1966
DE T.TÏÏPSE COURANT
PAGINA 9
4
4- 4
4
4
4
4
4
4 4
4
4
4
U vindt In West-Europa geen borden met
„Amerikaanse dollar, ga naar huis", maar
steeds meer Europeanen zouden er wel
graag een paar zien met het opschrift:
„Iets langzamer". Ongetwijfeld hebben de
Amerikaanse investeringen in West-
Europa een grote invloed op de economie
en op de levenswijze in alle betrokken
landen. De cijfers spreken voor zichzelf:
Aan het eind van 1964 het laatste jaar
waarvan de volledige cijfers bekend zijn
bedroeg het totaal aan Amerikaanse
Uit diverse onderzoeken te naar voren
gekomen dat de meeste Amerikaanse fir
ma's hun geld het liefst be léggen in de
landen die bij de Europese Economische
Gemeenschap zijn aangesloten. Hoewel
in 1964 bijna tweederde van de 900 mil
joen dollar waarmee de investeringen wer
den uitgebreid, naar -E.E.G.-landen ging,
ügt Engeland nog steeds voor op Fran
krijk zowel als op West-Dultsland. Steeds
meer middelgrote ondernemingen al
thans naar Amerikaanse maatstaf vin
den hun plaats op de Europese markt,
terwijl de grote broers als „Standard
Oil of New Jersey", „General motors" en
„Ford" him investeringen ln Europa blij
ven uitbreiden.
War of iife
De Evening Standard schatte onlangs
dat deze drie Amerikaanse reuzen samen
niet minder dan 40 procent van de di
recte Amerikaanse investeringen ln En
geland, West-Dultsland en Frankrijk voor
hun rekening nemen. Dezelfde krant be
schreef op welhaast satirische wijze hoe
de Britse huisvrouw tijdens het winkelen
de talrijke Amerikaanse produkten te-
investeringen in West-Europa maar liefst
12,1 miljard dollar, maar dit bedrag zal nu
ongetwijfeld groter zijn. In West-Europa
bevindt zich 21 procent van de Ameri
kaanse buitenlandse investeringen. Iets
meer dan de helft hiervan 6,5 miljard
dollar is in de industrie gestoken. Uit
vraaggesprekken met zakenlieden, rege
ringsfunctionarissen, economen en redac
teuren in geheel West-Europa is gebleken
dat alle landen de Amerikaanse dollar van
harte welkom heten. In Engeland is voor
AMERIKAANSE
MAALTIJD LIGT
INGEBLIKT OP DE
EUROPESE TAFELt
VLEESWAREN,
CONSERVEN, FRUIT
,£ij rijdt naar de supermarkt in haar
Ford Cortinadrukt haar Philip Morris
uit, werpt een laatste blik op haar Max
Factor make-up en stapt naar binnen.
Zij wordt begroet door muziek van
Muzak. Zij herinnert zich haar bijna
lege ijskast en slaat een blik Corned
Beef in, Heinz boontjes, Instant Room
van Birds Eye en een paar blikjes
California Fruit".
Haar dag eindigt als volgt:
„Eenmaal thuisgekomen schiet het haar
plotseling te binnen dat zij 's avonds met
manlief naar de bowlingbaan zou gaan
(die is uitgerust met apparatuur van
American Machine and Foundry), dus zet
zij een beetje Maxwell koffie en maakt
zij een boterham klaar met Kraft kaas,
waarna zij vlug afwast met Fairy ln een
Prestige af wasbak en een droogrek van
Brlllo Nog even vlug de handen gewas
sen met Palmollve en de deur uit".
Het verhaaltje geeft een goede Indruk
van de verscheidenheid aan Amerikaanse
beleggingen ln West-Europa, want wat dit
betreft zit de Nederlandse hulsvrouw vrij
wel in hetzelfde schuitje.
Een onderzoek van Chase Manhattan
Bank toonde aan dat in 1965 de geld
stroom over de oceaan werd geleid door
de chemische en geneesmiddelen Indus
trieën. Hierna volgen de fabrieken van
niet elektrische machines, de elektrische
en elektronische fabrieken en de metaal
bedrijven.
Dollarvloed
Aan het eind van 1964 verzamelde het
Amerikaanse ministerie van Handel over
het totaal aan Investeringen in Europa
door de industrie de volgende cijfers:
fabrieken 6,54 miljard, petroleum 3 08
miljard, handel 1.47 miljard, mijnen en
hoogovens 56 miljoen, openbare nutsbe
drijven 53 miljoen en overige industrieën
854 miljoen dollar. De investeringen ble
ken het meest te zijn verspreid over de
vervaardigende Industrieën, en nemen
naar verluidt het snelst toe ln de groepen
vervoersuitrusting en machinerieën.
Hoewel de Amerikaanse beleggingen dus
steeds toenemen, bestaat aan de andere
kant de neiging dat de feitelijke dollar
vloed van do Verenigde Staten naar Euro
pa afneemt Dit wordt veroorzaakt door
dat steeds meer Amerikaanse onderne
mingen geld in het buitenland lenen. Blij
kens het jaarverslag van de First National
Bank of Chicago is het aantal buitenland
se leningen op lange termijn in het vierde
kwartaal van 1965 aanzienlijk gestegen,
terwijl deze stijging zich dit jaar voortzet
De reden hiervan is nog niet geheel dui
delijk. Amerikaanse functionarissen hopen
dat dit het gevolg is van president John-
tom vrijwillige versoberingsprogramma
Eén van de hoeken van de New-Yorkse beurs, waar het op- en neergaan
van het Amerikaanse bedrijfsleven wordt geregistreerd ln de noteringen voor
de fondsen. Nog steeds is Wall Street bepalend voor het wel en wee van de
Europese beurzen.
dat de Amerikaanse betalingsbalans weer
in evenwicht moet brengen. De druk op
de Amerikaanse uitgaven te echter slechts
een mogelijke factor.
Ook is gebleken dat steeds meer Ameri
kaanse ondernemingen hebben besloten
zich te associëren met Europese onderne
mingen, als gevolg van de noodkreten van
Europese zakenlieden en van de klacht
over het versoberingsprogramma. Het
onderzoek van de Chase Manhattan Bank
heeft aangetoond dat vooral ln Frankrijk
en Italië ruim een derde van de Inves
teringen ln nieuwe Europese fabrieken
ln 1965 Amerikaans-Europese vennoot
schappen betrof. Ook de geleidelijke ver
mindering van het aantal Amerikaanse
werknemers ln ondernemingen die het
eigendom zijn of onder toezicht staan
van de Verenigde Staten telt hierbij mee.
Dit onderwerp is altijd al een teer punt
geweest als Europese en Amerikaanse
zakenlieden tot een overeenkomst wilden
komen. De po'itiek van veel Amerikaanse
firma's in Europa kan misschien het beste
worden samengevat aan de hand van een
onlangs verschenen verslag van de aan
deelhouders van Standard Oil of Indiana
Hierin staat onder meer: „Daar onze bui
tenlandse activiteiten zich uitbreiden zijn
wij van plan in de landen waar wij zijn
gevestigd plaatselijke krachten op be
langrijke posities te zetten. De ervaring
heeft ons van de wijsheid van deze koers
overtuigd".
geëist. In het Britse parlement drong een
der oppositionele conservatieven er on
langs bij de regering op aan „te voor
komen dat de Britse economie een hulp
middel van het Amerikaanse kapitaal zou
een totaalbedrag van 4,55 miljard dollar
geïnvesteerd, wat meer is dan in welk
ander Europees land ook. Hierna volgen
West-Duitsland met 2,07 miljard, Frankrijk
met 1.43 miljard, Zwitserland met 944
miljoen, Italië met 845 miljoen, Nederland
met 587 miljoen, België-Luxemburg met
452 miljoen, Zweden met 258 miljoen,
Spanje met 193 miljoen, Denemarken met
165 miljoen, Oostenrijk met 45 miljoen en
Ierland met 20 miljoen dollar.
worden, in de eerste plaate geleid door
Amerikaanse behoeften".
Ook in Zwitserland gingen dergelijke
stemmen op: de Zwitserse economie
worden bedreigd door de omvang vai
Amerikaanse beleggingen. De toevloed van
dollars werd drie jaar geleden in Frank
rijk zo groot dat president De Gaulle de
Amerikaanse beleggers begon te ontmoe
digen door de Amerikaanse ondernemin
gen die zich in Frankrijk wilden vestigen
de deur te wijzen. Sinds die tijd Is De
Gaulle echter op z'n besluit teruggekomen,
vooral omdat de Amerikaanse onderne
mingen Frankrijk wisten binnen te drin
gen via de omringende EEG-landen. De
dollars vloeien inmiddels dan ook weer
zo snel het land binnen dat Frankrijk
op het bovengenoemde lijstje direct on
der Engeland en West-Duitsland komt.
De Evening Standard meldde onlang»:
.Men kan stellen dat de Verenigde Staten
tot dusverre slechts 20 procent van de
Europese Industrie onder zich heeft. Waar
het echter om gaat is het uitbreidings
tempo. In de laatste tien jaar Is de waarde
van het Amerikaanse aandeel verdubbeld,
terwijl dit proces steeds sneller gaat. Met
bet huidige tempo Is het nog slechts een
kwestie van tijd en het grootste deel van
de Europese industrie is ln Amerikaanse
handen".
Het dagblad voegde hier aan toe dat
de Amerikaanse beleggingen weliswaar
voordeel met zich meebrengen, maar dat
zij ook een blijvende verstoring van de
economische macht kunnen veroorzaken
waardoor Europa voor altijd afhankelijk
zal blijven van de Amerikaanse techno
logie. met ernstige gevolgen voor de Euro
pese macht en voor het Europese moraal.
De kreten van verweer zijn vooral ge
richt tegen de Amerikaanse „invasie" op
de Europese automobielindustrie. Recente
stappen op dit gebied in Spanje, Frankrijk
en Engeland door Amerikaanse automo
bielondernemingen hebben een reeks pro-
Goede bekenden
De Amerikaanse belangen (vooral die
van Ford en van General Motors) in de
Britse autoindustrie worden vandaag de
dag op ongeveer 50 procent geschat, ter
wijl dit percentage ln andere Europese
landen maar weinig afwijkt De diverse
regeringen zijn desondanks over het alge
meen zeer voorzichtig geweest met maat
regelen die de dollar mogelijk op de
vlucht zou kunnen doen slaan. Vooral
Engeland te op dit gebied zeer vriende
lijk, omdat dit land op overzeese mark
ten grote beleggingen heeft en het ln
de Verenigde Staten zelf6 de grootste bui
tenlandse Investeerder ls.
De Europese handelsmissles zullen voor
de zakenlieden ln de grote Amerikaanse
steden dan ook goede bekenden blijven
de regeringen komen hen tegemoet met
aanlokkelijke belastingvoordelen, lenin
gen tegen een lage rente en goedkope
fabrieken klaar-voor-gebrulk teneinde
Amerikaans geld aan te trekken.
Ondanks het groeiende onbehagen bij
sommigen ontkennen de meeste functio
narissen dat de atmosfeer jegens Ame
rikaanse investeringen onvriendelijk ls.
ENIGE VOORBEELDEN
Den Haag: „Het ls onze ervaring
dat de Amerikaanse Investeringen hier
altijd welkom zijn", aldus de heer G.
Poutsma, General manager
Amerikaanse Kamer van Koophandel
Hamburg: t,Wrevel over de Amerikaan
se Investering? Onzin", aldus Ludwig
Gelder, zakenman.
Dublin: „De Amerikaanse ondernemers
zijn hier van harte welkom", aldus
minister Jack Lynch van Financiën.
Madrid: „De Amerikaanse Investerin
gen komen zeer gelegen en zij zijn
tevens noodzakelijk", aldus José Anto
nio ReviLla, redacteur van het econo
misch weekblad „Desarrollo" (ontwik
keling).
Stockholm: „Zweden heeft de Ameri
kaanse investeringen nodig en wij zien
uiteraard graag dat de dollarstroom
toeneemt", aldus Exel Iveroth hoofd
Loonzakje
Het is vrijwel onmogelijk cijfers te ge
ven over het totaal aantal Amerikaanse
firma's in Europa of over het aantal werk
nemers bij deze vestiging. Dit komt omdat
slechts weinig landen beschikken over re
geringsvoorschriften inzake de registratie
hiervan, terwijl veel ondernemingen deze
cijfers liever voor zich houden.
Volgens een ruwe schatting mag echter
worden gesteld dat in Europa bijna 5.000
ondernemingen zijn gevestigd die of het
eigendom van de Ver. Staten zijn dan wel
door hen worden gecontroleerd. Het Ame
rikaanse ministerie van Handel schatte
ln 1957 dat bij de Amerikaanse onder
nemingen in Europa 1,08 miljoen per
sonen te werk zijn gesteld, van wie 770.000
in fabrieken.
Enkele ja/ren geleden werd in Engeland
geschat dat van elke 20 werknemers er een
zijn loonzakje door een Amerikaans be
drijf kreeg gevuld. Van verschillende zij
den te in de loop der tijd beter toezicht
op Amerikaanse investeringen in Europa
De industrie, die Henry Ford in Amerika opbouwde, is een van de pijlers van de Amerikaanse industrie geworden en voor Europa een van de voornaamste symbolen
van Amerika's welvaart. Vanaf 1899 heeft Ford met miljoenen auto's de wereld veroverd: hier automobielen van het type K in Detroit, waar Ford zijn tweede
bedrijf stichtte.
WASHINGTON. Nieuwe gouverneur*
voor 35 staten. 435 leden van het Huls
van Afgevaardigden en 35 van de honderd
leden van de Senaat zal het Amerikaanse
kiezerskorps dinsdag 8 november aa moe
ten aanwijzen. In een aantal deelstaten
moet bovendien gestemd worden voor
staatspariementen en voor een aantal
kandidaten voor hoge ambten, zoals hoof
den van de poUtie. officieren van justitie
en hulpsheriffs
Belangrijke machtsverschuivingen in het
Huis en ln de Senaat worden niet ver
wacht. ook al zouden de democraten en
hun tweederde meerderheid kunnen ver
liezen De democraten beschikken ln het
Huls van Afgevaardigden thans over 295
zetels tegen de republikeinen 140- Een
verlies voor de democraten van 30 zetels
wordt mogelijk geacht. In de verhouding
ln de Senaat thans 67 democraten
tegen 33 republikeinen verwacht men
weinig of geen wijziging ln de machts
verhoudingen.
Aangezien ln het Amerikaanse parle
ment geen gedisciplineerde fracties be
staan, zoal8 ln veel Europese landen, zou
de verwachte winst van de republikeinen
ln de praktijk van weinig betekenis zijn.
Wel schuilt er voor de democraten gevaar
ln de mogelijkheid, dat een aantal Jonge
afgevaardigden niet herkozen zullen wor
den. die het mogelijk hebben gemaakt dat
ln de afgelopen twee jaar een aantal
sociale wetten zijn aangenomen.
Winst van betekenis voor de republikei
nen wordt wel ln de verschillende sta
ten verwacht voor wat betreft de bezet
ting van gouvernementele ambten, het
geen vooral van belang zal zijn voor de
presidentiële verkiezingen ln 1968.
Men houdt het erop, dat vooral lokale
en regionale belangen bij deze verkiezin
gen de uitslag zullen bepalen, hoezeer
ook de grote vraagstukken van het ogen
blik de publieke opinie ln Amerika bezig
houden. Nog voor kort meende men op
grond van opiniepeilingen te moeten ver
wachten dat de sterk gedaalde populari
teit van president Johnson en het onbe
hagen over een aantal brandende kwes
ties sterk zouden meespreken. Op dit
ogenblik echter wordt aangenomen, dat
de invloed hiervan maar zee- matig zal
Terwijl zeker de grote problemen zoals
Vietnam, de stijgende kosten van levens
onderhoud en de rassenoDlusten. alsmede
de verminderde populariteit van president
Johnson op de achtergrond van deze ver
kiezingen zullen meespelen, verwacht men
toch allerminst op 8 november een duide
lijke „uitspraak" van het Amerikaanse
kiezersvolk. Daarvoor zijn er te veel be
langen van regionale orde in de verschil
lende staten ln het geding. Toch zijn deze
verkiezingen ook in nationaal verband ln
Te van belang, dat zij ln tal van
overheidslichamen machtsverschuivingen
tussen democraten en republikeinen zul
len veroorzaken, waarmee zich wellicht
voor de republikeinen meer dan voor de
democraten, betere uitgangsposities zul
len aftekenen voor de grote strijd ln 1968,
r weer presidentsverkiezingen zullen
worden gehouden.
