'i
AARDBEVINGEN TEISTEREN GROTE DELEN
VAN MOEDER AARDE
Seismografen vangen
gemiddeld één miljoen
schokken per jaar
Van Tokio tot
San Francisco
lange keten
van dood en
verwoesting
Goud van Renate Leonhardt
lonkt 30 jaar op zeebodem
PAOINA 12
DE LEEDSE COURANT
(Van een oneer redacteuren)
DEN HAAG - De
seismografen note
ren nuchter en koel:
gemiddeld één mil
joen aardschokken
per jaar, gemiddeld
duizend ervan ver
oorzaken vernielin
gen, honderd ervan
zijn zeer sterk en
tien ervan catastro
faal. De miljoenen
stad Tokio is steeds
weer een geteisterd
centrum, Agadir in
Noord-Afrika werd
in enkele seconden
geheel vernield, van
Skoplje bleef bijna
alleen een ruïne over, het eiland Bali werd
een vernielde parel, Oost-Turkije is thans in
rouw. Aardbevingen blijven een groot deel
van de wereld teisteren, week-in-week-uit. De
mens weet precies hoeveel er zijn en waar ze
geregistreerd worden. Hij weet ook hoe de
beving ontstaat, alleen niet wanneer en hoe
lang. Dat is de grote tragiek voor de mensheid
tussen Tokio en San Francisco, waar de ram
pen der natuur al sinds eeuwen een spoor van
dood en verwoesting hebben achtergelaten.
Tokio-Yokohama, Messina, San Fran
cisco, Los Angelos, Noord-Bi-abant, Aga-
dir, het Griekse ellandengebled, Douzad
in Iran, Skoplje In Joego-Slavië, en
weer Oost-Turklje zijn nog maar enkele
voorbeelden sinds 1900, welke gevolgen
aardbevingen voor de wereld hebben.
Van Noord-Brabant, dat in 1932 zij 't
zeer licht door een aardbeving ge
troffen werd met als kern de gemeente
Uden, weten nog heel wat mensen
af. Van de ramp, die over het Joego
slavische Skoplje kwam, vertellen tal
van Nederlandse toeristen nog steeds
allerlei verschrikkingen en In Iran heb
ben Nederlandse jongeren na de aard
beving rond Douzadj op dringend ver
zoek van prinses Beatrix de nood helpen
lenigen.
Van de aardbeving, die zestig jaar ge
leden San Francisco bijna geheel ver
woestte, verscheen voor de oorlgo een
film met Clark Gable in de hoofdrol.
Maar hoe realistisch deze film ook was,
hij betekent niets met de beelden van
leed en verwoesting, die de t.v. ons nu
uit Oost-Turklje geeft. Drieduizend of
meer doden, een hele stad van de aar
de weggevaagd en niet te pellen mense
lijk leed.
Betrekkelijke rust
De geschiedenis is er vol van. Op 1
september 1923 werden de Japanse ste
den Tokio en Yokohama verwoest. Vol
gens gegevens van de seismoloog dr. J.
Veldkamp (niet te verwarren met de
sociaal-econoom, de huidige minister
dr. J. Veldkamp) kwamen bij deze
aardbeving, die met tussenpozen tel
kens enkele seconden duurde 250.000
mensen om het leven en werd een half
miljoen hulzen verwoest. De aardbe
vingsramp werd nog overheerst door
een direct daarop volgende wervel
storm, die duizenden nieuwe slachtof
fers maakte. Twee jaar later, toen men
de balans van deze verschrikking had
opgemaakt schreef een Japanse geleer
de: „Nu genieten de bewoners van To
kio, Yokohama en de andere plaatsen
In de omtrek van een betrekkelijke rust,
althans voor zover het aard
bevingen betreft. Want er vin
den gemiddeld slechts twee
schokken per week plaats.'
Op 18 april 1906 werd de gouden
stad San Francisco 's morgens
rond half vijf in één minuut
vor een groot deel vernield. Het
verslag uit deze dagen meldt:
„Nog vóórdat de bewoners hun
huizen verlateh hadden e
grepen wat er gebeurd
stegen boven de stad overal
rookzuilen op, die met de
enorme stofmassa's aangroei
den tot één grote zwarte wolk.
Er was brand ontstaan. Daar
de waterleidingsbuizen op
schillende plaatsen vernield
waren, stond er weinig druk
op het water en kon het vuur
niet met gewone middelen be
streden worden, zodat het zich
ongehinderd kon uitbreiden.
Gedurende drie dagen trachtte men de
branden te beperken door op verschil
lende bedreigde punten de huizen op te
blazen met behulp van dynamiet
Een jaar later trof Los Angelos een
bijna gelijk lot door een beving, die
zich over een groot gebied uitstrekte.
De Italiaanse havenstad Messina trof
op 28 december 1908 's morgens tegen
half zes een dergelijke aardbevings
ramp. Een scheepskapitein schreef over
deze ramp:
„Om 7 uur gingen we achter het ne
velgordijn voor anker, de nevel trok
langzaam op en nu zagen we aén de
Het meest recent in onze
herinnering is de ramp, die in
juli 1963 de stad Skolpje in
Joego-Slavië trof. Drie foto's
van die ramp zijn hierbij
afgedrukt. Het zijn beelden
die bij elke aardbeving
terugkeren: van hoop op het
redden van overlevenden, van
rouw om doden, van zorg
voor hun begrafenis.
kust de ingestorte vuurtoren. Boten
kwamen naar ons toe en men vroeg om
hulp. De ingang van de baai was door
omgeslagen boten en barken, door
meubelstukken en houtmassa's geheel
versperd. Toen wij de kust naderden,
zagen we op de plaats waar de stad zich
moest bevinden, slechts hopen puin
met hier en daar halfverwoeste huizen.
In een ogenblik nadat de secondewijzer
van het horloge eenmaal zijn kringloop
had volbracht was de gehele wonder
volle organisatie in een puinhoop veran-
Op de vierde dag na de katastrofe was
het hartverscheurend weeklagen nog
niet verstomd. Een vloedgolf, waarvan
hoogte op 10 meter werd geschat, was
over het strand van Messina voortge
rold en had het instorten van de kust-
gebouwen, die reeds ten dele door de
aardbeving waren vernield, voltooid.
Honderden mensen had hij naar zee ge
spoeld, honderden lijken, die door de
golven tot een afschuwelijke kluwen sa
mengeperst waren, dreven in de baai".
Menselijk tekort
De geschiedenis leert, dat aardbevin
gen, zeker de zeer zware trillingen, ge
paard gaan met andere natuurrampen,
zoals vloedgolven en wervelstormen.
De kustgebieden in de gordel tussen To
kio en San Francisco en ook ver daar
buiten worden daardoor kort na de be
vingen' soms opnieuw hevig getroffen
met alle verschrikkelijke gevolgen van-
Seismologen, die zich al sinds men
senheugenis met de aardbevingen bezig
houden, kanten zich telkens weer tegen
allerlei romantisch-verschrikkelijke ver
halen over de aardbevingen en hun bij
verschijnselen. En iedere keer weer wij
ten velen van deze geleerden het groot
aantal slachtoffers en de verwoestingen
voor een deel aan de gebrekkige behui
zingen. de verkeerde bouwconstructies,
het gebrek aan de meest-elementaire
menselijke voorzieningen, waardoor
dikwijls epidemieën uitbreken kort na
de rampen. Dr. L. Don Leet, hoogle
raar aan de Amerikaanse Harvarduni-
versiteit heeft dit een jaar of acht ge
leden in zijn boek „Causes of cata
strophe" (waarin tal van aardbevingen
beschreven zijn) eveneens gedaan. Hij
•deelt de mening van vele geologen en
geofysici, dat de mens dikwijls mede
oorzaak, althans een verlengstuk kan
zijn van allerlei rampen, die de natuur
hem berokkent.
Feit is echter ook, dat vele natuur
rampen, zeker de aardbevingen ver
schijnselen zijn, waaraan de mens nog
steeds bitter weinig kan doen. De aard
beving is nu eenmaal een geologisch
verschijnsel van allerlei spanningen, die
zich diep onder 't aardoppervlak dik
wijls tot 60 km diep en soms nog veel
dieper voordoen als gevolg van ver
anderingen en verschuivingen. Natuur
kundigen zijn het er in ieder geval
over1 eens: ,,De aarde is niet massief,
in haar binnenste komen veel grote ga
ten, holen en grotten voor". En in deze
gaten, holen en grotten is een constan
te beweging gaande, die zich herhaalde
lijk ontlaadt in allerlei spanningen: van
aardbevingen, van vulkaanuitbarstin
gen, van vloedgolven en dergelijke. De
beste menselijke voorziening zal daar
aan weinig kunnen veranderen, zeker
niet in de gordel langs Middellandse
Zee-Balkan, Klein-Azië, Kaukasus-
Iran-Soenda-eilanden-Molukken, Japan,
in de Stille Oceaan en langs de gordel
rond Aleoeten en de westkust van
Noord- en Zuid-Amerika.
„Aardbevingen zijn geologische ver
schijnselen. De meeste en zwaarste
aardbevingen hangen samen met de
bouw, de architectuur der aarde. Zij
zijn het gevolg van verplaatsingen in de
aarde. Bovendien kent men zogenaamde
instortingsaardbevingen, die ontstaan
doordat holle ruimten in de aardkorst
instorten, Zij zijn altijd zeer lokaal en
veroorzaken geen katastrofes", aldus
de Amerikaan dr. L. Don Leet. Hij
geeft als verklaring van de aardbeving:
„Zij is het gevolg van breuken in de
vaste rotsgesteenten der aardkorst.
Soms ontstaan de breuken op grote
diepten, soms ook dicht onder de opper
vlakte of zelfs aan de oppervlakte. De
vorming van barsten en scheuren aan
de oppervlakte tijdens de beving is er
een indirect gevolg van en is een nor
maal verschijnsel".
Hoe dit ook zij: een groot deel van de
wereld blijft geteisterd door deze na
tuurrampen, waaraan de mens nog
bitter weinig kan doen. Alleen
misschien wat de seismologen en an
dere geleerden willen -r- zodanig bou
wen, dat de schade zo klein mogelijk
1 blijft. Voorbeelden zijn de nieuwbouw spannen.
in Japan en in verschillende bedreigde
Amerikaanse streken. Zoals de mens
zich ook beschermt tegen besmettelijke
ziekten door medicijnen, tegen vloed
golven door goede dijken en tegen ra
dio-activiteit door speciale apparatuur
ruimtevaarders.
Blijft daarbij altijd nog de grote kans
op catastrofes zoals nu weer in Oost-
Turkije. Het wordt hoog tijd, dat de
mensheid zich in zijn geheel telkens
weer inzet voor het lenigen van de
nood na dergelijke natuurrampen. De
meeste landen blijven steeds weer af
hankelijk van wat anderen individueel
bereid zijn te doen. De Verenigde Na
ties, die nauwelijks meer in staat is
conflicten te voorkomen, kunnen hierin
humanitair arbeidsterrein vin
den: een wereldhulpfonds voor men-
diè massaal door natuurrampen
getroffen worden. Seismologen, geolo
gen, geofysici en duizenden gewone
zullen zich er graag voor in-
Van
verslaggevers
WIJDE WORMER Wanneer men
Piet Visser, do 64-jarlge (ongebouwde
ex-fruitteler en de hoofdrolspeler in hel
drama van de Kenate Leonhardt, mag
geloven, zullen over enkel, weken goud
t zilver, juwelen en diamanten van het
In 1917 door een Engelse torpedo In de
grond geboord Duitse stoomschip, aan
de Noordzee worden ontworsteld. Het
op de haaksgronden liggende wrak Is
voor Plet Visser, die een bezoeker van
achter zijn brlileglazen lang observeert.
Nieuwe duik
naar
75 miljoen
kan losmaken.
De marüiestad Den Helder /.al opnieuw
het domein worden van de goudzoekers,
die er heilig van overtuigd zijn dat de
Kenate 75 miljoen aan goud in haar
mimen heeft liggen.
Vsser „beat" een uit. 1938 daterende
verklaring van d> Humburgse Aug.
Knoop und Bauch assuradeurs met de
opgave van de totale lading en twee
verklaringen van overlevenden van de
ramp met de Renate, die hij angstvallig
in zijn archieven houdt, ersprcid over
vele familieleden in Noord-Holland.
Niemand heeft deze papieren, waaraan
Plet Visser en zijn medegoudzoekers zich
vastklampen, ooit gezien. De archief
kasten blijven op slot.
Reeds vanaf 1938 zijn er verscheidene
niet succesvol afgesloten bergingspogin
gen gedaan. Eind september wordt een
nieuw hoofdstuk bijgeschreven in het
drama van de Renate Leonhardt, die
blijlt lonken. De boei, waarvoor 1500
gulden aan het loodswezen moet worden
betaald, is geplaatst; het wachten is nu
op de juiste weersgesteldheid en stro
mingen.
De actie om deze nieuwe berglngspoging
te financieren is op gang gekomen. Er
blijken opnieuw mensen te zijn die er
25 gulden of, zoals is gebeurd, 600 gulden
PIET VISSER
WEET NIET VAN
OPGEVEN
voor over hebben om zich in het goud-
avontuur te storten. Piet Visser ziet dit
als een bewijs van vertrouwen, als een
door gewone mensen ondertekend schrij
ven waarmee hij zich toegang wil ver
schaffen tot de geheimzinnige lading
van de Renate.
De ex-fruitteler en de 84-jarige C. van
den Toorn hebben samen met drie an
dere Zaankanters hord achter de scher
men gewerkt. De 75-jarige in Medem-
blik geboren Lammert Keesen, P. Visser
Kzn. en B. C. Bakker uit Zaandam zijn
de nieuwe sterren aan het goudfirma-
Plet Visser treedt als woordvoerder op
van de vijf goudmusketiers: Het scbip
is nu vrijwel geheel boven het slip en
het zand uitgekomen. Het goud is ge
makkelijk bereikbaar. Twee dlukers uit
Amsterdam en Den Helder gaan eind
september naar beneden. Meer wil lk
jaar geleden willen we vermijden".
Het spel van de berging Is reeds heel
oud. In 1937 rijpte oen plan om de
Renate Leonhardt van haar lading te
beroven. Tijdens een zware storm
spoelde bij Egmond een zeshonderd ton
cacaoboter aan. Strandjutters wisten
te vertellen, dat deze cacaoboter af
komstig moest zijn van de Renate. De
Egmonder p. Groen, die aan boord
van de Renate was geweest, toen deze
eerder bij Camperduin aan de grond
liep. had bij zijn speurtocht door de
ruimen de racaoboter ontdekt. Verdei
vertelde hij dat de lading rokes een
schijnlading zou zijn.
De boot zat vol goud. diamanten, por
selein. zilver, sieraden, Juwelen en
schilderijen. Een groot, aantal met
bandijzer beslagen houten kistjes vulde
het ruim achter de stookplaat. Piet Vis
ser uit Wijde Wormer. die in 1937 aan
de kust nabij Camperduin werkzaam
was by het afschieten van pantser-
platen van een in de eerste wereld
oorlog gestrande Engelse Kruiser,
hoorde dit en zijn interesse was gewekt.
Hy stelde zioh in verbinding met de
Heldersc vletterman G. de Vries, die
indertijd de Renate naar de diepte had
zien verdwynen. Na peilingen wist men
de plaats van het wrak te bepalen. Met
boringen, in het schip verricht, kwam
7'
inderdaad cacaoboter naar boven, Het
gunstige resultaat hiervan had tot ge
volg. dat men zioh in verbinding stelde
met de Billitonmaatschappy. die met
de tin baggermolen „Karimata" naby
Texel op zoek was naar het goud van
de „Lutlne". De „Karimata" moest
echter onverrichterzake terugkeren. De
oorlog haalde daarna een streep door
de plannen van Visser en De Vries. De
boel die boven het wrak van de Renate
was geplaatst werd vervolgens door de
Duitsers weggehaald.
Circa 6000 mensen namen in 1958 een
aandeel ln de Coöp. Borging smaat-
schappij. De Coöp. kreeg f400.000 by
elkaar en met dit geld liet men een
toren bouwen van 25 meter hoog, kos
ten f220.000, voor het bergen van de
al of niet aanwezige schat. Tot goud-
daden is het niet gekomen. Men kon
ook niet tot daden komen .want de
gehele Coöp. ging aan enorme ruzies
en gekrakeel ten onder. De toren van
f 220.000 veranderde onder de handen
van de slopers tot een doelloos brok
metaal, opbrengst verkoop f8000.
Piet Visser schuift zijn grijze pet naar
achteren en zegt: „Die vier Ion is op
gegaan aan de listen van onze tegen
standei's. Aan de vergaderingen te
Utrecht zijn duizenden guldens uitge
geven. De toren deugde volgens velen
niet. Maar hy deugde wel. vyanden
van ons probeerden alles om de ber
gingspoging te doen mislukken. Ze wi
den me naar oneerlijk spel dringen. Ze
hadden afgesproken de poet onderling
te verdelen om verovlgens tegen de
aandeelhouders te zeggen..dat de zaak
was mislukt. Ze zouden met een schip
liet, goud wegbrengen. Er werd niets
over de bestemming gezegd".
Visser is er nog trots op dat hy na tien
Jaar Intriges immer rechtop door het
leven gaat. Een 64-jarige man die op
de vergaderingen van de Coöp. Ber-
gingsvereniging „Renate Leonhardt" te
Utrecht met het pistool in de la als
voorzitter optrad. „Er waren leden ln
de vereniging die voor niets stonden.
Ze hebben by een van de bestuursleden
20.000 patronen, een pantservuist en
een kist handgranaten in beslag ge
nomen. Echt, geloof me, ik was m'n
lerven niet meer zeker",
Weekend padvindersbeweging
Vaders spelen
verkennertje
DEN HAAG (A.N.P.). Tijdens het
weekeinde van 3 en 4 september organi
seren katholieke verkenners op het na
tionaal buitencentrum St.-YValrick te
Overasselt bij Nijmegen een groot natio
naal „vader-zoonsweekend".
De padvindersbeweging hoopt hiermee
de vaders, voor zover dat nodig is, be
kend te maken met het buitenleven,
waaraan hun zoons h/un hart verpand
hebben. Het is voor het eerst dat een
dergelijk weekeinde voor vaders wordt
georganiseerd.
Tweehonderd vaders zullen gevolg
geven aan de uitnodiging en zo zullen
zij samen met, of wellicht onder toezicht
van hun zóóns, hun tent moeten opzet
ten, hun potje koken en 's avonds het
kampvuur brandende moeten houden.
Ook zullen zij zich moeten wagen op de
rijkelijk van hindernissen voorziene
enelheidsbaan.
Zondagmiddag wordt het buitencentrum
ook opengesteld voor de moeders, die een
„teaparty" krijgen aangeboden.
Alleen in toto 4
winnaars le prijs
DEN HAAG. De cyfers van de beide
sporttotoprqsvragen van het afgelopen
weekeinde zy'n:
Sporttoto no. 3: aantal deelnemers
461.823, bruto inleg: ƒ550.916,40. Totaal
prijzenbedrag: 206.802,-. Eerste prijs
ƒ99.991,10, geen meldingen. Tweede
prijs nu ƒ121.201,33, 31 meldingen, per
kolom ƒ3.909,60 bruto. Derde prys nu
ƒ60.600,67, 52 meldingen, per kolom
ƒ1.165,- bruto. Extra-prijs ƒ25.000,-, 40
meldingen, per kolom 625,- netto.
Sporttoto no. 4: aantal deelnemers
536.626, bruto inleg ƒ673.369,-, totaal
prijzenbedrag 247.212,-. Eerste prys
122.216,60, twee meldingen, per kolom
ƒ61.108,30 bruto. Tweede prijs ƒ66.663,60.
37 meldingen, per kolom 1.108,60 bruto.
Derde prys ƒ33.331,80, 108 meldingen,
per kolom ƒ306,60 netto. Extra-prijs
25.000,-, 119 meldingen, per kolom
ƒ210,- netto.
