Braadkip in houdgreep van de grote allesweter
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1966
DE LEIDSE COURANT
t~) E NEDERLANDSE KIP heeft in de
JJ naoorlogse welvaartsstaat een geweldige
m veer moeten laten. De gelukzalige jaren, waarin
zij r— ei en weder dienende over 'n boerenerf
ronddribbelde en tegen twaalven haar
ongestempeld drietje vrijblijvend in de moestuin
deponeerdezijn voorgoed voorbij. Een mooie
herinnering is alles, wat over bleef. Hennen en
hanen, een.s de meest begenadigde scharrelaars
°P dit ondermaanse, behoren nu tot een streng
gedisciplineerd miljoenenleger, dat blindelings 1
de bevelen van de wetenschap opvolgt. Van de I
wieg tot aan het vreedzaam graf zitten ze
g gekneld in de houdgreep
de knarsende transportband langs het mes van
de slachter schokken. Op het moment, dat zij
als eiwit en dooier in het reuzerad van een
broedmachine verdwijnenheeft vele kilometers
verder een vriendelijke calculator dl de datum
vastgelegd, waarop zij met muziek van de
arbeidsvitaminen in doelmatige plasticzakken
zullen worden geperst. Een weg terug is er
niet voor hen. Er rest slechts dat ene minitteus
uitgestippelde pad door een koelebizarre
wereld, die Orwell m zijn hallucinerende dromen
pas in 1984 had verwacht. Voor hen en haan is
dit' science-fictiontijdperk echter nu al
begonnen. Als vanouds waren ze er als de
kippen bij om te profiteren van de zegeningen
van onze beschavingen. Het resultaat is, dat zij
nu terwille van uw malsgebraden pootje op de
zondagsdis leven en sterven volgens een strak
schema. Eet smakelijk.
(Van een onzer
BERKEL-ENSOHOT. Voor de kleine Brabander
Dekker is de eeuwig prangende vraag of de kip er
3 eerder was dan het ei allang geen interessant
discussiepunt meer. Voor hem begint alles met het
ei. Een gaaf glanzend ei, dat gewogen en gekeurd,
in het zindelijk voorgeborgte van zi'jn super-modern
broedbedrijf in Berkel-Enschot onbewogen wacht op
de thermostatisch geregelde genegenheid van de
grote kunstmoeder. Vandaag beginnen weer 50.000
tj eieren aan hun kortstondige kruisgang tussen wieg
>P en graf. Het is 18 juni, een warme, vriendelijke
eP zomerdag. De 50.000 hebben er geen weet van. Ze
zijn zojuist in quarantaine gegaan in de ontsmet
te tingskamer, waar ze gedurende -vijftien minuten
GEDISCIPLINEERD MILJOENENLEGER GEHOORZAAMT
BLINDELINGS BEVELEN VAN DE WETENSCHAP
verslaggevers)
collectief de formalinedampen in krijgen over hun
somber bestaan. Gelouterd trekken ze daarna vi
ontsmettingssluis naar de kraamkamer, waar
gigantische moeders van eerlijk eikehout onder
stoom staan om iets moois uit te broeden. Elke
moeder, die sprekend lijkt op een luxe-telefooncel
kan 15.000 eieren onder haar plasticveren koesteren
Zij houdt dat achttien dagen vol bij een temperatuur
van 98 graden Fahrenheit. Precies 82 procent va~ J~
eieren, die elk uur automatisch worden gedraai
de bloedwarme buiken, is na die periode overrijp
voor plaatsing in de broedkast. De achttien procent,
die het leven niet haalt, gaat niet verloren, maar
wordt op andere wijze benut.
Precies op de 21e
e schakelen. De duizenden
kuikens, die als een wriemelend geel ta
pijt op de bodem van de kast liggen, pro
duceren een hitte, die zonder koeling
onverbiddelijk tot hun snelle dood leidt.
En dat kan Dekker net niet hebben. Hij
regelt daarom efficiënt de verhuizing
van de kuikens naar de weggooidozen,
waar xe tjilpend als mussen met 50 lot
genoten op deportatie naar de mesterij
wachten. In afwachting van dit mislei-
luilekkerland teren ze op de dooier-
die ze bij zich dragen. Van
S'LlufS Donzig kuiken
wacht geen
langer leven
dan zeven weken
Vandaag is het weer een fijne dag.
Misschien hebben de ééndagskuikens er
van gemerkt in de botsende vracht
wagen van Dekker. B\j het inladen zijn
st. Het zal het laatste daglicht zijn,
ze in hun leven aanschouwen. Dek-
is nog een eind omgereden, omdat
voor dichte spoorbomen kwam te
in. Zijn auto heeft geen koelinstaUa-
?n als hij eeh kwart'
r honderden kuikens.
Bij hst seksen" van de kuiketu
uiteindelijk meer, wan
et geslacht van 't kuiken. Dat is
men groeien sneller en wegen
worden grootgebracht. Na het
n dan ook onverbiddelijk uiteen.
klaargemaakt voor zij
heeft 100 kubieke i
kruid, die de vorige
n nieuwe gasten. Hi.
houtkrullen op de vloer gestrooid, de
drinktorens gevuld, de voedergoten ge
reinigd. Een blik op de thermostaat ver
telt hem, dat de vochtigheidsgraad in de
raamloze ren goed is. De volautomatische
gasverwarming heeft de temperatuur op
gejaagd tot 35 graden celsius. Laat nu
de gevederde vrienden maar komen.
Ze komen met 15.000 tegelijk, Ze blij
ven precies zeven weken. De wetenschap
heeft uitgemaakt, dat ze dan het gunstig
ste gewicht hebben. Niet te vet, niet te
mager. Dat geeft de beste prijs.
De 15.000 eten in die 7 weken tussen
de 32 en 34 ton mengvoer, dat automa
tisch op gezette tijden uit de silo op het
dak naar de altijd malende transport
banden glijdt. Drie procent van de kui
kens overeet zich en sterft. „Dat zit in
het spel", zegt Rink, „iedereen die gokt
trekt wel eens een niet. Hij beschouwt
Rink is tevreden
Na zeven wel
voorrijden. De
in alle poriën
Het overladen
waden
door de kippenzee en grijpen links en
rechts. In elke hand hebben ze telkens
vijf kippen, die luid kakelend naar hun
nieuwe openluchtkooi verhuizen. Ver
dwaasd kijken ze ons aan. Zij, die gaan
sterven, groeten u. Het is vrijdag 26
augustus. Een vriendelijke zomerdag.
calculator beeft maanden geleden
im en uur van It ordelijk binnen-
ken bepaald. De lopende band
tak, die langs hel
collega, die elders
lijn lijf af". Twee
ze de slachter, die
rende halszaak be-
neuzen van zijn
■dt hij afgelost door
ie fabriek ge-
jekomen. De slachter
140.000 keet toeg«-
kens, die precies na tl dagen
it de broedmachine van Dekker
ruipen, voorzien de eerste dag in
igen behoefte. De dooierresten, die
g bij zich hebben, stilt hun eventuele
honger afdoende.
slagen. Je moet er niet aan denken. Hij
denkt er dan ook niet aan. Hij luistert
naar Gert Timmerman en de Limbra-
zusjes, wier vrolijk gesnap oorverdovend
uit de luidsprekers valt De kippen zijn
Elke lege haak, die in de slachterij
voorbijschokt, betekent een verlies
van een kwartje. Ben waterdichte
planning via volledige Integratie in
de pluimveebedrijven, moet er
Nederlandse
pluimveeteelt
IN STEVIGE
stroomversnelling
in nauwelijks één minuut tot op de huid
toe uitkleedt. Mager en bleek als goed
kope stripteasedanseressen schokken ze
vandaar naar een wig, waar hun hoofd
genadeloos in wordt geklemd. De rest
van het kippelijf wordt ondertussen door
de transportband verder getrokken met
als resultaat dat de kip voor het laatst
reikhalzend uitkijkt naar het moment,
dat hij zonder kop verder kan.
De reis voert nu langs mannen, die
met houten pollepels elke langskomende
kip van zijn onoverzichtelijke inborst
bevrijden en het kaf van het koren
scheiden. De hartjes, levertjes en halzen
komen aan het einde van de macabere
tocht in plastic zakjes weer terug in
de kip. De rest verdwijnt naar de des
tructiebedrijven.
Voordat hij door Brabantse schonen in
een plastic zak wordt opgebaard, is hij
drie keer Rekeurd cn twee keer in bad
geweest. Tenslotte heeft een attente em
ployee met een stofzuiger de laatste
ongerechtigdheden uit de kip geblazen
hij tenslotte zijn voorlopige rustplaats.
Vandaar zal hij zijn laatste tocht begin
nen naar een eettufel In het Rulirgebled
of ergens In Nederland.
Tientallen kilometers verderop
schuift boer Dekker op dat mo
ment 15.000 nieuwe eieren in zijn
broedmachine.
Het is nog steeds vrijdag 26
augustus. Een vriendelijke zomer
dag.
verder afgeremd en Is een „centei
tief biedt voor de middelgrote en
zitten om met behulp van Integrati
faillissement bulten hun deuren te
De cijfers spreken i
opzicht
i versnelling
beproefde
is door «te
genwijd open voor de Hy-lincr, waar
van er vorig jaar reeds 140 miljoen
via basisfokbedrijven in West-Duits-
land. België. Nederland, Frankrijk,
Engeland en Italië, Denemarken en
Z^veden over Europa wei
spreid.
kwestie van „Kip ik heb je". Aan
zijn foktechnlcus ir. G. van den
Eijnden gaf hij opdracht een mest-
kuiken te fokken, die dezelfde voor
treffelijke eigenschappen bezat als de
Hy-Line. Het resultaat van dit onder
waren er in ons land nog 184.000 be
drijven. die samen 31.787 000 legkip
pen bezaten Dit aantal is nu reeds
teruggelopen tot 115.000, die in totaal
24.091.000 legkippen exploiteren. Per
bedrijf komt dat neer op 209 legkip
pen, wat volgens de experts nog een
te gering aantal is om met succes te
concurreren op de Europese eier
markt. Men verwacht dan ook, dat
duizenden bedrijven in de komende
jaren alsnog geld voor hun eieren
zullen kiezen en door fusie, faillisse
ment of opheffing zullen verdwijnen.
Door het Ontwikkelings- en Sane
ringsfonds wordt deze noodzakelijke
afbraak in de pluimveesector krach
tig gestimuleerd, wat vooral in de
mestkuikensector tot spectaculaire
verschuivingen heeft geleid.
De diepvrieskip verschijnt steeds va
ker op de Europese dis en hierdoor
kan het mesten van slachtkuikcns
een lucratieve bezigheid zijn. In 1961
vonden 5.400.000 Nederlandse mest-
kuikens hun weg naar de consument
en sindsdien is dit aantal meer dan
verdrievoudigd. Vorig jaar zorgden
3 365 bedrijven voor e*
aanvoer van 17.272.000
wat neerkomt op 5.133 exemplaren
per bedrijf. Het grootste deel daarvan
werd naar het Duitse Ruhrgebied ge
ëxporteerd, waar de Nederlandse
diepvrieskip vaste voet aan de grond
heeft gekregen.
Miljoenenbelangen
Deze spectaculaire ontwikkeling «s
van meet af aan gestimuleerd en ge
coördineerd door de Nederlandse vee
voederbedrijven. die hun miljoenenbe-
langen door steeds verder gaande
integratie hebben veilig gesteld. De
mengvoeders van hoge. constante
kwaliteit vormen een vaste pijler on
der het pluimveebeleid in ons land.
Relatief gezien is het verbruik van
EBT da° w" invrat!.
Het
HYBRO-
MESTKUIKEN
DOORGEDRONGEN
TOT DIEP IN
AFRIKA,
AZIE en
AMERIKA
zoek, dat vele miljoenen gulden»
kostte, was het Hybro mestkuiken.
dat in 1964 reeds 25 procent van de j
Westeuropese markt had veroverd.
Rondom deze wonderkip bouwde hij
vervolgens een internationale organi
satie, die zaken doet tot diep in
Afrika. Azië
lendrlx, die vanaf de aarzelende
oprichting In 1980 een stormachtige
ontwikkeling heeft doorgemaakt.
Mulderwoon WImke Ilendrix kocht
bU een boer in Boxmeer voor twee
sigaren een waterdicht recept voor
mengvoeders en begon met 'n kneeht
van zijn vader de produktle van
plulmveevoer, dat hij persoonlijk op
zijn flets naar de klanten bracht.
..Het Is een zegen", heeft hij later
toegegeven, „dat kippen niet kunnen
In de verwarde naoorlogse Jaren be
greep doordouwer Wimke, dat specia
lisatie de enige redding was voor de
Nederlandse boer. Er moest ook met
grotere eenheden worden gewerkt om
een goed produkt te krijgen, dat prijs-
vast was. Met zijn fabrleksstaf begon
hij te werken aan de veredeling van
leg- en mestrassen, wat na een blik-
semreis door Amerika resulteerde in
de opzienbarende introductie van de
Hy-line wonderkip, die 260 eieren per
jaar legde en beduidend minder at
dan de breedborstige leghorns, die
een jaarproduktie haalden van nau
welijks 100 eieren.
De pluimveekenners stonden op het
zelfde moment op de achterste benen
en wisten het voormalig Bedrijfschap
voor Pluimvee en Eieren te pressen
om de eerste zending broedeieren uit
Amerika besmet te verklaren. Beslo
ten werd. dat alle kuikens, die uit
deze eieren geboren werden, onmid
dellijk moesten worden ajgemaaKt
Dit vonnis inspireerde Wimke Hen-
drix tot een ingenieuze noodsprong
800 men
sen, onder wie 30 academici, werken,
bouwt nu aan een verticale integratie
van de pluimveesector in Nederland.
De eisen van de consument in binnen-
en buitenland worden steeds hoger en
de concurrentie wordt steeds zwaar-
der Om in deze slijtageslag over-
eind te blijven moeten alle schakel»
in de produktieketen op elkaar zijn
afgestemd en de enige, die hiervoor
het benodigde
richten is de kapitaalkrachtige meng
voederfabriek. Door de hoge
teringen worden de marktrisico's voor
de individuele boer ondragelijk
deze kunnen alleen worden opge- I
vangen, als een ander een minimum
prijs bij voorbaat garandeert. Uiter
aard blijft de boer daarbij baas
eigen erf en behoudt hij ook zijn n
male bedrijfsrisico's. Alleen de m<
strueuze molensteen van de modei
verkooppolitiek wordt van hem
gewenteld.
Hendrlx ruim drie Jaar geleden
troduceerde. De boer huurt of koopt
een silo, die hem in staat stelt grote
partijen mengvoer in één keer af 1
nemen. Door aanzienlijke kortingen
werkt deze methode kostenbespa-
rènd op de bedrijfsvoering, die juist
i zijn
t verkrijgt.
Hij
bü
klot
hij va]
verlof kreeg om een fokbedrijf
Binnen in de paterstuin, die ne
de Nederlandse grens lag.
Vanuit dit idyllische Eden beRon
prior
En de kippen kunnen
steeds niet praten.
:if/e eendagskuikens, die
htwagen worden
