LEXINGTON
A
CONSERVATIEVEN
EISEN ONTSLAG
VAN BISSCHOP
Prof. van
Bemmelen
Pieter van Goudzwaard legt diepste
gevoelens in speelgoedautootjes
Vernieuwers
zorgvuldig
geschaduwd
Hechtenis van
Mihajlov
verlengd
Eén op 8,3
Nederlanders
heeft auto
Anne Frank
prijs toegekend
Gezamenlijke
studiedag van
vijf partijen
PASSIESPEL DURBAN
VALT IN T VERVOLG
ONDER APARTHEID
■BBim
VLASVELD
Eerste druk bijbel in Rusland uitverkocht
VRIJDAG 12 AUGUSTUS 1968
RpI In Oklahoma Cttr
OKLAHOMA CITY (UPI in het Amerikaans bisdom Oklahoma Is een groep I
behoudende kathoUeken ln verzet gekomen tegen zijn progressieve bisschop. De
conservatieve kathoUeken gaan zover, dat ze wachtlopen voor de residentie van mgr.
Victor J. Reed en diens ontslag eisen, zy hebben een organisatie in het leven ge
roepen ..tot behoud van het geloof" en geven een pubUkatle uit, die ..Het Gele Blad"
DAG-IN-DAG-UIT—DAG-IN-DAG-UIT—DAG-IN-DAG-UIT—DAG-IN-DAG-UIT
De bisschop en zijn medewerkers
worden beschuldigd van orthodox op
treden in zaken als geboorteregeling,
pacifisme en sociale politiek. Insiders
menen, dat het hier om een zeer kleine
groep extremisten gaat, die met de post
conciliaire ontwikkelingen niet mee
kunnen of niet mee willen.
Oklahoma is overigens niet het enige
(Vervolg van de voorpagina)
Volgens prof. aVu Bemmelen blykt uit
een door hem geciteerd pamflet, n.l.
Provo 10, dat de provo's en degenen die
hen ln hun acties steunen, onmiddellijk
gevaariyk zijn voor de openbare orde en
veUlgheld". De oorzaak van die gevaar
lijkheid is gelegen ln het volgen van de
practlsche richtlijnen, die hen worden
verstrekt en die ten doel hebben „de po
litie murw te maken". Zy proberen dus
het voor de openbare orde en veiligheid
7o noodzakelijke politieapparaat te frns-
teren en van z.yn kracht te beroven, een
uiterst gevaariyke bezigheid, volgens prof.
van Bemmelen.
Over de nieuwe methoden van de Am
sterdamse politie schrijft prof. aVn Bem
melen, dat het volstrekt logisch was dat
de burgemeester van Amsterdam en de
politie zochten naar meer preventieve
methoden nadat de repressieve middelen
om de happenings, straatdemonstraties er
optochten tegen te gaan, onvoldoende wa
ren gebleken. De berechtln gstuitte zelfs
op veel krietiejc, terwijl de opgelegde straf-
/erf over het algemeen zeer laag'en mild
IProf. Van Bemmelen schryft over d<
vergelijking van de straf van de provo-
leid» Hans T. met de opgelegde straffen
in de Tres-zaak, dat ln de laatstgenoemde
zaak lieden terechtstonden, die zelf diep
geschokt waren door het allerdroevigste
gevolg van hun gedrag, terwyi ln het ge
val van de provolelder deze en diens
bentgenoten de ernst van de bedreven
feilen in het geheel niet Inzagen.
In de Tres-zaak was uit oogpunt van
vergedding «n van generale en speciale
preventie geen behoefte aan zwaar i
komende vrijheidsstraffen, maar in het
geval van Hans T. was een tot voorbeeld
strekkende straf op zijn plaats. Zoals be
kend. werd Hans T. door de arrondisse
mentsrechtbank ln Amsterdam tot drie
maanden gevangenisstraf veroordeeld we
gens verspreiding van het vlugschrift
„provocatie 13". In de Tres-zaak voor de
Biondissementsrechtbank te Utrecht wa
alleen geldboeten opgelegd.
de geestvermogen* en levenswandel
bisdom In do V.S., dat met dergelijke
moeilijkheden te kampen heeft. Toch 1a
de reactie van de conservatieven nergens
zo heftig als hier, waarschijnlijk omdat
de 100.000 katholieken er een klein
eilandje vormen ln een zee van baptisten
en andere min of meer orthodoxe pro
testanten.
Het conflict heeft in de lente vai
jaar tot een eerste explosie geleid, toen
het Gele Blad op de markt verscheen.
Medewerkers van dit blaadje trokken
door het diocees met blocnotes, camera'
en opnameapparaten, om bijeenkomsten
van katholieken met een „verdacht
tintje" te verslaan. Het bisdomblad The
Oklahoma Courier reageerde en kwalifi
ceerde het Gele Blad als „een clandes
tiene publikatie van ultra-conservatie
ven", dat zich schuldig maakte aan
„grove verdraaiingen" van de feiten.
Een tweede opvallend feit deed zich
voor tijdens een diner, dat georganiseerd
werd door de Knights of Columbus in
Oklahoma City, waarby ook mgr. Reed
aanzat. Toen professor Kovach, hoog
leraar in de wijsbegeerte aan de univer
siteit van Oklahoma, scherpe kritiek op
de moderne koers van de Kerk begon uit
te oefenen, stond mgr. Reed op en ver
liet de zaal.
Mgr. Reed wijkt niet van zijn stand
punt. Hij gaat door met het toepassen
van de besluiten, die door het Vaticaans
concilie zijn aangenomen. Volgens hem
zit men in heel Amerika met hetzelfde
probleem en kan de strijd nog langdurig
zijn.
BELGRADO '(A.F.P.). De voor
lopige hechtenis van de Joeg'o-Slavische
schrijver Mihaljov is voor onbepaalde tijd
verlengd. Zij mag de drie maanden
echter niet overschrijden zonder dat een
aanklacht tegen hem Is geformuleerd.
De schrijver is op 8 augustus gevangen
gezet, nadat huiszoeking bij hem was
gedaan. Hij was van plan enkele dagen
later een vergadering te beleggen voor
de oprichting van een kritisch tijdschrift.
DE LFJDSE COURANT
AMSTERDAM (ANP) Deze maand
komt de anderhalfmiljoenste personen
auto in ons land op de weg, aldus het
Jongste nummer van het RAI-orgaan.
Dit betekent een verdrievoudiging van
het aantal personenwagens en combi's
ln ruim zes jaar tijd. De massamotori-
sertng gaat dus in een bijzonder hoog
tempo door, maar toch heeft Nederland
ten opzichte van de andere EEG-landen
wat betreft de autodichtheid nog een
achterstand. In ons land heeft nu 1 op
de 8,3 Inwoners een personenwagen of
combi tegen 1 op 4 ln Frankrijk, 1 op 6
in West-Duitsland en 1 op 6^4 in België.
Ook de eftalanden Zweden en Engeland
zijn ons al ruim voor: respectievelijk 1
op Vh en 1 op 5%.
DEN HAAG (ANP) Daartoe ln
gesteld door een schenking hem aangebo
den door bemiddeling van de Netber-
lands-America-Foundation te New-York.
heeft de minister van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk, mr. M. Vrolijk,
de Anne-Frankprijs 1965, bestemd voor
verdienstelijke jonge essayisten, toege
kend aan dr. P. J. A. M. Buynstere te Nij
megen en dr. C. W. M. Verhoeven te
's-Hertogenbo6ch. De Jury, die de minis
ter by de toekenning van deze prijzen van
advies heeft gediend, bestond uit de heren
prof. H. A. Gomperts, lid en voorzitter,
prof. dr. B. de Goede en prof. dr. K.
Meeuwesse, leden, en H. J. Michael,
(ADVERTENTIE)
Van onze parlementaire redactie
DEN HAAG Voor de eerste maal in
hun bestaan organiseren de wetenschap
pelijke instituten van de vyf grote poli
tieke partqen op donderdag 15 september
as. een gezameniyke studiedag en wel
over het onderwerp „overheid, kiezers en
gekozenen". Bedoelde Instituten zyn het
centrum voor staatkundige vorming
(KVP), de dr. Abraham-Kuyperstichting
(AR), de jhr. mr. A. F. de Savornln Loh-
manstichting (CHU), de prof. mr. B. Tel-
dersstichUng (WD) en de dr. Wiardl
Beckmanstichting (PvdA).
Op de ochtendbijeenkomst in het ge
bouw van de Tweede Kamer zullen als
pré-adviseurs optreden prof. mr. J. F.
Glastra van Loon en prof. mr. L. G. A.
Bchlichting. Korte uiteenzettingen zullen
*oorts worden gehouden door de volgende
vertegenwoordigers van de organiserende
Instituten: mr. H. Th. J. van Maarseveen.
«nr. J. H. Prins, drs. A. M. de Boo, mej.
nu- a. Kappeyne van de Copello en drs. E.
van Thijn.
Tijdens de middaguren vindt een alge
mene gedachtenwlssellng plaats. Tot de
"[Bijeenkomst zullen van ieder instituut
genodigden worden toegelaten
le-Kamervoorzitter mi'. F J. F M
Thiel leidt de bijeenkomst in.
ADVERTENTIEt
7n,lU0'ZaA>
from America's Best Tobaccos
RIJSCHOOL
VOOR ALLE
RIJBEWiJZEN
"OOSEVElTSTRAAT IJ-lj
LEIDEN TEL 30704
Immigranten
vallen onder
ras-registratie
JOHANNESBURG (UPI) De steeds
strenger wordende apartheidspolitiek in
Zuid-Afrika zal volgend jaar ook het 1
traditionele passiespel van Durban trel-
fen, waar deze scheiding voordien niet
Uit hoofde van de nieuwe recente
apartheidawetten mag het gemeentebe
stuur van Durban geen toestemming
meer geven voor uitvoeringen van het
spel voor alle rassen samen. Het passie
spel wordt volgend jaar Pasen opge
voerd door het katholieke toneelspelers
gilde.
Het gemeentehuis dient als decor,
j De Zuldafrlkaanse minister van Emi
gratie. Alfred Trollip, heeft het
parlement een wetsvoorstel aangeboden
dat immigranten plaatst onder de ras-
registratlewet. De desbetreffende wet
omschrijft nauwkeurig waar men zich
krachtens zijn huidskleur op openbare
I of particuliere plaatsen mag bevinden.
Door Trolllps wetsvoorstel zal huids
kleur een rol gaan meespelen in de im-
I migratiepolitiek. Op het ogenblik maakt
een keuzecommissie uit of aspirant-im-
migranten in staat kunnen worden ge
acht in Zuid-Afrika te assimileren.
Het zat er natuurlijk dik in, maar toch
kwam de klap nog onverwacht: ook Pieter
van Goudzwaard is nu door de vlezige
knieën gegaan. Twee maanden geleden
richtte hij zijn artistieke schreden resoluut
naar een Haagse speelgoedwinkel, vanwaar
hij zielsverheugd terugkeerde met twee
blikken autootjes in de prijsklasse van
tWée vijfenzeventig. Ze waren uiteindelijk
bestemd voor zijn eerste, opzienbarende
assemblage „Total Loss", maar thuis
gekomen kon hij het niet over zijn hart
verkrijgen om de hamer ter hand te nemen
en de beslissende schrootfraude te plegen.
„Ik heb er eerst een paar avonden mee
gespeeld," bekent hij met besmuikte glim
lach, „ik vond het doodzonde om die
autootjes in puin te slaan." Zijn tweede
gang naar het kinderparadijs leverde hem
een speelgoedtrein op en een halve meter
rails. Men begrijpt het: ook die avond werd
er niet naar de televisie gekeken, maar
hield Van Goudzwaard de treinenloop
gaande van de rechterpoot van zijn bed
naar de leunstoel. De volgende ochtend
kruisigde hij trein en rails met begrijpe
lijke tegenzin op hardboard, dat hij tevoren
mooi egaal zwart had geverfd. Daarmee
was zijn tweede assemblage een aangrij
pend feit geworden. Hij noemde hem
„trein".
Daarna was het hek van de dam:
non-figuratieve schilderijen, die tot
dat moment in zijn atelier ezeltje
hadden gereden, werden naar een
verre hoek verbannen: het eerlijk
jongensspeelgoed maakte zijn fglo-
rleuze entree tussen de oostindlsche
inkt en olieverf. Zijn derde aanwinst
was een tank van drie centimeter
lengte, die hem weliswaar niet de
redeloze vreugde van een avondvul
lend spel bracht, maar op een
plank met gifgroen étalagegras
toch uitstekend voldeed. Van
Goudzwaard wilde in deze assem
blage eens en voor altijd afrekenen
met de zinloze oorlog in Vietnam.
Om geen twijfel te laten bestaan
aan zijn bedoelingen, wilde hij om 't
plastic gras ook nog prikkeldraad
spannen, maar de ijzerhandelaar zei
dat prikkeldraad uitsluitend per rol
van tien meter verkocht wordt. Van
Goudzwaard vond een dergelijke
aankoop te gortig en liet dit onder
deel node vallen. „Het was fijner ge
weest mét prikkeldraad", geeft hij
aarzelend toe, „maar zo kan het
toch ook wel. Wat is uw mening?"
Hij staat met licht gebogen hoofd
voor de tank en tikt even tegen het
dunne kanonsloopje. „Het is toch 'n
leuk ding?" zegt hij.
Met één oog dichtgeknepen staart
hij naar het oogverblindend gras.
Dan zegt hij: Akkoordmét
prikkeldraad was het natuurlijk aar
diger geweest, maar u had toch ook
geen rol van tien meter gekocht.
Zo'n tentoonstelling kost al genoeg.
Neem alleen maar die duizend uit
nodigingen. Dat eijn gelijk ook dui
zend postzegels. En dan heb je nog
steeds je schilderijen niet ingelijst.
Dut is ook een rib uit je lijf. Ik zal
blij eijn, als ik voor duizend gulden
verkoop, maar ik zie het er niet in
zitten. Het publiek koopt liever een
reproduktie van twaalf gulden in
het Gemeentemuseum dan een echt
schilderij van dertig piek, waarop
je ook nog 30 procent rijkssubsidie
krijgt. Ik zit hier nu vijf dagen en ik
heb zegge en schrijve drie doekjes
verkocht. De kleinste, die er hingen.
Tel uit je winst".
KUNSTKERMIS
,lk ben de eerste in mijn familie
die uit het nest is gevallen'
zes uur 's avonds huisarrest opge
legd in een zijzaaltje van Pulchri-
studio aan het Haagse Lange Voor
hout. waar hij ln navolging van zus
ter Anna nog steeds niets ziet ko
men. Bij de opening op zaterdag 6
augustus heeft de traditionele meu
te van tafelschuimers en hardnekki
ge fans wel even tussen de treintjes
en speelgoedautoos rondgewaald
omdat Van Goudzwaard in de uitno
diging had gewaarschuwd, dat er al
leen die dag tussen 18 en 17 uur bier
en koffie werden geserveerd, maar
sindsdien is het deprimerend stil in
het zijzaaltje. De mensen, die toch
een voet over de drempel zetten, ver
keren ln de waan dat ze de Haagse,
Salon binnenrukken, maar als ze
eenmaal oog in oog met de autootjes
en het treintje staan, vluchten ze ln
paniek naar de eerste étage, waar
de Haagse kunstkermls in feite
Van Goudzwaard ziet het allemaal
hoofdschuddend aan. HIJ heeft met
opzet zijn spijkerbroek en vlammend
blokhemd thulsgelaten om de aarze
lende kopers niet af te schrikken,
maar het stemmig zwarte pak, dat
hij thans draagt, heeft een averecht
se uitwerking. De mensen, die in 'n
mul van valse verwachtingen naar
binnen worden gezogen, zien in hem
een dienstdoende ober en bestellen
opgelucht een glas bier of een kop
thee. Geduldig geeft hij de begeerde
consumpties daarna door aan de
buffetchef, zoals hij dat vijf Jaar ge
leden ook deed op de Schevenlngse
LAATBLOEIER
Van Goudzwaard is ln de kunst een
typische laatbloeier, die vla een hor
deloop over dorre werkzaamheden
de uiteindelijke bevrijding in de verf
heeft verkregen. Over die periode
spreekt hij liever niet, maar als me
neer aandringt, vertelt hij, dat hij
drie maanden heeft gevaren en drie
en een halve maand zeeziek is ge
weest. Daarna is hij kellner ge
weest, bartender en klerk op diverse
kantoren. Zijn familie vond, dat hij
zich ln die tijd uiterst gunstig ont-
weikkelde, want men deed sinds
mensenheugmis zelf niets anders.
Zijn vader handelde met wisselend
succes ln groenten en fruit en slechts
een nicht van moeders zijde deto
neerde een weinig door haar plano-
Van Goudzwaard geeft toe: „Ik was
de eerste, die volledig bulten het
nest vlei. Maar ik kon niet anders.
In de tijd, dat lk een baantje had,
voelde ik me zwaar geremd. Ik ben
begonnen met stilleventjes, een land
schapje, een kopje. Het gewone werk.
Ik maakte wat Rembrundtjes na om
me te trainen, maar het gaf geen
genoegdoening. Schilderen gaf me
Uien nog geen bevrijding, Ik herken
de me zelf niet ln het doek. Die door
braak Is pas gekomen, nadat Ik non-
figuratief ben gaan werken. Het was
natuurlijk altijd latent aanwezig ge
weest, maar het moest; alleen door
breken. Dat ls vier Jaar geleden ge
beurd. Het was een onontkoombare
zaak, zoals liet ook ondermljdelljk
is, dat er nu langzamerhand weer fi
guraties In mijn doeken opduiken.
De kleur wordt ook anders. Feller,
meer rood, meer oranje. Het zal de
tijd wezen".
KEIHARD BEROEP
Hij knikt bemoedigend in de rich
ting van de speelgoedautootjes. Hij
ia een stugge werker, die vaak met
zeven schilderijen tegelijk ln ge
vecht is. Enorme formaten van twee
bij drie meter of meer zijn hem het
dierbaarst, maar te vaak ontbreken
hem de gelden om zulke lappen lin
nen aan te schaffen. Hij balanceert
al Jaren op de dunne draad VAn de
contra-prestatie, waarbij de brede
rug van de minister van Cultuur en
Recreatie als vangnet dienst doet.
Elke twee maanden moet hij drie
werken insturen, elke twee maanden
„Monument van
wereldliteratuur"
MOSKOU, (UPI) In Rusland, waar
de bijbel nagenoeg onbekend is, is de
eerste oplaag 100.000 stuks van de
bijbel binnen enkele minuten uitver
kocht geraakt. Het is voor het eerst
sinds de revolutie In Rusland, vijftig
jaar geleden, dat het Russische volk de
bijbel ln handen kan krijgen.
Hst werk omvat een verzameling ran
verhalen uit het oude testament en Is ln
eenvoudige prozastijl door de Poolse
schrijver Zenon Koslbovakl opgesteld.
De politieke staatsuitgeverij heeft het
werk uitgegeven.
In het woord vooraf stellen de schry-
ver, de vertalers en de uitgever duide
lijk dat zy atheïsten zijn en dat zij de bij
bel niet beschouwen als de overlevering
van de Heilige Schrift maar meer als
„een monument der wereldliteratuur
waarin het leven van vele generaties van
oude volken wordt weerspiegeld".
Voorts put de schrijver uit de moder
ne kritiek op de bijbel, uit historische en
oudheidkundige bronnen om ln voetno
ten de verhalen uit de bybel toe te lich
ten. Niettemin heeft hij niet getracht de
originele tekst of de leerstellingen als
zodanig voor propagandistische doelein
den te veranderen.
Het boekwerk telt 456 bladzyden en ls
geïllustreerd met reproduktles van be
roemde klassieke schilder- en beeld
houwwerken zoals die van Michelangelo.
Raphael, Rembrandt en Botticelli.
Sarvepalli Radhakrlsjan, filosoof en
voormalig president van India, heeft
eens, toen hij de functie van ambassa
deur voor zijn land ln Moskou bekleed
de, aan Stalln gevraagd waarom men ln
Rusland geen hardm'- ven de -bj#*l Het
verschijnen zonder acht te slaan op de
godsdienst en slechts de menselijke, li
teraire en historische oogpunten ervan
naar voren te brengen.
Stalln had hierop geantwoord dat ln
de Sovjet-Unie eerst een solide, ma
terialistische grondslag moest heersen
voordat men e*n luxe, zoals het lezen
van de bijbel, kon aanbevelen.
Nu de bijbel Inderdaad ln Rusland ls
versohenen, zou men aan kunnen ne
men dat het Sovjetregime de zienswij
ze van Radhakrlsjan begint ts accepte
ren.
wacht hij in spanning af, of de
overheid hem genadig Is. „Ik pieker
nooit over geld", zegt hij, „manr on
willekeurig vreet het aan Je. Soms
maak je 'n schilderij dat Je zelf goed
vindt en prompt wordt het terugge-
Een kunstschilder heeft een keihard
beroep, je moet het incasseringsver
mogen van een bokser hebbsn. Voor
je zelf weet je, dat je op een bepaal
de manier moet werken. Ih voel nu
bijvoorbeeld duidelijk, dat die auto-
tjes en dat treintje mijn diepste ge
voelens vertolken. Je hoort mij niet
zeggen, dat ik in elk echilderieen
boodschap uitdraag. Dat is een lood
zware term, die vaak nergen op slaat
Ik weet alleen, dut ik zo moet wer
ken en niet anders
ARTISTIEK GEWETEN
Is hij niet bang, dat hij met deze
koerswijziging zichzelf in de hoek
van de handige knutselaars laveert
en daarmee de glazen vun z'n moei
zaam gebouwd kunstpaleis IngooitT,
Hij schudt 't hoofd. Hij gelooft 't niet,
HIJ wijst op het treintje en zegtt
„Het lijkt zu elmpel. Jo neemt een
trelhtje, je epijkert het op een plank.
Nou vergeet het maar. Er zit wel
degelijk een compositie ln. Ik heb
ook een assemblage met een
vliegtuigje gemaakt, dat bewoog. De
bedoeling was goed, maar lk kwam
er technisch niet uit. Ik heb 't opge
hangen en ik zag meteen dat U waar-
deloos was. In de catalogus hsb ik
gezet, dat deze assemblage wegene
omstandigheden niet op de tentoon
stelling hangt. Begrijp Je? Dat Is Je
artistiek geweten".
ADEMSTOOT
Zijn blik dwaalt weer door het lege
zijzaaltje, dan perst hij een zuinige
ademstoot tussen zijn lippen door. HIJ
heeft geen behoefte aan luxe. hij is
tevreden met zijn oude flets, zijn ate
lier. zijn speelgoedautoos. Ondanks
alles heeft hij geen helmwes nnar de
jaren, waarin hij redelijk verdiende
met het beschilderen van prulleinan-
fien.
Het is hem wel duidelijk geworden,
dat de mensen meer prullemanden
kopen don schilderijen.
Het is jammer, maar hij heeft
er vrede mee.
Heilige Schrift willen gebruiken, zij zal
van onschatbare waarde worden voor de
Russische intellectuelen, die tot op he
den de nadere betekenis van de gezeg
den „een babylonlsche spraakverwar
ring", „de muren van Jericho" en „het
Kalnsmerk" niet kenden.
Maandag begrafenis
prof. Vening Meinesz
UTRECHT (A.N.P.). Het «offtlgk
overschot van prof. dr. Ir. F. A. Vening
Meinesz zal maandagmiddag a.s. op de
begraafplaats Zorgvliet ln Amsterdam
ter aarde worden besteld. In de ochtend-
Voor welke propagandadoeleinden dan I uren wordt eerst ln Amersfoort een
ook de beroepsatheïsten ln Rusland de I rouwdienst gehouden.
