Liefde voor het oude
moeilijk te verklaren
als alle liefde
Nijmegen vreest
monopolieverlies
Het nieuwe
Premiespaarplan:
Grijp de kans
Achttiende Antiekbeurs geeft veel te bewonderen
DUET
VRIJDAG 1 JULI 1966 DE LEIDSE COURANT
Antiek is in trek bij velen onzer en het verzamelen
van oude kunst- of gebruiksvoorwerpen is een wijd
verspreide hobby geworden. Mensen die er vroeger
niet naar omkeken, lopen nu de veilingen af en
bezoeken geregeld „antiekzaken" waaronder ook de
tweedehandsgoederenwinkels begrepen worden,
waar men soms leuke dingen aantreft. Maar zo héél
antiek behoeft het ook al niet meer te zijn, velen zijn
al blij met dingen uit het einde van de vorige eeuw
en zelfs meubelen en snuisterijen uit de Jugendstil
worden door niet weinigen gezocht. We doen er
echter goed aan „antiek" in drie partijen te verdelen:
Echt, semi en namaak. Onder semi verstaat men b.v.
een renaissance-tafel die twee maanden geleden
door bekwame vaklieden gemaakt is van oud hout;
de materie is dus antiek maar de vorm slechts schijnbaar en namaak is hetgeen
voor antiek moet doorgaan maar het helemaal niet is. Sprekende over de achttiende
Kunst- en Antiekbeurs te Delft valt de laatste categorie natuurlijk helemaal buiten
onze beschouwing.
Hier is alleen de eerste soort aan de
orde, het echte voor de echte verza
melaars. Beter één koperen wandluch-
ter uit de 17e eeuw (waarschijnlijk af
komstig van een preekstoel) dan een
kamer vol dingen die „sfeer" geven,
maar pure namaak zijn. De ware lief
hebbers trekken er hun neus voor op.
Zij malen ook weinig om die zogenaam
de sfeer. Het gaat hen om de originali
teit, om het bezit zelf, minder om het
effect in het interieur, dat op een veel
voordeliger manier met imitatie te
verkrijgen is. Het spreekt natuurlijk
vanzelf dat de Delftse Antiekbeurs er
voor die ware liefhebbers is. Het is
hen dan ook niet altijd in de eerste
plaats om het schone te doen, hoewel
zij dit natuurlijk ook weer niet uitslui
ten.
De liefde voor het ou.de is niet ge
makkelijk te verklaren, dat is liefde
nooit. Er schijnt voor de ware ama
teur een bijzondere aantrekkings
kracht van het antieke uit te gaan,
nog afgezien van de handelswaarde,
'n kracht die aan het magische doet
denken vooral wanneer het om gewij
de dingen gaat, een votiefstuk van
heidense of christelijke afkomst, b.v.
Anderen hechtten de waarde vooral
aan het feit dat dit ding door zovelen
bezeten is geweest dat het omgeven is
door de piëteit van de bewaring; er
kunnen zoveel motieven meespelen,
een uitgemaakte zaak is, dat wij, ie
der jaar, wandelende van stand tot
stand in dit oude klooster, te midden
van deze enorme schat, telkens weer
beroerd worden door een niet scherp
te definiëren vertedering om al dit
prachtig bexoaarde en verzorgde oude
Gebruiksvoorwerpen
Opvallend is dat er dit jaar zoveel ge
bruiksvoorwerpen staan die natuurlijk
evenzovele sierstukken zijn. Maar
menig verzamelaar voelt er weinig
voor om van zijn huis alleen maar een
museum te maken, hij wil met het be
zit ook iets doén. Een fraaie oude kast
staat wel te pronk in de hal maar je
kunt er ook van alles in opbergen en
bij bijzondere gelegenheden kun je je
gasten thee aanbieden in een porce-
leinen tas die daarna weer in de vitri
ne gezet dient te worden. De beken
de zaak Morpurgo uit Amsterdam
toont bijvoorbeeld een Vlaamse ba-
rokkast uit het midden van de 17de
eeuw, denkelijk uit een sacristie af
komstig en ga zo'n juweel maar eens
zoeken met die beelden en dit lofwerk
en hoe merkwaardig: de gewone pa
nelen zitten daar aan de binnenkant
van de deuren.
Een ander wonder van snijwerk is het
renaissancekunstkabinet uit Noord-
Duitsland afkorpstig, begin 17de eeuw,
(ADVERTENTIE)
spaar plezierigmet
NYLONS
met gratis
waardezegels
van. 15 en 25 ct.
vraag vooral om do
DUET-spaarkaart
Karei de Grote
geïdealiseerd
uit de collectie Beeling, dat opgevat
is als een gebouw en veel overeen
komst met het stadhuis van Bremen
vertoont, een werkelijk schitterend
ding met zijn zuiltjes, nisjes, base
menten en transen. En welke baby
zal er in die gebeeldhouwde schom-
melwieg van ebbehout en ivoor ko
men te liggen? Koloniaal werk uit
Ceylon 17de en de 18de eeuw?
Wat zijn oude lampen niet geliefd.
In vrijwel elk interieur zie je de witte
balonnen van de burger-petroleumlam
pen staan (met elektrische gloeilamp
jes), koperen sabbathlampen worden
al schaarser maar Premsela en Ham
burger, de zilvérmensen, hebben een
zilveren exemplaar te koop, gesmeed
door Otto Knoop in 1730.
Die weerkaatst alles wat hier van na
ture blinkt, de bekers met meesterte
kens, de tabakspotten, de snuifdozen,
de kandelabres, allemaal nog voor het
directe gebruik gereed. Wisf u dat men
vroeger de kerkkandélaars soms maar
aan één kant vergulde of verzilverde t
aan de kant die naar de gelovigen ge
keerd stond..,. Antiekhandelaar Van
Dam uit Rotterdam heeft er zes stuks
van, prachtige exemplaren, die in een
moderne kerk zeker niet zouden mis-
Rembrandt etsen
Deze standhouder is ook in het bezit
van een aantal Rembrandtetsen. Dat is
nu wel heel iets anders, maar er is
er één bij die nagenoeg onbekend was:
Gezicht op Amsterdam uit 1640, gete
kend vanaf de overkant van het IJ
met de Montelbaanstoren en de Zui-
derkerkstoren in opbouw, en de sche
pen op de Lastage. En hoe Rembrand-
tiaans: die hoge blanke Hollandse
lucht boven de 17de eeuwse stad. Na
tuurlijk zijn er uit deze periode weer
veel schilderijen, kleine meesters
vooral met hun fijne ontbijtjes: Gerrit
Heda in de collectie Douwes en Wil
lem Claesz Heda uit Haarlem met
pastijen en wijn, de bloemenschilder
Abraham Mignon uit Utrecht van
wiens hand er een pracht boeket te
zien is. of het wildstuk van de Vla
ming De Grijef in de verzameling van
Kunsthandel St. Lucas uit Den Haag.
die ook een mooie marine van Beer
straten bezit
Een van de merkwaardigste schilde
rijen is wel het paneel dat door een
anonlmus geschilderd is omstreeks
1520, een geïdealiseerd portret van Ka-
rel de Grote om Karei V te eren. Nij-
stad Antiquairs NV heeft er een heel
verhaal bij gezet voor .wie zich in de
historie van die tijd wil verdiepen.
Een zuiver en glad afgewerkte man
nenkop en nrofiel in kostelijke lijst,
dat naar we vermoeden, wel 'n muse
umstuk wordt. Opzienbarende pane
len zijn er deze keer niet, we bedoelen
in die zin van „ontdekkingen van het
jaar". Joost de Momper is uit de col
lectie Dr. Wetzlar naar Delft geko
men, Cramer bracht een fraaie pas
torale van Nicolaes Berchem ter beur
ze (met bijzonder mooie lichtval) er
is een thuiskomende scholier van Pie-
ter de Hoogh, Emanuel de Witte laat
ons de morgendienst in de Oude Kerk
van Amsterdam bijwonen en Gerard
Terborgh stelt een notabele heer voor
in 't plechtig zwart met mantel en
bef, terwijl firma De Boer uit A'dam
zijn onafscheidelijke Van Goyen en
Ruisdael presenteert, romantische
landschappen in een wereld van wel
dadige rust en vrede. Alles voorname
sierkunst om het vertrek aan te kle
den. Diezelfde schilderijen (de inte
rieurs) wijzen ons erop, dat men in de
zeventiende eeuw de wanden niet over
laadde en in de neoklas9icistische ka
mers van de pruikentijd, die hoge,
koele, groene vertrekken missen we
vaak buiten het schoorsteenstuk, losse
schilderijen aan de muur.
Religieuze kunst
De Antiekbeurs brengt altijd veel re
ligieuze kunst, ook nu weer. De gods
dienstige mentaliteit van de middel
eeuwen komt er sterk in naar voren.
We wetén dat de godsdienst in die da
gen het particuliere en het openbare
leven nagenoeg omspande: Huiskunst
was voor 90 procent van religieuze
aard. Zo heeft Jacob Gieilng uit
Maarssen, 'n ivoren Spaanse kruislie-
venheer die eerder zegent dan lijdt
maar van schone makelij is, en een
van de fraaiste houtsnijwerken op dit
gebied is ongetwijfeld die Kruisdra
ging van een Zuidduitse meester om
streeks 1520, denkelijk het midden
stuk van een altaar, een druk bewerkt
maar prachtig harmonisch stuk sculp
tuur nog voorzien van de oorspronkelij
ke polychromie (Gebr. Douwes) Dir-
ven uit Eindhoven, de middeleeuwer
laat ons een andere Kruisdraging zien
uit 1500. veel eenvoudiger van aan
pak maar zeer expressief. En dan dc-
gebruikelijke madonna's, enkele van
heel expressieve soort, wat ruw gesne
den, dikwijls met een te klein kindje,
zoetelijk of dom glimlachend, mis
schien niet eens zo gewaardeerd in
haar tijd, afkomstig uit een arme
dorpskerk, die geen beroemd mees
ter kon betalen. Maar zet ze op een an
tiek dressoir tegen een fond van Ve-
lour d'Utrecht en u zult erom benijd
worden.
Dan is er éen bronzen kat in de collec
tie Wiegersma met pauwblauwe en
groene patina, slechts JjO cm hoog,
Saïtisch werk, (6de eeuw voor Chr.)
Gestyleerd steunend op de voorpoten,
kop opgericht, oren gespitststaart
naast de rechtervoorpoot. Hoe myste
rieus en magisoh geladen trekt dit
bronzen beeldje van de heilige kat
daar in de kapittelzaal temidden van
de andere kostbaarheden op zijn bron-
sokkeltje de aandacht op zich.
Kostelijke miniaturen
De miniaturen uit koninklijk en Rijks-
bezit die in een apart vertrek zijn
neergelegd en waarover we reeds
schreven, moesten de verrassing van
de beurs vormen. We hebben hier in
derdaad met kostelijke fijnschilderijtjes
te doen, portretjes met oneindige zorg
en kundigheid gepenseeld door Oliver,
Cooper, (Engeland is altijd het land.
van de miniaturen geweest; het le
vert b.v. nu nog de ivoren blaadjes
voor nagenoeg alle Europese minia-
tuurschillder)s Dixon en Hans Hol
bein de Jonge. Het waren pasfoto's
van het verleden die natuurlijk alleen
de welgestelden kon laten maken. Zij
kijken ons nogal waardig en ernstig
aan met hun mooie batisten of kanten
kragen, zo natuurlijk van kleur en
voorkomen als het maar zijn kan,
meestal op een koel blauw fond dat
mooi afstak tegen het gouden lijstje.
Een van de mooiste is het portretje
door Holbein van -een onbekende jon
gen die meditatief voor zich uitstaart,
en dan volt de hertogin van Richmond
door Samuel Cooper met een oud-rose
achtergrond. Een uitzonderlijke collec
tie, die echter door de massa kunst
voorwerpen die hier bijeenvergaderd
is niet meer zó opvalt als men oor
spronkelijk verwacht zal hebben.
het Prinsenhof met op de voorgrond de bronzen kat uit de collectie Wiegersma,
Franse troepen
blijven voorlopig
in Duitsland
BONN (UPI) De Westdultse rege
ring heeft, formeel haar toestemming
gegeven voor een beperkt verblijf van
Franse strijdkrachten in Duitsland na
de terugtrekking van deze uit de NAVO,
wat vandaag geschiedt.
De voorwaarden van de voorlopige
toestemming zijn vandaag aan de Fran
se ambassadeur in Bonn, Frangois Sey-
doux, meegedeeld.
Volgens welingelichte zegslieden is de
vorm van een unilaterale verklaring ge
kozen, omdat Bonn en Parijs 't niet
eens zijn geworden over de voorwaar
den tot handhaving van de Franse mi
litairen in Duitsland.
Twee mijnrampen
in Duitsland:
negen doden
GELSENKIRCHEN-SAARBRüCKEN
(DPA) Gasontploffingen in twee
Westduitse mijnen hebben gisteren aan
negen mijnwerkers het leven gekost;
37 mijnwerkers werden gewond. De
explosies deden zich voor in de mijn
Unser Fritz bij Gelsenkirchen, waar ze
ven doden en vijfendertig gewonden vie
len, en in de mijn Göttelborn bij Saar-
brücken.
Theologische faculteit Tilburg ontmoet verzet
Moeilijk parket
voor bisschoppen
van Den Bosch
en Breda
redacteuren)
- Het verzet van Nijrne-
(Van
TILBURG
gen tegen oprichting van een theologi
sche faculteit in Tilburg komt min of
meer onverwacht. Ook al wordt in de
woensdag verzonden brief van het colle
ge van curatoren aan kardinaal Alfrink
terecht gesteld, dat het Nederlands epis
copaat over de Tilhurg.se plannen geen
overleg met het college heeft gepleegd,
alhoewel de overige bisschoppen niet on
kundig kunnen zijn geweest van de plan
nen van Breda en Den Bosch, aldus onze
informaties. Dit overleg is er wel geweest
tussen Tilburg en Nijmegen. Daarbij bleek
Njjmegen niet afwijzend tegenover de Til-
burgse plannen te staan, ook al had 't
enkele bedenkingen. In het door Tilburg
gepubliceerde communiqué kon dan ook
terecht worden gesteld, dat „met de ka
tholieke universiteit in Nijmegen over
leg wordt gepleegd". Het verzet van
Nijmegen komt kennelijk voort uit vrees
voor verlies van de bestaande, monopolie
positie.
De theologische faculteit van Tilburg
zou wel eens het eerste schaap kunnen
zijn dat over de dam gaat en dat na eni
ge tijd gevolgd wordt door andere con
centraties in Amsterdam, Utrecht en
misschien nog wel elders. Zou dit het
geval zijn, dan komt Nijmegen inder
daad moeilijk te zitten, zowel wat 't
aantrekken yan leerlingen als wat het
aantrekken van docenten betreft.
Teneinde deze kwade kans te doen
keren, richt het college van curatoren
zich thans tot het gehele Nederlands
episcopaat, kennelijk met de bedoeling
van deze instantie een geruststellende
uitspraak te krijgen.
Dit is ongetwijfeld sen handige zet,
waardoor met name mgr. De Vet
mgr. Bluyssen in een moeilijk parket
worden gemanoeuvreerd. Als plaatselij
ke bisschoppen hebben zij gekozen vooi
oprichting van een theologische faculteit
in Tilburg, als leden van het episcopaat
moeten zij nu hun positie bepalen ten
opzichte van Nijmgen. Het ia niet te
wachten, dat zij op hun keuze voor
burg terug zullen komen. Voor het forum
van de publiciteit hebben zij contact ge
maakt met de economische hogeschool
om hun kandidatuur voor deelname
een theologische faculteit te stellen.
Eveneens voor het forum van de pu
bliciteit heeft de economische hoge
school een officiële aanvraag bij de mi
nister van Onderwijs en Wetenschappen
gedeponeerd. Dergelijke handelingen
kunnen niet zonder grote schade onge
daan worden gemaakt. Mgr. De Vet
mgr. Bluyssen zullen dus moeten probe
ren de instemming van -de andere bis
schoppen voor hun plan te krijgen. En
als dat niet lukt komen zij in een
heel moeilijke positie te verkeren.
Ander aspeet
Er is nog een ander aspect van de
zaak, dat bijzondere aandacht verdient.
In Brabant werd door reguliere ovei
en door bisschoppen gekozen voor
vorm van priesteropleiding, waarin de
oude tegenstelling tussen ordesgeeste
lijken en wereldgeestelijken zou
overwonnen. De combinatie van zet
des en congregaties heeft reeds sinds
1965 een gemeenschappelijk instituut
voor theologie met ongeveer 300 studen-
Het huidige seminarie van Breda telt
er ongeveer 30 en dat van Den Bosch on
geveer 100. Samen kunnen deze drie
grootheden inderdaad een theologische
faculteit van betekenis gaan vori
waarin jonge wereldgeestelijken en
komstige regulieren broederlijk naast
elkaar op de collegebanken komen te
zitten.
Het zou ernstig te betreuren zijn, In
dien aan dit Initiatief door de actie
Nijmegen een einde zou worden ge
maakt.
(ADVERTENTIE)
Doe mee aan het Premiespaarplan. Spaar in spaar-
bewijzen. Verdien een premie van 20%. Dat be
tekent f 50,- per jaar extra (Echtparen f 100,-).
Bovendien rente - op - rente. Inlichtingen bij de
|D)IUJ|CMICINIIU(XIKI[Ö)/
spaarbank en alle bankzaken
Jeugdwerk van
v. Gogh verkocht
LONDEN (RTR) Twee aquarellen
die Vincent van Gogh op tienjarige leef
tijd maakte, zijn gisteren op een Lon-
dense veiling voor 4000 gulden ln andere
handen overgegaan.
Een stillewen met bloemen, groot 15 by
13 cm. bracht duizend gulden op, terwijl
het andere stuk „Distels" van 18 bij
13 om voor drieduizend gulden werd ver
kocht.
De aquarellen waren oorspronkelijk in
het bezit van drie tantes van Van Gogh.
die als godsdienstonderwijzeressen de
stukken als beloning aan één van hun
leerlingen, mej. J. van Erkelens gaven.
Deze prikte de aquarellen met punaise#
aan de muur in haar keuken, waar zy
vele Jaren bleven hangen.
