mmj
PLAN ATHENAGORAS
AL TEN DELE
GEREALISEERD
Metro
Patriarch is de
Joannes
van het Oosten
DINSDAG 28 JUNI 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 9
Ook
orthodoxie
gaat
concilie
houden
Het oecumenisch streven van Paus Joannes en het
werk van het secretariaat voor de eenheid zou zeker
niet zulke grote resultaten hebben geboekt, wanneer
er aan orthodoxe zijde niet een figuur had gestaan
die ten koste van veel moeite en energie zich voor
betere betrekkingen met Rome en voor de zaak
van de eenheid had ingezet. We kunnen de patriarch
van Constantinopel, Athenagoras I, in zekere zin
een tegenhanger van Paus Joannes noemen. Zoals
Joannes door zijn contacten met de orthodoxen
tijdens zijn verblijf in het Oosten de oosterse men
taliteit had leren kennen en waarderen, zo was
Athenagoras door zijn verblijf in het Westen ver
trouwd geraakt met katholieken en protestanten
en gewonnen voor de oecumenische strevingen, die
steeds groeiende waren. Paus Joannes zette zich
niet al zijn krachten in voor zijn levenswerk: het
Vaticaanse concilie. Athenagoras ijverde onver
moeid voor wat hij van gelijke betekenis achtte: de
panorthodoxe conferenties van Rhodos.
Broeders, boven onze be
perkte theologie staat het
Woord van God en boven
onze particuliere Kerken
staat de ene, heilige, Katho
lieke en apostolische Kerk,
die Hij gesticht heeft.
Patriarch Athenagoras I van Constantinopel, die beschouwd kan worden als
een tegenhanger van Paus Joannes XXIII, vooral om zijn streven naar een
herstel van de christelijke eenheid.
de eenzijdige actie van Moskou had de a
dere Orthodoxe Kerken enigszins
verlegenheid gebracht.
Deze conferenties, die in 1961, 1963
en 1964 werden gehouden, worden soms
niet al te sympathiek beoordeeld. En
daar is op het eerste gezicht misschien
reden voor: ze zijn wel eens gehuld in
een zekere geheimzinnigheid, we weten
niet altijd wat er besproken wordt en
de resultaten lijken soms wat nega
tief. Maar we moeten ons in de beteke
nis van deze bijeenkomsten niet vergis
sen. Wij, katholieken, zijn ervan over
tuigd, dat het concilie een gedurfde stap
is geweest naar de vernieuwing van de
Katholieke Kerk en naar haar aanpas
sing aan de moderne wereld. Maar wij
dienen ons bewust te zijn, dat de con
ferenties van Rhodos evenzeer een op
vallende stap naar de vernieuwing van
de orthodoxie zijn geweest.
Orthodox concilie
Toen op 24 september 1961 de eerste
conferentie van Rhodos geopend werd,
was dit voor de orthodoxe wereld een
gebeurtenis van de allereerste rang.
Er openden zich weidse perspectieven:
binnen afzienbare tijd zou er een ortho
doxe prosynode op moeten volgen en in
het verdere verschiet een algemeen
concilie van alle Orthodoxe Kerken. Er
kwam een uitgebreid program fer tafel
voor de vernieuwing van de Kerk en
voor haar aanpassing bij de huidige
tijdsomstandigheden, een program dat
in zeer veel punten overeenkwam met
de agenda van het Vaticaans corfcilie.
Ook lag het in de bedoeling een grote
re eenheid van inzichten en strevingen
binnen de orthodoxie tot stand te bren
gen. En het probleem van de eenheid al
ler christenen was daarbij zeker niet
op de achtergrond gebleven.
Intussen was op 11 oktober 1962 het
Vaticaans concilie geopend en waren
de Orthodoxe Kerken uitgenodigd Aangezien het laatste punt een beetje gie staat het Woord van God en boven
waarnemers naar deze kerkvergade- vaag, een beetje abstract was gefor- onze particuliere Kerken staat de ene,
ring te sturen. Op de tweede conferen- muleerd en de patriarch het aanknopen heilige, Katholieke en apostolische
tie van Rhodos (26 tot 29 september van een dialoog buitengewoon belang- Kerk. die Hij gesticht heeft".
1963) Moskou had op het laatste mo- rijk vond zo zelfs dat deze zaak Na deze toespraak lazen de vertegen-
ment zelfstandig al waarnemers naar kortweg het „plan-Athenagoras" werd woordigers van de verschillende Ortho-
Rome gezonden werd de uitnodiging genoemd zorgde hij ervoor, dat het doxe Kerken hun „boodschappen"
aan de orde gesteld. De tijd drong, centraal werd gesteld op de derde con- voor, die over het algemeen gunstig
want de tweede zitting van het conci- ferentie van Rhodos (1 tot 15 november klonken ten opzichte van het plan-Athe-
lie zou binnen enkele weken beginnen en 1964). In zijn openingstoespraak gaf de nagoras. Slechts hier en daar werd 'n
n- voorzitter, metropoliet Mcliton van Hie- bezwaar geuit of een reserve gemaakt,
in ropolis, uitdrukkelijk te kennen, dat Dit kan enigszins worden verklaard
naar overeenstemming moest worden door het feit, dat deze zitting openbaar
gestreefd, hoe moeilijk en hoe vol hin- was en door genodigden, waaronder
Patriarch Athenagoras wilde 'n uit- dernissen de weg naar dat doel ook zou journalisten, werd bijgewoond. De ei-
spraak van de gehele conferentie over zijn. „Wij moeten ons", zo zei hij, „met genlijke onderhandelingen vonden met
dit punt en ook over de mogelijkheid, liefde, geduld, nederigheid en voorzich- gesloten deuren plaats. Naar later is
een dialoog met de Katholieke Kerk tigheid overtuigd houden, dat wij heili- uitgelekt hebben velen toen openharti-
aan te knopen. Op beide punten kreeg ge erfgoederen van geloof en traditie ger gesproken en meer bezwaren of re-
hij een positief antwoord. Iedere Kerk, met elkaar gemeen hebben en dat het serves tegen de dialoog met Rome ge-
die dat wilde, kon waarnemers naar gemeenrchappelijke van groter beteke- maakt.
Rome zenden. De mogelijkheid van een nis is dan de onderlinge verschillen".
dialoog op voet van gelijkheid werd in En hij besloot zijn toespraak aldus: Pauselijk telegram
„Broeders, boven onze beperkte theolo- Na «ie „interventies" luisterde de
vergadering naar de lezing der tele-
grammen, die door verschillende kerk-
hoofden naar Rhodos waren gezonden.
En toen kwam, totaal onverwacht, de.
boodschap van Paus Paulus VI, geda
teerd op 29 oktober 1964. „IT't de grond
van ons liart zenden wij u, dierbare
broeders in Christus, onze broederlijke
groet. Terwijl uw broi-ders van de Ka
tholieke Kerk van Rome. in concilie
verenigd, zich beraden op de wijze,
waarop zij zich steeds meer trouw
moeten tonen aan het plan, dat God
met Zijn Kerk heeft in deze tijd, die zo
rijk is aan mogelijkheden maar ook zo
vol van bedreigingen en beproevingen,
bereidt gij u zelf voor, om u in dezelf
de problemen te verdiepen en om
steeds beter te beantwoorden aan de
wil van uw Heer. Diep doordrongen
van het belang van deze bijéénkomst
vragen wij voor haar in een vurig ge
bed het licht van de H. Geest. Wees er
van overtuigd, dat wij z«-lf mét het con
cilie en de gehele Katholieke Kerk, met
een bijzondere belangstelling het ver
loop van uw arbeid zullen volgen".
Na herinnerd te hebben aan 't woord
van de apostel Paulus _agt elkan
ders lasten, want zo zult ge de wet
van Christus vervullen" en de hulp te
hebben ingeroepen van de Heilige Moe
der Gods. besloot de Paus zijn bood
schap aldus: „Moge de liefde, die ge
voed wordt aan de tafel van de Heer.
ons dagelijks meer bezorgd maken om
de eenheid van de Geest te behouden
door de band van de vrede".
De vergadering, die met aandacht
naar de lezing geluisterd had, toonde
zich diep getroffen. Zij bedankte in
hartelijke woorden de Puus en voelde
zich gesterkt voor het voeren der eigen
lijke besprekingen. Deze duurden twee
weken en verliepen niet zonder moei
lijkheden. Men kon het niet goed eens
worden over de formulering van enkele
resoluties en de uiteindelijke tekst, die
op de slotzitting werd voorgelezen,
was sober en nogal gereserveerd.
..De tweede panorthodoxe conferen
tie heeft in principe besloten de Rooms-
Katholieke Kerk een dia' og voor te
stellen op voet van gelijkheid. Zij her
nieuwt het reeds eerder uitgedrukte
verlangen om tot zo'n dialoog te ko
men. Na een meer diepgaande bestu
dering ervan is het de conferentie dui
delijk geworden, dat een grondige voor
beginsel E
bereiding noodzakelijk is en dat de
juiste voorwaarden geschapen moeten
worden, wil men een theologische dia
loog kunnen beginnen, waarvan resul
taten mogen worden verwacht. Dit
houdt niet in, dat iedere plaatselijke
Orthodoxe Kerk niet vrij zou zijn om
naar eigen goeddunken dus niet uit
naam van de gehele orthodoxie
broederlijke betrekkingen te onder
houden met de Rooms-Katholieke Kerk,
in de overtuiging, dat langs deze weg
de huidige moeilijkheden overwonnen
kunnen worden. Om dit te bereiken en
nog beter deze heilige zaak te dienen,
verlangt de conferentie, dat onze
plaatselijke Orthodoxe Kerken de de
tails van de dialoog bestuderen vanuit
orthodox standpunt en de resultaten
van hun studie en alle informaties on
derling uitwisselen".
Hoopvol perspectief
Al lijkt deze tekst nogal gereser
veerd en soms zelfs wat negatief, wij
mogen met dit resultaat toch niet onte
vreden zijn. Om haar juist te beoorde
len moeten we bedenken, dat de ver
tegenwoordigers van de Orthodoxe
Kerken voor een uiterst moeili'ke op
gave stonden. Enkelen van hen hadden
ernstige moeilijkheden met katholieken
ondervonden. Anderen kwamen uit
landen met een totalitaire en gods
dienstvijandige regering. Het onderling
contact tussen de afgevaardigden werd
ernstig bemoeilijkt door het verschil
van taal.
Daar kwam dan nog bij, dat men
over liet algemeen onvoldoende op de
hoogte was van de werkzaamheden van
het Vatl« aans concilie, met name van
de constitutie over de Kerk en van het
decreet over het oecumenisme. Wat
men wei kende was het schema over
de oosterse Katholieke Kerken zonder
de verbeteringen, die in een later sta
dium werden aangebracht; en deze
kennis was niet bepaald In staat om
een orthodox helemaal op zijn gemak
te stellen. Tenslotte ontbraken op de
conferentie de grote orthodoxe theolo
gen uit de emigratie, die niet waren uit
genodigd omdat ze niet tot de aange
sloten Kerken behoorden.
De boodschap van de Paus had onge
twijfeld een grote indruk gemaakt en
was ook met instemming ontvangen.
Maar volgens ooggetuigen viel er bij 't
beluisteren van deze onverwachte bood
schap bij diverse, aanwezigen toch een
zekere vrees te constateren: vrees voor
het machtige Rome en vrees voor de
niet te overziene gevolgen van een dia
loog. Wat zou er bijvoorbeeld gebeuren,
wanneer een van de Kerken-in-dialoog-
met-Rome eerder tot eenheid geneigd
zou zijn dan de andere? Zou dit geen
schade doen aan de innerlijke eenheid
der orthodoxie?
Ondanks al deze blijken van terug
houdendheid en huiver blijft het een
winstpunt, dat de kwestie van de dia
loog uitdrukkelijk aan de orde werd ge
steld, ernstig werd besproken en geen
negatief antwoord kreeg. Wij kunnen
dan ook begrijpen, dat Paus Paulus
van zijn vreugde en tevredenheid ge
tuigde, toen hem officieel namens de
patriarch de resultaten van de 3e con
ferentie van Rhodos werden meege
deeld. En dat Athenagoras er in zijn
kerstboodschap erop blijft aandringen,
't eenmaal begonnen werk af te maken.
„Dan zullen de handen, die van beide
zijden naar elkaar zijn uitgestrekt in 'n
geest van vriendschap, eenheid en sa
menwerking, elkaar drukken. Dan zal
men ernstige en duurzame banden van
liefde kunnen leggen en komen tot de
eenheid van allen".
VAN
ROTTERDAM
GRAAFT ZICH
NAAR
ZIJN EINDPUNT
In de hal van het Centraal Station te
Rotterdam klinkt dagelijks het geraas
dat de werkzaamheden aan de metro
lijn met zich meebrengen. Vanaf het
Centraal Station zal namelijk de Rot
terdamse ondergrondse zijn tocht be
ginnen: onder Weena, Coolslngel, en
Nieuwe Maas, om vervolgens in Rot
terdam-Zuid aan het daglicht te komen
op zijn weg naar het Zuidpleln. Dit
jaar moeten de voornaamste werk
zaamheden zijn voltooiil. De Coolsln
gel heeft al voor een belangrijk deel
zijn aanzien van Rotterdams voor
naamste boulevard herkregen, de sta
tions Leuvehaven, Beurs en Stadhuis
wachten op de eerste passagiers, en in
Rotterdam-Zuid wordt 't verkeer naar
het zuiden voortdurend omgeleid In
verhand met werkzaamheden aan het
hoogspoor.
Na zijn voltooiing, in 1968, zullen elke
2M minuut de treinen van noord naar
zuid en terug rijden. Maximaal 1000
passagiers kan elk treintje vervoeren,
die door'het grote aantal deuren snel
kunnen in- en uitstappen. De stoptijden
zijn daarom kort: maximaal 10 i 12
seconden. De treinen, gevoed door een
derde rail, zullen met een snelheid van
60 kilometer per uur het traject van 5
kilometer afleggen. De diepte van het
traject varieert 8 ft 'J meter in het hart
van de stad tot 17,5 meter in het rivier-
kruisend gedeelte.
Met ztJn metro treedt Rotterdam in 't
spoor van de grote wereldsteden. De
voornaamste Europese hoofdsteden als
Parijs en Londen hebben al tientallen
jaren hun ondergronds vervoer; Am-
terdam heeft de noodzaak van goe
de oeververbindingen sedert de
oorlog ingezien. De rivier vormt het
hart van de stad, verdeelt de stad in
tweeën, maar moet vrij blijven van
bruggen om een ongehinderd scheep
vaartverkeer met zee mogelijk te ma
ken. Vandaar dat tenslotte tot de bouw
van een metro besloten is, nadat de
Maastunnel al in 1956 de capaciteit die
voor 1970 was gepland had overschre
den Na het voltooien van de metro
zal Rotterdam beginnen aan het afbre
ken van de oude bruggen, die in de ze
ventiger jaren van de vorige eeuw zijn
gereedgekomen. In plaats van de brug
gen worden ook daar tunnels gebouwd.
Alleen de Van Brienenoordbrug. ten
oosten van Rotterdam, zal als een
zij 't gering obstakel voor het
scheepvaartverkeer bUjven bestaan.
Deze ikoon, die herinnert aan de ontmoeting van Paulus VI en Athenagoras I
op 5 januari 1965, stelt de twee broers-apostelen Petrus en Andreas voor.
Petrus, het hoofd van de apostelen, stichter van de zetel van Rome. Andreas
de eerstgeroepene, stichter van de zetel van Constantinopel.
