ZIJ VONDEN HET G WANG
Surinamers en Antillianen
zochten vrijheid in Holland
Coentunnelwelkome
schakel in wegennet
„VIA CAFE
RAKEN ZE
AAN LAGER
WAL
De Jordaan rouwt
om Jan Weggelaar
TIENMILJOEN
GULDEN PER
KILOMETER
WELDRA NEDERLANDS WERELDRECORD
OP GEBIED VAN VERKEERSTUNNELS
ZATERDAG 18 JUNI 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
(Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Dinsdagmorgen
zal
koningin Juliana de Coentunnel onder het
Noordzeekanaal bij Amsterdam openen. Die
dag zullen bovendien de eerste stukken weg
naar en van die tunnel, met inbegrip van een
aantal indrukwekkende kunstwerken, voor
het verkeer worden opengesteld. Aan de
noordkant is dat een stuk in de richting van
Zaandam-Zuid, alsmede de aftakking naar
Amsterdam-Noord. Aan de zuidkant de weg
dwars door het haven- en industriegebied
van de hoofdstad tot aan het Bos- en Lom
merplein in Amsterdam-West.
Voor een afstand van ongeveer 10 km bedragen de
kosten als gevolg van de vele viaducten honderd-
miljoen gulden; tien miljoen per kilometer. Daar
mee is de Coentunnelweg de duurste rijksweg in ons
land geworden.
Helaas is de Coentunnelweg nog in de verste verte
niet gereed. De Zaanstreek zal nog vele jaren ern
stige hinder ondervinden van overmatig druk ver
keer op een wegennet dat daarvoor duidelijk niet
geschikt is.
En aan de Amsterdamse kant mist de Coentunnel
weg bij de Bos- en Lommerplein eveneens voldoen
de verkeersaansluitingen om de enorme drukte, die
wordt verwacht, op te vangen. Pas na 1971 wordt
begonnen met de verdere aanleg van wegen naar
het noorden en wanneer de zaak in Amsterdam zal
zijn geklaard valt nog niet te bekijken.
Desondanks mag de weggebruiker blij zijn met de
opening van de Coentunnel. De Zaanstreek en an
dere delen van Noord-Holland krijgen er hun eerste
aansluiting op het rijkswegennet mee. De lange fi
les bij de Hembrugpont zullen verdwijnen. Twee
stadsdelen van Amsterdam, West en Noord, die al
leen via ponten en met een grote omweg voor elkaar
bereikbaar waren, hebben een vlotte verbinding ge-
DUURSTE RIJKSWEG
VAN NEDERLAND:
kregen. Drie belangrijke industriegebieden (weste
lijk havengebied in de hoofdstad, de industrie van
Amsterdam Noord en de Zaanse industrie) krijgen
een uitstekende, directe aansluiting op elkaar.
De Coentunnel vormt een onderdeel van de geprojec
teerde ringweg van 30 km om Amsterdam, die in de
toekomst aansluiting zal geven op alle bestaande
en nieuw aan te leggen rijkswegen. Het doorgaand
verkeer, dat nu soms dwars door Amsterdam moet,
kan de hoofdstedelijke verkeerschaos in de toekomst
dus vermijden.
Spoor en metro
niet meegerekend:
(Van een verslaggever)
AMSTERDAM. Met de
Coentunnel in het verschiet,
verscheidene tunnels in aanbouw
en definitieve plannen voor nog
meer tunnels waaraan spoedig zal
worden begonnen, is ons land hard
op weg een tunnelland te worden.
Sterker nog: binnen afzienbare
tijd zal westelijk Nederland het
absolute wereldrecord op 't gebied
van verkeerstunnels bezitten.
Op bijgaande tekening staan er 18
aangegeven. Een zo dicht bezet
speldekussen treft men in de hele wereld
op zo'n beperkt gebied niet aan, nu niet
en volgens ingewijden ook in de verre
toekomst niet.
Waarom alleen autotunnels in Noord
Holland. Zuid-Holland en Zeeland? Het
antwoord is eenvoudig: aan bouw van
tunnels moet men alleen denken op
plaatsen waar zeevaart aanwezig is. Zee
vaart vergt dat bruggen op zo grote hoog
te worden gebouwd dat tunnels eerder in
aanmerking komen. Dit verklaart dat er
ten oosten van de lijn Amsterdam-
Dordrecht en Antwerpen geen tunnels
zijn geprojecteerd.
Na de Maastunnel en de Velsertunnel
is de Coentunnel de derde-verkeerstunnel"
die in gebruik komt. In aanbouw zijn de
'"-dvfttmnel, dè 'Bèftèlüxkmnel'en'deHfeynen-
oordtimnel. Dat zijn er zes. Er komen
er in de loop van de tfjd nog twaalf bij.
En dan spreken wij niet eens over spoor-
en metrotunnels.
Verkeerstunnels concentreren zich voor
namelijk in het Noordzeekanaalgebied en
bij de waterwegen rond Rotterdam (in
wijde omgeving). Bovendien dient Zee
land zich nadrukkelijk aan als kandidaat
voor een enkele verbinding.
Bij gaande kaart stelden wij samen in
overleg met de planologische diensten
van de betrokken provincies.
Noord-Holland
Het voorlopige eindbeeld laat wat IJ
en Noordzeekanaal betreft aan auto
tunnels zien van oost naar west; IJtun-
nel (1968 gereed)Coentunnel (klaar)
Hemautotunnel; Tunnel bij Nauerna;
Buitenhuizertunnel; Velsertunnel (be
staand); Tweede Velsertunnel.
Zijn wij goed Ingelicht dan zal de Bui
tenhuizertunnel in het Noordzeekanaal,
die een belangrijke fimctie krijgt voor het
doorgaande verkeer van de toekomst
eerlang als eerste van de verkeerstunnels
aan bod komen. Bovendien kan de
brug bij Schellingwoude (Amsterdam)
door verdubbeling belangrijk aan capaci
teit winnen. Planologisch staat nog niet
vast of de tweede tunnel bfl Velsen het
best ten oosten of ten westen van de be
staande kan worden gebouwd. Terloops
merken wij op dat naarstig wordt ge
werkt aan de voorbereiding van een
spoortunnel tussen Amsterdam en Zaan
dam ter vervanging van de hinderlijke
Hembrug en dat de Amsterdamse metro
te zijner tijd onder het IJ moet door-
duiken om ln Amsterdam-Noord te ko
men. Voorts is de (land)-tunnel bij
Schiphol spoedig gereed.
Bij Rotterdam
Bij Rotterdam schreeuwt de overbelas
te Maastunnel om assistentie van de
Willemstunnel en is bij Vlaardingen in
aanbouw de Beneluxtunnel. waarvan de
ingebruikneming voorjaar 1967 wordt ver
wacht. Opening van de Heynenoord-
1 tunnel wordt tegemoet gezien eind 1968
begin 1969.
Andere toekomstige tunnelbegrippen
worden in deze buurt de Europoorttun
nel die internationale betekenis zal krij
gen (Europese route Londen—War
schau), de grote Blankenburgsetunnel en
voorts de Kruithuistunnel. Rozenburgse-
tunnel en de Donkse tunnel. De kaart
geeft nu al hun verkeersbetekenis aap.
Voorts ook hier tunnels voor spoor en
(Van i
verslaggevers)
DEN HAAG Waarom komt het nog; al eens
voor dat Surinamers en Antillianen zich in Neder
land misdragen en zich een gevangenisstraf op de
hals halen? Om wat voor soort mensen gaat het.
Zijn er mogelijkheden om deze mensen van het
hellende vlak naar de misdaad af te honden? Op
deze vragen heeft de psychologisch doctorandus
H. P. Liong A Kong gepoogd een antwoord te
krijgen middels een onderzoek onder dertien in
verschillende huizen van bewaring gedetineerde
Surinamers en Antillianen van gemiddeld 24 jaar
oud met beroepen als lasser, automonteur, bouw
vakker, fabrieksarbeider, kantoorklerk, goudsmid,
magazijnbediende en colporteur van tijdschriften.
Een aantal was bovendien langer of korter varens
gezel. De gepleegde delicten waren: diefstal, ge
bruik van en wellicht ook handel in verdovende
middelen, souteneurschap en mishandeling. Het
bleek dat de 13 onderzochten op misschien een
enkele uitzondering na zich voor hun komst naar
Nederland ook in Suriname en de Antillen reeds
op verschillende wijzen misdroegen. Die misdra
gingen zijn in Nederland voortgezet, echter met dit
verschil, dat deze misdragingen wegens de andere
structuur van onze samenleving hier een meer. uit
gesproken vorm kregen.
Hoewel de meeste onderzochten hun
overkomst naar Nederland motiveerden
met redenen als voortgezette studie en
het opdoen van grotere vakbekwaamheid,
is de voornaamste drijfveer toch wel een
vlucht uit het (huiselijk) milieu om in
Nederland een grotere mate van vrijheid
te hebben. Bij aankomst in Nederland
was een van de eerste plaatsen die ter
stond bezocht werdeil het café, waar Suri
namers en Antillianen samenkomen.
Drs. Liong a Kong zegt dat die cafés
een belangrijke negatieve rol spelen in
het leven van de onderzochte gedetineer
den en hoogstwaarschijnlijk ook in het
leven van hun soortgenoten. Ook in hun
eigen land waren de gedetineerden trou
wens trouwe cafébezoekers. In de Neder
landse cafés met de Hollandse meisjes
vinden zij het echter „gezelliger".
Louche figuren
Het veelvuldig bezoek aan cafés en
dancings resulteert echter ook in con
tacten met „heel wat louche figuren".
Voor de jeugdige bezoekers ligt hier hun
eerste contact met de onderwereld. Drs.
Liong a Kong somt vijf mogelijke ge
volgen op van het bezoek aan cafés en
dancings. Contacten met Hollandse meis
jes en vrouwep, (lyegrijpelijkprwijs niet
de besten) slechte prestaties op het werk;
gebruik en handel in verdovende midde
len; aanvaarden van het souteneurschap;
diefstal.
Bij het onderzoek van de 13 gedeti
neerden bleek, dat de meesten regelmatig
dronken waren, vaak seksuele omgang
hadden met de andere sekse en marihua
na roakten. Voor Surinamers en Antillia
nen is 't vrij gemakkelijk om aan mari
huana te komen, zo is gebleken. Dat al
deze gedragingen ertoe leiden dat op het
werk onvoldoende prestaties worden ge
leverd. waarvan ontslag weer het gevolg
was, is duidelijk.
Omdat er toch geld nodig is vervallen
velen in diefstal. Veelvuldig ook krijgen
de jongemannen bij gebrek aan geld voor
hun cafégeneugten 't gevoel, dat zij on
derbetaald worden. Zij hebben dan steeds
de neiging om de fout in de bedrijfs
leiding te zoeken. Dan komt weer het
zelfbeklag naar voren, dat volgens de en
derzoeker steeds bij de gedetineerden
valt waar 4e nemen. Zij hebben echter
hun geld nooit op de juiste wijze be
heerd. In minstens twee gevallen be
stolen de gedetineerden hun Hollandse
kennissen, die hun steeds gastvrij hadden
ontvangen.
1
Souteneurs
Het souteneurschap behoort tot een
van de grote verleidingen waaraan de
trouwe Surinaamse of Antilliaanse café
bezoeker bloot staat. Drs. Liong a Kong
merkt daarover op: „Deze jongemannen
hebben een simpele kijk op het leven
Hypotetisch kan gesteld worden, dat zij
wrokgevoelens koesteren ten opzichte
de Hollandse gemeenschap en dat
zij de Hollandse vrouw, die zij exploite-
als representant zien van die Hol
landse gemeenschap".
Zeeland
Wat Zeeland betreft is een tunnel on
der de brede Westerschelde geen Zeeuw
se droom maar een reële verwachting.
Alleen zal de bouw waarschijnlijk nng
jaren op zich laten wachten. Men moet
op deze plaats, waar de stroom 6 km
breed is. denken aan een combinatie van
viadukten en bruggen aan weerszijden
met een tunnel als middenstuk. Tech
nisch een uitdaging! Kosten vermoedelijk
f450 miljoen.. Maar de kaart laat duide
lijk zien hoe belangrijk die Westerschei-
detunnel wordt. Denk alleen maar aan
de situatie die ontstaat wanneer de
Kanaaltunnel, die Engeland en Frank
rijk gaat verbinden, voor het internatio
nale verkeer beschikbaar komt.
Mede houdt men in Zeeland rekening
met een tunnel onder het toekomstige
Schelde-Rijnkanaal, ongeveer 8 km ten
zuiden van Bergen op Zoom.
Kameraden regelen begrafenis
„DEZE DAG IS
VAN ONS"
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM, vrfjdag De Jordaan
rouwt om Jan Weggelaar. Op de Linden-
gracht is een roerige, bedrukte menig
te. waartussen bloemen en kransen
rood en wit opbloeien. Jan Weggelaar
wordt uitgedragen naar V'redenhof. H(j
Is het symbool geworden van een grote
tegenstelling in het Amsterdamse volk.
En men beseft dit.
De kraampjes op de Llndengracht
staan er nog. maar fcij dragen nu alleen
maar prachtige bloemen en aangrij
pende kransen.
De bouwvakkers komen van hun werk:
een ruiker in de cementhanden, 't sport
hemd open. Zij sluiten zich bij de rouw
stoet aan en betasten hun afscheids
geschenk aan de 51-jarige collega-bouw
vakker Jan Weggelaar.
Er kan bijna geen mens en geen bloem
meer by. Politie is er niet te zien. Twee
agenten kijken even om de hoek bij de
St.-Antonius Montessorischool. Zij salue
ren naar het dodenhuis en verdwijnen.
De kameraden van Jan Weggelaar rege
len alles zelf: de stoet, het verkeer, de
afzetting. Iedereen luistert, iedereen
schikt zich traag en bedrukt naar
hun aanwijzingen.
Tientallen kransen worden bijgevoegd
en intussen regent het. De straten kleu
ren donker en nat op. de mensen kijken
naar de hemel. Wat denken ze, wat zeg
gen ze. wat bidden ze?
Niemand kan hier ook maar iets pel
len van hun gevoelens. Niemand let op
de zuchten en de tranen van de ander.
Een grote familie rouwt om een dode.
treurt om de onmeetbare schok, die de
Jordaan ondergaan heeft
Op de begraafplaats komt geen
geüniformeerde wacht. Hier wacht alleen
de vrede: de vrede van de dood, die 1
iedereen stil gemaakt heeft.
Om tien voor één hangen drie
collega's van de overledene op de hoek
van het Marnixplein, waar 't slachtoffer
maandag stierf, een krans van rode
dahlia's, witte anjers en fresia's aan
een stellage van ruw houten balken, met
steigertouw bijeengebonden. Op het lint
staat: „Een laatste groet van je
collega's". Twee surveillerende agenten
z(jn op honderd meter afstand getuige
van deze sobere plechtigheid, die voorts
alleen wordt gadegeslagen door een
veertigtal jeugdige Jordaners. Eén van
de bouwvakkers zegt: „Deze bloemen
zijn het offer, dat de kameraden van
Weggelaar brengen, om onze deelneming
te betuigen. Dit is onze zaak. De zaak
van de bouwvakkers. En we hopen, dat
het tinnef, de nozems en hel straat-
gepeupel, met hun poten van deze krans
af zullen blijven. De schande is al groot
genoeg.
Weggelaar was een man die geen vlieg
kwaad deed. Hjj was geen heethoofd,
geen opjutter. Maandag was hR op zijn
sloffies naar de demonstratie gegaan.
Dat zegt genoeg. Deze dag is van ons.
Wij gaan een goed mens naar ziin laat
ste rustplaats brengen".
Om vijf voor half twee wordt de
rouwstoet geformeerd. Krakende donder
slagen splijten op dat moment de hemel,
die binnen een kwartier is dichtgeslibd
mei loodgrijze wolken. De regen kleurt
de zomerhemden van de wachtenden met
donkere vochtplekken. De marktkooplui
op de Lindegracht staken hun werk en
staan zwijgend voor hun kramen. Vrou
wen hangen huilend uit de ramen. De
dofgele lijkkist is bedekt met duizenden
bloemen, rozen, anjers, dahlia's en fre
sia's. In een extra-auto worden nog
tientallen kransen in de stoet meege
voerd. De familieleden zijn onzichtbaar
achter de zwarte gordijnen van de vflf
volgauto's, die glimmende voren trekken
op het asfalt.
Mevrouw Weggelaar, de weduwe van het
slachtoffer, blijft eenzaam achter. Op het
moment dat de lijkwagen voor de tweede
keer het sterfhuis passeert, stoat sij voer
het raam van haar huiskamer. Een klei
ne vrouw, die hoog boven de duizendkop
pige menigte vermoeid blijft zwaaien tot
dat de stoet de Brouwersgracht Is opge-
Duizenden sluiten zich zwijgend bij de
rouwstoet aan. Metselaars, schilders,
timmerlieden, voegers, jong en oud, de
meesten in werkkleding. Zij dragen
honderden kransen en ruikers mee.
Zij kijken grimmig, de sfeer in dit
warmbloedige hart van de Jordaan is
zichtbaar geladen, maar de eigen orde
bewakers manen de menigte onophoude
lijk tot kalmte en waardigheid.
Vlak voordat de begraafplaats bereikt
werd, verstoorde een klein incident even
de etilte, die alles in een drukkend web
gevangen hield. Een beschonken man,
die uit tegenovergestelde richting kwam
en zich zwaaiend een weg baande door
de stoet, werd in het water langs de
Haarlemmerweg gewerkt Enkele bouw
vakarbeiders gaven hun bloemen meteen
aan collega's en trokken de man op de
kant.
Snijdende lichtflitsen doorkliefden de
hemel en een grommende donder verjoeg
de rust toen dragers de kist, gedekt
door een paarse lijkwade waarop drie
bloemstukken waren gelegd, langs de
vlierbomen naar het graf droegen.
De vier bouwvakarbeiders fungeerden
als slippedragers, daarachter volgden
<le familieleden, do 70-jarige vader van
de overledene, de kraag van zijn klets
nat colbert opgeslagen, de mond tot een
grimmige grimas getrokken, naast hein
de zoon van Jan Weggelaar, die in
snikken uitbarstte toen de touwen ge
vierd werden en de kist langzaam in
de donkere aarde verdween.
Défilé
Tot drie uur defileerden de duizenden
langs de groeve: een stille stoet, die
steeds meer bloemen aandroeg en dit
deel van dte begraafplaats Vredenhof in
een bizarre kleurige tuin veranderde.
Er waren kransen uit het gehele land.
Politiebewaking ontbrak geheel.
In de kleine aula van de begraafplaats
was daarna nog gelegenheid tot het
condoleren van de familieleden. Van
deze gelegenheid werd bijzonder druk
gebruik gemaakt.
Een intelligentieonderzoek wees uit, dat
van de groep van 13 er 10 slechts lager
onderwijs hadden gevolgd en 3 mulo-
onderwas. Van sommigen maakte de
denkwijze een kinderlijke en ook wel pri
mitieve indruk. Allen hadden de gevol
gen van hun daden niet overzien en ga
ven daardoor bljjk van een kleine intel
lectuele reikwijdte. Het normbesef stond
l;'E«r nlvrau dan bij d« gemlddel-
„ion,i„r I r,« Surinaamse samenleving verschilt nu
eenmaal hemelsbreed van dc Nederlandse
Paradijs
In een eerdere studie over Surinaamse
arbekier»-tn--Nederhmd heeft de heer A.
E. Bayer eens gesteld: „Nedenljyjd wordt
door tie ï?ollander~m Suriname vaak. als
het paradijs op aarde afgeschilderd. Som
mige emigranten geloven dan ook in
Holland de oplossing van al hun moei
lijkheden te vinden". Hoewel deze uit
spraak volgens drs. Liong a Kong in
haar algemeenheid niet juist is, is zij
wel van toepassing op vele delinquente
Surinamers en Antillianen die reeds in
hun geboorteland al of niet grote moei
lijkheden hadden. Anderzijds is het ech
ter zo. dat men geen gebruik heeft ge
maakt of willen maken van de voor
lichting die het ministerie van onderwijs
en volksontwikkeling te Paramaribo ver
strekt aan Surinamers die van plan zijn
naar Nederland te emigreren. Drs. Liong
a Kong heeft verder de sterke indruk
gekregen, dat de onderzochten in Surina
me overvallen waren door een onbehaag
lijk gevoel, waarbij de gedachte: „Ik
moet weg. koste wat het kost" steeds
prevaleerde.
In Nederland aangekomen bleek de
de Nederlander.
Over de verdere persoonlijkheidsaspec
ten zegt drs. Liong a Kong: „De onder
zochten zien zichzelf als volwassen per
sonen, omdat zij de mogelijkheid tot
seksuele omgang met leden van het an
dere geslacht en stoer gedrag als crite
ria nemen voor volwassenheid. In wezen
zijn zij echter onvolwassen kinderlijke
persoonlijkheden met een eigen primitieve
kijk op het loven. Het stoere gedrag moet
men zien als een overcompensatie van
hun onvolgroeidheid en of hun minder
waardigheidscomplex.
Een mogelijkheid is ook dat zij zicli
eenzaam voelen in Nederland. Vandaar
dat zü zich vastklampen aan de Holland
se vrouwen en aan hun landgenoten
Overigens bleek dat bij geen der onder
zochten enige waardering, voor hun Hol
landse vriendinnen viel te bespeuren. In-
structuur. zegt drs. Liong a Kong. De
omgang tussen jongens en meisjes ge
schiedt b.v. niet op zo'n vrye ongebonden
manier als in de grote steden ln Neder
land wel het geval is. Een meisje op haar
kamer bezoeken en daar uren vertoeven
is in Suriname cn de Antillen een onbe-
Onder overweldigende belangstelling
is de gestorven bouwvakarbeider
Weggelaar vanmiddag ten grave
Het. komt vaak voor dat Hollandse ge
zinnen Surinamers en Antillianen van
de soort als hier beschreven in huis op
nemen en hen goed behandelen. Deze
mensen (meestal in volksbuurten) be
doelen het goed met de jongelui, maar
volgens de onderzoeker zijn zij niet in
staat hen die leiding te geven, die zij hier
zodringend nodig hebben. „Mogelijk heb
ben we hier zelfs te doen met speciaal
zwakke gezinnen", zo wordt opgemerkt.
In twee gevallen werden de pleegouders
bestolen.
Bij hun komst in de gevangenis heb
ben de jongemannen uit de West reeds
een en ander op het gebied van vooroor
deel en discriminatie meegemaakt. Hier
uit werd een sterk zelfbeklag gedesti'-
leerd en de neiging om de schuld van
de misdragingen bij anderen te zoeken.
Drs. Liong a Kong meent alle gevange
nisfunctionarissen te moeten afraden om
onderwerpen over rassendiscriminatie
aan le snijden in het bijzijn van Suri
naamse en Antilliaanse delinquenten, om
dat zij niet in staat zyn op zinvolle
wijze over dit gecompliceerde onderwerp
te praten. De onderzoeker merkt in dit
verband nog op gevangenisbewaarders
te zijn tegengekomen, „die van Suriname
alleen weten dat het in de tropen ligt".
„Bedorven"
Drs. Liong a Kong komt tenslotte tot
de conclusie, dat er jongemannen zijn
die met een goede begeleiding op het
rechte spoor zijn terug te brengen. Een
eenvoudige zaak is dit echter niet. omdat
de betrokkenen „min of meer bedorven
zijn. Het belangrijkste is echter, dat zij
regelmatig passend werk moeten ver
richten en dat het cafébezoek drastisch
tot een minimum wordt beperkt. Drs
Liong a Kong vindt, dat een team van
b.v. psychologen, sociaal werkers, reclas-
seringsambtenaren e.d. deze kwestie uit
voerig zou moeten gaan bekijken.
Eerlijkheidshalve bekent de
onderzoeker echter: „Wij zijn
jongemannen tegengekomen, van
wie wij sterk de indruk hebben,
dat aan hen niets meer valt te
verbeteren
