Fantasievolle voorstelling
van een verjongde Warenar
n
Ton Lutz regisseert en speelt hoofdrol
Voor tweede maal in Festival:
Haydns Le Pescatrici
Dank zij Russische gastsolisten:
GISELLE OP FESTIYALPEIL
Petroesjka
haalde
het niet
VOOR VADER....
Uw fotobedrijf DE GRAAFF
Holland Festival
DONDERDAG 16 JUNI 1966
DE LEIDSE COURANT
NEDERLANDSE
TONEEL
MANIFESTATIE
ton Lutz, die Indertijd de stoot gaf
tot de instelling van de Nederlandse
Toneelmanifestatie als onderdeel van
het Holland Festival, heeft deze in de
laatste jaren wat kwijnende affaire
gisteravond misschien weer nieuw
leven ingeblazen. In 1957 regisseerde
bij immers „Moortje" van Brederp;
nu was zijn keuze geevallen op de
literaire tegenhanger daarvan: „Ware
nar" van P. C. Hooft, dat eigenlijk
in navolging van Bredero's komedie is ontstaan.
Bij de eerste opvoering van dit stuk in de
Stadsschouwburg te Eindhoven (tevens 'n feestelijke
openingsvoorstelling voor de afdeling toneel van
het Holland Festival), bleek, dat Hooft in zijn enige
poging om tot een blijspel te komen, beslist niet
zijn grootste meesterwerk heeft gerealiseerd. Het
stuk is een bewerking van een komedie van Plautus,
waarbij Hooft (in navolging van Bredero overigens)
het gegeven overbracht naar zijn vaderstad en het
geheel aldus plaatste tegen een Amsterdamse
achtergrond, die vreemd genoeg ook in deze dagen
nog verrassend actuele kanten blijkt te bezitten,
getuige een aantal opmerkingen over met stenen
gooiende jongelieden op het Damrak en failliet
rakende bankiers.
De constructie van het blijspel kan men niet bepaald
helder noemen en Hooft heeft zich soms wel in zeer
vreemde bochten moeten wringen om vast te kunnen
houden aan de grap waarop het hele stuk is
gebaseerd: de dochter van een vrek om wie op één
dag twee mannen komen dingen, trouwt en bevalt op
dezelfde dag van een kind. De vrek is ondertussen
ook nog zijn pot met geld kwijtgeraakt; als h(j die
terugkrijgt, wil hij hem niet meer hebben. Voor die
omslag in zijn karakter ontbreekt elke redelijke
motivering.
Hertaald
Nu ging het Hooft niet o>m de psychologie van zijn
personen. Hij heeft een typisch volksstuk geschreven
(hetgeen voor dit aristocratisch heerschap al een
bijzonderheid te noemen is), een stuk vol rumoer en
drukte, vol grappen en kluchtigheden. Het dient
slechts tot vermaak Hooft pretendeert verder niets.
Terecht heeft Ton Lutz dan ook een opdracht
verstrekt aan Ernst v. Altena, 't stuk te herschrijven,
hetgeen volgens de bewerker zelf neerkwam op een
proces, gelijk aan het verwijderen van vernislagen
op oude schilderijen, zodat die weer tot leven komen.
Toch is Ernst van Altena niet geheel geslaagd
bleven nog enkele passages over, waarin nog vrij
veel zinsneden niet aanspreken. Misschien dus toch
nog te veel respect voor HooftOver het algemeen
Voor de aankleding heeft Ton Lutz opnieuw
samengewerkt met ontwerper Nicolaas Wijnberg,
hetgeen resulteerde in een zeer intelligent, helder
toneelbeeld, waarin, temidden van drie witte wanden
een fijn, popperig realistisch Amsterdams huisje,
dat steeds op een andere manier werd gebruikt.
Daardoor en door de prachtige stijlvolle kostuums
was het een feest naar deze voorstelling te kijken.
Fantasievol
Regisseur Ton Lutz speelde zelf de hoofdrol van
Warenar, waar hij met veel komedianteske middelen
een uiterst fantasievolle karikatuur van maakte. Hij
speelde reeds helemaal op zijn publiek iets waar
Reym Nel| Koppen
fïeertuld Mimi Boesnach
Rykert Henk Rtgter*
Leekcr Jules Rnoyaards
Caaper Allard van der Sch er
Teeuwes Johan Kaar»
Koksmaat Wim Poncia
h(j zich in zijn regie ook op had toegelegd door de
terzijdes sterk te benadrukken. Er werd opvallend
knap gebruik gemaakt van de mogelijkheden, die
geboden worden door een volledig leeg toneel, waar
slechts één enkel element (het huisje) de aandacht
vraagt. Dat leverde vaak een zeer boeiende
mise-en-scène op, met als hoogtepunt een gesprek
vol misverstanden tussen de vrek en de vader van
zijn aanstaand kleinkind.
Misschien bleek overigens in de rol van Ton Lutz
zelf het duidelijkst wat hem als regisseur voor ogen
moet hebben gestaan: een zwierige uitbundigheid in
de presentatie door de acteur en tegelijk een
verkneukelende glimlach op het toneel om de situaties
waarin de personen terecht komen.
Hierin werd de regisseur zeer goed gevolgd door
Nell Koppen, die een waarachtige sloerie van een
dienstmeid gestalte gaf, door Johan Kaart als een
monsterachtig dwaze kok en door Jules Royaards
als een geinige en vrolijke knecht Lecker. Verder
mag men eveneens vermelden een sterke rol van
Jules Croiset en de rollen van Mimi Boesnach, Els
Bouwman en Allard van der Scheer. Henk Rigters
zette een wel erg saai burgermannetje neer en
Shireen Strooker (teruggehaald uit België) bracht
de Mildheid (een zinnebeeldig persoon) uiterst reëel
en gekund.
Men had misschien kunnen wensen, dat alle moeite
aan een betere zaak gespendeerd was geweest dan
aan dit rammelende stukje van Hooft (die het
overigens in slechts enkele dagen bij elkaar schreef);
maar in ieder geval is er eens een gemakkelijk
aanspreekbare voorstelling van een Nederlands
klassiek stuk en dat is heel wat. De fraaie uitvoering
van programma en affiche (beide verzorgd door
Nicolaas Wijnberg) verhoogt de feestvreugde, die
deze opvoering kenmerkt in niet geringe mate.
JAN VERSTAPPEN.
Gisteren is ook in Amsterdam het Hol
land Festival begonnen: romantisch
en menselijk. Het Nationaal Ballet
combineerde het precies 125-jarige
Giselle met het 70 jaar jongere
Petroesjka. Een mensenleeftijd ver
schil en toch zijn beide danswerken
Het is geen gemakkelijke
a klasiek standaardwerk als
Zij hanteerden beiden een gespierde
en duidelijke dramatiek; zij wisten wat
ruimte op een podium betekent en zij
namen het sentiment van het dorps
meisje en het spookachtig spel van de
geesten au sérieux. Vol ernst en met
passend acteursbesef doorleefden zij
hun rollen, die in de twee akten nog zo
geheel verschillend zijn ook. Zodoende
werd deze Giselle gelukkig geen afge
stoft museumstuk, maar liet deze weer
gave eens te meer blijken, dat de ro
mantiek van de vorige eeuw beslist niet
dood is. Technisch viel er natuurlijk bij-»
zonder veel te genieten. De bij uitstek
functionele muziek van Adam, door An-
dré Presser met het uitstekend spelende
Begeleidingsorkest nu eens gelukkig
niet te snel genomen, eist een declama
torische dans, waarvan echter de moei
lijkheid ver uitgaat boven traditionele
bedrevenheid. Alleen de beide Russen
hadden er niet de minste moeite mee.
Anatoli Nisnevitch, die zoals de
meeste Slavische dansers meer ver
dan hoog springt, was in het begin niet
veel meer dan een stoere en sterke part
ner, maar gaandeweg kreeg zijn lyriek
meer bandbreedte en na Giselles waan
zinscène spraken ook zijn bewegingen
tot de volle mannenmaat van schuld en
Natalia Makarova, die nog meer dan
seres dan actrice is, is een snelle, loop-
zuivere ballerina met een overmaat aati
precisiewerk. Alle lijnen zijn volkomen
gaaf de pirouettes sautées, haar
fraaie arabesque allongée en de soepele
Advertentie)
Weg met de „witte muur"!
Nu een echt glasparelscherm 130 x 130, zwart kader,
op statief, le klas Amerik fabrikaat, voor de zeer
speciale prijs van 58.
of een FOTO/FILMZON, geheel compleet voor 69.
Een goede projectie-tafel is ook niet te versmaden.
Wij hebben heel mooie, al voor de ongelooflijk
lage prys van 22.50
Leuke gevertjes voor de kleintjes:
een super-8 AGFACOLORFILM met een gratis irilm-
mensje, een kleurenfilm voor prachtige foto's
(3.95—5.25))
een ZAK-VTEWER al vanaf ƒ2.70
en nog zoveel meer!
BREESTRAAT 29, naast Trianon
Giselle technisch en vooral dramatisch waar te
maken, maar het Nationaal Ballet heeft zijn best
gedaan. Voor de hoofdrollen Giselle en Albrecht
waren eerste solisten van het Kirov Ballet uit
Leningrad overgekomen. Er zullen misschien wel
betere Russen zijn dat de prima ballerina Natalia
Makarova en de danseur noble Anatoli Nisnevitch,
maar het tweetal danste in elk geval op hoog
festivalpei'l.
als Hilarion, maar de speciaal ingelas
te Boeren pas de deux door Calliope
Venieris en Leo Ahonen viel enigszins
tegen. Niet alleen omdat de danseres al
direct ten val kwam, maar ook haar
partner handhaafde af en toe met
te zijn balans. En als het publiek gaat
zien hoe moeilijk dubbele tours en l'air
wel zijn, is de aardigheid eraf.
Stravinsky's Petroesjka,
Fokine bijzonder gevarieerde dansmid-
delen vond, haalde geer festivalpeil.
Een uitzondering maken we gaarne
voor het orkest vooral de houtbla
zers! dat deze geniale partituur haar
scherp en klankvol realiseerde. Maar
de podiumbevolking liet zich muzikaal
overspoelen. Dit karakterballet is
semblekunst en het corps de ballet moet
evenwicht brengen tussen beeld en ge
luid. De dans moet niet opzettelijk,
maar natuurlijk uit de wir-war van
personages voortvloeien. Het duo Stra-
vinsky-Fokine vraagt om een plastische
roes, om oerkracht en felle kleuren, om
een Aziatisch panorama van pracht en
praal. In Amsterdam bleven er giste
ren nog te veel losse touwtjes hangen.
De pas de neuf van d° voedsters, de
pas de cinq van de koetsiers, de brood
dronkenheid van de marktgangers op het
winterse Admiraliteitsplein in St.-Pe
tersburg, de lome sensualiteit
Moor en 't sierlijke pizzicatogetrippel
der Ballerina; 't was er allemaal, maar
net niet volmaakt genoeg om geloof
waardig te zijn. Nederland heeft eigen
lijk sinds Aart Verstegen geen Pe
troesjka meer gehad, die de schreeuw
van de schim van deze Russische Jan
Klaassen onthutsend hoorbaar maakte.
Ronald Snijders was in de titelrol niet
onvoldoende, zomin als Conrad
Weetering als Moor. Calliope Venieris
had als Ballerina ook hier geen gelukki
ge avond. In de kamer van Petroesjka
struikelde ze bijna en in de kamer
de Moor zag ze kans om niet alleen de
trompet kapot te trappen.
alweer bijna over de kokosnoot
van de Moor uit te glijden. Die onrust
was ook bij de anderen merkbaar. De
beer hield zijn eigen ritme aan en lette
in het geheel niet op het sjokkerige or
kest en dat er zodoende van het plas
tisch leidmotief der tragische, clownes
ke bezetenheid niet voldoende zaal-
waarts kwam. is duidelijk. Petroesjka's
geest is de zaagselpop helaas niet ont
stegen.
D-y
Scene uit Gisella.
ballottés, die zij met Albrecht danst.
Haar scala van mimische mogelijkhe
den is niet onbegrensd, maar zij danste
in elk geval in het besef, dat van haar
choreografie niet mag worden afgewe
ken. Deze passen en combinaties liggen
vast, evenals de noten, die Mozart de
coloratuursorpaan in de rol van de Ko
ningin van de Nacht in zijn Zauberflöte
in de mond legt. Het werd zodoende 'n
subtiel werkstuk van vrouwelijke thea-
terkundt, al hebben wij in het verleden
wel emotioneler Giselles gezien.
Het corps de ballet, dat in I nog te
weinig acteerde, voelde zich in het bal
let blanc van II beter thuis. Natalia Or-
lowskaja, die deze Giselle heeft inge
studeerd, heeft het Nationaal Ballet in
elk geval bijgebracht wat épaulement
wil zeggen. De bewegingen zijn er ron
der en soepeler van geworden. In de bij
rollen voldeed Conrad van de Weetering
camisa van de schrijver Lauro Ol-
s in Spanje zelf verboden. Het heeft
de migratie van Spaanse arbeiders tot
onderwerp. Ze hebben geen geld om een
hemd te kopen en trekken naar het bui
tenland om wat te verdienen.
De Spanjaarden hebben de voorstel
ling zelf voorbereid. Morele steun ver
leende alleen de vereniging Democra
tie voor Spanje. Regisseur is de' heer
F. M. Lorda, een medewerker van de
Wereldomroep. De Nederlandse Televi
sie Stichting stelde decors beschikbaar.
Met het instuderen werd een half jaar
geleden begonnen. Enkele medespelen
den kunnen niet lezen.
Door recente toezeggingen van Rus
sische musea en van het Metropolitan
Museum te New-York heeft de Gabriël
Metsutentoonstelling in de Lakenhal te
Leiden ten zeerste aan belangrijkheid
gewonnen. De tentoonstelling wordt ge
opend op 22 juni en zal tot 5 september
Er bestaat zeer grote belangstelling
voor de voorstellingen van „Warenar"
en voor het optreden van Marcel Marceau
tijdens het Holland Festival. In Nijmegen
zijn beide voorstellingen reeds uitver
kocht. Men heeft gepoogd het aantal
voorstellingen alsnog uit te breiden, doch
dit ia niet mogelijk gebleken.
Spanjaarden spelen
in eigen land
verboden spel
UTRECHT (ANP) In Utrecht wo
nende Spaanse arbeiders, verenigd ie
de 100 leden tellende vereniging Liber-
tad y Cultura (Vrijheid en Cultuur) ge
ven op 25 juni in het N.V. Huis te
Utrecht een voorstelling van het toneel
stuk La
Spaanse
het hemdZestien
a vrouwen spelen er
hun leider Lino Cal-
Johnny St. Cyr
ongeneeslijk ziek
LOS ANGELES (UPI) Johnny St.-
Cyr, 76 jaar, een der kopstukken uit een
vroeger tijdperk van de jazz, lijdt onge
neeslijk aan leukemie. Dit verklaarden
doktoren van het General Hospital van
Los Angeles. St.-Cyr heeft samen met
veel van de grote figuren van de New-
Orleans Jazz gespeeld, zoals Fate Mara-
ble, Kink Oliver, Jelly Roll Morton
Louis Armstrong.
Bleek opnieuw werk van
meestergéén meesterwerk'
muziekredacteur)
De leiding
Holland Festival 1966 heeft gemeend een reprisi
te moeten geven van Joseph Haydns .Xe Pescatrici", de opera, waar
van ztf het vorig jaar de premiere bracht. Een premiere want r.
1770, toen de hoge gasten als prins Esterhazy de Galanta etc. el<
ermede hadden kunnen kennismaken, zulks naar aanleiding va-
een luisterrijk huwelijksfeest van een nichtje, is dit drama giocos
per musica in de archieven terecht gekomen en stilaan vergeten
Totdat de Engelse Haydnexpert Robbins Landon de brokstukke
ervan weer coördineerde, reconstrueerde en er de ontbrcl
elementen met fantasie door stilistisch stijlbesef beheers
In deze vorm zagen we dit werk vorig
jaar in de Amsterdamse en gisteravond
in de Koninklijke Schouwburg te 's-Gra-
venhage. Destijds karakteriseerden wij
„Le Pescatrici" als het „werk van een
meester" een „mesterwerk" durfden wij
het echt niet te noemen. En in deze
mening zijn we bij een tweede confron
tatie. eerlijk gezegd, versterkt. Een uit
breiding van het operarepertoire we
zien en horen het er echt niet in. Doch
ook nu werd ons een genoeglijke avond
geboden. Een avond, waarin we ten
tweede male overtuigd raakten, dat
Haydn-Landons partituur verschillende
pagina's bevat, die de moeite van het
beluisteren waard zijn.
Zulks in een presentatie, die aan hoge
artistieke eisen voldeed. Wederom had de
Haydnspecialist Alberto Erede de artistie
ke leiding, wederom zorgde de regisseur
Werner Düggelin voor een grote bewege
lijkheid ten tonele, wederom trof ons de
metteur en scene Jörg Zimmermann met
tal van verrassende, soms zelfs bepaald
fascinerende vondsten.
Als toen speelde ook thans het Neder
landse Kamerorkest niet volkomen exact
en kon men in het Nederlands Kamer
koor meer de vocale dan de dramatische
kwaliteiten waarderen.
Voortreffelijke bezetting
De bezetting ze was volledig dezelf
de. Zeven vocalisten van Italiaanse huize,
die dit door Carlo Goldoni geïnspireerde
gegeven op waarlijk gelukkige wijze tol
leven brachten. Twee vissersvrouwtjes
door de sopranen Maddalena Bonifaccio
en Adriana Martino raak getypeerd: in
de ban van twee rivales, Giacomo Ara-
gall en Umberto Grilli, die met hun
fraai tenorgeluid zorgden voor de nodige
liefdeslisten en lagen.
Daarmede contrasteerden aangenaam de
Bovenstaand schilderij van een zich kastijdende heilige heeft een ware sensatie
veroorzaakt in de internationale kunstwereld. Het is namelijk een werk van de
vroeg-Noordnederlandse schilder Geertgen tot Sint Jans, van wie tot nu toe over
de gehele wereld slechts vijftien schilderijen bekend waren. Het werk, dat behoorde
tot een Italiaanse collectie, is vanaf vandaag tentoongesteld in het Singermuseum
Van Geertgen tot Sint Jans, die op 25-jarige leeftijd, op het einde van de vijftiende
eeuw stierf, bevinden zich vier schilderijen tn Nederlandse musea: twee in het
Rijksmuseum, één in het Aartsbisschoppelijk Museum te Utrecht en één in de
collectie Boymans van Beuningen.
Na langdurige expertises zijn drs. Boon en prof. Van Regteren Altena onafhankelijk
van elkaar tot de bevinding gekomen, dat het werk inderdaad aan Geertgen tot
Sint Jans toegeschreven moei worden. Het werk is ondergebracht in de Stichting
De Boer, zodat het voor ons land behouden zal blijven.
Dat slechts vijftien schilderijen van deze jonge meester bekend waren, vindt ten
eerste zijn oorzaak i« het feit, dat hij op zo jeugdige leeftijd stierf. Voorts zijn
tijdens de beeldenstorm cn 't beleg van Haarlem zijn woonplaats ongetwijfeld
talrijke van zijn werken verloren gegaan. Prof. Van Regteren Altena zal binnen
enkele maanden een studie over Geertgen tot Bint Jans het licht doen zien.
Kunst en Kunstenaars
•Japanse houtsneden van o.m. Hokusai,
Hiroshige, Utamaro, Shunman, Toyo-
kunl I en Kunisada worden van 18 ju
ni tot en met 9 juli tentoongesteld bij
kunsthandel Ch. Mol, 't Oude Wevers-
huy8, te Amersfoort.
Emmy Verhey en Christian Bor z(jn
door het Concertgebouworkest uitge
nodigd naar aanleiding van hun suc
cesvolle deelneming aan het violisten
concours in Moskou, om tijdens het
concert dat op 1 juli onder leiding van
Bernhard Haltlnk ln het RAI-gebouw
te Amsterdam wordt gegeven, als so
listen op te treden in het concert voor
twee violen van J. S. Bach.
Carel van Leeuwen Boomkamp zal door
drukke werkzaamheden geen deel
meer kunnen uitmaken van het Ne
derlands Strijkkwartet. Zijn plaats
wordt ingenomen door cellist Michel
„donkere" timbres waarvoor Carlos Fel
ler en Ugo Trama zorgden, koloristisch
gesecondeerd door de alt Ruza Pospis,
voor ons gevoel de sterkste van dit team.
We hebben, dank zij dit zevental ge
noten maar de behoefte „Le Pesca
trici" in het festival 1967 voor de derde
maal te zien. hebben wij bepaald niet.
Nieuwe Rafael
in New-York
NEW-YORK (U.P.I.). Het Metro
politan Museum of Art in New-York
heeft een Madonna van Loreto die de
Amerikaanse oliemiljardair J. Paul Get
ty in 1938 voor 200 dollar kocht als een
„verloren" gewaand werk van Rafaello
Sanzlo (Rafael), als authentiek erkend.
Het museum maakte dit bekend toen
het meedeelde dat dit doek met een
tweede schilderij uit Getty's verzame
ling, een zelfportret van Paolo Vero
nese, voor een half jaar in bruikleen
was gekregen.
De Madonna di Loreto, een 450 jaar
geleden in opdracht van Paus Julius II
geschilderd, hing ln de zestiende eeuw
in een kerk en verdween daarna. Later
doken bij tijd en wijle schjlderijen onder
die titel op Eén van de Loreto-versies
was in het bezit van De Bourbons van
Frankrijk. Na de revolutie van 1830
namen ze haar mee naar hun balling
schapskasteel in Oostenrijk. Het was
een Bourbon die het doek in 1938 door
Sotheby In Londen liet veilen. Het kwam
toen in handen van Getty, die jaren ge
probeerd heeft erkenning van de authen
ticiteit te krijgen. Onlangs heeft de
kunsthistoricus Alfred Scharf het schil
derij door middel van röntgenstralen en
infrarode fotografie geïdentificeerd als
een echte Rafael.
Kenners van de kunstmarkt specu
leren niet graag over de waarde van de
„nieuwe" Rafael, maar de prijs zal wel
bij de 1 2 miljoen dollar liggen.
Sotheby veilt groot
werk van Matisse
LONDEN (U.P.I.). De Londense
kunstveiling van Sotheby zal 22 juni niet
het duurste, maar wel het grootste
kunstwerk uit zijn geschiedenis ver
kopen. Het betreffende kunstwerk is het
schilderij „La Perruche et la Sirene"
van Henri Matisse, dat met nog vele
andere Franse Impressionistische schil
derijen geveild zal worden. Het werk,
dat Matisse als één van zijn belang
rijkste gewrochten beschouwde, meet
7,72 bij 3,37 meter en bestaat uit papier-
knipsels op witte achtergrond.
