vleesconserven
Fokker Friendship verovert de aarde
Geldboetes voor
exploitanten van
Jupiter en Delphy
Opvolger
Fellowship
vliegtuig
van de
toekomst
Hete strijd
om korting
meubels
TOENEMENDE INTERESSE
VOORAUTOSLAAPTREINEN
Goed idee voor
het menu van morgen
DE LEIDSE COURANT
WOENSDAG 27 APRIL 196«
Has anyone stopped to think
how a small and obscure Dutch
company came to sell approach
ing 350 aircraft during the past
ten years
„Heeft iemand zich wel eens ge
realiseerd hoe een kleine en on
bekende Nederlandse fabriek er
in is geslaagd 0111 in de laatste
tien jaren bijna 350 vliegtuigen
te verkopen",, aldus vroeg het
gezaghebbende Britse tijdschrift
„The Economist" (zie boven) zich
onlangs af.
Inmiddels is het verkoopcijfer van de
Fokker F-27 Friendship gestegen tot tegen
de 400. Over niet al te lange tijd zal het
Europese verkooprecord van de (Britse)
Vickers Viscount (438) gebroken zijn. „De
Fokker F-27 is een goed produkt", zegt
Fokkers commercieel directeur, Frits J. L.
Diepen. In bijgaand artikel licht hij dit ant
woord toe.
Frits Diepen, de
(Van onze luchtvaartredacteur)
SCHIPHOL „We hebben ook wel eens
in de grootste zo-rgen gezeten met de
Friendship. Rond 1958. In zestien maanden
geen order. Zo'n situatie had niet erg lang
moeten doorzetten. Want dan hadden we
nu misschien niet met een voldane glim
lach op de lippen gezeten." Dit zegt me
Fokkers commercieel directeur Frits J. L.
Diepen. We zitten in zijn sobere werk
kamer. Eenvoudig meubilair, achter de
conferentietafel een modern schilderij in
warme kleuren, kloek van afmeting, maar
zonder lijst. Verder een flinke kleureuprent
De heer Diepen blijkt een van die men
sen te zijn die zich volledig geven aan
datgene waarmee ze bezig zijn. In dit
geval is dat het gesprek met een jour
nalist die hem noodzaakt voor de wie-
weet-hoeveelste keer het verhaal van de
Friendship te vertellen. Hfj praat alsof
hfj de hele dag de tijd heeft al Is het
In werkelijkheid maar één, met moeite
vrijgehouden, uur. Na elk van de drie of
vier telefoongesprekken waarvoor zijn
secretaresse hem wegroept, vat hij zon
der aarzeling de draad van het gesprek
weer op.
„We zijn vol vertrouwen. De vierhon
derdste order kan iedere dag komen.
Soms worden er tien tegelijk besteld.
Dan weer eens één. Maar het gaat nog
altijd door en we zijn al dicht bij de
vierhonderdste."
Fabelachtig
Het zit er in dat Fokker het bijzondere
cijfer 438 overschrijdt. Vanaf dat mo
ment la de Friendship Europa's meest
verkochte civiele vliegtuig.
Hoe verklaart de heer Diepen dit
fabelachtige succes dat al zoveel pep-
nen ln beweging heeft gebracht en
dat zo nauwkeurig wordt bijgehou
den dat zelfs een order van slechts
èèn vliegtuig op zfjn minst de finan-
cieel-economische pagina van elke Ne
derlandse krant haalt.
Het bltykt een complex van factoren
te zijn. De Friendship voorziet in een
nog altijd toenemende behoefte die de
concurrentie misschien te laat heeft
gezien.
De heer Diepen zegt er zelf dit van:
„We zaten vanaf het begin in een
tamelijk onbedreigde positie. De naas
te concurrent, de Britse Herald was
er iets eerder dan de Friendship maar
de Herald kwam in het nadeel omdat
men te lang aan de oude formule van
vier zuigermotoren in plaats van twee
turbinemotoren had vastgehouden. Na
tuurlijk beïnvloedde het toenemende
succes van de Friendship de verkoop,
maar hoezeer het een ontwerp voor de
toekomst was geweest, wordt geïllu
streerd door het bijzondere feit dat pas
in het tiende verkoopjaar de hoogste
score werd bereikt. Dit jaar blijft de
produktie op twee per maand maar
volgend jaar gaan we er drie" per
maand maken.
Wy verwachten dat de Friendship nog
jaren in produktie biyft. Er blijft plaafs
voor nieuwe turbo-props. De vraag naar
nieuwe Friendships zal later afnemen
naarmate meer turbo-props op de tweede
handsmarkt versohynen, maar dat zal
pas in de zeventiger jaren zijn".
Roeping
De Friendship werd ontworpen voor het
luchtvervoer op korte afstand, lucht
lijnen met hoge frequenties en lage ta
rieven. De heer Diepen: „De Friendship
en straks ook de Fellowship, een typisch
vliegtuig van de zeventiger jaren, heb
ben in dit opzicht een stuk roeping.. Het
zijn vliegtuigen die geld verdienen en
dat is in elk geval nodig wil men het
de ondernemers mogelijk maken de ser
vice aan het publiek zo hoog mogelijk
op te voeren-.
Ook een punt dat het succes van de
Friendship heeft gestimuleerd is de ser
viceverlening. „We hebben er heel wat
kilometers voor moeten reizen maar we
hebben er een uitstekende reputatie mee
kunnen opbouwen".
Een organisatie opbouwen die als de
vies voert „binnen 24 uur zijn er uw
reserveonderdelen" Is voor elke vlieg-
tuigenfabriek een zware opgave.- Nog
moeilijker wordt het als de cliënten over
de hele wereld verspreid zitten tot in de
oerwouden en woestijnen toe. Want een
van de opmerkeiykste maar tevens veel
problemen veroorzakende ontwikkelin
gen in het verkoopsucces van de Friend
ship was het enorme aantal van kleine
opdrachtgevers die vooralsnog steun van
de fabriek nodig hadden bij het ver
werven van de nodige know how. Deze
versnippering van het totale orderpak
ket eiste aanzienlijk meer mankracht
en energie voor de ..backing". zoals ser
viceverlening in de vliegtuigindustrie
wordt genoemd, dan aanvankeiyk vdbr-
Niet verouderd
Is een vliegtuig dat al tien Jaar aan de
markt is, intussen niet verouderd'.'
De heer Diepen: „De Friendship van
nu is niet meer dezelfde als die van tien
jaar geleden. Regelmatig worden kleine
verbeteringen aangebracht. Dat is een
contlnuproces waardoor je steeds weer
opnieuw een up-to-date-vliegtuig af
levert. Voor de cliënten in Amerika
wordt de normale Friendship op bepaal
de trajecten al te klein. Daar is het
binnenlandse luchtvervoer, mede door
toedoen van de Friendship, ao in om
vang gegroeid dat er behoefte aan meer
stoelen is.
Fairchild in Amerika, die de Friendship
in licentie bouwt, is al met een langere
Friendship aan de markt. Daarmee
krygt de cliënt zyn méércapaciteit ter
wijl hij met hetzelfde economisch-zuinige
materiaal kan blijven vliegen".
Concurrentie
Verwacht Fokker van de opvolger van
de Friendship, het straalverkeersvlieg-
tuig F 28 Fellowship een even groot suc-
De heer Diepen: „Ik zou om te begin
nen de Fellowship niet nadrukkelijk de
opvolger van de Friendship willen noe
men. Het is een nogal beperkt begrip.
In zekere zin is de DC-8 de opvolger
van de DC-3 nietwaar?
Ik zie de Friendship en de Fellowship
naast elkaar. De Fellowship is een vlieg
tuig voor de zeventiger jaren en na-
tuuriyk krijgt het in veel gevallen de
taak die nu de Friendship uitvoert, maar
daarnaast zal er nog zeer veel jaren
plaats blijven voor de turbo-props.
De F 28 ligt ln elk geval goed ln de
markt. Op het ogenblik is er nog niet
één rechtstreekse concurrent. De als
concurrenten van de Fellowship gedood
verfde vliegtuigen als de DC-9 en de
BAC 1-11 zijn groter en duurder. De
Fellowship is voor werkelijk korte af
stand, modern van conceptie, geschikt
om te opereren van kleine vliegvelden.
Klein maar volwaardig. We zijn optimis
tisch over de kansen van de Fellow
ship. De resultaten van ons marktonder
zoek rechtvaardigen dit optimisme".
Achterstand
van de Friendship en een model van Fokkers
jongste troef: de Fellowship. Op en rond
de boekenkast enkele herinneringen aan
verre reizen, ln de hoek naast de deur en
zichtbaar achter het bureau: een vergrote
foto van Anthony Fokker de stichter van
het bedrijf.
grotere orders toch voornamelijk van
landen als Australië. Amerika. Japan,
de Phillppynen, India, Pakistan etc.
Hoezeer het Europese luchtnet achter
bleef wordt eigenlijk min of meer door
het geografische verkooppatroon van de
Friendship geïllustreerd. Bovendien: in
landen als Japan en Australië haalden
Friendship geïllustreerd. Bovendien, in
dan vierduizend uren. In Europa wordt
een jaarproduktie van 2500 uren per
vliegtuig al uitzonderiyk hoog genoemd.
De heer Diepen die van de Europese
achterstand op dit gebied een studie
maakte heeft énkele interessante voor
beelden verzameld om die achterstand
aan te tonen. Een willekeurige greep:
„De dlenstfrequentie tussen Londen en
Parys is 25 maal per dag. die tussen
New-York en Chicago 91 maal per dag
en tussen New-York en Boston 69 per
dag. De drukste Japanse lijn Is Osaka
Tokio: 39 keer per dag
Wereldreis
De heer Diepen betoogt dan ook dat
de frequenties in Europa veel te laag
zijn. Daarnaast zijn te weinig Europese
steden aangesloten op een luchtnet en
bovendien zyn er dan nog te weinig
rechtstreekse verbindingen tussen Euro
pese steden. „Wij moeten om zakeiyke
redenen dikwijls in Biarritz en Toulouse
zyn. Dat ls een wereldreis! En dan heb
ben wy nog het geluk dat we althans
aam één zyde in Amsterdam aan
een luchthaven gevestigd zyn".
„Ook de tarieven zijn ln Europa veel te
hoog", zegt de heer Diepen. „Weer een
kleine vergelijking: de Amerikaanse ar
beider moet om met zgn vrouw van Los
Angeles naar San-Francisco en terug te
kunnen vliegen tweeëneenhalve dag
werken om de passageprijs 4e verdienen.
Maar de Fransman die vanuit Parijs
heen en weer naar Marseille wil met
zijn vrouw (dezelfde afstand) moet voor
dit uitstapje meer dan vyfeneenhalve
week van 45 uur werken. Dit ls meer
dan 10 procent van zyn jaarinkomen".
Even een sprong naar Australië: „Daar
produceren de luchtvaartmaatschappyen
200 passagierkilometers per hoofd van de
bevolking. In Europa bedraagt dit cy-
fer 40".
Overstapjes
Nationaal gezien maakt de binnenlandse
luchtvaart in Europa momenteel een
grote ontwikkeling mee. In Frankrijk,
Italië, Noorwegen en zelfs in Zwitser
land zyn snel groeiende binnenlandse
luchtnetten. Maar zo lang die in feite
alleen maar dienen om passagiers op te
halen voor de eigen Intercontinentale
luchtvaartmaatschappijen kan deze ont
wikkeling geen algemeen Europese door
braak forceren. Toch komt die er. Het
ls gewoonweg niet tegen te houden. Het
is al opmerkelijk dat het Europese pu
bliek het allemaal blijft slikken. Je kunt
binnen Europa bijna geen luchtreis
ondernemen zondèr tijdrovende overstap -
jes. Soms moet je zelfs overstappen van
het ene vliegveld naar het andere, zo
als van Le Bourget naar Orly, waarvoor
je dwars door Parijs moet.
De Europese luchtvaart ls te nationaal
gestructureerd. Het systeem van de lan
dingsrechten vormt een barrière voor
een gezonde ontwikkeling van. het Euro
pese luchtverkeer. Stel je voor dat de
scheepvaart ook aan zoiets gebonden
zou zijn, dan zouden we in korte tijd
hongersnood hebben.
Meer eenheid in Europa en een volledige
samenwerking zullen echter een explo
sieve ontwikkeling veroorzaken: stellig
ook ten voordele van de Fellowship",
zegt de heer Diepen.
Fokker hoopt in mei van het volgend
jaar tydens de internationale luchtvaart
salon op Le Bourget deze nieuwste troef
aan de wereld voor te stellen.
By Fokker kunnen ze optimistisch zijn.
De heer Diepen: „Brits embargo of niet,
Ik blijf vol vertrouwen over het licentie-
contract met Indonesië en over de 20
Friendships voor de Indonesische lucht
vaartmaatschappij Geruda.
ARNHEM (ANP) De Arnhemse rechtbank heeft rich gisteren vele uren bezig
gehouden met de spelen Jupiter en Delphy. die door de exploitanten wprden beschouwd
als jChéndlgheidsspelen, maar door de officier van justitie, mr. Bakker, xulver
moeten worden gezien als kansspelen, als hazardspel. De officier eiste ln beide
zaken een symbolische boete van 10.— en vorderde dat de ln beslag genomen
speeltafels zullen worden teruggegeven.
RECHTERS
ACHTER DE
SPEELTAFEL
De leden van de rechtbank wilden nu
wel eens precies zien hoe een en ander
ln zyn werk ging en dus nestelden zy
zich met een aantal geoefende behen
digheidsspelers rond het groene laken en
vóór de verticale installatie met goten,
bakjes en draaiende schijven. De heer
C. J. Osse uit Scheveningen, de uitvin
der van Jupiter, bediende de appara
tuur. Onder de belangstellenden bevon
den zich vele geïnteresseerden in de
exploitatie van spelen, zoals de uitvinder
van het spel Roulex. ir. Prins uit Den
Haag (Roulex wordt thans proef ge
speeld ln opdracht van de „Stichting
behendigheidspelen" in het kader van
een natuurwetenschappelijk onderzoek).
De heer Osse gaf de rechtbank een
uiteenzetting van de mogelijkheden, die
behendige spelers hebben, en de wijze
waarop ze het spel kunnen beïnvloeden.
Een districtsrechercheur van de rijks
politie te Nijmegen verklaarde, dat hij
Jupiter vaak en langdurig had zien spe
len. Hij vond dat het merendeel der
spelers zijn kansen niet berekent. Hij
had ook vernomen dat de meesten op de
gok speelden en geen systeem ih het
spel konden vinden.
De raadsman van Jupiter, mr. R. Lion
haakte in op het door prof. Hamaker uit
gebrachte rapport over kansspelen en
stelde vast dat de geconstateerde ver
hoging van de kans met 10,8 procent toch
wel als een overwegende, invloed op de
kansbepaling kan worden genoemd. Hij
Voor ieder een flinke plak!
Wat voor vleesgerecht «et u vanavond? Heerlijk,
duik in uw eigen 'keukenwinkeltje' met vlees-
conserven. Daar is zeker lunchworst bij. 1 Blikje.
5 flinke plakken, gebakken in de koekepan...
verrükkelijkEn u weet, wat u eet - alle vleescon-
serven zijn met zorg bereid en hygiënisch verpakt.
Is uw'keukenwinkeltje' óók zo welgevuld
met blikjes
verzoek van de uitvinder had verricht.
Delphy
In de zaak Delphy stonden terecht de
86-Jarlge uitvinder E. Rettweiler nit
Bochum (Duitsland) en mevrouw Gold
berg-Koekoek uit Scheveningen, de
sec.-penningmeesteresse van de stichting
voor ontwikkeling en ontspanning Pays
Bas, die Delphy exploiteerde.
Toen deze laatste opmerkte dat de
stichting zorgt voor de ballotage van de
leden-spelers, vroeg rechtbankpresident
x. Van Houten of het besloten karak-
r van de bijeenkomsten voor 5000 men-
n wel kon worden gehandhaafd.
De raadsman van Delphy meende dat
;t een behendigheidsspel was. Mocht
dit niet de mening van de rechtbank zijn
dan was volgens hem het hazardspel in
besloten kring en zonder winstoogmerk
gespeeld. De officier van justitie ver
wierp het besloten karakter; of er al
dan niet winst wordt gemaakt vond hij
ook niet belangrijk. Hij was van mening,
dat was aangetoond dat bij Delphy niet
gesproken kan worden van een overwe
gende invloed op de kansbepaling.
De rechtbank zal over 14 dagen uit
spraak doen.
,WIT' TEGEN GRIJS'
OM MILJOENEN
ROTTERDAM (ANP) Er is ln de
wereld van de Nederlandse meubelbranche
en van de woningtextiel een strqd ont
brand tussen „de witten" en „de grijzen".
De „witten" zijn de mensen die gekant
zyn tegen het geven van kortingen aan
het publiek. De „grijzen", voor het deel
inkoopcentraies, willen doorgaan op hun
oude wijze. Een reeks grote meubelfabri
kanten is reeds tot de „witten" overge
gaan en ook in de woningtextiel is een
„wit" front gevormd.
Initiatiefnemer van de strijd tegen de
kortinggevers is de heer Hoofdman, direc
teur van een grote meubelzaak ih Rot
terdam. Op zijn'initiatief is gevormd een
commissie bescherming handelsbelangen
woninginrichting, die Industrie en groot
handel vraagt om mee te helpen aan het
sluiten van de ..kortingkanalen". Doen
zij dit niet dan zullen de aanhangers van
de commissie niet meer by hen kopen,
zij worden dan „grijs".
De actie van de „witten" is vooral ge
richt tegen de personeelsinkoopverenlgin-
gen. die voor hun leden aanzienlijke kor
tingen krijgen en gebruik maken van de
toonkamers van de grossiers.
Verlies in miljoenen
In Rotterdam. Den Haag. Amsterdam en
Dordrecht zijn „witte" comité's gevormd
die fabrikanten en grossiers benaderen
en voor de keuze stellen: medewerking
aan „de sanering van de handelskanalen",
dus niet meer leveren aan de korting-
kanalen, of uitgesloten worden van leve
ranties aan de „bonafide detailhandel".
Mocht de „witte" actie gelukken dan
zou de heer W. B. Knoops, directeur van
Kipo N.V., een commerciële inkoopcen
trale voor ambtenaren, en onofficieel
woordvoerder van de „grijzen", over het
niet-lopende jaar een verlies lijden van
ongeveer één miljoen. De heer Knoops zei
dat er reeds tweehonderd detailzaken op
de „grijze" lijst staan. Hoofdzakelijk nog
bedrijven ln Rotterdam. De kortingkana
len in Rotterdam riskeren een verlies van
omzet van 60 miljoen dit jaar door het
teruglopen van hun omzet aan meubelen
en woningtextiel
RECHTSTREEKS
NAAR RIVIERA
UTRECHT (A.N P.) Het vervoer
per autoslnaptrein, waarmee de Neder
landse Spoorwegen in 1960 heel voor
zichtig zijn begonnen (in juli en augus-
1 tus tienmaal van Amsterdam naar
Avignon en terug) neemt opvallend
snel toe. Vorig jaar brachten de auto-
slaaptreinen 5100 auto's en 14.200 reizi
gers naar Avignon, Villach" en Milaan
en dat zijn hoge cijfers, gezien de om
standigheid dat er geen „achterland" is
zoals bij de buitenlandse verbindingen
en de N.S. dus helemaal op Nederalndse
automobilisten zijn aangewezen.
Uit de reserveringen die tot nu toe
zijn geboekt valt af te leiden, dat het
autoslaaptreinvervoer dit jaar ruim
veertig procent boven dat van 1965 zal
liggen. Een belangrijke oorzaak van deze
stijging is waarschijnlijk, dat de trein
AmsterdamDen BoschAvignon met
ingang van 26 mei wordt vervangen
door een wekelijkse doorgaande verbin
ding naar St.-Raphael en één naar Nar-
bonne. Bovendien gaat de autoslaap-
trein Hoek van HollandSalzburg/Vll-
lach ook stoppen in Den Bosch voor het
op- en afladen van auto's.
De nieuwe verbinding met Zuid-Frank
rijk betekent, dat de Nederlandse toeris
ten nog dichter bij hun uiteindelijke
reisdoel, Spanje (Narbonnei of de Ri
viera (St.-Raphael) worden gebracht.
Ze kunnen nu een rit van 1500 km. over
drukke autowegen door voor hen vaak
al bekende gebieden overslaan en in
plaats daarvan 'e middags in de trein
stappen en de nacht in een slaap, of lig-
rijtuig doorbrengen om de volgend^
morgen vrcteg met hun auto al op hun
bestemming aan te komen. Vanuit St.-
Raphael zijn alle bekende en minder
bekende vakantieoorden aan de Cóte
d'Azur per auto iri hoogstens enkele
uren te bereikén.
Europese cijfers
Bij de Europese cijfers over het auto
slaaptreinvervoer vallen de Nederlandse
nog in het niet: in Frankrijk, waar de
slagzin „Spaar uw zenuwen en uw mo
tor" kennelijk opgeld doet, steeg het
aantal auto's dat op de dubbeldekkers
van de slaaptreinen werd vervoerd van
6000 ln 1957 tot 76.500 in 1965 en het
aantal bijbehorende reizigers van 18.000
tot 196.000. De Britse spoorwegen ver
voerden verleden jaar 30.000 auto's met
ongeveer 100.000 reizigers (elf verbin
dingen) en de Duitse 36.000 auto's met
95.000 reizigers (veertien verbindingen).
Geen overlevenden
van Heinz Bernd
KOPENHAGEN (DPA) Het zoeken
naar overlevenden van het gezonken
Westduitse scheepje „Heinz Bernd" is
gestaakt. Het schip had zes personen aan
boord, van wie er een met snijbranders
kon worden gered. Deze is op weg naar
het ziekenhuis overleden.
(Advertentie)
En niet alleen voor morgen, maar ook
voor volgende week. volgende maand
Want hier zijn twee over-heerlijke ge
rechten voor uw hoofdmaaltijd, die u
hltijd naar eigen smaak en voorkeur
kunt variëjen. Honig Macaroni of Spa
ghetti! Probeert u ze eens. deze pikante
hoofdschotels, vooral in deze tijd van
het jaar. nu de aardappels minder van
kwaliteit zijn U merkt het meteen:
een heerlijke doorbreking van uw dage
lijkse eetgewoonten! En Honig Macaroni
of Spaghetti smaakt, altijd anders. U
kunt immers alle fijne kruiden, tomaten
en stukjes vlees toevoegen, die u juist
zo lekker vindt. Macaroni en Spaghetti
zijn een uitdaging aan uw keukenfan
tasie. Het Honig-receptenboek met 120
macaroni- en spaghetti-recepten zal u
gr aag helpen!
Bestel zo hét receptenboek
„Uit de Honig keuken no. 1"
1. Plak op een briefkaart een plus
merkje van een gezinspak Honig
Macaroni of Spaghetti.
2. Frankeer 75 ct aan Postzegels extra.
3. Vermeld duidelijk naam en adres.
Zend de kaart aan: HONIG keuken,
postbus 45 D, Koog a/d Zaan.
4. Per briefkaart slechts één boekje
aanvragen.
