Wie wordt
er nou nog
broeder?
I
Crisis in leven van broeder-religieus
H
Renault straks weer
particulier bedrijf?
Aanpassing
zal diep
moeten
grijpen
III
Alg. Senaten-
vergadering
contra Student
Abie Nathan
in Moskou
Werknemers moeten meebeslissen
over de bestedingen van de winsten
Toestand van
Derudder nog
onveranderd
Snorder-,taxi's'
in Amsterdam
MAANDAG 25 APRIL 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
I ET is opvallend, dat er zoveel over de priesterroeping wordt geschreven
en zo weinig over de roeping tot broeder. Dit zou wel eens een teken kunnen zijn
van de geringe waardering, die deze laatste in onze maatschappij ondervindt.
Want er is over zijn bestaan, zijn opleiding en zijn roeping bepaald wel iets te
zeggen. Uit recente onderzoekingen is gebleken, dat de animo voor het broeder
leven in ons land (en in bijna heel West-Europa) op zijn retour is. En dat er
drastisch zal moeten worden ingegrepen, wil de crisis zich niet in een catastrofe
ontladen.
MWWHHHIIflHMIIIIllPUIIitllHim>WBIIlHriiH!üümiHlllPitMfl!lilllllüll'.!liMUIllllimiii::i.«
In het rapport „Broederroepin
gen in West-Europa", dat door
Pro Mundi Vita is gepubliceerd,
vonden wij een staatje, dat de
crisis duidelijk illustreert. Het
geeft voor acht Nederlandse
broedercoaigregaties, die tezamen
het grote merendeel van broeder-
congregaties uitmaken, in drie
kolommen naast elkaar: het aan
tal ingetreden novicen, het totaal
aantal uitgetredenen en de ver
houding tussen beide:
«g
tt-3
i
l
1i
3fI
i
li
h
H 3
IP
3
1935—1939
1940—1944
892
725
363
384
40,6
52,9
194S—1949
1950—1954
616
536
383
323
62.1
60.2
1960—1964
365
330
90,4
Uit dit staatje blijkt duidelijk, dat sinds
1935 niet alleen het aantal novicen zien
derogen is geslonken maar ook de ver
houding tussen intredenden en uitgetre
denen steeds ongunstiger is geworden.
Het kan dan ook niet anders of de sterkte
der broedercongregaties loopt geleidelijk
aan terug Hadden zij in 1963 nog 4139
leden, in 1964 waren het maar 4126. Nu
is dit in vergelijking met andere landen
van West-Europa nog buitengewoon veel:
West-Duitsland bijvoorbeeld met zijn 28
miljoen katholieken moet het afleggen
tegen Nederland met zijn 5 miljoen. Maar
de daling is ingezet. En zij kan binnen
korte tifd aan de statistieken een heel
ander beeld geven.
Ook de vergelijking met België kun
nen we nog altijd glansrijk doorstaan.
Hadden de gezamenlijke broedercongre
gaties van Nederland in 1964 nog 118
novicen, die van België brachten het
niet verder dan 33. En daarmee is voor
dat land een triest diepterecord aange
tekend.
Hoe het gesteld is met de roepingen
voor het broederleven in priesterorden
en congregaties valt voor Nederland niet
met zekerheid te zeggen. De cijfers die
Baan geeft in zijn studie over de Neder
landse minderbroedersprovincie zien er
weinig hoopvol uit.
Periode Aantal Ingetreden
1931—1935
1936—1940
1941—1945
1946—1950
1951—1955
1956—1960
42
Kennelijk is er ook hier sprake van
een stevige crisis. En al '"•schikken we
niet over exact cijfermateriaal betref
fende de andere klerikale gemeenschap
pen, we mogen er zeker van zijn, dat
hun situatie weinig van die der fran
ciscanen verschilt.
Weinig aanzien
Wat i6 er dan met het broederleven
aan de hand? Waarom trekt het niet
meer? Waarom kunnen alle mogelijke
wervingstechnieken de jongeman van 1966
schappjj zoveel mogelijkheden open, dat hjj
de gewenste prestigewinst waarachtig niet
meer door intrede in orde of congregatie
behoeft te zoeken. Integendeel. Het is een
publiek geheim dat de meerderheid van
het Nederlandse volk. inclusief de clerus
en de zg. goed-christelyke gezinnen, min
of meer uit de hoogte op het broeders-
leven neerkijkt. Velen zullen graag de
opvoeding van hun kinderen aan fraters
of broeders toevertrouwen: maar geven
diezelfde kinderen de «wens te kennen om
lid van de congregatie te worden, dan
hoeven ze meestal niet op de enthousiaste
instemming van hun ouders te rekenen.
Daar komt dan nog bij, dat wij mo
menteel het zicht op het leven van de
leek-religieus enigszins kwijt zijn. Wat
een priester is, dat weten we en wat
een leek is, dat weten we ook. Maar
waar moeten we naartoe met die broeder
figuur? Als het erop aankomt, is hij
een leek, daar valt niet aan te twij
felen, hoe klerikaal hij ook moge zijn
uitgedost. Hij zou dan ook op bijzondere
'wijze moeten worden ingezet in het
apostolaat van de leken. Maar in feite
komt daar maar weinig van terecht: in
tegendeel in het huidige kerkbestel wor
den hem dikwijls minder kansen gebo
den dan de niet door geloften gebonden
leek. En daardoor is hij enigszins i
lucht komen te hangen.
Tenslotte speelt ook hier juist als
bij de priesterkandidaten de vrees die
men aan de dag legt ten opzichte van de
rekrutering op jeugdige leeftjjd en de
internaatsopvoeding. Deskundigen, die
zich met het probleem bezig houden,
verwachten, dat deze huiver nog zal toe
nemen met alle gevolgen die zulks voor
de ontwikkeling der roepingen heeft.
niet doen besluiten, dit leven te
vaarden? Ook hier tasten we grotendeels
het duister bij gebrek aan een weten
schappelijke analyse. Wel kunnen we en
kele factoren aanwijzen, die hoogstwaar
schijnlijk tot het verschijnsel hebben bij
gedragen.
Dat Is dan allereerst het verminderde
aanzien van de broederfiguur in onze
huidige maatschappij. Betekende intrede
Je zult zelf een vakman moeten
zijn, wil je het vak aan een ander
kunnen overleren. Zeker wanneer
die ander gebukt gaat onder een
lichamelijke of geestelijke handicap.
in een orde of congregatie voor de jonge
man, die niet gestudeerd bad, vroeger
stjjglng op de maatschappelijke ladder,
tegenwoordig Is dat bepaald niet
het geval. Voor hem staan in de maat-
Huisknechten
Bijzondere aandacht verdient de situa
tie van de broeders, die in een klerikale
orde of congregatie treden. Er Is een tijd
geweest en men kan zich afvragen .of
die helemaal voorbij is waarin deze
broeders beschouwd werden als een soort
huisknechten in dienst van de paters, op
dat deze hun handen vrjj zouden hebben
voor zielzorg en apostolaat. De voornaam
ste deugd die van hen gevraagd werd
was nederige onderdanigheid aan de |»a-
ters. Hier en daar was de dagelijkse om
gang met de paters hun zelfs verboden.
En. hoe vreemd het ook moge klinken,
officieel genoot een frater-novice, die nog
maar net zijn burgerplunje had afgelegd,
in koor en refter voorrang op de broeder,
die al vijftig jaar in het klooster was.
Dat deze situatie de belangstelling voor
het broedersleven snel heeft doen weg
ebben, behoeft geen commentaar. De
moderne jongeman wordt er niet meer
Broederleven heeft niets met vage
godsvrucht en nog minder met
godzaligheid te maken. Het is
doodgewoon je daar inzetten, waar
je het hardste nodig bent.
door aangesproken. Er is dan ook in de
meeste klerikale gemeenschappen tot een
drastische reorganisatie besloten, die
beoogt, de status van de lekebroeder te
verhogen. Hoewel dit besluit ook theo
logische achtergronden heeft, is het in
feite voor een groot deel door de om
standigheden afgedwongen.
Nieuw perspectief
Trouv ens, allerwegen worden pogin
gen gedaan om het broedersleven in ere
te herstellen. Sommigen hebben gesug
gereerd, dat dit zou kunnen geschieden
door de broeders tot diakens te wijden.
Dit voorstel vindt weinig gehoor, omdat
men do lekebroeder juist als leek tot
volle ontpldoiWig' Wil latèn komelien 'n
diaken is nu eenmaal een clericus.
Daarom zien wij meer in de voorstel
len, die in het door ons reeds geciteerde
Pro-Mundi-Vita-rapport worden gedaan.
Zij komen in het kort hierop neer:
Alle nodeloze onderscheidingen (in kle
ding bijvoorbeeld) tussen broeders en
andere leken laten vallen.
O De methode van rekrutering en oplei
ding zodanig veranderen, dat de volle
nadruk komt te liggen op professionele
bekwaamheid, rijpe menselijkheid en vol
wassen verantwoordelijkheidszin als basis
van de broederkandidaten.
Zorgen voor een degelijke theologische
opleiding en algemeen culturele vorming
van de broederskandidaten.
0 Zoeken naar nieuwe vormen van reli
gieus gemeenschapsleven. „Misschien", al
dus het rapport, „is het broederklooster
van morgen een appartement, waar een
groep katholieke mannen samenwonen,
die overdag hun eigen werkkring hebben
in ziekenhuis, laboratorium, fabriek of in
het onderwijs en die 's avonds en tijdens
het weekend eventueel katechese geven,
cultuurwerk helpen opzetten of zieke col
lega's bezoeken."
Het is te hopen, dat men er spoedig
in slaagt om deze en andereplannen
te realiseren. Want de Kerk zit tc
schreeuwen om leke-religieuzen: in ons
eigen land maar nog meer in de ontwik
kelingsgebieden.. Waar de broeder-mis
sionaris trouwens al ongeveer datgene
geworden is. wat wü hier van hem zou
den willen maken.
Vakbonden door
concentratie
verrast
(Van onze correspondent Lucas Kleijn)
PARIJS De concentratie die eind
vorige week heeft plaatsgehad tussen
Renault en Peugeot heeft in de Franse
pers aanleiding gegeven tot veel com
mentaar. Renault fabriceert per jaar
560.000 en Peugeot 290.000 automobie
len.
Men schat dat de nieuwe combina
tie op grond van de productiecijfers van
1965 de tweede Europese groep worden
na de Volkswagen voor Fiat BMC.
Velen verwachten dat in de toekopist
ook Citroën met de nieuwe combinatie
mee gaat doen.
De samenwerking tussen Renault en
Peugeot beperkt zich voorlopig tot we
tenschappelijk onderzoek, rationalise
ring van investeringen en produktie-
voorwaarden, coördinatie van inkoop
Beide fabrieken behouden hun financië
le zelfstandigheid, wat onvermijdelijk is
door het feit dat Renault genationali
seerd la. Aan de regering schrijft men
het voornemen toe Renault geleidelijk
N.S.R. TEGEN UNIFORM
NSA: Studenten
weerbaarheden
bloembakken op
koninginnedag
UTRECHT. (A N P.) De Nederland
se Studentenraad heeft op een vergadering
in Utrecht een motie aangenomen van de
.studentenvakbeweging <SVB> waarin aan
de minister van Defensie wordt gevraagd
%en uniformverbod op te leggen aan de
studentenweerbaarheden. He leger heet
verder in de motie een noodzakelijk kwaad.
Het Nederlands Studenten Akkoord be
treurt het dat de Nederlandse Studenten
raad gemeend heeft zich in een motie te
moeten uispreken tegen de studenten-
weerbaarheden. Het NSA is van mening
dat met deze uitspraak aan het bestaan
van de studentenweerbaarheden 'n gewicht
wordt gegeven dat deze organisaties niet
bezitten en zelf ook niet wensen te bezit
ten De studentenweerbaarheden hebben
dezelfde functie als de bloembakken op
koninginnedag". aldus de NSA-fractie-
voorzltter.
LEIDEN (A.N.P.). De algemene
senatenvergadering, overkoepelende in
stantie van de zeven studenteneorpora,
zegt dat zij de opzet om in de laatste
aflevering van het landelijk blad „Stu
dent" een voor het koningshuis beledi
gende afbeelding op te nemen scherp
afkeurt.
De wijze waarop in studentenkringen
de laatste tijd ten aanzien van de autori
teiten in hot algemeen en het konings
huis in het bijzonder opgetreden wordt,
gaat de normen van fatsoen te bulten.
De algemene senatenvergadering con
stateert, dat slechts een klein gedeelte
van de studenten achter deze onfatsoen
lijke manier van optreden staat en wenst
dat niet de gehele studentenwereld hier
mee geïdentificeerd wordt. De vergade
ring stelt uitdrukkelijk, dat iedere stu
dent vrij Is om welke mening dan ook
te propageren, maar de wijze van publi-
katie mag nooit in grove beledigingen
ontaarden.
Zoals zaterdag nog in een deel van
onze oplaag gemeld, is de Haagse politie
gebleken, dat het omstreden artikel van
W J. K. in „Student", niet de bedoeling
had de prinses te beledigen. Hij wilde
alleen protesteren tegen het justitie-
onderzoek inzake „Bikkelacht" en „Pro-
te maken tot een particulier bedrijf. De
staat zou Renault willen verplichten in
de toekomst convertibele obligaties uit
te geven, waardoor een toenemend deel
van het kapitaal in particuliere handen
zou komen en Renault op den duur een
zuiver particulier bedrijf zou worden.
- Pas de komende dagen zal men we
ten wat de vakbonden van deze concen
tratie denken die geheel buiten hen om
is gegaan en waardoor zij volkomen
werden verrast. Men krijgt de indruk
dat de eerste reactie niet ongunstig is.
aangezien de vakbonden zelf wel inzien
dat concentratie in Frankrijk tegen de
buitenlandse concurrentie een noodzake
lijkheid is. De vraag is echter hoe het
zal gaan met eventuele ontslagen als
gevolg van die concentratie. In dat ge-
vzullen de bonden de els van werk
tijdverlaging stellen.
d. WETER
Min. den Uyl
vreest rem op
investeringen
UTRECHT (A.N.P.). „Het Is niet
zo'n eenvoudige zaak om de loontrek-
kenden gauw warm te laten lopen voor
het gezamenlijk meefinaneieren van de
collectieve voorzieningen Want hier
wreekt zich de Jarenlange bezitloosheid
en ook het feit dat grote groejjen van
mensen geen stem hebben in het ver
mogensbeheer. Daarom ben ik voorstan
der van een herziening der onderne
mingsstructuur, waarbij de winstbestem-
ining een zaak wordt waarin de onder
nemingsraad het eerst wordt gekend.
Ik ben ook voorstander van werk
nemersvertegenwoordigers in de raden
van commissariseen. De werknemers
moetan volop medezeggenschap hebben
de investeringen Omdat de
nemers hier niet in meespelen, zien zij
niet dat die investeringen ook in hun
belang zijn".
Dit verklaart de minister van Econo
mische Zaken, drs. J. M. den Uyl, in een
vraaggesprek met „Ruim Zicht", het
officiële orgaan van het N.K.V.
Minister Den Uyl noemt de ontwikke
ling van de investeringen en de krappe
kapitaalmarkt de gTOte knelpunten van
de Nederlandse economie.
Globaal bekeken laten de jaarversla
gen van het bedrijfsleven over vorig
jaar zien, dat de winstmarges kleiner
zijn geworden Maar de bedrijfsresul
taten over 1965 behoeven volgens de
minister geen aanleiding te geven tot
alarmerende beschouwingen. „Ais ik niet
zonder zorg ben, heb ik vooral het oog
op 1967. Want als de besparingen niet
worden uitgebreid, dreigt de groei van
de investeringen volgend Jaar te worden
afgeremd. En groei van die investerin
gen is voorwaarde voor uitvoering van
het regeringsprogramma en opvoering
van de produktiviteit", aldus dis Den
Uyl.
De minister pleit in het vraaggesprek
voor meer sparen teneinde investeringen
mogelijk te maken en de economie ge
zond te houden. „In feite gaat het om
een keuze tussen enerzijds inflatie en
het afzien van voldoende woningen,
wegen, zwembaden enz. of een bijdrage
leveren aan de investeringen. Ik ben
ervan overtuigd, dat het gros van de
werknemers per slot van rekening wil
kiezen voor het laatste, omdat dit een
zaak is van hun eigen belang".
Gas naar Duitsland
ZEVEN AAR (ANP) Men is begonnen
met de aanleg van de leiding, waardoor
Nederlands gas aan Duitsland geleverd zal
worden. De leiding loopt van zevenaar.
waar hij aansluiting heeft op het hoofd-
net. naar de grens bij Beek-Elten en is in
totaal negen kilometer lang. De leiding
moet midden dit jaar klaar zijn.
De Israëlische „vredes piloot" Abie
Nethnu is gisteren op zijn wereldreis
in Moskou aangekomen. Hij zal
pr,oberen een ontmoeting te krijgen
met premier Alexej Kosggih met
wie hij wil spreken over het
Israëlisch-Arabische conflict.
De traditionele juvenaatsopvoeding heeft hier en daar al plaats gemaakt voor
moderner systemen, die de broeder-in-spe de steiger opsturen, jutst als iedere
andere jongeman met bouwaspiraties.
HOUSTON (UPI) Het medisch
bulletin van zondagmiddag «ver de toe
stand van de 65-jarige werkloze mijn
werker Marcel Derudder, aan wie don
derdag langs operatieve weg een plastic
hart is gegeven In de hoop daardoor zijn
eigen hart gelegenheid tot herstel te ge
ven, zegt dat er weinig verandering
valt te bespeuren.
Het kunsthart blijft goed functioneren
en de bloedsomloop is normaal. Pols,
bloeddruk en hartslag zijn ongeveer
normaal. De patiënt is nog buiten be
wustzijn. maar sinds zaterdag is voor
hem de crisisperiode van twee etmalen
voorbij. De chirurg dr. Debakey heeft
zaterdag gezegd dat zonder het kunst-
hart dat is ingebracht Derubber al niet
meer in leven zou zijn.
Onrust om lot
Soumokil
DEN HAAG (A.N.P.). De jongeren
organisaties van de stichting „Door de
eeuwen trouw", heeft zich telegrafisch
tot minister Luns gewend en hem ver
zocht druk uit te oefenen op de Indo
nesische regering om de Nederlandse
ambassadeur ln dat land, nar. Schiff,
toegang te verlenen tot de gevangenis,
waarin mr. dr. C. Souihokll zich bevindt,
en in het openbaar verslag uit te bren
gen omtrent zijn toestand.
Zoals gemeld hebben Zuldmolukse
kringen in Nederland het berioht ver
spreid, dat dr. Soumokil zou zijn terecht
gesteld, maar dit bericht werd door de
Indonesische regering tegengesproken.
In verschillende plaatsen in ons land
waar woonoorden van Ambonezen zijn
gevestigd, zijn protestmarsen gehouden
door Ambonezen, die blijven vasthouden
aan hun mening, dat dr. mr. Soumokil
terechtgesteld ls.
AMSTERDAM. (AN.I'.I. Het Amster
damse gemeenteraadslid. drs. Ed. van
Thyn. fractieleider van de PvdA In de
Amsterdamse gemeenteraad, heeft naar
aanleiding van een strijd die Is ontbrand
tussen de legale en niet legale taxichauf
feurs in de hoofdstad H. en W. van Am
sterdam gevraagd of het B en W bekend
is dat ln Amsterdam de wet autovervoer
l>ersonen veelvuldig wordt overtreden door
zogenaamde snorders, die zonder taxiver
gunning tegen betaling vervoersdiensten
verlenen?
Is het B en W bekend dat over deze
vorm van broodroof onder de Amsterdamte
chauffeurs grote verontrusting bestaat?
Het raadslid vraagt om maatregelen, zodat
aan dit euvel een eind kan worden go
maakt en een gewelddadige conflictsituatie
die gevreesd wordt, kan worden voorko
