de oude Wester
NOODREMMEN
AMSTERDAM WACHT ZIJN PRINSELIJK BRUIDSPAAR
Aan de voet a
van
Drie
trefpunten
in trotse
hoofdstad
M
Westertoren
Toere: Nkroemah is
president van Guinee
VRIJDAG 4 MAART 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
ET man en macht is
de Wester
kerk een opknapbeurt
te geven, voordat daar
op 10 maart het huwelijk van
prinses Beatrix ingezegend
wordt. Het fraaie gebouw,
door drie grote gemeentelijke
kunstenaars in de eerste helft
I van de zeventiende eeuw ge-
I bouwd, had het wel nodig.
I Bezongen in veel liedjes over
3e Jordaan, staat de Wester
toren toch net buiten die
stadsbuurt. Hij staat aan de
•and van de grachtengordel
die Amsterdam bij de stads-
tegenwoordig ook zijn Nationaal l Uitleg van 1612 werd geschon
ken, een stadsuitleg, die door
de vele slopingen dwong om
ook er buiten woningen te
bouwen. De grachtengordel
zelf. Heren-, Keizers- en
I Prinsengracht, was voor de
patriciërs; de huizen aan de
overkant van de Prinsen-
I gracht gingen naar de bur
gerstand en vormen de Jor-
,,'n Kalverstraatje maakten' Meester-beeldhouwer Hen-
ZIET GRIJZE MUREN WIT WORDEN
(Van onze correspondent
Voor elke Amsterdammer is
de Dam met zijn paleis en
Monument hèt middelpunt 1
van de stad. Bij duizenden heb
ben ze er gestaan bij allerlei
gebeurtenissen in het leven
van de Oranjes. Bij duizenden
hebben ze er geflaneerd, als ze 1
Bij duizenden trekken ze er ook
langs in het vrije uurtje tussen
de middag. De Westertoren is
voor iedere Amsterdammer een
wat sentimenteel maar on
ontbeerlijk stuk stadsbeeld,
ledereen is er zich van bewust,
dat het de meest bezongen
toren van het land is, iedereen
die enige tijd uitzijn stad is weg
geweest, voelt zich weer kip-
drick de Keyser is de i
die het oorspronkelijke ont
werp voor de Westerkerk
maakte. Hij was katholiek,
maar wat deed het ertoe? De
kerk werd door de gemeente
gebouwd en dus zorgden dé
gemeentelijke diensten voor
ontwerp en uitvoering, ook al
was de Westerkerk voor de
protestantse eredienst be
stemd.
De Keyser heeft zijn Wester
kerk duidelijk ontworpen
naar rooms model. Htf heeft
haar nooit voltooid. De eerste
steen werd gelegd in 1620.
Maar reeds in 1621 stierf hij
en zijn ontwerp werd onmid
dellijk ingrijpend gewijzigd.
Toch heeft die wijziging het
„roomse" karakter van het
gebouw niet weg kunnen
werken. Pas in 1631 was de
kerk gereed en werd er de
eerste dienst gehouden. De
toren was toen nog niet
klaar, die was eerst in 1638
afgebouwd.
Een bewogen geschiedenis
heeft de kerk niet gehad. Het
enige ernstige feit was het
kinderen bestemde galerij tij
dens de preek op 27 juni 1704.
Zes kinderen werden toen
gedood en gewond.
Grote namen zijn verder met
de kerk slechts verbonden
doordat Rembrandt van Rijn
er begraven ligt en zijn zoon
Titus. Ook Lucas Bols, die op
de in het verlengde van de
Westermarkt liggende Rozen
gracht zijn likeurstokerij
,,'t Lootsje" had, vond er zijn
laatste rustplaats. Praalgra
ven zijn er in de kerk niet.
Binnen de kerk is misschien
net meest opvallende de licht
val. Door de 38 raamvlakken
stroomt het licht de kerk
binnen, sterk maar onopval
lend gereflecteerd door de
witte muurvlakken. Overi
gens waren die muurvlakken
wel wat grijs geworden de
laatste tijd, maar schilders
en stukadoors werken hard
om ze weer wit te maken.
Een liturgisch centrum is er
niet. De preekstoel zit ergens
tegen een pilaar aan, als in
vele middeleeuwse kerken.
De trots van de kerk vormen
de prachtige koperen licht
kronen. Men gaat ze nu na
om ze allemaal van nieuwe
lampen te voorzien. De uit
grafstenen bestaande vloer
wordt met een houten vloer
bedekt.
lekker, als hij vanuit de trein,
van de autowegen of vanaf het
IJ over de boogkap van het
Centraal Station heen de Wes
tertoren terugziet.
Van liet stadhuis weten de meeste
Amsterdammers niet veel: in hun ge
voelsleven speelt het bijna geen rol. Na
tuurlijk weten ze wel, dat. het gebouw
Een dichte nevel, zo u wilt een waas van geheimzinnigheid, hangt over de
Dam en rond het paleis. Het lijkt er stiller dan anders. Maar de schijnwerpers
van pers, radio en televisie, van aller ogen, richten zich straks des te feller
op dit stuk hoofdstad.
niet voldoet en dringend
moet worden door iets beters
hun hart zijn ze ervan overtuigd, dat
het met dat. nieuwe stadhuis nooit of
pas in een verre toekomst verder zal
komen dan plannen. Wel weten
er rondom het stadhuis met zijn smalle
grachtkant en nauwe aangrenzende
I straten altijd verkeersopstoppingen
Paleis, stadhuis, Westerkerk. plotse
ling zijn ze tot nieuwe actualiteit ge
komen, nu prinses Beatrix haar huwe
lijk in de hoofdstad gaat sluiten. En re
ken er op dat de Amsterdammers ei
heel erg trots op zijn. Want als hoofd
stad voelt Amsterdam zich maar schan
delijk verwaarloosd. Natuurlijk weten
heel veel Amsterdammers wel, dat Ne
derland volgens de letter van de wet
helemaal geen hoofdstad kent, maar
zij voelen zich desondanks toch hoofd
stedelingen, want hun stad, daar zijn zij
overtuigd, is in de geschiedenis, in
het culturele leven, in de zakenwereld
de voornaamste stad van het land.
Een gunst
Staatkundig merken de Amster
dammers echt niet veel van hun hoofd
stad-zijn. De grondwet schrijft alleen
voor, dat de koning binnen de stad Am
sterdam moet worden ingehuldigd.
Maar hoe vaak ia een dergelijke in
huldiging in deze eeuw voorgekomen?
Twee keer: Wilhelmina in 1898 en Ju
liana in 1948. Zeker, koningin Wilhel
mina resideerde elk jaar een week of
veertien dagen in het paleis op de Dam
en ging vandaar wel eens winkelen in
de Kalverstraat. Maar dat was een
gunst en koningin Juliana heeft die ge
woonte niet voortgezet.
Daarom zijn de Oranjefeesten ge
beurtenissen om jaloers naar te kijken.
Krijgt het naar de mening van de Am
sterdammer styve" Den Haag weer
een kans, zoals bij het huwelijk van
prinses Juliana en prins Bernhard? Of
blijft alles beperkt tot paleis Soestdijk
en het landelijke Baarn, dat voor een
Amsterdammer toch eigelijk niet meer
is dan een misschien wat groot
boerendorp? En juist die „concurren
tie", door Den Haag en Baarn de hoofd
stad aangedaan, maakt dat Amsterdam
zich echt wat verwaarloosd voelt.
Daarom deed het de Amsterdammer
deugd, toen niet alleen de inhuldiging
van de nieuwe koningin, maar ook de
troonsafstand in 1948 binnen zijn wal
len plaats vond. En al mag er dan veel
herrie zijn geschopt in Amsterdam door
Amsterdammers, die tegen het huwe
lijk van prinses Beatrix ageerden, het
gaat toch maar om een heel kleine
groep. De overgrote meerderheid ziet
in de keuze van Amsterdam opnieuw
een bekrachtiging van de positie als
hoofdstad. De overgrote meerderheid
zal zich weer proberen te vergapen aan
het sprookje van bereden escortes in
staatsie-uniformen, omzwermend een
stoet van koetsen of auto's gevuld met
koningen- en prinsen in kleurrijke kle
dij. De overgrote meerderheid verlangt
weer naar de „lichies" langs de grach
ten en zal zo niet luid zingen dan toch
in het hart het gelukkige gevoel hebben:
er is maar één groot-Mokum.
Achtste wereldwonder
Nogmaals, het stadhuis speelt geen
rol in het volksleven, hoe belangrijk
het gebouw voor de stad ook is. Zeker
iedereen is er wel eens ooit geweest om
een paspoort af te halen of te trouwen.
Maar verder „doet" het een Amster
dammer niets, helemaal niets, zelfs de
hoogedele naam „Prinsenhof" spreekt
de Amsterdammer nauwelijks aan.
De Dam, ja die is belangrijk. Daar
kun je duiven voeren bijna als in Ve
netic. Daar komen elk jaar op de avond
van de vierde mei de duizenden, de do
den herdenken. Daar kun je hossen op
koninginnedag. Maar het paleis op de
Dam is bijna het hele jaar door een
koud en dood monument in steen, waar
je als rechtgeaard Amsterdammer trots
op kunt zijn, trots op moét zijn, want
het is toch het „achtste wereldwonder",
maar dat pas tot leven komt, wanneer
■kelijk een of meer koninklijke be-
s aanwezig zijn. Dan staan de Am
sterdammers naar het belang van de
gebeurtenis en de tijd van de dag er
bij tientallen, honderdtallen, duizendtal
len of het hele plein vol. Om maar een
glimp op te vangen van schitterende
uniformen, om maar de kans niet te
missen dat de koninklijke familie op het
balkon komt, of om alleen maar even
in zwarte hofauto met prins en prin-
!S voorbij te zien flitsen.
Paleis, stadhuis, Westertoren let
wel: een Amsterdammer zegt nooit
Spoorwegtrofeeën j °P Romer van Alkmaarder
van de sloper
I11 de kamer van de 21-jarige Huib
Grootes in Alkmaar, lijkt maar
toegestaan. De stoel naast zijn bed is
gesierd met bet bordje „zitplaats vooi
treinpersoneel", andere bordjes herin
neren ons eraan, dat we binnen do ra
men moeten blijven, dat de enige deur
geen uitgang is, dat we niettemin deze
- deur steeds vrij moeten laten. In ver-
Westerkerk zijn .Ie drie middelpun- 8chmende toonaarden worden we erop
- het huwelijk van prinses Bea- ^wezen dat we niet motren roken en
trix. maar hoe ze kwijnen of lev
het gemoed van de Amsterdammers is
deze schets toch eigenlijk niet tot ui- j tiëns
ting gekomen. Want alle drie, hoe be-
langrijk ze ook mogen zijn, zijn toch ei- lorigheid
genlijk maar onderdelen van de hoofd
stad, die zo dankbaar is, thans weer'
koninklijke stad te zijn.
worden verzocht „bet
closet tijdens het oponthoud op dp sta
te gebruiken" wordt het ons
gortig en zetten we van louter ba-
rode pet op en blazen wc
op een rangeerhoorn. Dit nu is 'n vorm
van baldadigheid die bij de Nederland
se Spoorwegen voor een leek niet mo
gelijk zou zijn. maar die in de kamer
Zes landen weg
uit Addis Abeba
ADDIS ABEBA (U.P.I./A.F.P.) Pre
sident Sekoe Toere van Guinee heeft
gisteren verklaard tc zijn afgetreden ten
gunste van Kwame Nkroemah. de afge
zette president van Ghana, die thans in
Guinee verbluft. President Toere heeft
dit niet gedaan voor Nkroemah persoon
lijk, maar in het belang van het Ghanese
volk. aldus de reizende ambassadeur van
Guinee, Diallo Abdoelaye. op de Afrikaan
se conferentie in Addis Abeba.
Maai" waarnemers in Londen en Was
hington geloven dat.Toere niet werke
lijk is afgetreden en slechts een eretitel
aan Nkroemah heeft aangeboden om hem
een stem te geven voor de orgdnisatie
van Afrikaanse eenheid. De ambassade
van Ghana in Washington heeft gezegd
dat het nieuwe presidentschap Nkroemah
wel zwaar moet vallen, omdat hij geen
Frans spreekt. Ghana is een voormalige
Engelse kolonie.
De ministerconferentie in Addis Abeba
lijkt alle belang te verliezen nu zidh al
zes belangrijke staten hebben terugge
trokken uit solidariteit met de afgezette
Ghanese president. Na Mali. Guinee, Tan
zania en Egypte -hebben vandaag ook de
delegaties van Algerije en Somalië v«-
hun regeringen opdracht gekregen te ver
trekken. Alleen Algerije tikt zich terug
omdat het niet eens is met de besluiten
die donderdag zijn genomen met betrek
king tot Rhodesië, het voornaamste pro
bleem op de conferentie. Op de conferen
tie is een ontwerpresolutie van achttien
landen aangenomen, waardoor volgens
sommige deelnemers dc decemben esolu-
tie over het verbreken van de betrekkin
gen met Engeland is ontkracht. Ethiopië,
gastheer van de conferentie, heeft nog
een pleidooi gehouden voor hulp aan
Zambia bij moeilijkheden die voortvloeien
uit de sancties die aan Rihodesië zijn
opgelegd. „Als Zambia instort kunnen we
wel opgeven en erkennen dat wc in onze
zending gefaald hebben", aldus de minis
ter van Buitenlandse Zaken van Ethio
pië. Ketema Yifro.
Kard. Castaldo
overleden
VATICAANSTAD. (K.N.P.). In zijn
bisschopsstad overleden: kardinaal-aarts
bisschop Castaldo (75) van Napels Door
de dood van deze aartsbisschop, die onder
Paus Joannes kardinaal werd. telt het
•ollege van kardinalen nog 98 leden, onder
c 28 Italianen.
Weer pasjes voor
Berlijnmuur
BERLIJN. 111.PM Oost- en West-
bcrlijnse onderhandelaars zijn 't in West-
Berlijn eens geworden over een pasjesre
geling voor de Berpjnse Muur tijdens de
paas- en pinksterdagen voor familiebc-
Een woordvoerder van het Westberlijnse
stadsbestuur zei dat het akkoord over
enkele dagen ondertekend wordt. De par
tijen zijn nog niet bereid bijzonderhe
den bekend te maken. Sedert de muur op
13 augustus 1961 is opgetrokken, is zes
maal een pasjesovereenkomst van kracht
geweest, tot dusverre de laatste maal bij
dc jaarwisseling naar 1966.
Troepen tegen
Mizostam
NI-W-DELHI. IU.PJ.). Indiase troe
pen. per helikopter aangevoerd om een
eind te maken aan een opstand van leden
van de Mizostam in de staat Assam, heb
ben gisteren hun operaties voortgezet.
Eerder deze week hadden ongeveer dui
zend stamleden verscheidene aanvallen
op belangrijke punten gedaan, zoals in de
nacht van 28 februari op het telegraaf
kantoor. op een gewapende post en afge
lopen woensdag op het belastingskantoor
De leden van de Mizostam leven in de
nabijheid van de Nagastam die enkele
jaren geleden tevergeefs heeft getracht
haar onafhankelijkheid uit te roepen en
staat te vestigen.
van Huib Grootes een koud kunstje Is,
doodeenvoudig omdat Huib als verza
melaar van alles wat zich op, tussen
of langs de rails bevindt, over alle at
tributen beschikt om op een zo realis
tisch mogelijke manier „spoortje te
Het ls boeiend door Huib Grootes te
worden geleid langs al die bordjes met
ge- en verboden, waarvan er vele uit de
tijd zijn, en andere een aangepaste
tekst hebben gekregen. Bij Huib Groo
tes worden we er nogmaals op gewe
zen, dat de Nederlandse Spoorwegen ook
in details bij de tijd is gebleven, want
we vinden er bordjes „Niet openen on
der den rit". „Niet openen tijdens de
rit". We lezen er: „Verboden te roo-
ken", „Verboden te roken" en het thans
gebruikte „Niet roken". Van èlle tijden
echter is de keiharde zin „Misbruik
wordt gestraft". Dat lazen onze voorou-
nazaten bo-
ZES JAAR OUD
Toen Huib nog maar een broekeman- j
netje was, om precies te zijn zes jaar,
sloeg hij al fanatiek aan het kranten
knippen. Overal waar hij een foto kon
ontdekken die iets met de spoorwegen
te maken had, hanteerde hij de schaar
en in een mum van tijd had zijn ka
mertje geen behang meer nodig. De
hele wand hing vol. Toen de jaren van
verstand kwamen, begon Huib orde te
scheppen in zijn verzameling. De pla
ten werden van «ie wand gehaald e n
netjes ondergebracht in plakboeken.
Toen hij er tien vol had. was ook daar
de lol af en nu heeft hij de ideale op-
bergmethode gevonden.
Foto's en knipsels worden nu onder
gebracht in ordners, netjes gerang
schikt naar onderwerp: elektrische
tractie, stoomtractie. diesels, stations,
ongelukken uit vroeger jaren, Bello,
spoorbruggen, en -bouwwerken, personeel,
beveiliging, vernielingen in de laatste
oorlog, goederenwagens en diversen.
Het valt Huib niet zo moeilijk om de
spoorwegontwikkeling van de laatste ja
ren op de voet te blijven volgen, het
spreekt vanzelf dat het hem meer moei
te kost materiaal uit vroeger jaren op
de kop te tikken. Samen met een vriend
die al even spooiweg-minded is, stroopt
hij daarvoor ruilbeurzen af. Al vindt
hij daar zelden mensen die dezelfde
hobby hebben als hij. vaak slaagt hij er
toch in met oude ansichtkaarten en an
der documentatiemateriaal naar huis te
komen.
?E kusse
tot zelfs drie noodremmen
NAAR DE SLOPER
De successen op de ruilbeurzen zijn
af te meten aan de vele duizenden fo
to's, waarvoor natuurlijk ook andere
bronnen werden aangeboord. Voor het
verwerven van alle mogelijke bordjes
wendt Huib Grootes zich tot dc sloper.
Zo gauw hij verneemt dat er weer
treinen hun laatste levensdag gaan be
leven, reist Huib naar de sloper. Wat
1 i veinouele kernachtige
dc N.8, Bordjes, die de
n de oude boemeltreinen
maakten in de doolhof
op en langs de rails.
hij deukt te kunnen gebruiken, zoekt
hij bij elkaar, de zaak wordt gewogen
en Huib betaalt de oud-ijzerprijs. „Dit
is mijn vaste gewoonte geworden. Ik
houd niet van bedelen. De juiste ma
nier is naar mijn mening kopen en
ruilen".
„Er zijn dingen bij die in de verkoop
ongetwijfeld enorm veel zouden op
brengen. maar voor mij zijn ze natuur
lijk met geen goud te betalen". En als
wij hem dan vragen ons een paar din
gen te noemen, waarvoor elke spoorweg -
verzamelaai graag goed geld zou neer
tellen, dan wijst Huib naar een carbid-
lantaarn, een olielantaarn een „spoor
boekje" vun 1925. Hij toont ons ook de
gedenkpenning die er werd geslagen bij
het 75-jarig bestaan van de Hollandsche
IJzeren Spoorweg Maatschappij in 1914
en laat vol trots de medaille zien die
herinnert aan „de eendrachtige opvol
ging van het stakingsbevel. 17 septem
ber 1944".
Maar al heeft Huib „alles" wat maar
iets met de Spoorwegen te maken heeft
in zijn verzameling voorhanden, ieder
een zoekt in zijn collectie toch ver
geefs naar de „pannekoek". „Nee",
zegt Huib officieel, „een vertrekstaf
bezit ik nog niet". Hij zal er ongetwij
feld komen, daar zijn we zeker van. Al
zou Huib. «iie sinds eind 1963 bij de
Nederlandse Spoorwegen werkt, er
voor moeten wachten tot hU zelf nog eens
stationschef wordt.
