Kwestie „Zo is het" een heet hangijzer?
i SATIRE ALS MAJESTEITSSCHENNIS IS I:
i VOOR JUSTITIE MOEILIJK GRIJPBAAR i
A dam mag tot 4
uur feestvieren
Wel klachten
Hee,
da's een
goed idee,
moet u
vaker doen
maar geen
vervolging
CHAUFFEUR
TUSSEN 60
EN 65 JAAR
RIJDT HET
VEILIGST
Bruidsstoet
samengesteld
Overheidsbemoeiing
in bouw te groot
FRANSEN
BROMMEN
HET MEEST
Wii
Ambassadeur
Albanië uit
Polen gewezen
DONDERDAG 24 FEBRUARI 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
(Van een juridische medewerker)
Majesteitsschennis is geen vette kluif voor de of
ficieren van justitie of voor de strafkamers van
onze rechtbanken. In de criminele statistiek komt
het nauwelijks voor en in de gepubliceerde ju
risprudentie moet men het met een lamp gaan
zoeken. Sinds enige maanden evenwel menen
wakkere lieden sommigen van hun landgenoten
op dit misdrijf te moeten betrappen en ze probe
ren dan 'n vervolging uit te lokken. Vooral de
jongelui van „Zo is het..." moeten 't ontgelden.
Maar ook mevrouw dr. Annie Romein-Verschoor
de weduwe van de l»ekende Amsterdamse hoog
leraar in de geschiedenis Jan Romein, kon op
een goede morgen in de kant lezen dat een zeke
re heer Ter Veen aan de officier van justitie te
Amsterdam gevraagd had een vervolging tegen
haar in te stellen wegens majesteitsschennis.
Mevrouw Romein had namelijk in een PSP-par-
tijvergadering te Amsterdam aan prinses Bea
trix „hooghartige koppigheid en slimme over-
rompelingstaatiek" toegeschreven. Dat was in
november vorig jaar. Tot een vervolging is het
nog niet gekomen.
Ook de grapjassen laat ik liever zeggen de
satirici van „Zo is hethebben, voorzover
op dit moment, nog geen last van een vervol
ging wegens majesteitsschennis, al wordt daar
van vele kanten op aangedrongen. Wel schijnt
de Amsterdamse officier van justitie enkele pas
sages uit de uitzending van 20 oktober 1965
ook al bijna vier maanden geleden in onderzoek
te hebben. In deze uitzending werd een foto ge
toond van de kampioenzwemster Ada Kom, ter
wijl zij een baantje trok en waarbij als tekst
gesproken werd: „De koningin zwemt in de
gracht, een voorbeeld van modern koningschap"
(Deze opmerking had betrekking op een bericht
uit de Antillen, waar prins Bernhard zijn vrouw
voor de grap in het water van een zwembad had
geduwd, een spelletje dat in het gezelschap
waarin de koningin en de prins toen yerkeerden,
kennelijk en vogue was.). Een andere opmer
king In datzelfde programma was 'n parafrase
van een zin uit de bekende brief van drs. Neder-
horst over de kwestie Beatrix en Claus. Deze pa-
rafraset „Een Nederland met als staatshoofd
Beatrix preferer ik boven een republiek met
communisten, want dat wordt het", werd aan
de koningin in de mond gegeven,
j Na bijna vier maanden heeft de Amsterdamse
I justitie nog steeds geen beslissing genomen of
I in de onderzochte gevallen een strafvervolging
zal worden ihgesteld. Ondertussen gaat „Zo is
het.." door en zijn de leden van het koninklijk
huis telkens het mikpunt van hun uitlatingen.
Vrijdag 11 februari J.L ls hel weer heel erg ge
weest, wat niet alleen de partij van Vrije Bur
gers met meneer Drenthem Soesman aan het
hoofd, heeft zich tot de minister van Justitie ge
wend met het verzoek de verantwoordelijke
lieden van „Zo is het..." te vervolgen wegens
overtreding van art. 112 wetb. v. Strafrecht,
maar ook boer Koekoek en de heren Beemink en
Schmelzer hebben zich met bezorgdheid tot de
regering gewend, en om maatregelen gevraagd.
haast met de beide zaken waarvan bekend is,
dat een onderzoek begonnen is. Een beslissing
om al of niet te vervolgen is althans nog niet
bekend gemaakt. Zou het geroep uit bepaaldo
kringen om de lieden van „Zo is hetof wie
dan ook wegens majesteitsschennis op dit mo
ment te gaan vervolgen de minister van Justi
tie wel zo bijzonder welkom zijn? Wij wagen
het te betwijfelen. Heel die kwestie schijnt een
heet hangijzer te zijn, dat men kennelijk liever
niet aanpakt. Naar onze mening niet ten onrech
te. Wellicht wordt het standpunt van de minis
ter van Justitie wat explicieter wanneer hij op
de vragen met name van de heer Schmelzer
moet antwoorden.
De vraag of de lieden van „Zo is het..."
zich aan majesteitsschennis schulden maken,
lijkt ons nl. niet zo heel simpel.
Vooreerst: het woord „majesteitsschennis" komt
in ons strafwetboek niet voor. In casu bedoelt
men er de delicten mee die in art. 111 tot 113
van het wetboek van strafrecht zijn strafbaar
gesteld, m.a.w. belediging van een lid van het
koninklijk huis. Kijk je eens na wat rechtspraak
in het verleden aan precedenten op dit gebied
heeft opgeleverd, dan vind je niet veel aankno
pingspunten.
De Haagse rechtbank veroordeelde iemand op
grond van art. Ill die in 1887 koning Willem
lil, toen die hem op zeer korte afstand passeer
de, toeriep „Weg met de gorilla". Het hof in
Leeuwarden vutte in 1889 de kreet „Leve Dome-
la Nieuwenhuis, weg met Willem III" en de uit
roep „Leve het socialisme, weg het Willem HL
ja weg met hem, g.v.d." als een belediging des
konings op. In Heerenveen besliste de rechter in
1902 dat de woorden: „Ik heb sch... aan de ko
ningin" gebezigd in een publieke herberg bele
digend waren voor hare majesteit. In 1934 acht
te het hof lu Amsterdam de volgende woorden
eveneens beledigend: „Aan het hoofd van het
land staat een vrouw die 2 miljoen gulden in
komen heeft, zij heeft een dochter die zoveel hon
derdduizend gulden krijgt en dan heeft zij ook
nog een man die ook idem zoveel krijgt: dat
zijn parasieten voor het land".
Majesteitsschennis
zoals wet het ziet
Art. 112, Opzettelijke belediging dei
opvolger, een lid van het 1
den regent aangedaan woi'
i het koninklijk hul
Art. 113 -1. HU die een geschrift of afbeel-
iiidien lili weet of ernstige reden heeft om
vermoeden, dat in het geschrift of de afin
ding zodanige belediging voorkomt, gesti
of geldboete van ton hoogste zeshond
gulden.
-2. Met
me» gelü
tot vermoeden de Inhoud 1
geschrift openlijk ten gehore brengt.
voor voelt. Iets soortgelijks heeft men bij de ka
rikaturen. Sinds 1934 neemt de strafwet ook aan
dat men de vorst of leden van zijn huis kan be- j
ledigen door „afbeeldingen". Het bekende hand
boek van Noyon-Langemeyer zegt naar aanlei
ding daarvan: „Bij de beoordeling of een kari
katuur beledigend is verlieze men nimmer uit
het oog, dat de karikatuur niet pretendeert een
geheel juiste voorstelling van de werkelijkheid
te geven. De vraag moet dus zijn of hetgeen de
karikatuur als werkelijkheid suggereert beledi
gend is."
Ik zou niet graag dit recept gaan toepassen op
de vele gewraakte items ln de laatste uitzending
van „Zo is heten als officier van justitie
in een eventueel strafproces moeten stellen (en
bewijzen!) dat de heren die en die voorstelling
van de werkelijkheid hebben gepretendeerd te
geven. Hiermee wil evenwel niet gezegd zijn dat
een satirisch programma als zodanig altijd aan
de greep van artikel 111 tot 113 zal ontsnappen.
Voldoende formaat
In een zaak als de onderhavige Ijjkt ons de vrij
heid van het openbaar ministerie om een zaak
al of niet te vervolgen, van groot belang. Op
gronden aan het openbaar belang ontleend, zo
zegt art. 167 van het wetboek van strafvorde
ring, kan van vervolging worden afgezien. Juist
in de tjjd vlak voor en na het huwelyk van prin
ses Beatrix lykt het beter dat de aandacht niet
bijzonder gevestigd wordt op eventuele anti-mo
narchale tendenzen.
Dit zou in een procedure wegens majesteits
schennis op pijnlijke wijze kunnen gebeuren,
wanneer de verdachte ter rechtvaardiging van
zijn beledigende uitlatingen een beroep zou doen
op het algemeen belang, waarin hij meende te
handelen en hij tot het bewijs van de waarheid
van hetgeen hij beweerd heeft, zou moeten wor
den toegelaten, ofschoon wij niet aannemen dat
in dat geval wereldschokkende onthullingen zou
den worden gedaan. Wanneer het openbaar mi
nisterie in het onderhavige geval „op gronden
aan het algemeen belang ontleend" naar on
ze mening terecht zou afzien van een vervol
ging, dan mag het zich daarbij gesteund weten
door de gedachte, dat alle personen die thans
deel uitmaken van ons koninklijk huis voldoen
de formaat hebben om ook zonder de correctie
van een strafproces een onjuist daglicht te kun
nen dragen.
gelijke uitingen als hierboven aangehaald, die
rechtstreeks beledigend zijn voor leden van het
koninklijk huis, kom je in een satirisch program
ma als „Zo is hetniet tegen. Wellicht wa
ken de bedrijfsjuristen van de VARA daar over,
zo dit al nodig mocht zijn. Immers heel de
kracht van de teksten, al of niet in combinatie
met een beeld of een tune, ligt vaak in wat niet
gezegd wordt en slechts gesuggereerd wordt.
Een satirisch programma trekt vaak geen con
clusies, maar laat dat aan de kijkers over, na
ze eerst de premissen verschaft te hebben. Soms
zijn die suggesties of die niet-uitgesproken con
clusies niet eenduidig, maar voor verschillende
Interpretatie vatbaar. Een satirisch programma
als „Zo is hetwordt op die manier voor
de strafrechtsjurist iets glibberigs en iets on
grijpbaars.
En van dit glibberige en ongrijpbare moet de
officier van justitie in een eventueel strafpro
ces het beledigende karakter gaan bewijzen. Ik
kan me voorstellen, dat geen officier daar veel
Geen klachtdelict
Er lijkt geen reden om te veronderstellen dat
dit met de heer Von Amsberg, die thans (nog)
geen lid van het koninklijk huis is, niet het ge
val is. Beledigingen, de heer Von Amsberg aan
gedaan, vallen (nog) niet onder de „majesteits-
schennis"-artikelen. Daarin wordt gesproken
over „leden van het koninklijk huis" en dat zijn
thans behalve de koningin alleen de vier prin
sessen en prins Bernhard. Ten aanzien van prins
Bernhard is dat uitdrukkelijk bepaald bij art. 4
van de wet van 24 november 1936. Het is te ver
wachten dat dit te zijner tijd ook ten aanzien van
de heer Von Amsberg zal worden bepaald. Be
ledigingen, hem aangedaan, zouden thans alleen
vervolgbaar zijn op de voet van de voor alle
burgers geldende bepalingen. Daarom is een
klacht zynertjjds nodig, wil een hem aangeda
ne belediging vervolgd kunnen worden. Zulk een
klacht ls voor leden van het koninklijk huis niet
nodig. Majesteitsschennis is nl. geen klachtde
lict.
Dit spaart enerzijds aan leden van het konink
lijk huis het odium van het aanhangig maken
van een strafzaak tegen een onderdaan en maakt
het anderzijds voor de minister van justitie ook
makkelijker een zaak in het algemeen belang
niet te vervolgen.
'(Van een oneer verslaggevers)
DEN HAAG Volgens recente onder
Boekingen zijn ervaren oudere automo
bilisten tussen 60 en 65 jaar de veiligste
chauffeurs. Hun verminderde reactiever
mogens oompenseren zich waarschijnlijk
In een grotere voorzichtigheid achter het
stuur. De onervaren bestuurders in deze
leeftijdscategorie zijn in het verkeer
echter relatief onveiliger dan jongere
weggebruikers.
Uit dergelijke gegevens blijkt volgens
het Nederlands congres voor openbare
geaondheidsregeling. dat men met het
trekken van conclusies over de oorzaken
van verkeersongevallen grote reserve in
acht moet nemen. Wetenschappelijk
staat over deze verkeersonveiligheid nog
weinig vast.
Dit is ook duidelijk geworden uit het
rapport „menselijke factoren in de pre
ventie van verkeersongevallen", dat het
congres aan staatssecretaris dr. A. J.
Bartels van sociale zaken en volksge
zondheid aangeboden heeft.
Uit de onderzoekingen, die het congres
hierover liet verrichten is naar voren ge
komen, dat een verkeersongeval het ge
volg is van diverse verschijnselen. Men
kan in dit verband nauwelijks spreken
een bepaalde of een direkt aanwijs
bare ooi'zaak.
Dit geldt eveneens voor de algemeen
heersende opvatting, dat automobilisten
met bepaalde medische afwijkingen meer
andere verkeersdeelnemers. Volgens het
rapport zijn mensen met één oog. bijna
doven, personen met een verminderd
reactievermogen of met slechte ogen in
het verkeer tot-nu-toe niet gevaarlijker
gebleken dan anderen. Dergelijke beper
kingen worden aldus het rapport blijk
baar gecompenseerd in het rijgedrag.
Hierbij spreekt de ervaring op de weg
evenwel een belangrijke rol.
De spanningen van het moderne
keer oefenen echter veel Invloed uit op
de weggebruikers. Zenuwstillende mid
delen kunnen daarbij zelfs gevaarlijk
*ijn.
De vrouwdie op een vorstelijke
bruiloft is'genodigd, kent maar één
zorg: welke, in 's hemelsnaam welke
japon zal ze aantrekkenT Dit
probleem dreef barones Jutta von
Cramm, een achternicht van prinses 9
Beatrix, naar couturier Manfred
Friedsam in Bad Oodesberg. Ze past
hier eee>. gele shantung. Wordt het
deze of toch een andere creatie,
waarmee ze op 10 maart zal
sohittermt.
DEN HAAG (A.N.P.) De bruidsstoet
ter gelegenheid van het huwelijk van
prinsei Beatrix en de heer Claus von
Amsberg is thans officieel samengesteld.
Z(j sal bestaan uit 11 auto's, 4 gala-
rijtuigen, de glazen koets en de gouden
De stoet zal worden geopend door 24
motorrijders van de koninklijke mare
chaussee. Dan volgen 11 auto's, waarin
onder andere de getuigen zijn gezeten,
vier ruiters van de bereden Amsterdamse
politie en 34 landelijke ruiters, die de
elf standaards van de provincies mee
voeren, een commando van de rijks
politie te paard, drie gala-rijtuigen met
onder andere de naaste familie van bruid
en bruidegom en de bruidskinderen.' de
glazen koets met de koningin, prins
Bernhard en de moeder van Claus, ge
flankeerd door de adjudanten van ko
ningin en prins. Dan volgt de gouden
koets, met zes paarden bespannen, waar
in het bruidspaar is gezeten. Het ere-
cavalerie. Achter de gouden koets* komt
het vierde gala-rijtuig met de vier
bruidsmeisjes. De stoet wordt gesloten
door een commando van de rijkspolitie
tc paard en door vier ruiters van de Am
sterdamse politie. De stoet staat onder
commando van de eerste stalmeester van
de koningin, luitenant-kolonel W. F. K.
Bisschoff van Heemskerck.
B. en W. van Amsterdam hebben be-
Spoedig arrestatie
aanslagplegers op
negerkerk
BIRMINGHAM (UPI) De politie
ln de Amerikaanse stad Birmingham
hoopt binnenkort genoeg bewijsmateri
aal verzameld te hebben om de terro
risten te arresteren die in 1963 bij een
bomaanslag op een kerk vier neger
meisjes doodden en ook vel* ander*
aanslagen hebben gepleegd.
paald. dat uitsluitend op de huwelijksdag
zelf en de daaropvolgende nacht tot vier
uur in de ochtend door buurt- en straat-
verenigingen festiviteiten mogen worden
georganiseerd. De horecabedrijven in de
hoofdstad mogen tot dat tijdstip ge
opend blijven. Het maken van muziek op
de openbare weg is op 10 maart geoor
loofd tot 24.00 uur, behalve op de Dam
en in enkele drukke straten, zoals de
Kalverstraat en de Leidsestraat.
UW MENING
Zo is het
Hebben de acteurs van „Zo ls het"
nooit nagedacht dat door 't Huis van
Oranje onze vrijheid door de demo
cratie in Nederland nimmer zal af
glijden tot dictaturen van rechts of
links. Altijd weer blijft Nederland in
verscheidenheid één met Oranje. Een
groot goed voor een klein land.
De spotters beseffen evenmin de on
schatbare waarden voor de gemeen
schap in het celibaat van de r.-k.
priester. Deze tijd van scheefgetrok
ken waardering voor de seksualiteit
in en ljuiten ^et huwelijk als ook
de verafgoding van de sex kan
voor sommige priesters tot gevolg
hebben hun toog aan de kapstok te
hangen meestal om de vrouw te be
hagen. De Heer is niet meer dan de
liefde van hun roeping op de «erste
plaats. De betrekkelijkheid van de
seksualiteit op de ingeslagen weg
leidt voor deze uitgetreden priesters
tot de diepste teleurstelling in de toe
komst.
„Maar wie staat, bidt om niet te val
len". De Heer spreekt nog een ander
woord „Wilt ook gij soms gaan".
Het nieuwe rijk, de nieuwe mens be
zitten en worden vraagt een voortdu
rende overtuiging in liefde voor 't ge
loof met de inbreng van alle genaden
door de sacramenten. Ons geloof moet
leven ln de medemenselijkheid met
als het ware de mens liefhebben in
God en God beminnen in de mede
menselijkheid. Wij laten die eenzame
priesters ln hun verlatenheid niet al
leen maar blijven bidden tot de Heer,
dat het licht van hun roeping weer
mag schijnen ln het licht van zijn
eeuwig priesterschap.
L.L.
Oudste zeepfabriek
wordt overgenomen
HENGELO (ANP) De N.V. Chefa-
ronioatschappij bij Rotterdam, dochter
onderneming van de koninklijke Zout/
Ketjen N.V. te Hengelo, heeft besloten
C. A. Woltman Elpers' koninklijke zeep
fabriek „de Vergulde Hand" N.V. te
Amsterdam over te nemen, en wel te
gen betaling in contanten.
Woltman Elpers, die zich noemt de
oudste zeepfabriek ter wereld, werd op
gericht in 1554 en vierde in 1954 haar
400-jarig bestaan, bij welke gelegenheid
koningin Juliana het bedrijf toestem
ming heeft gegeven tot het voeren van
het predicaat „Koninklijke".
Fruit sinaasappel bijv.) me.t slagroom. Lekker en gezellig
PROF. VAN BEUSEKOM
Geen begrip voor
risicodragende
ondernemer
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De overheid heeft
geen oog voor de betekenis van het
initiatief van de risicodragende bouwon
dernemer. Zij heeft nauwelijks begrip
voor diens functie. Onder het tegen
woordige stelsel hebben ambtenaren de
macht iedere bouwondernemer het wer
ken onmogelijk te maken. De
bouwondernemer is totaal af
hankelijk van de ambtenaar, die hel
recht heeft een bouwplan al dan niet in
teressant te vinden en in verband daar
mee al dan niét goedkeuring te verle
nen. Deze rechteloosheid is wel een van
de ergsle gevolgen van het tegenwoor
dige beleid.
Deze kritische woorden liet prof. dr.
ir. H. G. van Beusekom vanmiddag ho
ren op een bijeenkomst van de raad
van bouwondernemers in Den Haag.
Prof. Van Beusekom herinnerde ver
der aan de enorme problemen van krot-
opruiming, sanering en stadsvernieu
wing die op het ogenblik aan de orde
komen en waarvoor de overheid enor
me bedragen op tafel zal moeten leg
gen. Deze taak zou voor de overheid
zoveel gemakkelijker zijn, wanneer zij
zich financieel voor de normale woning-
voorziening geen bijzondere zorgen
hoeft te maken, omdat het bedrijfsleven
zelf daarvoor zorgt.
De kapitaalschaarste vormt volgens
prof. Van Beusekom onder de tegen
woordige omstandigheden een van de
voornaamste hinderpalen voor de par
ticuliere bouw. De overheid roomt bo
vendien de kapitaalsmarkt af (de wo
ningwetvoorschotten) en maakt boven-
Paus voorgedragen
voor Nobelprijs
MADRID (KNP) De Spaanse ver
eniging voor Europese samenwerking
heeft in een schrijven aan het Comité
Nobelprijzen van het Noorse parlement
voorgesteld Paus Paulus voor te dra
gen voor de ongeveer 100.000 gulden
grote Nobelprijs voor de vrede. Dit op
grond van activiteiten van de Paus ten
behoeve van de vrede.
dien door haar disetriminerend rentebe-
leld voor de risicodragende onderne
mer iedere concurrentie onmogelijk. Dit
leidt er mede toe dat er tegenover een
grote vraag een onvoldoende aanbod
staat, namelijk voor de vraag tussen de
hoogste prijs van de woningwetbouw en
de laagste van de ongesubsidieerde
bouw. Daardoor stokt ook de doorstro
ming, aldus prof. Van Beusekom.
Dames in Zutphen lieten
opvallend witte sporen na...
Dat mevrouw A. Du Moschkomen: de lakensd% overhemden,
Coehoornsingel 14, Zutphen be- alle lingerie... En dat zónder
zoek heeft gehad van een Sunil bleken, zónder blauwen! Op de
wasteam is nog duidelijk te zien. eerstvolgende familiebijeenkomst
Aan de stralend-witte inhoud van wordt dit hèt onderwerp van
haar linnenkastWonderlijkhoe gesprekzei mevrouw Du Mosch.
wit alles uit het Sunil-sop is ge-
DEN HAAG (ANP) -- Nederland
komt in Europa op de tweede plaats
wat het aantal bromfietsrijders betreft.
Koploper is Frankrijk, waar OJLSO^OOO
exemplaren hun eigenaars ten dienste
staan. In Nederland waren er eind vo
rig jaar 1.600.000. West-Duitsland en
Italië kennen allebei 1.500.000 bromfiet
sers en dan volgen Engeland en Oos
tenrijk, ieder met 500.000, België met
435.000, Zweden met 350.000 Zwitser
land met 240.000 en Denemarken met
200.000. Een opmerkelijk verschijnsel
is dat de eenvoudige bromfietsen veld
winnen. In de eerste negen maanden
van 1965 was namelijk 48 procent van
de verkochte bromfietsen uitgerust met
slechts één versnelling, 19,2 procent had
twee versnellingen en 32,8 procent be
zat drie versnellingen.
WARSCHAU (AFP-Reuter) De
Poolse regering heeft Albanië woens-
I dagavond in een communiqué beschul-
I dlgd van onwettige en la.sterlljke prak
tijken op Pools grondgebied en gezegd
dat de aanwezigheid van de Albanese
ambassadeur in Warschau niet langer
op prijs wordt gesteld.
Naar het persbureau Pap meldt wa
ren de afgelopen weken ln Polen bele
digende en tegen de regering gerichte
publikatie8 verspreid die in Albanië wa
ren gedrukt. De Albanese ambassade
zou voorts een pas hebben verstrekt
aan Kazimlerz Mijal, een Poolse com
munist naar wie twee jaar geleden een
onderzoek was ingesteld wegens het pu
bliceren van vlugschriften die gericht
waren tegen de Poolse communistische
partij.
