Onbekwaam
personeel
voor het reinigen van tankers
VOORSCHRIFTEN ARBEIDSINSPECTIE VERWAARLOOSD
Iri Amsterdam
werkstudenten
Groots kunstzinnig
huwelijksgeschenk;
beter dan bestek,
servies en tapijt
ZATERDAG 29 JANUARI 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 9
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM-AMSTERDAM Na de ont
ploffingsramp vorig jaar op de Noorse
tanker „Rona Star" in de cleaninghaven
van Verolme, waarbij zestien classificeer
ders het leven lieten, zond het ministerie
van Sociale Zaken aan alle classificeer-
Nu Is er op alle terreinen des levens
groot verschil tussen theorie en prak
tijk, maar in deze branche gaapt niet
■minder dan een afgrond, want de kop
pelmannen blijven bij haastwerk oner-
mannen leveren, Jongemannen
vaak, belust op een handvol zilver. Zij
weten, dat er gevaar is, maar zij ken
nen het gevaar niet. Zij zijn er bijvoor
beeld niet op getraind het automatische
gebaar te beheersen van het opsteken
van een sigaret. Niet alleen moeten de
ze jongens tegen zichzelf beschermd
worden, maar ook de mede-arbeiders
hebben recht op veiligheid. Op z'n minst
ls de koppelbaas verplicht de Jongelui
het begin van het werk te fouille-
op lucifers en aanstekers. Dit ge-
jbeurt niet, maar het zou niet overbodig
zijn.
Ook na de ministeriële missive heeft
een groot Amsterdams bedrijf voor dit
gevaarlijke werk een aantal werkstu
denten in dienst. Dit bedrijf maakt hier
trouwens geen geheim van.Het
schoonmaken van tankers geschiedt in
werkploegen van vijf, zes of zeven man.
Volgens de directie van dit bedrijf staat
of valt de veiligheid met de voorman
van zo'n ploeg. Deze heeft de mannen
direct en voortdurend onddr toezicht.
Zonder hem en buiten zijn pnmlddellij-
ke omgeving mogen'geen artdere werk
zaamheden worden verricht dan die,
door hem opgedragen.
Omdat het classificeerderswerk geen
bijzondere eisen aan ontwikkeling stelt
en als bijzonder vuil en smerig bekend
staat, en er bovendien redelijk mee ver
diend wordt, trekt het niet altijd de
i meest stabiele figuren aan bij gelegen-
heidsklusjes. Er verschijnen losarbei-
bedrijven een dringend schrijven. Hierin
werd met klem gelezen op de noodzaak
om bij het werk op de tankers alleen die
genen te betrekken, die op grond van hun
ervaring geacht kunnen worden inzicht te
hebben in de risico's, die aan deze werk
zaamheden verbonden zijn. Het is vooral
zaak het werk niet te laten verrichten door
tijdelijke of ongeoefende krachten, die
daarvoor beschikbaar zijn. Gezien de
gespannen situatie op de arbeidsmarkt
vraagt dit aspect van deze gevaarlijke
arbeid de bijzondere aandacht, aldus het
ministeriële schrijven.
zelfs kans met de vuisten bewerkt te
worden. Zelfs een niet-brandende siga
ret in de mond tijdens het werk wordt
in hun kringen niet geduld. Deze men
taliteit tekent de classificeerder van
professie. Daarom ziet men dit beroep
dikwijls van vader op zoon overgaan.
Moderne, beveiligde apparatuur heeft
het werk overigens een stuk gemakke
lijker en doelmatig gemaakt. En ook
veiliger. Het is nu niet meer nodig, dat
de mannen afdalen in de tankers. Met
behulp van een persapparaat wordt bij
na kokend heet water ingespoten. Hier
in lossen de olierestanten op. Het water
wordt daarna uitgepompt.
richten op voornijgangers. De echte
classificeerder weet dit niet te waarde
ren. Hij zal opspringen en de grappen
maker van repliek dienen. Zou een niet-
classificeerder het wagen ook maar
naar lucifers te grijpen, dan loopt hij
Naar beneden
roepsluiaards, die t
luie week de kost willen verdienen, pit
tige AOW'ers die niet bang zijn om hun
handen vuil te makqn en nog een lange
rij ondefinieerbaar manvolk. Van de
oorman wordt verwacht, dat hij al de-
e pappenheimers kent.
Valse naam
Deze dingen gebeuren nog steeds. En
men maakt er geen geheim van, omdat
het moeilijk te verbergen ls. De bonafi
de bedrijven proberen dit zoveel moge
lijk tegen te gaan door bijvoorbeeld de
GAK-nummers van de nieuwelingen te
controleren, van wie er zijn, die onder
een valse naam werken om moeilijkhe
den met belasting en andere Instanties
te ontwijken. Als gevolg hiervan had
men na de ramp bij Verolme de groot
ste moeite om de slachtoffers te identi
ficeren.
Maar directeuren van diezelfde grote
bedrijven hebben er geen bezwaar tegen
om met werkstudenten te werken, of
schoon de arbeidsinspectie met name
ook voor deze hulpkrachten waarschuwt.
Zij vormen een tamelijk wisselend ge-
zelsohap en ofschoon men hun het bezit
van het nodige verantwoordelijkheidsge
voel niet mag ontzeggen, mag men stel
len, dat ook zij niet voldoende vertrouwd
zijn met de gevaren. Zelfs de directeur
van een groot bedrijf, die enige honder
den uitsluitend bekwame classificeerders
in dienst heeft en bij werving van per
soneel selectie toepast, ziet geen gevaar
in het inschakelen van werkstudenten.
Het zwaartepunt van het werk ligt na
melijk bij de voorman en wie verstan
dig genoeg is om zich naar zijn aanwij
zingen te richten, is geschikt voor dit
werk. Dit is hun argumentatie.
Classificeerders zijn van nature niet
de fijnst gebouwde mannen, maar ze
moeten ze wel allemaal goed op 'n rij
tje hebben staan. Een kleine vergissing
of nalatigheid kan tientallen levens kos
ten. De ware classificeerder is zich dit
scherp bewust. De niet-classificeerder
is in hun gezelschap onmiddellijk te her
kennen. Zij maken geintjes met de vei
ligheidsvoorschriften, zoals kleine jon
gens ongeveer, die speels hun pistolen
De omstandigheden aan boord van de
schepen zijn niet altijd zo gunstig, dat
dit systeem volstaat. Soms heeft de
roest de spoelgaten verstopt in de bo
demspanten van het schip. Tegen die
spanten koeken de olieresten. Ook die
moeten verwijderd worden. Dit ge
beurt met de hand, zoals ook op de
„Rona Star" het geval was. De mannen
moesten naar beneden om de koeken
los te steken en de spoelgaten vrij te
maken van roest. Dikwijls moet er dan
ok nog zaagsel uitgestrooid worden,
aarln het ollevoeht wordt opgezogen#
hOp een van de tien boten ls dit nodig.
De conclusies van het onderzoek na
de ramp met de „Rona Star" zijn niet
vrijgegeven, maar bij het reinigen van
de ingewanden van deze boot, die van
wege het olieresidu en de gasvorming
gevaarlijk aangemerkt moest
worden, werd gebruik gemaakt van
looplampen met elektrische snoeren.
De kleinste kortsluitingsflits kan onder
die omstandigheden fataal zijn. Voor 't
werk op dit soort schepen is een specia
le lamp ontworpen, waarin met behulp
perslucht een volkomen geïsoleerde
dynamo voor de stroom zorgt.
Een groep, die aan het werk is, moet
tijdens de duur van het werk als een
heid werken. Geen man mag de groep
verlaten, zelfs niet voor een kort ogen
blik. Op de werven, die van een reini
gingsinstallatie zijn voorzien, moet het
schaftlokaal op veilige afstand van de
kade zijn gelegen. Gebeurt de reiniging
vanaf een pompboot, dan moet 'n twee
de boot aanwezig zijn voor het schaft-
Tijdens de schaft mag niemand aan
boord blijven van de tanker. Hier wordt
strikt de hand aan gehouden.
duldt geen uitzondering.
De arbeidsinspectie wijst erop, dat 't
verblijven ln of nabij een tanker, zelfs
nog gevaarlijk kan zijn, nadat deze met
water of lucht ls gespoeld of uitgestoomd.
Na deze reiniging kan de concentratie
i gevaarlijke gassen of dampen nog
hoog zijn of weer worden, dat ge-
ir voor de gezondheid toch nog aan
wezig is. Vonken van lassen, hakken,
slijpen of branden blijven dan hoogst
arlijk. Er zijn apparaten om de
concentratie van nog aanwezige gassen
of dampen te meten. De classificeerder
doet dit met zijn neus.
Men kan van een werkstudent niet
verwachten, dat hij hiervoor de juiste
heeft. Toch vertelde de directeur
een classificeerdersbedrijf, die zei
blij te zijn met de strenger geworden
inspectie, dat hij geen bezwaar heeft te
gen het inzetten van werkstudenten.
De „Rona Star" wordt omgebouwd
tot vrachtschip op Wilton Feyenoord en
komt binnenkort weer in de vaart.
De getroffenen rusten voor
eeuwig.
Kleurenfoto's
binnen 5 minuten
DEN HAAG (ANP) Tot de nieuw
ste vinding op het gebied van de kleu
renfotografie behoort een procédé dat
het mogelijk maakt kleurenfoto's auto
matisch af te drukken en te vergroten
binnen een tijdsbestek van vijf minu
ten. Volgens de 3m-company in St. Paul
Minnesota, die het procédé heeft ont
wikkeld, worden bij de nieuwe methode
geen zilververbindingen gebruikt. De
naam van het nieuwe procédé is: 2m
„electrolocor" Print Process. Het „elec-
trocolor"-procédé is gebaseerd op het
langs elektrolytische weg overbrengen
van gele, rode en blauwe kleurstof op
een elektrisch geleidende onderlaag. De
afdruk wordt tenslotte ter bescherming
van een dunne transparante film voor
zien.
PRINSES BEATRIXFONDS
besteedde in 10 jaar 10 miljoen
DEN HAAG (ANP) Het Prinses
Beatrixfonds bestaat 10 jaar. Dit jubi
leum wordt op 23 september in de Rid
derzaal op het Binnenhof in Den Haag
gevierd, hoogst waarschijnlijk in tegen
woordigheid van de beschermvrouwe
prinses Beatrix.
Ter gelegenheid van het jubileum zal
de geschiedenis van het fonds te boek
worden gesteld. Daarnaast komen er
nog activiteiten, waarover het stich
tingsbestuur zich nog niet wil uitlaten
omdat er een verrassingselement in zit.
Het Prinses Beatrixfonds was opgezet
als een nationaal fonds voor de bestrij
ding van de kinderverlamming.
Nieuwe gevallen doen zich de laatste
jaren nagenoeg niet meer voor. Het be
stuur betrekt sedert 1962 ook andere ge
handicapten onder de doelstellingen
van het fonds.
Het fonds kon in tien jaar tijd tien
miljoen besteden, waarvan de laatste
zes jaar de pupillenelftallen van aan
vankelijk drie en later honderden voet
balclubs 150.000 gulden bijeen brachten.
De voetballertjes brachten hiertoe
der het motto „gezonde Jeugd speelt
voor de gehandicapten" voor wedstrij
den in speciale toernooien een kwartje
mee uit dankbaarheid dat zij konden
spelen.
Van een onzer verslaggevers)
BEF.TSTERZWAAG Driedimensionaal
etser noemt hij zichzelf. Wie met hem in
contact Is geweest, is meer geneigd hem
een driedimensionale man te noemen Alles
rond de 42-jarige Jaap van der Mcij ls
groot. Hij is het prototype van een Fries,
groot, asblond met blauwe ogen en iets in
zichzelf gekeerd, ln Beetsterzwaag, waar hij
vier jaar geleden neerstreek om er waar
schijnlijk nooit meer weg te gaan, schatten
de Inwoners van het bijzonder vriendelijke
dorp hem op de juiste waarde. „Van der
Mefl? O ja. dat is die kunstenaar. Hij
woont aan het Merkellan, aan de buiten
kant van het dorp ln een grote bungalow
In een fijn stukje bos." Niemand, die er
bü denkt: dat is die „gekke kunstenaar",
hoewel hij het met zijn nieuwe ideeën
daar best naar gemaakt zou kunnen heb
ben- Jaap van der Mefl zelf Is een vat vol
tegenstrijdigheden, die zich ondanks alles,
tot een zeer evenwichtig artiest heeft ge
vormd.
Jaap van der Meij is monu
mentaal kunstenaar, hij ont
werpt en maakt kunstwerken
aan grote buitenmuren, monu
menten in beton, mozaïeken,
glas in beton, maar alles ln
het groot.
Is hij schilder, ls hij beeld
houwer? Dat loopt in elkaar
over. zegt hij zelf. dat is niet
meer te scheiden, maar ik ben
als monumentaal van de Rijks
academie in Amsterdam ge
komen.
De schilderijen aan zijn muren
in de bungalow mogen er zijn.
Uitsluitend kleurcomposities.
maar zo prachtig, dat iedereen
ze wel in zijn huis zou willen
hebben.
Hij is nu met een nieuw plan
komen aandragen. Hij wil
torens ln het landschap gaan
versieren. Torens dan, die
nergens bij horen en die als
markante punten dienst moe
ten doen.
Die torens zijn uitkijkposten
van de rijksluchtwachtdienst,
betonnen gevaarten ln een
soort „raatbouw". aan de
bovenzijde dichtgemaakt en
door radar volkomen overbodig
geworden. Veel van deze to
rens zijn al gesloopt, maar de
meeste blijven staan, omdat
de kosten van de sloop nog te
hoog zijn. Logge, vaak ont
sierende staketsels zijn het nu
en Jaap van der Meij wil er.
met zijn broeders in de
kunst, monumentale kunst
werken van gaan maken. De
technieken van het ogenblik
geven daarbij zoveel mogelijk
heden. dat voor een paar mil
joen gulden aan materiaal al
deze torens tot markante, be
zienswaardige monumenten
kunnen worden herschapen.
Nederland telt nog een kleine
honderd van deze torens.
Adopteren
Van der Meij zou een derge
lijk groots kunstzinnig gebeu
ren graag zien als een enorm
huwelijksgeschenk bij het hu
welijk van prinses Beatrix en
Claus von Amsberg. Een be
drijf ®ou dan b.v. een toren
kunnen adopteren, de kosten
van het materiaal voor zijn
rekening nemen, ronder uiter
aard reclame aan de buiten
zijde te maken. Maar moge
lijkheden tot reclame zijn er
toch wel. want dergelijke to
rens worden bezocht door
allerlei mensen en binnenin
de toren kan zoveel reclame
gemaakt worden, als maar
mogelijk is.
De kosten zouden b\j eei
nen van 20 meter hoog, met
een kunsthnrswerk van 2
dik, globaal op een f 10.000
aan materiaal komen. Met een
betontechnlek moeilijker
met al het hjjswerk enz. op
f 15.000.
Dat zou dan werkelijk een ge
schenk kunnen worden van
het hele volk voor het hele
volk. Dat bestek en het ser
vies, of een handgeknoopt ta
pijt komen er toch wel in het
huishouden van Beatrix en
Claus en niemand ziet er bo
vendien ooit wat van terug,
vindt Van der MelJ.
Hóe komt een man als Jaap
van der Meij op een dergelijk
groots en toch eigenlijk ro een
voudig idee? Daar is een ge
vecht van twintig Jaar aan
voorafgegaan.
In Beetsterzwaag kreeg Van
der Meij eindelijk de kans om
te experimenteren, zoals hij
dat alitijd heeft gewild.
Een monumentaal kunstenaar
werkt met grove, zware mate
rialen. Van der Meij volgde
vele technieken: aluminium,
mozaïek, draadglasplastieken.
geappliceerd glas, glas in be
ton. Als hij het beheerste werd
er weer iets nieuws gezocht.
Het werd kunsthars met glas
vezel, een zeer goedkoop en
ijzersterk materiaal, dat tegen
alle zuren, dus ook tegen het
weer. bestand ls. Ook schroot,
maar het bleef beton. Daar
van echter voelde hij nog de
vele beperkingen. Het maken
van de zware bekistingen of
houten mallen nam te veel
tyd in beslag en als de omweg
om tot het werk te komen te
lang ls. gaat het spontane er
af. Dat vermindert de span
ning, zegt hij. Bij een opdracht
voor een grote vlaggemast in
Klazinaveen, waar veel hijs-
werk aan te pas kwam en
alles nogal moeizaam over
eind kwam, kreeg ik echter
Ineens vat op hot beton.
Schuimplastic
Iedereen kent wel het nieuw
ste verpakklngs- en isolatie
materiaal van schuimplastic.
Dure artikelen zijn ermee ver
pakt en het roeit aan als
droge sneeuw. Dat materiaal
werd het voor Jaap van der
MelJ. In dat materiaal kun Je
snijden, hakken, branden, bo
ren of wat dan ook. Er zijn
machtige mallen van te ma
ken. waarin beton gestort kan
worden. Geen moeilijkheden
meer met het verwijderen van
de mallen of de bekisting, als
het beton droog is. Het
schuimplastic wordt verbrand
of weggeötst met een bepaald
zuur. Zeer veel voordelen.
Goedkoop, je kunt er razend
snel mee werken over een
muurversiering van zeven me-
In de volle havens kan één explosie een ketting
Dit is een van de uitkijktorens, die Jaap van der Meij op
het oog heeft. Het gevaarte staat bij Tijnje en biedt
inderdaad veel mogelijkheden om tot monument te worden
omgebouwd. Jaap van der Melf wil deze zelf wel te lijf gaan.
ter hoog en ruim twee meter
breed deed hy niet langer dan
veertien dagen een mal kan
maar één keer worden ge
bruikt en nooit meer precies
zo nagemaakt, het beton heeft
geen beperkingen meer, want
Je kunt er de fijnste vormen
mee krijgen en je kunt van
binnenuit wei-ken.
Het ideaal van Van der Meij
ls nu, om een grote hut van
schuimplastic te bouwen en
daar van binnenuit een enorm
monument uit te houwen. Als
Je van binnenuit werkt, krijg
je de juiste spanningen. Een
beeldhouwer bikt aan de bui
tenkant. maar als je aan de
binnenkant werkt, kun je er
veel meer spanning in leggen
ln alle richtingen. Je kunt het
materiaal rekken, krimpen,
wat je maar wilt. Kunsthars
en zyn nieuwe manier van be
ton vormen zjjn ook de ma
nieren om die torens om te
bouwen tot monumenten. Ik
hoop er zelf ook een te mo
gen maken, niet omdat ik om
werk verlegen zit. maar het ls
een uitdaging, die ik graag
In de kerk
Ruimte voor al zijn experi
menten heeft Jaap van dei
Mey in overvloed. Toen de
hoge muren van zijn bungalow
nog te klein bleken voor zijn
ontwerpen kreeg hij de ge
legenheid een kerk te huren.
Een flink gebouw, dat tachtig
jaar geleden door een gril
enkele Friese adellijke lieden
werd gebouwd voor de her
vormde gemeente, maar dat.
zoals nu blijkt, te geïsoleerd
staat. Het kerkhof rond de op
een terp staande kerk is nog
wel ln gebruik, maar Jaap van
der Meij heeft de sleutel van
de laerk in zijn zak. Het is nu
zijn atelier en geen kunste
naar in Nederland kan daarin
met hem wedijveren. Als hfl
een goed overzicht op een
groot ontwerp wil hebben,
gaat hij het koor op en kijkt
dan ro naar zijn werk. dat in
het middenschip ligt. In de
grote kelder een lange
brede gang met een boogge
welf heeft hy geëxperimen
teerd met fluorescerende verf.
Hij maakte er een groot aan
tal sprookjesultbeeldlngen ln
grote, kleurige arabesken en
nu wordt het verlicht met
ultraviolet licht. Het ls een
kleurrijk sprookje. Maar voor
hem was het gewoon een ex
periment. Ik moest weten,
welke mogelijkheden deze verf
met zyn bepaalde kleuren
bood en dat weet fk nu. Ik
haal het er weer af en dan ga
ik weer wat anders doen.
Zelf experimenteren
Uit zijn Amsterdamse tijd.
waar hij leraar was op de
„werkschuiit" heeft hij waar
schijnlijk over gehouden om
iedereen in zijn „keric" te
halen. Hy ontvangt er toeris
ten, groepen plattelandsvrou
wen of l.t.s.-'ere. die ook hun
handen en geest kunnen ge
bruiken.
Ik hou niet van kunst met een
grote K, zegt hy. Ieder mens
kan iets moois maken, maar
het is verprutst op de lagere
school. Daar werd Je verteld,
dat Je niet tekenen of schil
deren kon en daarmee was de
kous af.
Hij maakte een soort llcht-
orgel in zyn kerk, met knopjes
en gekleurde lampen achter
gekleurd glas. Zijn bezoekers
mngen zelf aan de knoppen-
bak kleurcombinaties roeken.
In het middenschip staan
grote bakken met vormen in
allerlei kleur. Ook daar kun
nen de bezoekers mee experi
menteren.
Het is hem nu allemaal te
veel geworden. Hij denkt nu
aan de torens, die tot monu
menten en markante her
kenningspunten ln het land
moeten worden. In het begin
denken de mensen, dat je niet
helemaal goed wijs bent, zegt
hy zelf. Als de eerste toren
er echter staat als monument,
komen ze ineens tot het in
zicht, dat het heel goed moge
lijk ls.
Ik heb veel prettige re
acties en ook fijne advie
zen gekregen om de zaak
door te zetten. Die reac
ties zijn zo prettig, dat ik
nu rustig kan zeggen, dat
die „bewerkte torens" er
wel zullen komen.
