IN
VOORHOUT
WORDT NOG
OP DE
VOGEL
GESCHOTEN
Koppermaandag is de jaarlijkse feestdag
voor de schutters van „Sint Hubertus"
„Winter in Holland"
WRDAO H JANUARI 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGMA.g
tegenstelling tot het zuiden en het oosten van
s land, wordt het vogelschieten henoorden de
oerdijk en bewesten de IJssel nog maar zeer
J< oradisch beoefend. Voor zover wij weten wordt
onze contreien nog slechts in Voorhout en in
lordwijk aan deze oude sport gedaan. In Voor-
ut minder in de beslotenheid dan in Noord-
jk, waar men schiet binnen de veilige muren
n de Sint Jorisdoelen. Koppermaandag (ook
•1 populair genoemd: Koppeltjesmaandag, maar
t roept meer herinneringen op aan oudtijdse
ijerij), de eerste maandag na Driekoningenis
eds 45 jaar de traditionele Voorhoutse schut-
rsdag. Dan wordt er op de vogels geschoten en
schutterd. Tenminste zo zagen wij het, toen wij
ir t jaar op vriendelijke uitnodiging dat schiet-
stijn mochten meemaken. Er is zoals de lezer
If wel zal aanvoelen een groot verschil tus-
schieten en schutteren. Beide begrippen
W achten wij) worden in Voorhout gehanteerd;
e, iar ons gevoelen werd er in Voorhout evenveel
schoten als geschutterd. Maar we weten nu
zoel beter; wat wij voor schutteren aanzagen ivas
zeker geen manco aan geoefend oog en vaste
hand. De wind, ja zeker, de wind was oorzaak
dat er (toen nog in onze ogen) geschutterd werd.
Soedah en zand erover. Wij hebben onze mening
moeten herzienBij het schieten op de vogel im
mers komt naast de schietkunst ook een grote
dosis geluk te pas, dus niet alleen de befaamde
vaste hand en het geoefende oog. Het slachtoffer
vogel laat zich niet zo heel gewillig naar lagere
regionen schieten. Deze lange inleiding heeft
zoals de lezer nu.wel begrijpen zal een twee
ledig doel: eerstens zouden wij willen aantonen
dat het vogelschieten heus nog zo'n gemakke
lijke kunst niet is en tweedens, dat wij ons leken-
oordeel hebben mogen wijzigen in een bepaalde,
zij het theoretische deskundigheid, die zo vele
schutters (of moet het schieters zijn) hun best
deden ons bij te brengen. Welaan dan, als de
lezer na deze inleiding nog de moeite wil nemen
verder te lezen, deze onze deskundigheid moge
dan blijken uit het volgende verhaal.
Het jachtmaal is nog steeds in ere
euwenoude herberg „De bonte koe",
het maandelijkse trefpunt van de schut
ters van „St. Hubertus".
ISINT HUBERTUS
t Hubertus was volgens de legen-
n groot christelijk Nimrod voor
leer. Iedereen kent wel het ver
van het hert met het stralende
tussen de takken van het gewei,
wonder dus, dat zovele schiet-
ïigingen in den lande deze hei
tot hun patroon en leidsman van
munitie hebben gekozen. Zo al-
ts ging het 45 jaar geleden in
I hout. Op 15 november 1920 for-
'den een aantal schietlustige
een vereniging en St.
itertus werd daarvan de officiële
tse. 15 november van het vorige
heeft men dat feit luisterrijk ge-
iedere koppermaandag wordt ge
it de legendarische sehietvaardig-
de patroonheilige op z'n
it te benaderen. Niet met het
;ten op bekruist roodwild, doch
en houten levenloze vogel. Op die
komen de mannen-broeders des
«|»ens bij elkaar in de eeuwenoude
isherberg „De Bonte Koe" om
alvast wat hartversterkingen te
li e„ na de terugkeer van de
etwei de beschutting van die gast
ei muren weer op te zoeken en ge-
l g-onder-ons verder te feesten met
en drank en spel, veelal tot in
ms zeer kleine uurtjes,
wij spreken van „mannen-broe-
dan bedoelen we dat letterlijk.
Als mannen èn broeders onder elkaar
gaat het er dan vrolijk van langs en
moeder de vrouw of verloofde komen
er dan echt niet aan te pas, tenminste
tot nu toe niet. Wel gaan er allengs
meer stemmen op om. ook de vrouwen
op de schuttersdag te noden, maar
enige voorspelling op dat punt dur
ven we niet te wagen. We kijken wel
uit.
DE VOGEL
Het schieten op de vogel is. in te
genstelling tot het edele weidbedrijf,
een onbloedige sport. Het enige bloed,
dat er wel eens bij zou kunnen vloeien
zou dat van een vingervelletje kun
nen zijn, dat in de haast doch onver
hoopt tussen de gr^jidel van de kara
bijn mocht komen, maar men heeft
ons verzekerd, dat dat niet zo dik
wijls gebeurt.
Zo'n houten vogel is, biologisch ge
zien, maar een vreemd geval: een
zware sterke romp, een klein driehoe
kig staartje, twee piepkleine vleugel
tjes en een dikke elzentak als nek en
kop. Dat alles met flinke spijkers bij
elkaar gehouden tot iets, dat in de
verte althans op een gevleugeld schep
sel Gods lijkt, waarbij we dan het
rood-wit-blauwe vlaggetje, dat prijkt
op de plaats waar een mannetjeseend
Biiinenschutters
het krulletje in de staart heeft, ge
makshalve maar buiten beschouwing
laten.
De vogel wordt draaibaar opgehan-
;n in een ijzeren ring. Deze ring is
bevestigd op een lange staak, die, ge
bonden tussen twee schoorpalen, een
Bultenschutters. Burgemeester Smol
ders en voorzitter Lakeman mikken op
de vogel.
systeem. Op de eerste plaats moet
iemand, die zich als lid heeft aange
meld, in Voorhout wonen (als men
later naar een andere plaats verhuist
blijft men echter lid, wanneer men
dat wenst); men moet te goeder naam
en faam bekend staan en voorts geen
wat we maar zullen noemen no
toire ruziezoeker zijn, die het blazoen
de vereniging als gezelligheids
centrum zou kunnen bezoedelen. Elke
maand is er een schietavond met
luchtbuksen, want echte geweren
worden alleen maar toegelaten op de
officiële schuttersdag en dan moet de
politie bekend met de wapenhan-
de wapens nog laden en verder
de zaak blijven «Controleren.
Voordat het ^eigenlijke schietfeest
begint wordt er geloot om de volg-'
orde van schieten. Van nummer 1 tot
en met nummer laatst en men gaat
op het rijtje af totdat de gehele vogel
afgeschoten.
Dat schieten gaat met een zeker on
bewust ceremonieel gepaard. De schut
ter krijgt het reeds geladen geweer
aangereikt. De bijna altijd in een
schuttersmond hangende sigaar wordt
voorzichtig opzij gelegd, waarna een
ondeugende politieman de „peuk" wel
eens in de karpoetsolie dompelt. Het
geweer wordt via het vizier gericht
op de houten vogel. De trekker wordt
overgehaald. Men schiet. Raak. Of
niet.
De wind speelt een belangrijke rol.
Het kan zijn, dat de schutter het door
hem gewenste doel prachtig in het
:r heeft, maar net als hij aftrekt
komt er een dartel windje roet in het
eten gooien en schommelt de vogel
juist ver genoeg uit de kogelbaan om
de schutter een poedel te bezorgen.
Maar als het goed gaat vliegen de
spaanders er af en de kwinkslagen of
schimpscheuten over en weer. Er gaat
een hoeraatje op als het vlaggetje, een
vleugel, de staart of de kop wordt af-
Van een onzer
redacteuren
met eigen foto's
geschoten. Dan begint het lieve leven
om de romp. Die wordt wat men
noemt „gaar" geschoten. Het wie
belende houtblok trilt bij ieder schot,
dat raak is, het siddert als in doods
nood. Kleine wolkjes kruitdamp ver
ijlen in de wind.
Maar eindelijk is het dan zo ver. Het
genadeschot. En onder algemeen ge- De schutters doen zich tegoed
joel valt het totaal versplinterde
gellijf op de grond. Dat is dan de tijd
om er eentje op te nemen. Het moge
dan hete koffie zijn of iets pittigers.
GEBRADEN KIP
Wanneer de laatste vogel is gescho
ten, of in het geval dat wij meemaak
ten: de laatste klomp lood in het hou
ten blok is gejaagd of onzichtbaar
voor het oog in de lucht is verdwe
nen, dan is het tijd om de warme ge
lagkamer van ,,De Bonte Koe" weer
op te zoeken. Daar wacht de gezellig
heid rond de kaarttafeltjes, op de bar
krukken, aan het biljart of aan de
schiettafel met de luchtbuks en de
schijf en de loden kegeltjes. De schiet -
commissie gaat dan naarstig zitten
rekenen om ieders puntental zo eer
lijk mogelijk te bepalen. Men ziet al
eens met een schuin oog naar de ge
dekte tafels, want, nietwaar, buiten
lucht maakt hongerig en in het voor
uitzicht van een flinke halve gebraden
kip wordt er wat zuinigjes gebruik
gemaakt van broodjes-kaas of broodje-
ros.
Maar eindelijk is dan het ogenblik
aangebroken dat de schutters zich om
de jachtdis scharen en al hebben zij
dan de goudbruine, vetglanzende vo
gels niet zelf met een welgemikt schot
neergelegd, de bout smaakt er niet
minder om. B*at is dan ook wel te zien,
als men het oog langs de etende rijen
waren laat.
Goed, goed, het is geen mals konijn
Geen schuttersdag zonder oud-Voor-
houters. Ook oud-burgemeester Smol
ders kwam schieten. Hier Is hy in ge
sprek met loco-burgemeester De Groot.
Samen losten z(j later de eerste, schoten.
gebraden kip. Tweede van rechts voor
zitter Lakeman, geheel links secretaris
Vertlegaal met naast hem loco-burge
meester De Groot.
of een goed toebéreid haas, om niet te
spreken van een edele reerug, een
koninklijke fazant of biefstuk van het
everzwijn; de grage tanden zetten zich
even gewillig in de boerenkip als in
het wild van edeler natuur. Het gaat,
zeg nu zelf, allemaal toch de weg, die
voor alle vlees is uitgestippeld.
En ondertussen die zware verhalen.
Van een schutter, die met het eerste
schot de vogel neerhaalde, omdat de
kogel precies terécht kwam op de
schroef, die de vogel in de ring ge
vangen hield. Visserslatijn zal er al
tijd zijn, maar het grieks van de jager
is evenmin zeldzaam en liegt er ook
niet om.
DE NAFUIF
De grootste vreugde schijnt altijd
te schuilen in de nafuif, maar voor
dien zijn er dan nog de wedstrijden
met de luchtbuks op de schijf of op
het kastje met de meergemelde loden
kegeltjes, waartegen de kogeltjes klet
terend ketsen. Het uitroepen van de
schutterskoning ontlokt een ovatio
neel gejuich., bezegeld met pappen en
nathouden. En het feest rolt voort in
schuttersbroederschap tot de oogjes
klein gaan worden van de slaap en
van het genotene en het tijd wordt de
eigen steê-met-de-wachtende-moeder
de vrouw op te zoeken en het lokken
de bed.
meter of tien de lucnt in steekt. Die
staak kan men laten dompen, zodat
er niet geklommen hoeft te worden
om de vogel op zijn plaats te brengen.
Twee van zulke staken-met-vogels
stonden bij het sportveld van „Fore-
holte" opgesteld, vóór de kantine en
toen was het aan de schutters een of I
meer onderdelen en ten langen leste i
de hele vogel uit de ring te schieten I
en naar beneden te doen tuimelen.
Afgelopen Koppermaandag waren er
voor elk der drie vogels meer dan 300
schoten nodig eer de tot „op het bot"
versplinterde rompen naar beneden
vielen. Geschoten wordt met loodprop-
pen, speciaal voor dit doel gegoten
kogels, die door een lichte kruitlading
met oude karabijnen worden afge- j
vuurd. Deze geweren en kogels komen j
uit de Achterhoek, een schuttersland j
"bij uitstek. Trouwens, ook de vogels
komen daar vandaan.
DE SCHUTTERS
De schutters van Sint Hubertus zijn,
om een toepasselijke beeldspraak te
gebruiken, vogels van verscheiden
pluimage. Om het ietwat killer te zeg- j
gen: uit alle lagen der Voorhoutse be-
volking. Nooit méér dan vijftig. Er j
zijn echter enkele voorwaarden en j
daarom hanteert men het ballotage-
OPLOSSING
KERSTPUZZEL
Maar liefst 250 abonnees hebben hun
geluk beproeft op de Kerstpuzzel. Zij
hebben gezien de vele goede op
lossingen er niet zoveel moeite voor
moeten doen. Na verloting kwamen de
volgende prijswinnaars uit de bus:
EERSTE PRIJS (vijftig gulden):
R. Broxterman,
Vuursteeglaan 10, Lisse.
TWEEDE PRIJS 25.—):
mevr. A. v. d. Geest,
Maredijk 38, Leiden.
DERDE en VIERDE PRIJS 10.—)i
P. Knijnenburg,
Kempernaerstraat 53, Oegstgeest
M. den Haan,
St. Jozefpensionaat, Bodegraven.
VIJFDE PRIJS (ƒ5.—):
A. C. Witteman,
Van Kempenstr. 31, Voorschoten.
De kinderen die een kleurplaat heb
ben ingezonden moeten nog even ge
duld hebben! Het waren er zoveel.dat
Oom Toon en Tante Jo (ja, die zoeken
de mooiste platen uit) pas volgende
week de uitslag bekend kunnen ma
ken.
Winnares van het cryptogram van de
vorige week is mej. M. Duivenvoorde,
Havenstraat 21, Noordwijkerhout.
ifr
Hoewel er nog geen sprake is van wat men zo
gaarne noemt een oud-Hollandse winter, lijkt het
er in grote delen van ons land toch wel een beetje
op. Er ligt ijs in sloten en kanalen en hier en
daar zijn akkers en weiden bedekt met een smet
teloos sneeuwkleed. Men moge denken over sneeuw
zo men wil. De een brengt het last en narigheid,
een ander is verrukt van de schoonheid van een
besneeuwd landschap. Zo ook onze fotograaf, die
ergens in onze omgeving deze aantrekkelijke prent
maakte.
