Bewogen parlementair
gebeuren in 1965
VERLIEFD
JONG GELUK
WELVAART
OUDEJAAR 1965 PAGINA B
RFA?RII7IF heer8te de laatste maand®n |n het woelige vaderlandse beatwereldje: de Jewels (edel) - stenigden Johnny
DEMIHULIL maar kregen vla de rechter een dreun van Batelaan; de Lords behandelden Rob niet als heer. en Bouber
zette voorgoed het masker af. Rob en Johnny bewlstten elkaar de eer van de beste stem. Rob koos nadien de
Clungel8. Maar tot op heden Is de ruet In de beatwereld nog niet helemaal weergekeerd. Wat ook In stilte gedijt, niet de beat.
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG Zelden ln de parle
mentaire geschiedenis van deze eeuw
ls een Jaar zo rflk geweest aan bin
nenlands-politieke gebeurteniseen
van grote betekenis als het jaar 1965.
Kabinetscrisis, nieuwe regering van
geheel andere politieke samenstelling,
tegenstellingen over de verloving van
de kroonprinses, ernstige politieke
moeilijkheden tussen de regeringspar
tijen binnen een half Jaar nadat het
nieuwe team zijn werk was begonnen
en tenslotte problemen rond de hef
fing van nieuwe, zware belastingen,
Juist ln een Jaar. waarin de loon- en
inkomstenbelasting niet onaanzien
lijk waren verlaagd.
Het was dus, alles bijeen genomen,
een Jaar van hevige politieke span
ningen, van felle partijpolitieke te
genstellingen, van beleidsbeslissingen,
die tot ver in de zeventiger Jaren hun
gevolgen merkbaar zullen maken. In
het nieuwe Jaar, 1966, zullen echter
de kiezers tweemaal naar de stembus
worden geroepen. Tweemaal zullen
zij dus hun invloed kunnen uitoefe
nen: by de verkiezingen voor nieuwe
Provinciale Staten en voor nieuwe
gemeenteraden. En het is reeds eer
der vertoond, met name ln 1958, dat
een statenverkiezing van beslissende
betekenlB is geweest voor de lands-
polltlek.
Er zijn echter duldelflke en grote
verschillen. Allereerst: de statenver
kiezingen vam 1958, dde vele maanden
later leidden tot de val van het laat
ste kabinet--D rees, kwamen aan het
eind van een periode van 13 Jaar,
waarin de socialisten onafgebroken
hadden meegeregeerd. Wanneer de
Nederlandse kiezers in maart naar
de stembus gaan om nieuwe Staten te
kiezen is dat op een tijdstip, dat het
pas een Jaar geleden is, dat de nieu
we politieke constellatie: liberalen in
en socialisten buiten de regering, een
eigen en innerlijke dood ls gestorven.
Want niet het parlement heeft de
facto het kabinet-Marijnen naar huls
gestuurd, het is door interne tegen
stellingen gevallen. Wanneer thans
de kiezers gaan spreken moeten zij
niet oordelen over een coalitie, die
gedurende vele Jaren moeizaam in
stand is gehouden, maar over een
team, dat pas enkele maanden te
voren de kans heeft gekregen de
vleugelen uit te slaan.
En dan kan het waar zijn, dat het
kablnet-MariJnen is gevallen over
het omroepbestel, het kan waar zijn,
dat de liberalen en de chrlstelijk-
historischen tezamen en in vereni
ging zoals dat heet, geweigerd hebben
mee te werken aan een oplossing, die
op een meerderheid in het parlement
zou kunnen rekenen, er waren toch
meer oorzaken, die tot de crisis heb
ben geleld. In de loop van het voor
bije jaar ls duidelijk geworden, dat
het akkoord van Wassenaar, waarop
het kabinet-Marijnen steunde, ln
feite de oorzaak was van het conflict.
In dat akkoord Immers was niet al
leen een afspraak opgenomen om
via een paclftcatiecommissie het om-
roepvraagstuk op te lossen. Ook de
prioriteiten werden eriij gesteld voor
de gehele vierjaarlijkse periode,
waarin het kablnet-Marflnen zou re
geren.
Welnu, hier ligt de wortel van het
kwaad. De prioriteiten, die in de zo
mer van 1963 werden overeengeko
men. plaatsten de woningbouw, de
landbouw en de belastingverlaging op
een hoog voetstuk. Maar de waar
heid, dat regeren vooruitzien is, is na
Wassenaar opnieuw bewezen. De
fractieleiders, die daar hun akkoord
sloten hebben niet- voldoende ver
vooruit gekeken. Dit bleek reeds en
kele maanden na de formatie van het
kabinet-Marijnen, toen in allerijl een
temporisering van de uitgaven vein de
overheid met 5 pet. moest worden af
gekondigd teneinde de economie nog
enigszins ln de hand te houden. Het
bleek later toen zich levensgroot de
werkelijke prioriteiten zouden aan
dienen, waarmee in Wassenaar geen
tekening was gehouden. Daardoor ls
het kabinet gevallen. Want de leef
baarheid van het land eiste andere
maatregelen dan de heren De Kort
(KVP), Toxopeus (VVD>, Van EJjs-
den (AR) en Beemink <CHU» waren
overeengekomen. Het onderwijs had.
het werd begin 1965 met de dag dui
delijker, honderden miljoenen meer
nodig dttn door het kabinet op de 'be
groting was uitgetrokken, het
keer kreeg het land ln zijn greep, op
een wijze, waarmee ln Wassenaar
niet was gerekend, de ontplooiing van
de bevolking, gekoppeld
groeiende welvaart van het individu,
stelde eisen, waarvoor de miljarden
van de laatste begroting-Witteveen
niet toereikend waren. Dat
harde feiten.
De klap viel tenslotte ln de avond
van 26 februari, toen de koningin te
lefonisch op de hoogte werd gebracht
van het feit, dat over het omroep
beleid geen overeenstemming moge
lijk was. Een groot deel van de WD
weigerde de raadgevingen van minis
ter Toxopeus te volgen en de prijs
voor de deelname aan de regering te
betalen: met de CHD werd vastge
houden aan een omroepbestel, dat
nooit de instemming van de volks
vertegenwoordiging zou kunnen be
halen.
Fractieleider Schmelzer van de KVP
ging tien dagen informeren, alvorens
mr. J. Cals, hals over kop uit Rome
naar Nederland teruggekeerd, via t
formatie-volgens-het-boekje ons land
binnen een maand een nieuw kabinet
gaf, waarbij de PvdA de plaats
de WD had Ingenomen en de chris
ten-democratische eenheid KVP-AR-
CHU was verbroken door de hals
starrigheid van mr. Beemink i
Hoewel de regeringspartijen alle
waardering hadden voor het ambi
tieuze programma, dat het kabinet-
Cols op Prinsjesdag op tafel legde,
moest toch een waarschuwende vin
ger worden opgeheven: niet alles wat
moet, kan ook gebeuren, ons
mie verkeert in een vrij kwetsbare
situatie, minder noodzakelijke taken
moeten dan maar vertraagd worden
uitgevoerd, de economische groei mag
niet in gevaar worden gebracht.
Die waarschuwing van het parlement
heeft geleid tot enige vermindering
van de uitgaven. De indirecte belas
tingen zijn intussen fors omhoog ge
gaan en het jaar 1966 zal dan ook
niet onaanzienlijke prijsstijgingen ln
tal van sectoren te zien geven.
en verloofd stelde prfeteee Beatrix
echtgenoot voor aan het Nederiandee voik Er volgde
voor belden een moeilijke tijd, Actfee voor en tegen
doken alom op. Maar de liefde overwon zo niet allee, dan tooh wel veel
vond op Soestdijk zijn voorlopige bekroning in de verloving van prinses Margriet met
Pleter. De Jongelui bleken onafscheidelijk, want nadat de prinses enige ervaring had
gekregen als verpleegster, ging Pieter het ziekenhuis in teneinde met het oog op het
komende huwelijk zijn beste beentje te kunnen voorzetten. Intussen vergat verpleegster Margriet de zieke Pleter niet
Dwerd uitgeroepen ln Amsterdam, toen daar de
verloofden Beatrix en Claus hun opwachting
kwamen maken. Deze ordeverstoring die de
politie In naam van de koningin niet duldde eindigde voor de rechter.
UfET If ABIkJCT 9ln9 0,3 n'euwe vleugels de lucht in met
j r,ij ïlA&ïlVEï reclame-t.v. en een derde radionet. De
Is nieuwe premier Cals heeft, gehelmd en
geharnast de vlucht van het kabinet veilig door een aantal stormen geleld.
en weelde, waar de minimumloonlijders het minst in deelden als gevolg van de steeds maar stijgende prijzen en de alsmaar
waardelozer wordende gulden, manifesteerden zich dit jaar steeds duidelijker. Meer dan ooit werd er omgezet door de
Juwelier, die handen tekort kwam om alle klanten te bedienen. Psychologisch geschoolde marktkenners voorspelden al, dat
we steeds meer geld zullen uitgeven aan nlet-noodzakelijke dingen. Zelfa het dure snobhondje kijkt beduusd rond vanuit zijn edelmetalen mandje.
