Koningin onthulde relief van
haar Moeder in de Academie
ACHT EEUWEN GELEDEN EERSTE
WATERSTAATSWERK IN HOLLAND
Onthullende reportage werd smakeloos geheel
VRIJDAG 26 NOVEMBER 1965
Hedenmorgen op de 25ste herdenkingsdag van het door de Nazi-bezetter afge
dwongen ontslag van de eminente joodse jurist, hoogleraar prof. nir. E. M. Meijers,
en de vlammende protestrede van prof. mr. R. P. Cleveringa heeft II.M. Koningin Ju
liana in het Groot Auditorium der Leidse Universiteit een bronzen portret-relief ont
huld van haar moeder H.M. Koningin Wilhelmina.
Bij de onthulling, welke door de vorstin verricht
•werd door het wegtrekken van een doek voor het
relief, dat boven de ingang is ingemetseld, was ook
tegenwoordig de man, wiens rede nog steeds als
symbool wordt gezien van het verzet van de Leidse
Alma Mater, de thans 71-jarige prof. mr. R. P. Cle
veringa. Daags na zijn rede uitgesproken voor een
tot in de hoeken gevuld Groot Auditorium werd hij
gearresteerd. Zijn arrestatie was tevens het sein
voor een algemene studentenstaking. Bij de ont
hulling van het relief waren voorts tegenwoordig
de commissaris der Koningin in de provincie Zuid-
Holland, mr. J. Klaasesz, mr. G. C. van der Willi
gen, burgemeester van Leiden, dr. E. H. Reerink,
president-curator der Universiteit, mr. J. A. L. M.
Loeff, waarnemend pres.-curator, prof. dr. J. Dank-
meijer, rector-magnificus, prof. dr. K. A. H. Hidding,
secretaris van de Senaat. Voorts tientallen hoog
leraren, lectoren, leden van de wetenschappelijke
staf en studenten.
PROF. DANKMEYER: KONINGIN
WAS ALLERMINST EEN SYMBOOL
Omstreeks kwart voor elf arriveerde de Kóningin, vergezeld door mr. J. van
der Hoeven, particulier secretaris en mevrouw E. L. Baronesse Sweerts de
Landas Wyborgh, geboren De Meyier, dame du palais, in een gesloten auto
voor het Academiegebouw, waar zij begroet werd door de commissaris van de
Koningin, de burgemeester van Leiden en universitaire autoriteiten* Voor
het Academiegebouw werd de vorstin een boeket bloemen aangeboden door
Monique Eleonore Dankmeijer, de 17-jarige dochter van de rector-magnificus.
De koningin ging voor deze stemmige gebeurtenis en vanwege de hofrouw
door het overlijden van koningin Elisabeth van België, gekleed in een zwart
mantelpakje met een eenvoudig zwart-fluwelen lage hoed.
ke relatie bestaan heeft tussen het
vorstenhuis en een universiteit, die
beiden zoveel hebben bijgedragen tot
de verwezenlijking van het beginsel
der meningsvrijheid; het principe, dat
als categorische voorwaarde moet wor
den gesteld voor de mogelijkheid ener
ontwikkeling der moderne wetenschap
pen, zoals deze zich in de laatste vier
eeuwen heeft voorgedaan en die aan
de Europese beschaving een zo karak
teristieke ontplooiing heeft geschon-
Prof. Cleveringa
onder aanwezigen
Voordat de onthullingsplechtigheid
tn het Groot-Auditorium een aanvang
nam trok het gezelschap zich ongeveer
«en kwartier terug in de Senaatska
mer, waar koffie werd geserveerd.
Nadat prof. dr. J. Dankmeijer de Ko
ningin in het Groot-Auditorium had
verwelkomd, constateerde hij dat er
in de geschiedenis steeds een merk
waardige en misschien zelfs wel unie-
Na deze gedachte nader uitgewerkt
te hebben zeide de rector dat een aan
zienlijk deskundiger persoon dan de
huidige rector vereist zou zijn om de
betekenis voor ons land van het rege
ringsbeleid van Koningin Wilhelmina
in alle opzichten op kritisch-betrouw-
bare wijze te schetsen. Trouwens, er
is al zeer veel over Haar gesproken
en geschreven. Maar toch is er een
omstandigheid, waardoor ik het aan
durf, hedenmorgen, nu wij bijeen zijn
om de nagedachtenis van Koningin
Wilhelmina te eren, nog enkele facet
ten van Haar persoonlijkheid te doen
herleven".
Het is voor Nederland vooral de
tweede oorlog geweest, waarin ons
land door de vijand geduren vijf jaren
werd bezet gehouden, die voor allen,
die deze periode hebben meebeleefd,
de persoon van Koningin Wilhelmina
scherp heeft afgetekend, aldus prof.
Dankmeijer. Het is voor het leren
kennen en de beoordeling van een
persoon van groot voordeel indien
deze kan worden gezien in een con
frontatie met zijn omgeving, tegen een
achtergrond, die duidelijk contrasteert.
Intiem contact
De merkwaardige toestand ontstond,
dat een van haar grondgebied verdre
ven vorstin in een relatie tot de ach
tergebleven, geïsoleerde bevolking
treedt als stellig in de Nederlandse
historie als geheel uniek moet worden
beschouwd. Niet alleen richtte de Ko
ningin zich herhaaldelijk via radio en
pamflet tot -het Nederlandse volk in
het bezette gebied, doch juist door de
belemmerende maatregelen van de
bezetters wordt het contact tot een
vertrouwelijke en persoonlijke, wel
haast intieme communicatie.
Achter de verduisterde ramen wordt
met verstopte en gecamoufleerde toe-
stellen en apparaatjes de stem van
Koningin Wilhelmina beluisterd; haar
woorden worden door de illegale pers
verspreid en geen enkele uitlating,
bemoedigend, medelevend of opwek
kend tot verzet, ontgaat aan de steeds
meer tot afzondering en onderduiken
gedwongen landgenoten. Zo groeide
de Koningin tot de personificatie van
het verzet, tot het sprekende geweten
van het Nederlandse volk. Én dan
allerminst als een symbool, doch als
een menselijke realiteit, die in directe
communicatie treedt met allen, die
in de onmenselijkste moeilijkheden
verkeren.
Persoonlijke inzet
Het is in de eerste plaats om de
persoonlijke inzet van Koningin Wil
helmina, dat op de sobere gedenk-
steen, die in het Groot-Auditorium van
onze universiteit zal worden onthuld,
de koningin wordt gekarakteriseerd j
door de aanduiding „LIBERATIS DE-
FENSER".
Hoe begrijpelijk het ook is, de dra
matische periode van de tweede we
reldoorlog te gebruiken als de eerste
achtergrond, waartegen de koningin
scherp kan worden getekend, het zou
onjuist zijn, alleen dit tijdvak als de
essentiële karakterisering van haar 50-
jarige regeringsperiode te gebruiken.
Immers, reeds lang daarvoor, en wel
op de 9e februari 1925, heeft in de
Pieterskerk de Leidse universiteit de
hoge verdiensten van de koningin in
het licht gesteld bij de verlening van
het ere-doctoraat in de rechtsgeleerd
heid, waarbij de toenmalige rector,
professor A. J. Blok. in een korte
toespraak o.a. de volgende woorden
sprak: „De Academie is het bovenal
aan hare waardigheid verplicht, het
eeredoctoraat uitsluitend te ver
lenen aan hen, wien dit om hunne
verdiensten toekomt. Zoodanige ver
diensten heeft de Senaat bij Uwe
Majesteit aanwezig geacht op het ge
bied van het recht. Zij betreffen niet
de theorie van een bepaald onderdeel
van het recht, neen zij liggen op
het terrein van de practijk, in Uw
streven om het recht zoowel in de bin-
nenlandsche als in de buitenlandsche
betrekkingen te verwezenlijken".
Het is daarom eveneens terecht, dat
op de gedenksteen herinnerd wordt
aan de ook voor onze universiteit zo
eervolle onderscheiding: „doctor iuris
honoris causa", aldus de rector.
Nadat de rector waarderende er
kentelijkheid der Universiteit jegens
mejuffrouw Th. van der Plant, de ont
werpster van het relief, had uitgespro
ken, nodigde hij de Koningin uit de
beeltenis van Haar onvergetelijke
moeder te onthullen.
Ontvansst
Nadat de Koningin aan het verzoek
had voldaan en de aanwezigen het
zesde couplet van het Wilhelmus had
den gezongen, volgde in de receptie
zaal een korte ontvangst, waarbij vele
vertegenwoordigers van de Leidse aca
demische gemeenschap aan de Konin
gin werden voorgesteld. Het koninklijk
bezoek aan Leiden was kwart over
twaalf ten einde, toen de Koningin
met de haar vergezellenden weer per
auto naar Soestdijk vertrok.
ONTROERING
Nadat de Koningin aan het verzoek
van de rector had voldaan en het bron
zen reliëf geinsplreerd op een foto van
de vorstin in de bevrijdingsdagen
zichtbaar was geworden, werd door alle
aanwezigen het eerste en het zesde cou
plet van het Wilhelmus gezongen. Voor
al tijdens het laatste couplet was het
duidelijk, dat deze gebeurtenis, waar
door zij wederom zo sterk aan haar moe
der werd ijerinnerd, een diepe en ontroe
rende indruk op haar maakte.
Het koninklijk bezoek aan Lelden
werd afgesloten met een ontvangst in
de receptiezaal. Bij deze gelegenheid,
die een sterk besloten karakter droeg,
werden enige tientallen personen, w.o.
ook prof. mr. Cleveringa. aan de ko
ningin voorgesteld.
Omstreeks kwart over twaalf was het
bezoek aan Leiden ten einde en vertrok
Koningin Juliana met haar gevolg naar
Soestdijk.
De gebruikelijke herdenking in de
Pieterskerk zou ook hedenmiddag plaats
vinden. Bij deze gelegenheid zou door
de oud-president-curator van de Leidse
universiteit, dr. J. E. baron de Vos van
Steenwjjk. een herdenkingsrede worden
uitgesproken.
PAUZE
In „Doe", het maandblad van de
I kath. jeugd en jongeren in Oegstgeest.
j wordt een „opzienbarende volkskun
dige studie" van Herbert Schmidt, ge
publiceerd, o.m. over het Kerkwerver
I koperlozen. Dit is:
Een oud heidens gebruik, in zwang
gekomen rond de Wodanseik, waaruit
destijds de balken voor de „Ouden
hof" werden gekapt De dorpelingen
vergaderden bij volle maan rond de
eik en de ouderen des volks lieten te
nen korven rondgaan, waarin men dan
amuletten wierp, meestal ronde me
talen schijfjes, brons of ijzer. St. Wil-
librord heeft dit gebruik gekerstend
en nog héden zien wij rieten mandjes,
één wit en één paars, door de kerk
gaan, waaruit de sterke hang naar tra
ditie van onze pustoor blijkt. Betreu
renswaardig is het alleen dat ons goe
de kerkvolk voor een groot deel nog
steeds in het Bronzen Tijdperk leeft
en hardnekkig met bruinmetalen
schijfjes blijft werpen „Effe wat ko
per lozen" mompelt men daarbij. Daar
aan heeft dit gebruik waarschijnlijk
I zijn naam te danken.
PUNT
GITROENBRANDEWIJN FOCKINK
AMERIKANEN VIERDEN IN
LEIDEN „THANKSGIVINGDAY"
Meer dan 250 in Nederland wonen
de Amerikanen verzamelden zich gis
teren in de Leidse Pieterskerk voor
een dienst die werd gegeven ter ge
legenheid van Amerika's belangrijk
ste feestdag: „Thanksgivingday". De
Amerikaanse ambassadeur in Neder
land, William R. Tyler, las een bood
schap voor van president Johnson,
waarin deze o.m. opwekte tot dank
baarheid voor de rijkdom en voor
spoed die Amerika op het ogenblik
kent.
Dat is ook het. voornaamste facet
van „Thankgivingday", namelijk een
bezinning in een tijd van overvloed,
gebaseerd op de dankbaarheid die de
Pelgrimfathers bijna 350 jaar geleden
uitten, toen zij de eerste oogst bin
nenhaalden in de nieuwe wereld. De
ze uit Nederland afkomstige Pelgrim
fathers werden gisteren in heel Ame
rika in herinnering gebracht. Zy wa
ren oorspronkelijk afkomstig uit Lei
den, waarna zij via Engeland met de
Mayflower naar Amerika trokken. Pas
sedert 1941 is „Thankgivingday" vast
gesteld op de laatste donderdag in no
vember, een dag die men in betrekke
lijk korte tyd zag uitgroeien tot de
voornaamste Amerikaanse feestdag,
waarop iedereen vry is.
LEIDSE UNIVERSITEIT
Geslaagd voor hel Prop.ex. Godge
leerdheid, de heren J. Pronk (Katwijk
aan Zee); H. H. v. d. Kloot Meyburg
(Voorburg); J. J. H. Hoekstra (Rotter
dam); A. C. J. Jonkers (Rotterdam);
Kand.ex. Cult. Antropologie, de heer
S. Simonse (Utrecht).
LEIDSE
BIOSCOPEN
TRIANON In Trianon draait deze
week de film I Tabu, de derde in de
reeks „onthullende reportages" met de
verborgen camera. Mondo Cane en
alle vrouwen van de wereld worden
zulke kasstukken, dat er wederom een
op stapel gezet is. Allerlei schokkende
zaken worden het oog van de toeschou
wer voorgezet.
Op de eerste plaats hebben we iets
tegen de verborgen camera. Op de
tweede plaats zijn deze films alleen
maar negatief en beijveren zich slechts
de negatieve aspecten van allerlei za
ken te laten zien, zodat een volkomen
vertekend beeld ontstaat. Op de derde
plaats is de maker van I Tabu zo ijve
rig geweest in het zoeken naar exces
sen. dat hij ze maar maakte van in
principe heel normale en gezonde za
ken. Om twee voorbeelden te noemen:
Het verzorgen van renpaarden door
meisjes, die de rol van stalknecht ver
vulden, werd gebracht als iets abnor
maals. Een reportage van een zaal, ge
vuld met tieners, waarvan enigen de
Limbo dansten of trachtten te dansen
was kennelijk ook bedoeld als het to
nen van een uitspatting.
De film was in zijn geheel smakeloos,
de begeleidende tekst overtrof dit nog
in verregaande mate. Enige godsdienst-
uitingen in India en andere verre lan
den werden als iets idioots gebracht,
zonder dat de goede man waarschijn
lijk iets van deze godsdienst afweet.
Hij gaat af op de indruk, die het op
een westerling maakt en levert op
grond daarvan afbrekende critiek.
De regisseur meende te moeten ein
digen met een opname in een lepra
kolonie. waar een aantal mensen de
mis bijwoonde. Zelfs het leed van deze
mensen moest gebruikt worden om
geld te verdienen.
Wat ons betreft is dez.e film taboe,
alleen al uit menselijke overwegin
gen (KFC: str. volw.).
Graig een beetje van de kook. Op het
moment, dat hij een meisje, Ellen For-
ster, enkele uren kent, laat zijn vriend
majoor Steve Lockhart, hem gewond
naar Amerika transporteren, terwijl
hij liever in Australië wilde blijven
om daar met Ellen te trouwen. Dit
brengt aldus een scheiding teweeg tus
sen de twee vrienden. Steve weet zijn
fout echter te herstellen. Samen ver
vullen zij een opdracht vanuit Austra
lië. Na terugkeer vindt hij zijn Ellen
enz. enz. (KFC: 14 jaar).
Griezelig
sor
.Juist, er is „iets" aan de motor!"
LEIDSE BIOSCOPEN
De filma In de week van 25/11 tot 1/12
zijn door de Katholieke Film Centrale
als volgt gekeurd:
Camera Nacht der 1000 angsten (18-
Dageiijks: 2.30, 7.(10 en 9.15 uur.
Zondags: 2.30, 4.45, 7.00 en 9.15 uur.
Lido: My Fair Lady (a.l.).
Dagelijks 2.30 en 8.00 uur
Ook zondags. 2.30 en 8.00 uur.
Luxor: Programma ontraden.
8tudio: Gisteren, vandaag en morgen
18 jaar).
Dagelijks: 2.30, 7.00 en 9.15 uur.
Zondags: 2.30, 4.45, 7.00 en 9.15 uu*.
Trianon: I Tabu (str. volw.).
Dagelijks: 2.30, 7.00 en 9.15 uur.
Zondags: 2.15, 4.30, 7.00 en 9.15 uur.
JDodenval der Commando's H4
jaar).
Dagelijks: 2.30, 7.15 en 9.15 uur.
Zondag: 2.30, 4.45, 7.15 en 9.15 uua.
KORRELTJE
ïsen van weinig woorden sfln
de gemeentelijke overheid, door ter
plaatse van de Svadenburgerdam een
bescheiden monument aan volgende
geslachten mee te geven.
Het monument, dat door middel van
een grote foto symbolisch werd aan
geboden, is een beeld van keizer Fre-
derik Barbarossa, gemaakt door d«
beeldhouwer N. van der Nahmer.
Na de toespraak van de dijkgraaf
van Woerden trok het grote gezelschap
in de koude wind-met-striemende
-regenvlagen naar de Zwammerdams#
brug, waar twee herauten in histori
sche klederdracht de bazuin staken.
Het weer lokte niet aan om lang van
dit feestelijke bazuingeschal te genie
ten en al zeer spoedig ging men terug
om elkander weer te ontmoeten by
een geanimeerde ontvangst, aangebo
den door de beide waterschappen.
Doden val der
commando's
CAMERA Het avontuur van het
aardige secretaressetje Margareth
Read le Ls inderdaad wel een „Nacht
der duizend angsten", want de won
derlijke figuren, die aan het brein van
Edgar Wallace ontsproten, jagen haar
de ene stuip na de andere op het lijf.
„Nacht der duizend angsten" is qua
Inhoud een thriller, waarvan de uit
stekende inhoud en de verrassende en
nimmer te voorspellen loop der ge
beurtenissen veel goed maken voor
het spel, dat jammer genoeg niet al
tijd vlekkeloos te noemen is.
Voor degenen, die de bekende schrij
ver nog niet kennen: Evenals in zijn
andere boeken, wordt ook in „Nacht
der duizend angsten" een gezelschap
zonderlingen ten tonele gevoerd, die
het ene moment ontstellend griezelig
doen en het andere moment hun bij
drage leveren aan ontspannende en
geestige situaties. Het verhaal is uit
stekend en is alleen al goed genoeg
om meebeleefd te worden door de kij
ker, doch met een andere aanpak, en
dan liefst door Engelse acteurs en ac
trices, was er meer van te maken ge
weest. Want de Duitse executanten
blijken soms niet in staat de typische
sfeer en het milieu te scheppen, welke
Wallace bedoeld heeft.
Maar afgezien van dit tekort: de
I liefhebbers van het griezelgenre kun-
I nen hun hart ophalen. Mits zij de leef-
j tijd van 18 jaar te boven zijn
Prolongaties
j STUDIO Geen prolongatie, doch 'n
wederom vertonen van een al eerder
j in Leiden verschenen film. Gisteren,
Vandaag en Morgen, van Vittorio de
Sica, met in de hoofdrollen Sophia
I Loren en Marcello Mastroianni. Een
kostelijke film, toegankelijk voor 18-
jarigen en ouder.
LIDO Lido prolongeert de L. War
ner productie „My Fair Lady", met
in de hoofdrollen Audrey Hepburn
Rex Harrison, Toegankelijk voor alle
I leeftijden.
Herdenking in kerk van Zwammerdam
gelijnde kerk van Zwammerdam
gisteren door het Hoogheemraadschap
van Rijnland en het Grootwaterschap
van Woerden het feit herdacht, dat in
november van het jaar 1165 door de
toenmalige Hollandse graaf in de Rijn
bij het huidige Zwammerdam een
dam werd gelegd om daardoor water
overlast voor zijn gebied te voorko
men. Deze daad leidde weliswaar tot
een strijd met keizer Frederik Barba
rossa, maar de dam bleef, zij het dan
in gewijzigde vorm. Dit feit wordt ge
zien als het eerste officiële water
staatswerk in het tegenwoordige ge
bied van de beide genoemde water
schappen en dat was voor hen gerede
aanleiding dit te vieren met een
plechtige herdenking. Een herdenking
met een historisch overzicht van het
feit voor zover dat uit de docu
menten kon worden gevonden
redevoeringen van de twee dijkgra-
stijlvol I ding werd tot overleg in georgani
Overzicht van de bijeenkomst in de
kerk van Zwammerdam, tijdens de
rede van dr. H. v. d. Linden, secre
taris van Rijnland.
genover de Stichtse bisschop en daar
mede tot een niet lang daarna gevolgd
wederzijds aanvaardbaar compromis.
Evenmin in eerste instantie de mar
kante merkwaardigheid, dat de in de
middeleeuwen tot stand gekomen on
derhoudsverplichtingen met betrek
king tot Zwammerdam de eeuwen
trotseerden, zoals deze thans nog op
enigerlei wijze in de moderne water
schapssituatie tastbaar aanwezig zijn
seerde vorm, dat reeds in de eerste
helft van de dertiende eeuw heeft be
staan. Mede daarom gaat deze her-
dinking uit boven de destijdse oprui
ming van de dam.
De huidige brug op de plaats van
de vroegere dam zal weliswaar ver
dwijnen en elders zal 'n nieuwe brug
worden gebouwd, maar op de plaats
in de Rijn waar de dam dan gelegen
was zal een gedenkteken worden op
gericht. Spr. hoopte dat de Zwammer-
damse gemeenschap zich over het be
zit van dit monumentje zal verheu
gen als symbool van de oude grond
waarop zij leven
Wij herdenken vooral de laaie, nooit
H. VAN DEK LINDEN, secie- j aflatende trouw, waarmede, vanaf het
ris-penningmeester van hel I begin van de bewoonbaarmaking van
Hoogheemraadschap van Rijnland, i deze streken, acht eeuwen lang gene-
hield vervolgens een grote rede. waar- raties van vrije ingelanden zich met
in hij een historisch overzicht gaf van hun lokale en overkoepelende water-
j,, „„„u- j- i de ontwikkeling op waterstaatsgebied schapsbesturen elk van uit eigen
v»n momimlTE. smd' het vroeg.te begin, de moeilijk- gezichtshoek, doch steeds weer elkaar
Un heden en de strijd met de bisschop vindend - hebben ingezet voor de
H van Utrecht en met de keizer door waterstaatkundige leefbaarheid tan
vroager helite. zal krijgen. Dat alles un/en^Tre^ï v»n leow^ her"^d' ""n"1'
omlijst door orgelspel t„,.nde ,ami.nw„klng met htl le(,cn.
woordige grootwaterschap van Woei -
ER WAS GROTE belangstelling voor d™ ,UP hel historische gedeelte van
deze herdenking. Dijkgraaf en de" rfd' komen WU binnenkort af-
hoogheemraden. heemraden en bestu- mnderlijk terug. Rad.)
de gebieden liggende
DRtJ
polders, vertegenwoordigers
provinciaal bestuur en burgemeesters
van vele gemeenten waren aanwezig.
Mr. F. M. A. Schokking, de dijkgraaf
van Rijnland, noemde deze herden
king uitzonderlijk om meer dan een
reden. Niet alleen door het feit van
„de dam", maar ook daardoor, dat
deze dam de inleiding en de aanlei-
DROF MR. DR. DE MONTé VER-
LOREN, dijkgraaf van het Hoog
waterschap van Woerden, noemde de
gezamenlijk georganiseerde herden-
T ui. j een bewijs van de goede ver-
Linden^.bcsloot niet de standhouding tussen de beide water-
,e schappen. Beide zijn eeuwen oud,
beide zyn geboren uit dezelfde nood
en omstandigheden. Wij hebben ge
meend dit te moeten demonstreren
door Rijnland en Woerden tezamen
bij de spoedig komende vervanging
van de Zwammerdamse brug door
een naby te bouwen provinciale brug,
vraag te stellen: „Wat valt
herdenken vandaag'
„Niet alleen het 800-jarig bestaan
van het oudst overgeleverde voor re
gionale doeleinden in deze streken ge
maakte waterstaatswerk. Niet alleen
Keizer Frederik Barbarossa, die de
stoot gaf tot een meer meegaande
houding van de Hollandse graaf te-1 met gewaardeerde medewerking van r
Foto van het op
ment, een beeld van
voorstellende keiier
te richten monu-
N. d. Nahmer,
Frederik Barba-
