Rijnlands ,HOOGHE SAELE"
in oudi luister hersteld
Boerenleenbank
Van Gerecht tot vergaderzaal
van Hoogheemraadschap
iedereen
DE LEIDSE COURANT
PAGINA S
De z-g. Grote Zaal, hart en middelpuvPan het
Gemeenlandshuis van Rijnlandvar het
Hoogheemraadschap van Rijnland zph ver
keert weer in de luister, die het enk? eeuwen
terug door bouwmeester en kun^naars *s
meegegeven. Thans vergaderzaal >v de Al
gemene Vergadering van DijkgOf' Hoog
heemraden en Hoofdingelandenui deze zaal
oorspronkelijk bestemd tot rechtsfol van het
Hoogheemraadschap. Rijnland hatfa-l- vroe
ger tijden een eigen rechtsprak krachtens
welke zelfs lijfstraffen konden torden opge
legd. Dat waren vanzelf spreken delicten, die
wezen en karakter van Rijnlamtaakten. zoals
ongeoorloofd graven in dijkenn waterkerin
gen niet alleenmaar ook diefMlen van Rijn
lands eigendommen, zoals sch>P^n en andere
werktuigen, die in de verspaande gemeen-
landshuizen lagen opgeslag- om in tijden
van nood direct voorhanderla zijn. Intussen
is de rechtsmacht van Rijiand in bovenge
noemde zin al meer dan een eeuw vervallen.
Overigens heeft de bestemming van het Rijn
landhuis aan de Breestraat in de loop der
tijden sterke veranderingen ondergaan. Thans
is het de secretarie met alle daaromheen ge
groepeerde diensten en archieven, doch de
oorspronkelijke bestemming was logeerver-
blijf voor de Hoogheemraden, die na een ver
gadering niet met de koets hun woonplaats
meer konden bereiken. Daarom was er ook
een grote keuken ingericht, omdat de heren
het toch niet zonder spijs of drank konden
stellen. Al enkele jaren is men met verbou
wing en modernisering, alsmede incidentele
bijbouw van het Rijnlandhuis bezig en het ziet
er naar uit dat het einde niet zo direct nog in
zicht is. Wat wel gereed gekomen is, is dan dus
de grote zaal, waarvan de restauratie is ge
schied met subsidie van het gemeentebestuur
van Leiden, waarvoor het Hoogheemraadschap
vanzelfsprekend zeer erkentelijk is.
.graaf Willem II, die algemeen als
j stichter van het Hoogheemraadschap
wordt beschouwd, hoewel mag wor-
I den aangenomen dat een instituut van
i dergelijke aard reeds eerder bestond.
De grote vensters bevatten de resten
van de wapenruitjes, die Dijkgraaf en
Hoogheemraden in 1559, toen zij het
huis aankochten, in de toenmalige zaal
lieten plaatsen; wapens van tot Rijn-
land behorende steden en dorpen, af-
gewisseld met de wapens van toennia-
I lige hoogheemraden. Deze ruitjes wer
den later in de nieuwe zaal geplaatst,
meermalen hersteld en gecompleteerd
met enkele nieuwe. Thans zijn ze in
oude glorie weer geplaatst in de geheel
in vroegere staat gebrachte glas-in-
loodramen.
Overigens is het lang niet de eer.e
keer dat de Grote zaal is gerestJ-
reerd. Met vorige „restauraties" v»r_
den echter ook de ingrijpende vein-
deringen bedoeld, die vroegere ge
slachten meenden aan het interief te
moeten aanbrengen. Veranderigen,
die een concessie waren aan de,'eest
des tijds, maar ook verandering^ en
restauraties, die een gevolg warn van
calamiteiten, zoals b.v. het gevalis ge
weest bij de ramp van het krttschip
in 1807.
Volgens dr. E. J. ter Kuile keeg de
Grote of Rechtszaal omstreeks 1662
zijn tegenwoordige vorm. Zesig jaar
tevoren was deze zaal nog geleel ver
nieuwd. maar rond 1660 were het Ge
meenlandshuis inwendig verlouwd en
kreeg de zaal een renaissan'e-karak-
ter. Bij die verbouwing kwan ook de
tegenwoordige trap met de ceftige op
gang naar het bordes vanui de grote
voorhal, waarin voordien e«n wentel
trap was, die echter werd weggebro-
kea Dit bordes werd toe* gebouwd
tegen de achtergevel, hetgeen bete
kent dat de toenmalige voorgevel zich
aan de zijde van de huicige Lange-
brug heeft bevonden.
Schilderijen
Pieter Post?
De verbouwing van 1662 mag met
vrij grote zekerheid aan de bouw.-
meester Pieter Post, een leerling van
Jacob van Campen, worden-toege
schreven. Zijn naam komt herhaalde
lijk voor in de stukken, al blijkt daar
uit niet duidelijk, dat hij ook de op-
iracht heeft gekreggn. NYèl heeft hij
het Huis Zwanenburg in Halfweg ge
bouwd, vroeger j»em.eenlandshuis, la-
Ier de suikerfabriek Holland. Dë stijl
van de grote zaal, die een opmerke
lijke overeenkomst vertoonde met de
Kamer van Burgemeesteren in Lei-
dens voormalige stadhuis, welke even
eens van 1662 dagtekende, verraadt
overigens de hand van Jacob van
Campens leerling. Het schilderwerk
van de zaal werd uitgevoerd door An-
dries de Haan en het goudleer kwam
uit Derv Haag. Het huidige goudleer,
waarvan de maker onbekend is, da
teert van 1776.
Bij de buskruitramp werd het ge
hele gebouw ontzet, het tongewelf van
de zaal was van de wanden geweken
en men wist toen niet beter te doen
dan boven de kroonlijst een nieuw,
vlak plafond aan te brengen. De pro-
zaische geest van de negentiende
eeuw, gepaard aan een gebrek aan eer
bied voor de oude schoonheid, deed er
verder ook geen goed aan.
Een vijftal oude schilderijen sieren
de zaal. Allereerst is daar het schoor
steenstuk van Jan Lievens, voorstel
lende de Gerechtigheid, die uit han
den van Vader Tijd, die door Pallas
wordt vergezeld, het corpus juris ont
vangt. Dit doek werd in 1699 hersteld
door Carel de Moor, die er toen ech
ter zijn eigen monogram op aanbracht.
In 1948 werd het schilderij door een
schoorsteenbrandje beschadigd, maar
een jaar later prachtig hersteld door
de restaurateur J. G. Traas. De schoor-
en de bewildering daarvan werd ge-
restaurep door de gebroeders Stor-
tebeker it Den Haag. Ook het goud-
leerbehgü, dat zeer geleden had,
werd oIer handen genomen en het
houtwei kreeg weer de parelgrijze
kleur, k het volgens de documenten
in de f eeuw had bezeten. Het oude
ameulpnent was verdwenen en een
nieuw aankleding werd gemaakt in
de gqt van de tweede helft der 17e
De schoorsteen met schildering
van Jan Lievens, voorstellende
Justitia, die van de Tijd het cor
pus juris ontvangt.
Nieuw besef groeide
Tegen het einde van de vorige eeuw
ontwaakte echter het besef, dat men
aan het aanzien van het oude gebouw
tekort had gedaan. Na de nodige her
stelling aan het voorhuis, ging men in
1878 over tot een grondige restauratie
van de Grote zaal. Hierbij werd de,
hulp ingeroepen van de destijds voor
aanstaande oudheidkundigen en res
taurateurs jhr. mr. Victor de Steur
en dr. P. J. H. Cuypers. Het stucpl:
fond uit 1807 werd verwijderd, waa
door het oude tongewelf weer te vor
schijn kwam. Dit gewelf werd herstf
Grootste
I bezienswaardigheid
Grote zaal was en is nog steeds
d grootste bezienswaardigheid van
jt Rijnlandhuis aan de Breestraat. Zo
.ed als vierkant, verdelen Jonische
.lasters de wanden in vlakken. Bo-
Een der hoeken van de zaal met
rechts het schilderij van Dirck
Maes, voorstellende het (voor
malige) gemeenlandshuis Zwa
nenburg te Halfweg. Aan de bo
venzijde een deel van de wapen
schildering uit 1671.
I ven een kroonlijst met onderfries,
I waarop de voornaamste gebeurtenissen
1 uit het bestaan van het Hoogheem
raadschap staan beschreven, alsmede
de namen van prominente figuren in
de loop der eeuwen, spant zich het
tongewelf. De beschildering daarvan
tussen de ornamentbanden, verbeeldt
een uitzicht op de open lucht, waarin
de tot de fauna van Rijnland beho
rende vogels zweven, tezamen met de
adelaar van het Rijnlandse wapen.
Elk vel van het goudleer, dat de
wanden siert, draagt het wapen, waar
van het blazoen is beladen met de
Rijksadelaar en een hartschild met de
rode leeuw van Holland, herinnering
aan Rooms-koning en graaf Willem II
van Holland. Boven de kroonlijst
tegenover de vensters zijn in prach
tige uitvoering de wapens geschilderd
van Dijkgraaf en Hoogheemraden in
1671 met illustere namen als van Was-
senaer en andere tot de hóge adel van
Holland behorende. Daar recht tegen
over, tussen de twee kleine bovenven
sters, ziet men het naamcijfer van
het oudste waterschap van Holland en
van het tegenwoordige Nederland.
Waar wel geen recht meer wordt ge
sproken en lijfstraffen worden uitge-
deeld, maar waar nog steeds gewaakt j
wordt over de waterhuishouding van i
het met water zo rijk bedeelde gebied j
rond de vroegere Rijnmonding.
De achterwand van de zaal met
het portret van koning stadhou
der Willem II. Goed is te zien
het met de wapens van Rijnland
bezaaide prachtige goudleerbc-
steen zelf is overigens een mooi staal
tje van renaissance-binnenhuisarchi-
tectuur. Ze rust op witmarmeren zuil
tjes en pilasters. De rookvang is ver
sierd met vergulde guirlanders en fes
toenen.
Tegenover de schoorsteen hangt een
groot doek, in 1654 geschilderd door
Caspar Bovetius van Everdingen en
oorspronkelijk bestemd als schoor
steenstuk in de grote zaal van het ge
meenlandshuis Zwanenburg te Half
weg. Het stelt de verlening van Rijn
lands handvest in 1255 door graaf Wil
lem II van Holland voor. Links daar
van hangt een schilderij van Dirck
Maes, voorstellende een gezicht op het
Huis Zwanenburg, dat toen gelegen
was aan de oever van het Haarlem
mermeer, rechts een stuk met een
echt „Leids onderwerp", namelijk „De
Mathematicus" door Jan Lievens de
Jonge. Aan de wand tegenover de
vensters hangt een portret van Ko
ning-stadhouder Willem III. Oorspron
kelijk toegeschreven aan Jan van
Baen, hebben latere onderzoekingen
uitgewezen dat het niet van diens
hand kon zijn en men meer heeft te
zoeken in de richting van Willem
Wissing.
Zo prijkt het hart en de ziel van het
Gemeenlandshuis aan de Breestraat
wederom in oude luister, nadat in
voorgaande eeuwen met die luister
nogal eens lichtvaardig was omge
sprongen. Het is een waardige verga
derzaal van het bestuur van Rijnland,
Leiden
VAN HAREN
OP NIEUWE LEEST
GESCHOEID
Hoewel men het oorspronkelijk op
drie uur had gesteld, ging de deur van
de grote, geheel verbouwde schoenen
zaak van Van Haren in de Haarlem
merstraat-hoek Donkersteeg, toch eer
der open. Oorzaak hiervan was het
publiek, dat het wachten moe, stond te
dringen voor de etalages, om zo gauw
mogelijk naar binnen te kunnen gaan.
Na anderhalf jaar bouwen is het
dan zover. Van Haren Leiden heeft de
beschikking gekregen over een schit
terend pand, dat een overstelpende
hoeveelheid schoeisel herbergt. De be
drijfsleider, de heer J. Oomens, heeft
drukke dagen achter de rug: de laat
ste avonden heeft hij met zijn perso
neel tot twaalf uur doorgewerkt om
alles op tijd klaar te krijgen.
Menigeen zal zich de oude zaak van
Van Haren nog herinneren, met het
grote portiek heerlijk om te schui
len en aan beide zijde daarvan
etalages. Ook de opening van deze
zaak heeft de heer Oomes meege
maakt. want hij is ruim 30 jaar be
drijfsleider van het Leidse Van Ha
ren-filiaal. Onder de zaak bevindt zich
een magazijn en of dat allemaal nog
niet groot genoeg is, bestaan er ook
plannen om de zaak in de Donkster-
steeg, die tijdens de verbouwing dienst
heeft gedaan, erbij te trekken. Door
de week werkt men met 12 man per
soneel. 's zaterdags staan er 15 men
sen gereed om de klanten te helpen
in deze zaak die een aanwinst voor de
Haarlemmerstraat mag worden ge
noemd.
ZOETERWOUDE
KATH. VROUWENGILDE
De kaartavond, die gehouden zal
worden op dinsdag 26 oktober a.s. be
gint om kwart voor acht in het Don
Boscohuis. De aandacht wordt er op
gevestigd, dat men na 8 uur niet meer
kan inschrijven.
I SCHEEPSBERICHTEN
Grote vaart
Alchiba 20 v. New York n. Port Said.
Algorab 21 te Hamburg.
Alnitak 21 365 WtZ v. Dakar n. Las
Palmas
Area 21 l.a. rede Suez.
Asterope 21 1000 ONO v. Norfolk n.
Norfolk.
Bovenkerk 21 200 NNW v. Perim n.
Castor 21 te Antwerpen.
Colytto p. 21 Cromer V.S. n. Leith.
Hetcor 22 200 ZW v. Ouessant n. Am
sterdam.
Jagersfontein 20 le Lorenco Marques.
Japara 26 te Marseille verw.
Kara 24 te Mauritius verw.
Kennemerland 21 te Las Palmas.
Kloosterdijk 21 v. Rotterdam n. Bre
men.
Kopionella 21 160 O v. Ceylon n. Perz.
Golf.
Koratia 21 t.a. Balik Papan.
Medon 21 1205 ZW v. Ponta del Gada
n. Ponta del Gada.
Mississippilloyd 21 te New York.
Montferland 21 te Rotterdam.
Musilloyd 21 245 O v. Saigon n. Hong
kong.
Nieuw Amsterdam 21 v. Bermuda n.
St. Thomas.
Nushaba 21 150 ZO v. New York n.
Rio Grande.
Overijsel 22 te Penang.
Parkhaven 19 te Salvador.
Poeldijk 21 te Rotterdam.
Rotterdam 21 v. Southampton n. New
York.
Scheldelloyd 21 1110 ZW v. Paaseiland
n. Balboa.
Strefkerk 21 300 NW v. Fremantle n.
Telamon 21 te Amsterdam.
Ulysses 21 270 ZZO v. Mobile n. Mo
bile.
Videna 21 350 OZO v. Socotra n. Rot
terdam.
Vitrea 21 30 WNW v. Sabang n. Ta-
bangao.
Vlieland 21 120 ZW v. Aden n. Assab.
Wonosari 24 te Swansea verw.
Wonosobo 21 te Londen.
Kleine vaart
Aerdenhout 19 v. Bayonne n. Kemi.
Thea 21 v. Amsterdam n. IJmuiden.
Volharding p. 21 v. Tusharrocks n.
Glasgow.
Prijsuitreiking Corso Rijnsburg-Leiden 1965
In de zaal van de Vellingver. "FLORA"
te Rijnsburg heeft donderdag de prijs
uitreiking van het bloemencorso "Rijns
burg-Leiden 1965" plaatsgevonden. De
voorzitter van het corso-comité, de heer
C. Leeuwenburg, mocht daarby vele ge
nodigden verwelkomen, onder wie onder
andere mr. G. C. v.d. Willigen, burge
meester van Leiden, de heer B. H. Koo-
mans, burgemeester van Rijnsburg met
echtgenote, gemeentesecretaris Geelhoed
en de besturen van "FLORA en de VVV.
Spreker wees er op dat het corso we
derom een enorm succes is geworden
ook de andere bloemeneveneinenten wa
ren zeer bezienswaardig. HIJ bracht
naar vele zijden dank voor de ondervon
den medewerking In velerlei opzichten
en sprak de hoop uit dat de komende
corso's nog weer beter en mooier zullen
zfjn dan tot nog toe.
Hierna werden door de voorzitter van
veiling "FLORA" de heer van Delft de
prijzen uitgereikt aan de binders van
het Corso t.w. de ""ouden anjer" aan de
heer C. de Konine te Rijnsburg. de "zil
veren anjer" aan de heer Albers uit De
venter en de "bronzen anjer" aan de
heer Chris Koomen. Spreker zei dat hij
blij was dat dit jaar de "gouden anjer"
In Rijnsburg is gebleven.
Hierna nam de heer Kiersch het woord.
De ontwerper van het Corso.
Als je eenmaal aan Corso-activlteitcn
deelneemt kan je er niet meer mee stop
pen. Ieder jaar wordt de concurrentie
groter en juist de groteren proberen re
vanche te nemen. LOr zijn al weer nieu
we ideeën en tekeningen voor het komen
de Jaar. Aan de jeeps zal een andere
vorm worden gege\en.
Voordat burgemeester Koomans de
prijzen uitreikte wees hij erop dat het
hem speet dat hij en zijn echtgenote j
dit Jaar het corso niet mee hebben kunnen I
maken in verband met zijn vakantie. Hij i
vond het van belang dat de burgemeester
van Leiden zo'n grote interesse had
voor de cultuur van Rijnsburg. Hij hoop
te dat de band met Leiden in lengte
van jaren zo zal mogen blijven. Hierna
reikte hij de prijzen uit. waarbij vermeld
zij dat aan de niet prijswinnaars toch
een geschenk werd overhandigd.
Verder werd deze avond door de heer
H. J. de Haan en de heer P. de Geus
ledereen kan zélf een
hoge spaarrente kiezen
bij de Boerenleenbank
Persoonlijke spaarmogelijkheden
vragen om aangepaste spaar-
vormen. En dat is precies wat
de Boerenleenbank u biedt:
keus uit vele aantrekkelijke
spaarvormen, elk met een eigen
hoge rentevergoeding over het
héle spaartegoed. Tot liefst
5'/2%. Praat er eens over, welke
spaarvorm het beste bij uw
spaarmogelijkheden past. Bij de
Boerenleenbank, een moderne
bank vlakbij, met veelzijdige
service, ruime openstellingsuren
en persoonlijke aandacht voor
Hoge rente - tot
5 y2r«
r/p sinutrhtink röor ifr/rrrrn
OEGSTGEEST:
HOOGMADE:
LEIMUIDEN:
AARLANDERVEEN:
NIEUWKOOP:
Terwecweg 71
Kerkstraat 56
Dorpsstraat 40
Dorpsstraat 9
Meeuwenlaan 15
(Advertentie)
opgeluisterd door dia's, resp. film. zlg waren, een kist sigaren toezegde, en
Aan het einde van deze zeer prettige de chauffeurs vun de trekkers een doos
avond sprak de heer C. Leeuwenburg sigaretten. De chauffeurs, die de polio-
nog een kort slotwoord, waarin hij de patiënten gelegenheid hebben gegeven
heren Jack Zwaan en C. Bisdom, mede- het corso te zien werd eveneens har-
oprichters. die deze avond niet aanwe- telijk dank gebracht.
