AANVAL OP EEN IS
AANVAL OP ALLEN
Waarheen met de NAVO? (I)
V astbeslotenheid
deed Sovjets
terugschrikken
Decorbouwer Henk Corduwener:
rollen katoen en emmers verf
koor mammoet-scheppingen
TEGENWOORDIG KWAST
±N JONGEN LIEVER VOOR
120 GULDEN IN DE BOUW
Accra overvol
op vooravond
van AA-töp
PAGINA 7
belangrijk. Je was al blij dat een man
als Sonneveld wat in je zag en je was
bereid on} desnoods vyor niks je doek-
•eid om di
te schild
(Van een onzer verslaggevers)
ls Henk Corduwener e endoek schildert smeuïg vergezichtje,
nus, vaderlands binnenkamertje, geinig doorkijkje in de polder
et molens, klompen en verdere agrarische bijlagen wordt het
dijk een monstrueuze lap van vijftien bij acht meter. Minder doet
ij het gewocm niet. Hij koopt de grootste rollen katoen en de
rootste potten verf en maakt dan met zijn ongegeneerd grote
vasten de schilderijen, waarin zelfs Rembrandts Nachtwacht
eddeloos verdrinkt.
\/lijn liefste wens:
Mozart-opera
voor
decors maken
beginnen altijd met emmers te-
elyk". zegt hij met gepaste wellust,
m dan komt het ook niet op een
lecimeter meer of minder aan. Dat
|ut pas spelen, wanneer het doek
Dna vol is. Ala de hoofdzaken er op
»an. pak je je fijne penseel en geef
hier en daar nog een lik. Dat steekt
a tuur lijk ook weer niet op een centi-
pter, want het gaat er immers om
»e het effect is op twintig, dertig
leter. Ik ben één van de weinige schil-
trs, die genoodzaakt zijn om zoveel
tegelijk afstand van hun werk te
Jmen, want als ik dat niet doe. wordt
|t een troep. Wat heb ik eraan, als
i kenner er met zijn neus bovenop
it liggen en verheerlijkt roept: „Die
pel is net echt. Je zou zweren dat
hem zo van de schaal kan pakken."
uit reken erop. dat het publiek in de
il van diezelfde appel denkt dat het
i kokosnoot is of één van de kabou-
rs van Sneeuwwitje."
Lik meer
rduwener stoot een holle lach over
n lippen. Hij ls klein, beweeglijk en
tgerust met een massaal conversatie-
lent. „Mijn vak", zegt hij, „is geen
rduurwerk. Het is eerder een grof
een lik meer of minder is heus
en doodwond. Je moet alleen weten
welke plaats die extra-lik behoort
komen. Toen ik in dit vak begon,
en we tot aan onze nek ln het natu-
isme. Als je een Louis Quatorze-
tje schilderde, moest alles d'r op
l"r aan zitten en je had het hart
in Je lijf om er een Louis Quinze-
>tje onder te zetten. Als je dat deed.
ïm Grobben naast je staan en die
dan: „Wat doet dat Louis Quinze-
itje daar. Henk?", want hij was toe-
i)lig te veel vakman om zich te laten
donderen.
heb datzelfde. Ik heb de tijd nog
«gemaakt, dat een decor griezelig
>est lijken. Als het publiek kon
n. dat het geschilderd was. had je
aald. Dan was je een prutser. Ik
t> wat staan zweten op al die slag-
laduwen en ornamenten, maar eer-
t: als het dan eenmaal af was en
t kroonluchter hing zo bedrieglijk
it tegen de geschilderde zoldering
jt je hem bij wijze van spreken kon
n bewegen, dan deed het je toch wel
it. Dan was je bijzonder trots. Denk
it, dat ik de allures heb van een
ist schil der, want een decorateur is
een hele andere persoonlijkheid. Die
moet allereerst een groot aanpassings
vermogen hebben, want hij moet altijd
doen wat een ander wil. De ene keer
krijgt hij een ontwerp van Doeve, de
volgende dag trekt hij een pot verf
open voor een onbekende grootheid, die
door het gesubsidieerde toneel op zijn
dak is gestuurd. Juist die jonge broekies
bezorgen je een hoop teleurstelling,
want ze hebben alleen een hoop ver
beelding. maar weten niet. wat een decor
is. Ze hebben een aardig doekje vol
gemaakt en denken meteen dat ze op
vijftien bij acht meter kunnen werken.
Ze komen bij me op het atelier en
gooien een ontwerp op tafel, dat ner
gens op lijkt. Je kijkt zo'n jongen dan
aan en je denkt: „Als dat straks zo in
de kap van de schouwburg hangt, is het
een regelrechte giller." Dat kan immers
niet uitblijven, want ze hebben die hele
zaak pietluttig opgezet en niet in vier
kante meters gedacht. En dat heeft
een decorontwerper juist het hardst
nodig. Ruimte, forse dimensies. Daar
gaat het op zo'n toneel om. Als je in
een hoekje gaat prutsen, kun je beter
op het dak van de schouwburg gaan
Kind aan huis
Tien jaar is Henk Corduwener vlijtige
leerling geweest van Adriaan Grobben.
die op de stoffige zolders van Carré
in Amsterdam zijn wereldberoemde
mammoetscheppingen maakte. „Grob
ben", zegt Corduwener achteraf, „was
een geweldige man. die onbetwist aan
de top stond in ons vak. Hij maakte
de decors voor de belangrijkste gezel
schappen in Nederland, maar daar
naast was hij ook kind aan huis in
Londen en Parijs. Toen ik bij hem
kwam. verdiende ik zeveneneenhalve
gulden in de week en daar was ik on
gelooflijk trots op. want meestul moest
een leerling leven van de eer. dat hij bij
de grote Grobben mocht werken.
Tegenwoordig is dat anders. Tegen
woordig wacht je rustig totdat de sub
sidie afkomt en dan ga je met de
toneelspelers en de inspiciënten in de
rij voor de kassa staan .Desondanks
kun je geen leerling-decorateur meer
krijgen, want zo'n jongen van zestien
heeft weinig zin om geld mee te
brengen. Dat zou anders liggen, wan
neer hij dokter werd. Dan dokte zijn
vader ook rustig mee. Maar nou hij wil
gaan schilderen, kwast hij liever »t»
de bouw, want daar krijgt hij Ito gul
den tn de week.
De ben achteraf blij dat ik het alle
maal rustig aan heb gedaan, want daar
door beheers ik nu tenminste volledig
het vak. Ik ben chefdecorateur geweest
bij de Bouwmeesterrevue en daarna ben
ik met groot lef een eigen atelier be
gonnen. Wim Sonneveld wai mijn eer
ste klant. Die had toen geen roole cent,
maar geld waa in die tijd volmaakt oo-
Bijna symbolisch
Twaalf jaar geleden kreeg ik de grote
Snip en Snaprevue en die heb ik tot
op de dag van vandaag. Voor de nieuwe
revue heb ik tweeëndertig doeken van
vijftien bij acht geschilderd, buiten het
uitgetimmerde werk en de zetstukken.
Daarnaast heb ik de decors gemaakt i
voor Sound of Music en voor De Per
zen. Dit jaar heb ik de toneelgroep
Centrum er ook nog bij gekregen
alleen daarom is het al een zegen, dat
ik deze maand een nieuw atelier aan
de Amstel krijg. Dat is bijna symbolisch:
ik ben mijn carrière aan de Amstel be
gonnen. ik heb er de helft van mijn 1
leven gewoond en nou besluit ik er mijn
loopbaan.
Ik heb in al die jaren nooit wat
anders gedaan dan decors maken en ik
vond het nog fijn ook. Ik ben een vol
bloed theaterman en ik kan me geen
andere werkkring x>oorstellen, waar ik
me zo had kunnen uitleven dan juist
in de decors. Het is alleen jammer,
dat een ander steeds zegt wat het
moet worden. Ik heb natuurlijk weieens
een eigen ontwerp tussendoor gesmok
keld, maar dan leek het toch sprekend
op een tekening uan een ander. Ik kan
bijvoorbeeld feilloos de stijl van Wim
Bijmoer imiteren en ik heb ook wel
eens namens hem een doekje gevuld.
Henk Corduwener brengt met
lange halen tekening in het decor
voor de Sleeswijkrevue.
Na afloop riep hij verbijsterd: „Henk,
jongen, het lijkt of ik je poot heb
vastgehouden."
Meest volmaakt
Mijn enige wens is nou. dat ik nog eens
de kans krijg mijn eigen decors te
schilderen voor één van de opera's van
Mozart. Ik ben een grote bewonderaar
van Mozart die volgens mij de meest i
volmaakte theatercomponist is. Ik heb
alle platen van zijn opera's en na Jaren
luisteren heb ik mijn uitgesproken j
mening over de decors die er bij horen
Ik weet als ouwe rot immers, wat
en niet kan ln dat vak. Je kunt
heel eind gaan. maar als je over
schreef gaat voel je zelf: „neen. dat kan
niet". Wat Mozart betreft: ik voel
duidelijk dat het kan.
De pijn is alleen: je moet maar)
kunnen.
Johnson mag
uit ziekenhuis
MARYLAND (AFP) President
Johnson zou vandaag (donderdag) het
ziekenhuis mogen verlaten. Officieel is
meegedeeld dat de president, die een
galhlaasoperatie heeft ondergaan, al
leen nog de nacht van woensdag op
donderdag ln het ziekenhuis moest door
brengen en dan op elk willekeurig
ogenblik kan vertrekken.
Het jongste onderzoek heeft aange
toond dat de patiënt in zeer goede
staat verkeert. Men heeft het moment
van het vertrek nog niet vastgesteld.
De president gaat rechtstreeks naar t
Witte Huis. Hij zal het voorlopig kalm
aan doen maar dit zal wel niet al te
lang kunnen duren, gezien de grote
hoeveelheid werk die de Amerikaanse
leider moet verzetten.
(Van onze correspondent)
PARIJS. Als één feit duidelijk naar voren
komt wanneer men spreekt met politieke en
militaire N.A.V.O.-functionarissen dan is het
wel dat een mogelijk antwoord op de vraag:
waarheen met de N.A.V.O.?, nog niet bij
benadering is gevonden. De grote discussie
blijkt nog nauwelijks op gang gekomen te zijn
en zich vooralsnog in het stadium van de
voorpostengevechten te bevinden. Met uit
zondering van Frankrijk, dat met grof geschut werkt, maar tenslotte zich °p- met 1
toch in het vage laat wat de generaal op het Elysée nu precies wil wan
met de N.A.V.O. Vrijwel iedereen is van mening, dat de N.A.V.O.
gereorganiseerd dient te worden. De discussie is hoogst actueel
geworden omdat in 1969 de periode van twintig jaar voorbij is waarna
volgens artikel 13 van het Noordatlantisch Verdrag „elke partij
kan ophouden partij te zijn, één jaar nadat zij van deze opzegging
kennis heeft gegeven". Dit betekent niet, dat het verdrag dan afloopt
want het is gesloten voor onbepaalde tijd.
Frankrijk heeft Inmiddels gedreigd
van artikel 13 gebruik te zullen maken.
Men moet dit niet zo dramatisch opvat
ten als het lijkt, net zomin trouwens als
de „crisis" waarin de NAVO ver
keert als drama moet worden gezien.
De problemen zijn een logisch gevolg
van de veranderingen die zich binnen
en buiten de NAVO hebben voorgedaan
sinds het verdrag in 1949 werd geslo-
Toen lag een uitgeput West-Europa
te grabbel voor de zeer aggressieve
Sovjets die 't ene Oosteuropese land
na 't andere onder de rode vaan brach
ten en er openlijk voor uitkwamen
dat ze dat ook van plan waren met de
Westeuropese landen. Door deze drei
ging bijeengedreven, sloten de Bene
lux. het Verenigd Koninkrijk en Frank
rijk het Verdrag van Brussel. De Ame
rikanen, nauw betrokken bij de bestrij-
ACCRA, Ghana (I'PI) De Ghane-
se hoofdstad Accra is bijna van het ene
ogenblik op het andere veranderd ln 'n
typische congresstad, compleet met
overvolle hotels en taxichauffeurs die
extra-tarief in rekening brengen. De
reden hiervoor is de topconferentie van
de Organisatie voor Afrikaanse Een
heid (OAE), die morgen begint.
Aan de voorbereiding heeft Ghana
miljoenen dollars uitgegeven, maar re
geringsfunctionarissen zijn ervan over
tuigd dat de winst aan prestige dit vol
komen rechtvaardigt ondanks het
feit dat bijna de helft van de 26 Afri
kaanse leiders niet lijkt te komen. Voor
de conferentie zijn 60 luxe-apartemen-
ten voor staatshoofden gebouwd, die 30
miljoen dollar hebben gekost, maar die
dan ook beveiligd zijn tegen sluipschut
ters en zijn uitgerust met een conferen
tiezaal, een dinerzaal en een lift voor el
ke twee suites.
Voorts zijn miljoenen uitgegeven aan
nieuwe wegen, de bouw van een monu
ment voor de Afrikaanse eenheid, bron
zen afbeeldingen van nationale wapens
en nieuw materieel voor het stads-
Rond het vliegveld van Accra klinkt
de gehele nacht het dreunen van de
trommen, het gedans en gezang, ter
verwelkoming van arriverende staats
hoofden.
ding van de communistische opstand
in Griekenland en inziende dat de Ver
enigde Naties (voorlopig) niet in staat
waren vrede en veiligheid te waarbor
gen, braken openlijk met de traditie
die voorschreef. Amerika's lot nooit aan
dat van Europa te binden, en besloten
een defensief bondgenootschap aan te
gaan met West-Europa.
Op 24 augustus 1949 werd het Noord
Atlantisch Verdrag van kracht en trad
de Noord Atlantische Verdrags Organi
satie in werking. (Bij wat nog gezegd
gaat worden over de moeilijkheden
in de NAVO dient met de twee begrip
pen „Verdrag" en „Verdrags Organisa
tie" uit elkaar te houden.)
De NAVO beantwoordde vanaf het
begin aan het gestelde doel: het stop
zetten van de Sovjetopmars naar het
westen. Sinds het verdrag gesloten
werd hebben de Sovjets geen snipper
Europees gebied meer aan hun machts
sfeer kunnen en durven toevoegen.
Kern
Kern van het verdrag Ls artikel 5
waarin de landen overeenkomen dat 'n
aanval op één yjn hen zal worden be
schouwd als eenaanval op allen, waar-
uit derhèlve volgt dat allen de
vallene zullen bijstaan met alle midde
len, de gewapende macht inbegrepen.
De ironie wil dat de NAVO het aan
haar welslagen dankt dat nu -zestien
jaar na de ondertekening- tal van pro
blemen zijn ontstaan die dringend om
een oplossing vragen. Immers omdat
de NAVO er was, veranderden de Sov
jets koers. De communistische drei
ging nam een nieuw karakter aan. Het
spanningsveld dat ln Europa het langst
rond Berlijn bleef bestaan en er in fei
te nog is, verplaatste zich geleidelijk
naar Azië en weer later naar Afrika en
Latijns-Amerika (Cuba)!
De drijfveer tot het aangaan van 't
monsterbondgenootschap was de drei
ging die van Moskou uitging. Die drei
ging is door het bestaan van de NAVO
grotendeels weggevallen, in elk geval
niet acuut meer. Daarbij komt de toe
nemende wrijving tussen Moskou en Pe
king die behalve uit ideologische me
ningsverschillen vooral voortkomt uit
een klassiek machtsconflict en geschil
len om grenzen en grondgebied.
Ook binnen de NAVO voltrokken
zich veranderingen als rechtstreeks ge
volg van het Verdrag. Europa werd door
de Marshall-hulp en door de we
derzijdse hulpverlening, zoals voor
geschreven in 't verdrag al zeer spoedig
op de been geholpen. Thans voelt Eu
ropa zich gelijkwaardig aan de Ver
enigde Staten en eist grotere medezeg
genschap in het bondgenootschap voor
Bij da NJLVjDs+la] <*ordt hard gewerkt.
gvormfge NAVO-
paleis aan de Porte Dauphiné zeggen 't
trouwens ook: hoewel de verhouding tot
de Sovjet-Unie anders is geworden en
de spanning is verminderd, zou 't onver
antwoordelijk zijn er van uit te gaan
dat we nu dikke vrienden kunnen zijn
met 't Kremlin. De dialoog is alleen wat
soepeler geworden.
De NAVO ls dus nog steeds even hard
nodig als in 1949 al ls de situatie niet
meer zo dat de veertien landen zich
angstig opeengedrongen rond de mili
taire reus Amerika.
Nut
Ook generaal De Gaulle ziet zeer wel
het nut van de alliantie ln. In het ver
leden heeft hij ook altijd nadrukkelijk
verschil gemaakt tussen het „Verdrag"
en de „Organisatie". Het feit dat gene
raal De Gaulle dreigt het verdrag op te
zeggen in 1969 of 1970 maakt de discus
sie over de reorganisatie Juist zo actueel
want met deze bedreiging werpt Frank
rijk 'n zeer sterke stelling op in 't ko
mende gesprek. Het is niet denkbeeldig
dat ook Duitsland met meer kracht zijn
eisen zal gaan stellen. Men moet er
voor waken dat het discussiefront door
het betrekken van al te sterke stellin
gen bevriest want eerst dan zou de NA
VO in gevaar komen. Aan de Porta
Dauphiné gelooft niemand dat president
De Gaulle zijn dreigement waar wil of
kan maken. Tenslotte kan Frankrijk
niet zonder de NAVO, maar het kan
wel zonder het verdrag op te zeggen
de organisatie boycotten, zoals het
trouwens al op verschillende terreinen
doet. En daarmee kan de NAVO het al
moeilijk genoeg krijgen. „Dat ook ge
neraal De Gaulle wel eens dood zal
gaan", zoals een Amerikaanse kolonel
ons zei, ls natuurlijk de oplossing niet.
Bovendien kan de NAVO daar ook niet
op wachten.
Na uitzetting
toch woning
Italiaanse gezinnen
DEN HA AO. (ANP) De minister van
justitie acht het niet aanvaardbaar toe
te staan dat gezinnen van buitenlandse
werknemers zioh in Nederland ln abnor
male uoongelegenheden vestigen. Dit zegt
de minister naar aanleiding van de uit
zetting van gezinsleden van twee in Hau-
wert (N.H.) werkzame Italiaanse ar bei -
De woonruimte waarover beide Italiaan
se gezinnen (totaal acht personen) ten
tijde van hun uitzetting beschikten, be
stond uit drie achterelkaar liggende ver
trekken en een keuken.
Intussen ls vernomen, zo deelt de be
windsman mede. dat thans de mogelijk
heid onder ogen wordt gezien om de bei
de Italiaanse gezinnen elk de beschikking
te doen krijgen or er een normale woon
gelegenheid. die door hen met madewer
king van hun werkgevers zal worden ver-
Roos uit Nederland
kreeg gouden kroon
TEGELEN (ANP) Een door Jan
Loenders kwekerijen N.V. te Tegelen
Ingezonden roos heeft in Monza bij
Milaan de hoogste onderscheiding ge
kregen die een nieuwe roos ten deel
kon vallen De prijs bestaat uit een
zuiver gouden kroon, bezet met edel
stenen. een natuurgertrouwe kopie van
de kroon van koningin Theodelinde uit
de zesde eeuw. De wedstrijd was ge
organiseerd door de Italiaanse rozen-
vereniging in samenwerking met de
steden Monza en Milaan.
