Y
SPITFIRES WINNEN
SLAG
OM ENGELAND
Luftwaffe was niet geschikt voor taak
X
„Dit was overwinning
van het Britse volk"
PAGINA 8
DE LEID SE COURANT
WOENSDAG 1 SEPTEMBER 1965
fjj Een Focke Wulf achtervolgt boven de krijtrotsen
van Dover een Spitfire.
(Van een medewerker)
Het is kwart over drie in de middag van een warme, stoffige dag
in september 1940. In de schaduwen van de brede Spitfire-
vleugels slapen vliegers terwijl mannen van de gronddienst ge
haast rond en op de slordig geparkeerde jagers lopen of klauteren.
Vijf keer al zijn de jagers in actie geweest sinds de zon zichtbaar
werd boven de kim, tegelijk met de eerste zwerm bommenwerpers
die de Luftwaffe die dag naar Engeland stuurde. Afgemat hebben
de vliegers zich na de laatste actie uit hun cockpits laten zakken
en zonder op of om te zien zijn ze neergevallen om te slapen in de
schaduw van hun vliegtuigen. Weer worden de Spitfires gevechts-
klaar gemaakt. Brandstof en munitie: daarvan moeten niet alleen
de Spitfires maar dit hele koppige, dappere eilandrijk blijven leven.
Het Is bijna half vier: een kort Inlei
dend gekraak en geklik in de overal op
het vliegveld opgestelde luidsprekers.
Dan klinkt voor de zesde keer die dag
het afschuwelijke alarmsignaal, gevolgd
door het dwingende: ..Scramble!
Scramble!Scramble!"Met 'n
schok zijn de vliegers uit hun gronde
loos diepe slaap in de rauwe werkelijk
heid teruggekeerd. De ogen doen pün.
de kelen voelen gezwoll^ *aan. Met
stramme ledematen klimmen-' de uitge
putte mannen weer in de cockpits; de
jagers taxiën al naar de baan als de
laatste mecaniciens van de vleugels
springen. Op het moment waarop de
laatste Spit van het squadron van de
startbaan wegraast, exploderen kra
kend de eerste bommen op de vliegba
sis. Het grondpersoneel duikt weg ach
ter alles wat maar enige bescherming
lijkt te bieden tegen rondvliegende bom-
splinters.
In de eerste week. van september is de
RAF aan het einde van zijn krachten
gekomen. In zijn hoofdkwartier te Ux-
bridge staat de commandant van Nr 11
Group, vi ce-luchtma ar schalk K. R. Park.
achter zijn plots. Zijn gezicht is
grauw en ingevallen van de zorgen. In
Stanmore, waar luchtmaarschalk lord
Dowding. commandant van Fighter
Command, zijn hoofdkwartier heeft,
drukken de zorgen zo mogelijk nog
zwaarder.
In deze meest kritieke periode in de
Slag om Engeland tussen 24 augustus
en 6 september heeft Fighter Com
mand 231 vliegers verloren en 466 Hur
ricanes en Spitfires. Onophoudelijk be
stookt de Luftwaffe vliegvelden en
grondinstallaties van de RAF. En op de
luchtmacht is de hoop van Groot-Brit-
tannië gevestigd. Als de Luftwaffe het
overwicht in de lucht verovert ligt het
eiland open voor een Duitse invasie.
Tn de havens van het continent, van
Hamburg tot Brest, liggen honderden
schepen en staan honderdduizenden sol
daten klaar om Hitiers operatie Seelö-
we uit te voeren en Engeland heeft
geen ander verweer van betekenis dan
zijn luchtmacht en de van luchtsteun
afhankelijke vloot.
Deze enige pijler van de Britse defensie,
de Royal Air Force, staat op instorten
als de eerste septemberdagen verstrijken.
Vol spanning volgen de
die het belangstellend toekijkende t
rika heeft gestuurd het verloop vai
strijd. De Slag om Engeland is de
ste werkelijk grootscheepse luchtoorlog
die de wereld te zien krijgt. Gratis vol
gen de Amerikanen de lessen die de
Britten met „bloed, zweet en tranen"
betalen en eisen voor elke moer of
schroefbout die van de overzijde van de
oceaan naar het eenzame, bedreigde ei
land wordt uitgevoerd „boter bij de
vis". In dollars!
Tophit
De redding van de RAF en van Groot-
Brittannië komt uit een onverwachte
hoek. „Het meest interessante tactische
verschijnsel in de Slag om Engeland is
misschien wel de neiging die de Duit
sers aan de dag legden om precies op
het verkeerde moment met een andere
tactiek te beginnen", schrijft Edward
Bishop in zijn boek The Battle of Bri
tain.
Op 3 september confereert Göring in
Den Haag met zijn luchtvlootcomman-
danten Albert Kesselring (Luftflotte II)
en Hugo Sperrle (Luftflotte III). On
danks tegenpruttelen van Sperrle wordt
besloten van tactiek te veranderen. De
uiteindelijke ooi-zaak is een navigatie-
fout die de leider van een eskader Duit
se bommenwerpers maakt boven Lon
den in de nacht van 24 augustus.
Op 7 september begint de Luftwaffe
aan het nieuwe programma. De RAF
krijgt even de noodzakelijke adempau
ze. Öp 15 september behalen Spitfires
en Hurricanes een zo beslissende over
winning op de Luftwaffe dat deze da
tum wordt beschouwd als het keerpunt.
Het is de eerste nederlaag die Hitier
lijdt. De invasie wordt opgeschort, uit
gesteld. Het „Wir fahren gegen Enge
land" is aUgauw gegn.tophit meer...
Terwijl Hitlers troepen zich bezighiel-
deiTmet de achtervolging van het Fran
se leger en veel tijd besteedden aan de
nog gedeeltelijke bezetting van
Frankrijk, bereidde Groot-Brittannië
zich koortsachtig voor op de komende
gebeurtenissen. Er is na de oorlog van
verschillende kanten beweerd dat Hitier
de Britten op de knieën zou hebben ge
kregen als hij niet van juni tot augustus
aan het Kanaal had zitten wachten al
vorens de Luftwaffe in het offensief te
sturen. Maar dit is gepraat achteraf.
Feit was dat de RAF midden juli over
zes- tot zevenhonderd jagers beschikte.
Daarvan waren de meeste van het al
snel verouderende type Hawker Hurri
cane. Een aantal squadrons was al uit
gerust met de super marine Spitfire,
het vliegtuig dat een legende zou wor
den, evenals de Slag zelf.
Boven Duinkerken, waar de RAF het
presteerde de Luftwaffe geruime tijd
op een afstand te houden (hetgeen Gö
ring iets had moeten zeggen!) hadden
de totaal verouderde en ongelukkig ge
bouwde en uitgeruste Defiants een for
midabel succes geboekt. In de Slag om
Engeland echter bleken de Defiants
waardeloos, evenals de Blenheims en de
Gladiators.
Verhoudingen
De Luftwaffe groepeerde zich aan de
overzijde van de Noordzee en Het Ka
naal op pas veroverde en herstelde of
snel geïmproviseerde vliegvelden. In
Nederland en België was Luftflotte II
van Kesselring gestationeerd. In Noord-
Frankrijk had Sperrles Luftflotte ni
zijn bases en Luftflotte V van Hans
Jürgen Stumpff bevond zich op velden
in Denemarken en Noorwegen.
De beide eerstgenoemde luchtvloten
telden samen bijna duizend jagers, dui
zend bommenwerpers' en 320 duikbom
menwerpers. Luftflotte V was veel klei
ner en speelde slechts een onderge
schikte rol in de Slag. Stumpffs strijd
macht bestond uit maar 157 vliegtuigen
waarvan 34 jachtvliegtuigen.
Voor de RAF was er dus wel degelijk
sprake van een verontrustend grote
overmacht maar de Britten hadden en
kele belangrijke troeven in de hand. Zij
beschikten over een radarwaarschu
wingssysteem en hun vliegtuigen wer
den via de radio gecontroleerd; de eer
ste aanzet tot het moderne door com
puters beheerste gevechtsleidingssys-
teem. De Duitsers daarentegen ontbeer
den de radar en kenden ook geen radio-
controle. Daardoor werd snel improvi
seren tijdens acties boven Engeland bij
voorbeeld volslagen onmogelijk.
De Britse radar en het radio-coördi-
gebonden Canadees Beaverbrook tot mi
nister van vliegtuigproduktie was een
van Churchill s meesterzetten geweest
in de beginfaze van het dodelijk schaak
spel. Beaverbrook die op ongelooflijk
keiharde wijze alle ambtelijke taboes en
tradities doorbrak („het geklungel
met memorandums moet afgelopen
zijn. Mekaar opbellen als er iets ge
regeld moet worden en later maar
schriftelijk bevestigen"), bouwde de
vliegtuigen die de Slag om Engeland
wonnen. Aan zijn schouder stond Bevin,
de arbeidsleider die zijn mensen over
haalde alle moeizaam verworven rech
ten tijdelijk in de ijs'kast te zetten om te
werken, dag en nacht en zonder op de
uren te letten. De Spitfires rolden uit de
fabrieken en toen de RAF in de eerste
week van september op instorten stond
was niet vervanging van neergeschoten
vliegtuigen het grote probleem maar de
aanvulling van het sterk gedunde vlie
gerkorps.
De eerste faze van de Slag om Enge
land speelde zich voor 'n groot deel af
boven de konvooien in Het Kanaal en
boven de havens aan de zuid- en oost
kust. Veel effect hadden de Duitse bom
bardementen niet en hun acties leken
vaak een grandioze verspilling van
krachten te zijn. Hoewel de Luftwaffe
niet over een doordacht en uitgewerkt
strategisch aanvalsplan beschikte, had
den de bevelhebbers toch wel een zeer
bepaalde bedoeling met hun acties. Zij
wilden de jagers van de RAF voortijdig
natiesysteem van de RAF werkten
re van feilloos, maar betekenden in elk
geval een voordeel in het gevecht.
Potten
De Slag om Engeland begon op 10 juli
1940 toen 'n handvol Hurricanes van
32-squadron een gevecht aanging met
een vijandelijke formatie van ruim hon
derd gevechtsvliegtuigen. Het was de
eerste massale aanval van de Luftwaf
fe. Op dezelfde dag riep lord Beaver
brook de krantenmagnaat via zijn ei
gen Daily Express de huisvrouwen van
Groot-Brittannië op potten en pannen
beschikbaar te stellen voor de bouw van
jagers. De benoeming van de kort aan-
in luchtgevechten lokken zodat de lucht
verdediging uitgeput zou zijn als de grote
dag was aangebroken.
Fighter Command en in het bijzonder
de commandant van Nr. 11 Group die
als verdedigingsorganisatie voor Lon
den en Zuid-Engeland het leeuwedeel
van de Slag opknapte liet zich niet door
de Luftwaffe verleiden. Met uiterste zelf
beheersing en tegen de kritiek van vlie
gers en belangrijke functionarissen in
hield hij steeds grote reserves achter
de hand en spaarde hij zijn krachten.
Reeds in de periode was de ver
houding van de verliescijfers aan
beide kanten gemiddeld één of twee in
het voordeel van de Royal Air Force.
Tussen 10 juli en 10 augustus verloor de
RAF 84 vliegtuigen en de Luftwaffe 227
Op 8 augustus wijzigde de Luftwaffe
haar tactiek. Het werd menens. Op de
vliegvelden in Nederland, België en
Frankrijk heerste grote opwinding. Het
zou gauw adelaarsdag zijn en Göring
zelf had gezegd dat de RAF het ade
laarsoffensief niet zou overleven. De
luchtarmada stond klaar.
Adelaarsdag was op 13 augustus. Het
was geen vrijdag en de bijgelovige Brit
ten hadden dus geen reden deze dag
donkerder in te zien dan de vooraf
gaande. In totaal voerde de Luftwaffe
1435 aanvalsvluchten uit, waartegen
RAF-jagers 700 uitvallen deden. De cij
fers spraken voor zich: de Luftwaffe
verloor 47 vliegtuigen, de RAF 34. Weer
richtten de bombardementen geen noe
menswaardige schade aan. Althans van
uit strategisch gezichtspunt gezien.
Het hoogtepunt van de Slag om Enge-I
land volgde twee dagen later. Op 151
augustus voerde de Luftwaffe 1786 sor-
Luchtaanval op Londen.
ties uit. Het hoogste aantal op één dag
tijdens de hele Slag om Engeland. Maar
de onoverwinnelijke Luftwaffe kon geen
doorbraak forceren, ondanks het feit
dat sir Keith Park zijn „bezuinigings
tactiek" volhield. Het waren nog de da
gen van „de weinigen die het opnemen
tegen de velen". De opdracht luidde:
per squadron, per vlucht, per sectie of
individueel zoveel vijanden neerhalen
als mogelijk was. Die dag werden 75
Duitse vliegtuigen neergeschoten. De
RAF zelf verloor 34 jagers.
De Duitse marineleiding bezag de
verrichtingen van de Luftwaffe boven
het zuiden van Engeland en boven het
Kanaal met toenemende zorg en her
haaldelijk constateerde het commando
van de Kriegsmarine in zijn journaal:
„Niets wijst op de nederlaag van de
vijandelijke luchtmacht boven Zuid-En
geland en het Kanaalgebied. Wij zijn er
nog niet in geslaagd de operationele
voorwaarden te scheppen voor het wel
slagen van de onderneming (Seelöwe,
red.' (uit een journaal van 10 sep
tember).
De marine wilde dat de Luftwaffe
zich niet meer op Londen concentreer
de (hetgeen sinds 7 september het ge
val was) maar op Portsmouth. Ply
mouth, Dover en andere marinehavens
langs de invasiekust. Maar Göring had
Hitier en het Oberkommando weten te
overtuigen van de noodzaak het offen
sief in alle hevigheid op de miljoenen
stad te richten. Want dit, riep Göring
die intussen de bijnaam Müller aan zich
zelf en de RAF te danken had, zal
beslissend zijn".
Müller
Wat was er intussen gebeurd? Men
weet dat de RAF onder de aanhouden
de hevige aanvallen op de vliegvelden
en de grondinstallaties in een zeer kri
tieke situatie was geraakt. In de perio
de van 24 augustus tot 7 september trof
tweederde van alle Luftwaffe-aanvallen
op de grondfacilitelten van Fighter
Command doel. Het vliegerkorps
klein geworden. Er waren niet voldoen
de geoefende vliegers om de opengeval
len plaatsen in te nemen. Kantoorbe
dienden, studenten, jonge arbeiders
aristocraten stroomden naar de RAF,
maar hun opleiding kostte tijd. Bevo
len werd dat alle vliegers ook die
van bommenwerpers en transportvlieg
tuigen een jachtvliegercursus zouden
krijgen. Jonge mannen van nog geen
twintig trokken na nauwelijks tien
solo op Spitfire of Hurricane de vijand
tegemoet. Vooral onder hen vielen de
slachtoffers Na adelaarsdag en
daarop volgende dagen was de druk
de Luftwaffe iets afgenomen wegens
slecht» weer. maar op de 24ste raakt een
eskader bommenwerpers verdwaald bo
ven Londen. Een navigatiefout van df
eskadercommandant deed de bommen
neersuizen op de huizen van weerloze
Londenaars.
De nacht daarop stuurde de RAF 81
bommenwerpers naar Berlijn. Deze
aanval was militair gezien van geen
enkele betekenis maar Göring en Hit-
Ier waren verbijsterd èn woedend. Gö
ring had kort tevoren nog gepocht dat
ze hem Müller konden noemen al
ooit Britse bommen op Berlijn zouden
vallen. Men beweert dat Göring die ge
denkwaardige morgen opgebeld werd en
aangesproken werd met: „Herr Müller,
de Britten hebben Berlijn gebombar-
„Bommen op Londen!" reageerde Gö-
Alarm op Brits vliegveld; de piloten
rennen naar de gereedstaande
toestellen.
HOEWEL de Ameri
kanen bewondering
hadden voor de koppige
vasthoudendheid van de
Britten, hadden ze be-
ioed door de Duitse
propaganda niet veel
fiducie in Engelands toe
komst. Amerika keek toe
eiste voor elke leveran
tie contante betaling in
dollars. Maar twee jaar
later schreef de New York
„De Slag om Engeland van
september 1940 is een gro-
»verwinning geweest.
Ze wordt groter nu we
haar in perspectief zien.
Het ls geen overwinning
geweest voor het Britse
Rijk, voor het Hogerhuis,
voor de Britse manier om
gemeenschappelijke
taal te spreken, voor de
„publlc-schooltraditie" of
oor de Britse gereser-
eerdheid in de omgang
net vreemdelingen. Dit
ras de overwinning van
het Britse volk, het hele
rolk, 1
de i
ristocratische afkomst en
oor de havenarbeiders,
oor de koning, die zich
Is mens onbevreesd toon-
e, maar ook voor de ser
geant-vliegers, voor de
tramconducteurs, voor de
bier tapten
wone mensen, die precies I tannië verloren zijn ge-
zo zijn als de mensen in jguan; dan zou er voor een
ons eigen New-York. Men- ongekend aantal jaren ner.
sen die ook niet wisten gens ter wereld sprake
wat ze er mee aan moes- zijn geweest van bescha-
ten, maar bewezen dat ze ving. Dan zouden wij in
het aan kónden. Als de New-York niet alleen ver-
vliegers en de schutters duisteringsoefeningen heb-
NEW YORK TIMES:
en het volk van Groot-
Brittannië, de aristocraten
en de middenstanders en
de bevolking van de slop
pen, de rijken en de zieken
en de bejaarden en de bom-
bardementsslaehtoffcrs de
aanval van de nazi's twee
jaar geleden niet hadden
doorstaan, als zij al naar
hun aard niet hadden ge
vloekt of gelachen toen de
nazi-vliegers hen met bom
men bestookten; als een
belangrijk percentage er
ook maar één moment
ernstig aan had gedacht
zich over te geven, dan
zou niet alleen Groot-Brit-
ben gehouden we zouden
in alle ernst verduisteren.
Times Square zou er uit
zien als Rotterdam en Co
ventry. De artikelen in
deze krant zouden onder
vuur zijn geschreven, ge
zet en gedrukt. Of mis
schien zouden ze helemaal
niet zijn geschreven, om
dat het vredesverdrag met
nazi-DuitsIand het niet toe-
Tot zover de New -York
Times van 17 september
1942, zoals geciteerd in
„Duel boven Engeland"
(Sclieltens Giltay, Am-
ring en overtuigde Hitler van het nut
daarvan. Hij reisde naar Den Haag om
lieuwe tactiek met zijn bevelheb
bers te bespreken. Op 7 september gooi
de de Luftwaffe het roer weer eens om.
Londen begon „de blitz", de groot
ste beproeving die ooit een stad te ver
duren had gekregen.'
Maar Fighter Command kreeg de zo
broodnodige adempauze. Winston Chur
chill heeft later gezegd: „Veel belang
rijker dan de beveiliging van Londen
tegen terreurbombardementen waren
voor ons het functioneren en samen
werken van de vliegvelden en de van
daaraf opstijgende squadrons. In, 4e
worsteling op leven en dood tussen de
beide luchtmachten was dit een beslis
send stadium. Wanneer wij het over de
ze strijd hadden, dachten wij nooit aan
de verdediging van Londen of een an
dere plaats, doch enkel en alleen aan
de vraag wie het in de lucht zou win
nen... Daarom was het met een gevoel
van opluchting, dat Fighter Command
constateerde dat de vijand van plan
was veranderd... Ongetwijfeld had Gö
ring zijn aanvallen op vliegvelden, van
welker organisatie en samenwerking de
hele gevechtskracht van de RAF toen
afhankelijk was, moeten voortzetten.
Door zowel van de klassieke beginselen
der krijgskunde als van de tot nu toe al
gemeen aanvaarde voorschriften van
menselijkheid af te wijken beging hij 'n
ongehoorde fout." (The second world
war. their finest hour).
Zevenenvijftig nachten achtereen
werd Londen door gemiddeld 200 bom
menwerpers aangevallen. Gelaten droe
gen de Londenaars hun lot. Zij wenden
aan de blitz en bleven gewoon aan
werk. Andere steden deelden het lot
Londen. Coventry werd in één nacht
van zijn hart beroofd. Hitler had de
goede smaak naar aanleiding van deze
vernietigende aanval, waarbij vierhon
derd mensen omkwamen en een veel
groter aantal ernstige verwondingen op
liep, het werkwoord „Coventrieren" uit
te vinden. Heel Engeland zou ge-„Co-
ventriert" worden bralde hij.
In Londen alleen vielen 20.000 doden
onder de Luftwaffe-bombardementen;
in de andere Britse steden nog eens
23.000. In mei 1941 verschenen de laat
ste vliegtuigen boven de steenwoestenij
waarin een groot deel van de Britse
hoofdstad werd herschapen. Tot aan de
dag van de eerste V-l zou Londen de
tijd krijgen op adem te komen en de we
deropbouw ter hand te nemen.
Climax
Intussen had Fighter Command zich
snel van de hevige klappen die de lucht
verdediging tussen 24 augustus en 7
september werden toegebracht, her
steld. Tussen 7 en 14 september werden
289 Duitse vliegtuigen neergehaald te
gen een verlies van 211 eigen jagers. Op
de vijftiende september won de RAF de
Slag om Engeland hoewel er op die dag
„maar" 56 vijandelijke toestellen wer
den neergeschoten.
Winston Churchill woonde de beslis
sende slag toevallig bij op het hoofd
kwartier van sir Keith Park in Uxbrid-
ge.
Langzamerhand had Fighter Com
mand de tactiek gewijzigd en op de elf
de drie dagen voor de climax had
Group Nr. 11 nieuwe operatie-instruc
ties gekregen. Die hielden In dat in gro
ter verband gestreden' zou worden.
Ook Nr. 12 Group, opgesteld in de rug
van Mn 11, paste me^Lwgh-Mallory's
zogenaamde „wingformaties" een soort
vloot tactiek toe., Toen bovendien op die
gedenkwaardige vijftiende september de
vijand alle tijd nam om aan de over
zijde van Kanaal en Noordzee zijn es
kaders te formeren voor wat een in
drukwekkende „marche militaire" op
Londen moest worden, kreeg de RAF
volop gelegenheid zich klaar te maken
voor het uitdelen van de genadeslag.
Hoog in de lucht loerden zwermen
Spitfires op de escorterende Messer-
schmits 109, lager patrouilleerden de
Hurricanes om de bommenwerpers on
der handen te nemen. Achter Londen
stond een machtige formatie van zestig
Spitfires van Nr. 12 Group klaar om
voor de finishing touch te zorgen op het
moment dat de Luftwaffevliegers, die
overigens tussen de neerstortende ka
meraden door dapper verder gevlogen
waren naar Londen om hun bommen-
last af te werpen, in de veronderstelling
verkeerden dat ze het wel gehad had
den. Drie uur later herhaalde zich deze
Helemaal verslagen was de Luftwaf
fe nog niet, maar ze zou nooit de superi
oriteit in het Britse luchtruim verove
ren. Twee dagen later stelde de Füh-
rer de operatie „Seelöwe", de invasie
van Engeland, uit voor onbepaalde tijd.
Op 12 oktober werd de invasie weer
eens uitgesteld tot voorjaar 1941. Daar
na nog eens tot voorjaar 1942, tijdens
een onderhoud van de Führer met
grootadmiraal Raeder voorgoed gean
nuleerd. Toen verschenen er al lang
geen Duitse bommenwerpers meer bo
ven Londen
De Slag om Engeland is een legende
geworden. Een legende die slechts ten
dele ontluisterd wordt door de feiten
omtrent de krachtsverhoudingen, de
Duitse blunders en de Britse voorsprong
op het gebied van radio- en radarcon-
De Luftwaffe was in 1940 nog zeer
jong. De successen in Polen, de lage
landen en tegen de ten onrechte al
tijd voor sterk versleten Franse lucht
macht hadden Görings luchtwapen een
imago van onoverwinnelijkheid bezorgd.
Maar alle Luftwaffe-successen waren
behaald tijdens tactische operaties in
nauwe samenwerking met een opruk
kend leger. Het Oberkommando wilde
of kon niet inzien dat een luchtmacht
een alles omvattend strategisch wapen
was met onmiddellijke uitwerking. De
onafhankelijkheid van de Luftwaffe
was maar schijn. Zij was evenals de
Kriegsmarine ondergeschikt gehou
den aan een op de landoorlog gerichte
strategie.
Daarom ontbrak het de Luftwaffe aan
planning op lange termijn en in groot
oorlogsverband. daarom ook ontbraken
de voor een strategische luchtoorlog ge
schikte vliegtuigen.
Hitier wilde zijn Luftwaffe almaar
laten aanvallen, zonder aan reserves te
denken. Zo ging de trotse Duitse lucht
macht al voortijdig ten onder. Buiten
beschouwing gelaten dat Hitier Groot-
Brittannië misschien op de knieën had
gekregen als hij direct in juni met een
gecombineerde actie van invasiestrijd
macht en Luftwaffe naar Engeland was
doorgestoten, kan
de Slag om Engeland
fe al verloren
juli 1940.
wel zeggen dat
de Luftwaf-
hij begon op 10
