ook
jou
Heeft vijf mei-herdenking
eigenlijk nog wel zin?
VOOR
JEUGD OORDEELT VRU
ALGEMEEN POSITIEF
OORLOG OP
TWEE LP's
ZATERDAG 1 MEI 1965
DE LEIDSE COURANT
PAGINA U
Oorlog Vrede Wat zeggen ons die begrippen
nog? De meesten van ons kennen de gruwel van de
oorlog niet, hebben nooit ervaren wat het betekent van
onze vrijheid beroofd te zijn. We weten niet goed wat
dat is: géén vrede.
Wij, jongeren, ervaren 'vrede' en 'vrijheid' als iets
volkomen normaal. Als iets waarop we recht hebben.
Wat weten we eigenlijk van die vijf verschrikkelijke
jaren? Spreekt die herdenking aan?
Deze en nog meer vragen hebben wij op een regen
achtige avond deze week gesteld aan een aantal jon
geren, die we 'zomaar' tegen kwamen op een tocht
door de stad.
NIET NAWIJZEN
Mej. T. v. d. HAM en de heer LI-
HAPO weten eigenlijk niets van de
tweede W.O. De eerste was nog niet
geboren en de heer Lihapo woonde
nog in het buitenland, daarom spreekt
die vijf-mei herdenking hen niet zo
aan.
„De nieuwe, huidige generatie kun
nen we eigenlijk niet aanspreken of
nawijzen over die jaren, ze hebben
het zelf niet gewild, ze waren nog te
jong. Daar tegenover staat, dat iede
re massamoordenaar uit die jaren
nog gestraft dient te worden en
we mogen zeker niet .vergeten, wat
ze gedaan hebben".
ACHTER SLOT
EN GRENDEL
Twee verloofden, H. DREEF en
mej. C. GEUS, houden we staande
aan het Station. „Ik was 7 jaar, toen
de oorlog uitbrak", vertelt H. Dreef,
„en herinner me sommige dingen nog
goed. B.v. de Duitsers die op wagens
de stad door trokken. Ik heb in die
jaren eigenlijk weinig honger gele
den". Hij zegt: „Ik zie nog zo de be
vrijders Leiden intrekken. Het is
goed dat we die dag blijven herden
ken, daarbij van dankbaarheid ver
vuld!" Over de oorlogsmisdadigers:
„Laat die maar achter slot en gren
del".
ALLES DOEN
Ober JAN VAN LIEROP, 22 jaar.
De herdenking kan hij niet meema
ken, omdat er werk aan de winkel
is. Vóór hij in het vak kwam 7
jaar geleden leefde hij intensief
mee met alles wat zich rond deze
meidagen afspeelde in de stad.
Jan lag als zovele Leidse kinde
ren „in de kost", bij een boer in
de Haarlemmermeer. Op die boerde
rij heeft hij eigenlijk weinig meege
maakt van die onderdrukte jaren.
Ober van Lierop heeft zijn wijsheid
over die jaren van „verhalen", maar
ook uit boeken en films. „De mei
dagen van „40" en de film „De Over
val" hebben grote indruk op hem
gemaakt.
Over de oorlogsmisdaden: „Ik ben
er tegen als men de eigenlijke lei
ders en opruiers uit deze oorlog
zou vrijlaten, maar die „meelopers",
die onder druk hebben gehandeld
zou ik weer in de maatschappij op
genomen willen zien.
De heer Van Lierop besluit en
vertolkt eigenlijk de mening van
alle „ondervraagden". „Natuurlijk
ben ik tegen bewapening, maar als
dit een manier is om de vrede te
handhaven, ben ik ervoor. Maar la
ten wij jongeren alles doen om die
vrede te behouden".
NIET BEWUST
MANFRED GILLES 1% jaar in
Nederlandverrassend vlot Neder
lands spreker, herinnert zich nog:
„Ik was me nauwelijks bewust van
oorlog. Ik woonde in Leverkusen, op
een boerderij van mijn zus. Herden
kingen juich ik toe, want we moeten
niet vergeten wat er toen gebeurd is.
Hetzelfde kan weer geschieden er
gens op de wereld. Als je in nood
bent, is een dictator even leuk, maar
als het te laat is, ervaar je de ver
schrikkingen!
Manfred leest kranten -van alle po
litieke richtingen en volgt iedere ac
tualiteiten-rubriek op de TV, ver
volgt: „Het wordt wel tijd, dat de
misdaden als verjaard worden be
schouwd. Ik geloof, dat men al vol
doende geboet en geleerd heeft".
Mevr. KOK is cassière in 'n Leids
Horeca-bedrijf. Ze heeft de oorlog
zelf niet meegemaakt en zou er het
liefst niets van willen weten. De oor
log op zich zelf interesseert haar niet.
Daarentegen heeft ze wel het proces
Eichmann gevolgd en op de TV films
gezien van Churchill-tijdens-de-oor-
log. Daarnaast heeft ze er wel het
een en ander van gehoord, maar ze
geeft er de voorkeur aan alles maar
zo snel mogelijk te vergeten.
Onder redactie van
Anton Abma en
Cees van Leyden
Nederland 1940/1945 is de titel van
een album met twee langspeelplaten,
onlangs uitgegeven door N.V. Pho
nogram en onmiskenbaar het be
langrijkste document, dat is uitge
geven n.a.v. de 20e verjaardag van
onze bevrijding.
Geschiedenis per grammofoonplaat.
Talloos zijn de woorden, die over
de jaren 1940 - 1945 al zijn geschre
ven, gedrukt en uitgegeven. Dit jaar
20 jaar na de bevrijding zul
len daar zeker weer vele nieuwe
publikaties bijkomen. Het is verheu
gend, dat voor het eerst in Neder
land ook de grammofoonplaat in de
geschiedschrijving, over de oorlog en
de bezetting een rol gaat spelen.
Verheugend en interessant, omdat de
specifieke eigenschappen van dit me
dium weer een ander en voor velen
nieuw aspect van de donkerste perio
de uit onze geschiedenis zal belich
ten.
Aan de totstandkoming van deze
produktie werkten mee: Het Geluids
archief van het Instituut voor Ge
schiedenis van de Rijksuhiversiteit
te Utrecht. Werd samengesteld en
geschreven door drs. R. L. Schuur-
mans, terwijl de supervisie berustte
ben prof. dr. C. D. J. Brandt, Hoog
leraar in de Geschiedenis van de
twintigste eeuw.
De twee lp's bevatten 33 fragmen
ten van toespraken. O.a. Adolf Hit
lers rede tot de Duitse Rijksdag over
de inval in Polen - het ANP nieuws
bericht van 8 uur 's morgens op 10
mei 1940 - NSB-leider Mussert, Max
Blokzijl en Seyss Inquart. Verder ook
de openingsuitzending van Radio
Oranje door H.M. Koningin Wilhel-
NOODZAKELIJK
Zich te goeddoend aan patat en
slaatjes treffen we in een automa
tiek: Marechaussee 4e kl. J. GOU
VERNEUR, dpi. sld. TIEMERSMA
en dpi. sld. BOSHUIS. Alle drie zijn
vlak na de oorlog geboren en hebben
hun kennis „uit de overlevering". Het
zal waarschijnlijk parade lopen wor
den volgende week, mocht dat niet
het geval zijn, zullen we beslist de
herdenking vieren", zegt ons de ma
rechaussee. Op onze vraag of hij vóór
bewapening is om de vrede te waar
borgen, antwoord hij: „Dit is de eni
ge wijze en noodzakelijk". In de
dienst wordt verder vrij weinig ge
sproken over de oorlogsjaren en dat
wordt toch wel jammer gevonden.
mina, berichten over de invasie in
Normandië, een uitzending van Ra
dio Herrijzend Nederland over de
voedsel-droppings en als fraaie af
sluiting het bericht van de capitu
latie.
Jeugd bereiken
Er is al dikwijls geklaagd dat de
jeugd te weinig weet over deze vijf
verschrikkelijke jaren. Ouders èn on
derwijs zijn daar natuurlijk ook de
bet aan. Om nu een zo groot moge
lijk publiek te bereiken, maar voor
al de jeugd, heeft men dit document
een complete cassette met foto
album etc., voorzien van een voor
woord door Prins Bernhard voor
een lage prijs gepresenteerd, name
lijk f 19,50.
N.V. Phonogram staat de winst
van deze platen af aan de Stichting
1940 - 1945. Voorwaar een fraai ge
baar en met deze cassette draagt
men daadwerkelijk bij tot een zo
objectief mogelijk overzicht van deze
jaren.
Boeken over '40-'45
Bij het naderen van de viering van
het 20e bevrijdingsjaar zijn er diver
se boeken verschenen, die de docu
mentaire kant van de oorlogsjaren
1940 - 45 belichten.
„IK NEEM HET NIET" door
Evert Werkman (uitgave Sijthoff
f9.50).
Een voortreffelijk, goed gedocumen
teerd, werk van Evert Werkman, dat
een groot aantal verhalen bevat van
hoogtepunten uit het verzet. Deze
uitgave wil geen geschiedenis zijn
van het verzet in Nederland. Kan
hét ook niet zijn, want er zijn tallo
ze groepen en individuelen, die ieder
op eigen wijze het gezag van de
Duitsers hebben ondermijnd. We vin
den de verhalen terug van de K.P.
van Johannes Post, maar ook dat
van de spionage op Schouwen-Dui-
veland en het verzet van Pastoor
J. Galema in 's-Heerenberg.
„DE TWEEDE WERELDOOR
LOG" door Paul van 't Veer (De
Arbeiderspers/f 9.75).
Als we zeggen, dat oorlog wreed kan
zijn, trappen we een open deur in.
Dit boek is een fotoboek, logisch
van opbouw: deopkomst van het
Nazidom, de Duitsers in Rusland, de
besprekingen van Churchill, Roose-
veld en Stalin. Maar ook de razzia's
op de Joden, de honger, de concen
tratiekampen.
„V. IN VERS" door Anthonie
Donker Sijthoff.
Ook deze uitgave van Sijthoff is be
paald indringend en leerzaam. An
thonie Donker heeft een aantal ge
dichten verzameld van bekende dich
ters. Deze gedichten werden gemaakt
n.a.v. een trieste gebeurtenis in de
oorlog. A. Roland Holst, H. Mars
man, Anton van Duinkerken (.Bal
lade van de Katholiek') M. Nijhoff
en vele anderen hebben hun werk
afgestaan. Ook in deze uitgave volgt
de samensteller de opkomst en on
dergang van het Nazidom. De ge
dichten worden toegelicht met de
gebeurtenissen, die de (ook anonie
me) dichters tot deze werken inspi
reerden.
„GESCHIEDENIS VAN ~DE
TWEEDE WERELDOORLOG" -
Sesam-serie.
De geschiedenis van de Tweede We
reldoorlog in foto's en documenten
wordt in 20 deeltjes uitgegeven, waar
van er tot heden 14 zijn verschenen.
Het is een goede gedachte om de
hele geschiedenis in en rond de twee
de wereldoorlog in pocketvorm uit
te geven. Het eerste boekje start met
de voorgeschiedenis en successieve
lijk wordt de ontwikkeling van die
jaren in de vorm van foto's met be
geleidende teksten behandeld. Zeer
verhelderend is steeds de inleiding
van mr. G. B. J. Hiltermann, die een
beeld geeft van de in het betreffende
deeltje te behandelen periode. Een
en ander toegelicht met landkaarten.
De herdenking? „Ja, die moeten we
elk jaar handhaven, uit dankbaar
heid voor hen, die vielen". De heren
zijn er en bloc tegen, dat de oorlogs
misdaden als verjaard beschouwd
gaan worden straks, want „wat zij
de mensheid hebben aangedaan is
niet te vergeten".
LOOPGRAVEN
De heer en mevr. DE GOEDE ston
den op de bus te wachten en we had
den nog net de tijd om het volgende
relaas te noteren: „Ik was veertien
jaar toen de oorlog begon. Op mijn
achttiende zat ik in Dordmund en
moest daar loopgraven aanleggen.
Na zes weken ben ik gevlucht.
Ik denk liever niet meer aan die tijd
terug, hoewel ik rond 5 mei altijd
erg dankbaar gestemd ben".
NATUURLIJK
Mevr. ZONNEVELD en dochter
Wilma uit Noordwijkerhout. „Voor
ons heeft de oorlog een levenslange
wond geslagen. Mijn man en vader
is in de oorlog gebleven. Natuur
lijk gaan we volgende week naar de
herdenking. Voor het gemeentehuis
wordt een samenzang gehouden. En
er is een optocht". De familie Zonne
veld vinden programma's als die van
dr. L. de Jong erg belangrijk, hij be
nadert deze jaren erg objectief en
daar kan alleen maar lering uitge
trokken worden voor de jeugd. Doch
ter Wilma: „De herdenking moeten
we zeker vasthouden, dan kunnen
wij jongeren onze dankbaarheid ten
minste tonen"»
