Het jaar 1964 binnen
de grenzen
van Nederland
Het uur nul R 0 0 (f g I 0 8 Btl (f 0 I jj H 6 11
in de nieuwjaarsnacht
DONDERDAG 31 DECEMBER 1964
DE LEIDSE COURANT
I
PAGINA li
BEURS VAN AMSTERDAM
HET JAAR 1964 snelt naar zijn ein
de en over enkele uren zijn weer 366
bladzijden van het boek der geschie
denis omgeslagen. De herinneringen
die in de onderstroom van het door
leefde verleden komen aandrijven,
vertonen een bonte verscheidenheid
en het is moeilijk të zeggen welke
ervan tot collectieve herinnering
zullen beklijven. Ook in ons land zijn
het vanzelfsprekend die gebeurte
nissen, die door de meerderheid van
ons volk als het ware gemeenschap
pelijk zijn beleefd, die de grootste
indruk achterlaten en die de voor
naamste elementen vormen in het
panorama van Nederland Anno 1964.
Kwestie-Irene
IN DE EINDELOZE variatie van
verschijnselen, die te zamen het
volksleven gedurende het afgelopen
jaar bepaalden, springt „de zaak
Irene" scherp naar voren. In onze
herinnering beklijven nu eenmaal in
de eerste plaats die gebeurtenissen,
die ons emotioneel beroeren.
Het huwelijk van prinses Irene
met de Spaanse prins Hugo Charles
de Bourbon-Parma en vooral alles
wat aan dit huwelijk voorafging,
hebben diepe bresseri geslagen in de
eenheid van ons volk. Prinses Irene's
overgang naar de Katholieke Kerk
verwekte enorme emoties doordat de
voorlichting van het hof had gefaald
en de geheimzinnigheid, die zich als
een sluier over alle handelingen van
de prinses spreidde, riep een geprik
kelde stemming op, die zelfs bij de
Tweede-Kamerdebatten over deze
kwestie te beluisteren viel. De plot
selinge weigering van de prinêes om
de tocht van haar ouders naar Mexico
mee te maken en de huwelijksaan
kondiging uit Parijs i.p.v. uit Soest-
dijk deed het land gonzen van ge
ruchten en enkele maanden lang
vormde „de zaak Irene" het onder
werp van gesprek. Allerlei godsdien
stige tegenstellingen deden zich
plots weer gelden en de woorden
„achterbaksheid" en „anti-papisme",
die in deze dagen herhaaldelijk vie
len, duiden er op hoe scherp die te
genstellingen zich dreigden toe te
spitsen.
Zwolsman cn
Verolme
TWEE ANDERE Nederlanders, zij
het niet van koninklijken bloede, zijn
het afgelopen jaar herhaaldelijk op
de frontpagina's van de kranten en
op het televisiescherm verschenen.
Te weten de heren Zwolsman en
Verolme. De prijs van Zwolsman's
Scheveningse pretpier vormde de in
zet van een felle prestigeslag tussen
minister Andriessen en de Loos-
drechtse miljonair, die verder van
zich deed spreken door het afstoten
van diverse (horeca)bedrijven, wel
ke eerst door hem met zoveel verve
waren aangekocht. En de heer Ver
olme werd geen nationale figuur
door zijn zakendoen met Indonesië,
maar doordat hij een televisie-eiland
op poten zette.
De R.E.M. zag men aldra uitdijen
tot een nationaal probleem. De zui
len voelden zich bedreigd, regering
en Staten-Generaal besloten dat de
T.V.-Noordzee uit de aether ver
dwijnen moest, maar dit alles was
kennelijk niet geheel overeenkom
stig de volkswil. In elk geval had de
R.E.M. dit voordeel, dat de regering
meer haast ging maken met een wet
telijke regeling inzake de commer
ciële televisie.
Waren de R.E.M.-programma's
zeer middelmatig, dit zelfde kan men
uitschieters voorbehouden van
de uitzendingen van de omroepver
enigingen zeggen. Er was echter één
uitzending, t.w. Vara's satirisch pro
gramma „Zo is het toevallig ook nog
eens een keer", dat begin van het
jaar aanleiding gaf tot een enorme
rel. Vele mensen voelden zich in hun
godsdienstige gevoelens gekwetst en
de kranten en de betrokken omroep
vereniging werden overstroomd met
boze brieven, zodat er een tegenactie
op moest volgen door de oprichting
van een vereniging van „Vrienden
van Zo is het (enz.)" waarin n.b. een
predikant en een katholiek geeste
lijke als bestuursleden zitting na
men
Meer arbeids-
spanningen
DE NATIONALE welvaart is het af
gelopen jaar weer toegenomen maar
desondanks is ons sociaal-economisch
leven rijker aan spanningen dan de
voorgaande jaren. In het laatste
kwartaal stonden de loononderhan
delingen in het centrum der belang
stelling. Werkgevers en werknemers
kwamen in de Stichting van de Ar
beid niet tot overeenstemming zodat
de regering de spelregels moest aan
geven voor het loonbeleid dat in
1965 moet worden gevoerd.
De tuinbouiv
VOOR HET EERST sinds vele jaren
kreeg de tuinbouw met ernstige
moeilijkheden te kampen bij vele
groenten. Er w.erd veel doorgedraaid
doordat toppen in de aanvoer niet
altijd te verwerken waren. De toma-
tenkwestie is bekend, maar ook bij
bloemkool en bladgroenten kwam
doordraai voor. Was er overproduk-
tie? Ten dele wel, maar natuurlijk
hangt alles af van de afzet en de
verwerking. Bovendien speelt het
weer een grote rol bij het tegelijk
aan de veiling komen van bepaalde
soorten.
Ook de oogst van pitvruchten was
zeer overvloedig en de prijzen laag.
Velen konden hun appels niet eens
op tijd geplukt krijgen en desondanks
ontstonden er grote voorraden. Min
der moeilijkheden waren er in de
bloementeelt en de boomkwekerij, al
onderging de laatste nog net de in
vloed van de Engelse invoerrecht-
verhoging van 15%.
De door minister Witteveen reeds
aangekondigde belastingverlaging
kwam de regering uiteindelijk goed
van pas als instrument voor de loon
politiek.
De middenstand
HET GEZICHT van de middenstand
kreeg dit jaar steeds zorgelijker
trekken. De aangekondigde, zij het
scherp gekritiseerde verhoging van
de college- en kleuterschoolgelden,
alsook het (verworpen) wetsontwerp
ter invoering van het weggeld baar
den vooral bij deze groep veel on
rust. Dat deden de opheffing van de
verticale prijsbinding voor grote
groepen (voornamelijk elektronische)
artikelen en de aanstaande verho
ging van de premie a.o.w. óók.
Ook grotere bedrijven kampten dit
jaar met moeilijkheden, die onoplos
baar bleken. Voor verschillende grote
bedrijven moest een faillissement
worden aangevraagd. Verontrustend
was het, dat dit zich dikwijls achter
de rug van het personeel afspeelde,
dat te elfder ure werd ingelicht over
de gang van zaken.
De boerderij
BIJ DE RUNDVEEHOUDERIJ wa-.
ren de bedrijfsuitkomsten wat min
der dan in de akkerbouw. De melk
prijs gaf geen aanleiding meer tot
grote protestbetogingen, maar het is
wel duidelijk dat alleen bedrijven
met voldoende omvang ten opzichte
van de aanwezige arbeidskracht (en)
goed uitkomen met de huidige melk
prijs.
Van de hoge rundvee- en vlees-
prijzen werd geprofiteerd en de uit-
"komsten bij de kalvermesterij waren
redelijk. Helaas is de produktie van
rundvlees niet onbeperkt, zodat zeer
grote hoeveelheden (meer dan
100.000 runderen) uit het buitenland
betrokken moesten worden. De var
kenshouderij bleef zich uitbreiden
en de verwachte instorting van de
markt aan het einde van het jaar
bleef uit.
Onopgeloste
problemen
HET AFGELOPEN JAAR bleven
verschillende problemen onopgelost.
Het woningvraagstuk is er nog
steeds. Alleen in de hoofdstad telde
men aan het einde van dit jaar
40.000 woningzoekenden. Misschien
wordt er straks voor hen een wo
ning in de Bijlmermeer gereserveerd,
want na hevig touwtrekken tussen
het gemeentebestuur van Amster
dam en minister Toxopeus komt dit
gebied voor tien jaar bij de hoofd
stad. Waarschijnlijk zullen deze men
sen dan flinke huren moeten betalen,
wat trouwens van de meeste Neder
landers kan worden gezegd, die in
juli van dit jaar de huur van hun
woningen (mits voor 1957 gebouwd)
met 10 of 12'/i% zagen stijgen en
reeds van de overige zeer voortva
rende minister Bogaers vernomen
hebben dat op 1 januari 1966 de
huren weer een flinke sprong op
waarts zullen maken.
Een onopgelost probleem van ge
heel andere aard bleef dat van de
concentratie van toeristen in enkele
t* m
WEINIG TELEGRAMMEN, MAAR VIEL TELEFOONGESPREKKEN
(van onze verslaggever)
Wanneer m de nacht van 31 dec. de klok zijn twaalf slagen heeft
gegeven, dan wensen wij elkaar in de meeste huisgezinnen van ons
land een voorspoedig nieuwjaar toe. Dan wordt er geklonken,
vuurwerk afgestoken, gegeten en ernstig gesproken. En plotseling
hebben we het plan om ook anderen onze heilwensen over te
brengen. De telefoon wordt gepakt en familie, vrienden en ken
nissen worden opgebeld. Maar we spreken niet alleen onze goede
wensen uit, we informeren ook naar de gezondheid en de algehele
gang van zaken bij de ander, we maken grapjes, kortom we voeren
even als zovele andere Nederlanders, een aantal lange telefoonge
sprekken in die nacht.
Er zijn ook veel mensen, die dat
precies volgens een vast schema
uitvoeren. Bij hen komt de be
hoefte te telefoneren niet spontaan
op, neen, zij hebben reeds op het
lijstje staan wie ze na twaalven
zullen bellen. Dit is zeker het ge
val waar het gaat om buitenland
se familierelaties, die zij voor
deze bijzondere gelegenheid eens
persoonlijk willen spreken ten
einde de stemmen van ver over
de grenzen te kunnen horen.
Hoe draait dal
De P.T.T. is zich er wel van be
wust, dat de automatische appa
ratuur het dan zwaar te verduren
zal hebben, evenals trouwens de
mensen, zoals telefonistes en tech
nici, die in die nacht dienst heb
ben voor het verzorgen van de
buitenlandse verbindingen.
Wie 0010 draait, krijgt de tele
foniste van het telefoonkantoor te
Rotterdam aan de lijn die kan
doorverbinden met telefoonabon
nees in landen binnen Europa.
Wie 0016 draait krijgt een juf
frouw in Amsterdam. Ter voor
koming van teleurstelling moet
hierbij wel worden opgemerkt,
dat dergelijke verbindingen slechts
tot stand kunnen worden gebracht
met normale huisaansluitingen en
niet na oproep vanuit de telefoon
cellen.
Uit ervaring weet men bij de
PTT dat het in de nacht van 31
december op 1 januari erg druk
kan worden en de directies van
de telefoondistricten hebben daar
toe reeds tijdig maatregelen ge
nomen. Wat de automatische ver
bindingen betreft zijn er geen
moeilijkheden, doch het gaat om
die lijnen waar nog steeds bedie
nend personeel aan te pas moet
komen.
De welvaert
Zit men overdag op de afdeling
in Rotterdam waar de Europese
contacten tot stand worden ge
bracht, met ruim honderd telefo
nistes, en beschikt men normaal
in de avond- en nachtdienst over
een bescheiden ploeg je dames, in
de nieuwjaarsnacht wordt dit aan
tal met enige tientallen uitgebreid.
Hetzelfde geldt voor Amsterdam
waar men paraat is voor de ver
bindingen met landen buiten Eu
ropa.
Bij de telefoondienst wist men ons
te vertellen, dat het aantal inter
nationale gesprekken in die be
langrijke nacht steeds toeneemt.
Een en ander houdt verband met
het feit, dat onze welvaart zo is
gestegen en men er nu wel wat
geld voor over heeft om familie
of vrienden in den vreemde op te
bellen.
Vroeger was het aantal gesprek
ken aanmerkelijk geringer en vol
stond men met een brief, of een
telegram. Het telefoongesprek
biedt natuurlijk het prettige voor
deel, dat men de stem van de op-
geroepene hoort en men tevens
gelijktijdig antwoord krijgt op
zijn vragen.
Opvallend is, dat het aantal tele
grammen tijdens het uur nul aan
merkelijk minder is geworden,
vakantiecentra. Zowel de vakantie
spreiding naar plaats, als die naar
tijd mislukten dit jaar weer gran
dioos. Natuurlijk is er na de vakan
ties weer druk gesproken over een
efficiënte vakantiespreiding in 1965
hoewel iedereen weet dat die ook
weer mislukt. In elk geval hadden
de Nederlandse vakantiegangers dit
jaar prachtig weer, ook al bleef het
volgens De Bilt een normale zomer.
Het parkeervraagstuk schijnt onop
losbaar en heeft het afgelopen jaar
eveneens de zorg van de autoriteiten
onafgebroken beziggehouden. In ster
kere mate geldt dit nog voor het
grote aantal verkeersongelukken, die
in 1964 weer aan honderden Neder
landers het leven kostte.
In confessionele kring sprak men
dit jaar veel over eenheid zonder
dat men een stap nader tot elkaar
kwam. Van een samengaan tussen
Anti-Revolutionaire Partij en Christ.
Historische Unie zal ondanks een
duidelijke volksuitspraak voorshands
niets komen, laat staan van een sa
mengaan tussen deze partij en de
Katholieke Volkspartij. Op het ge
bied der buitenlandse politiek moe
ten de verbeterde betrekkingen met
Indonesië worden gereleveerd. Dit
jaar is men serieus gestart met de
opbouw van zakelijke contacten. Mi
nister Luns maakte dit jaar vele
reizen, lag natuurlijk weer stelsel
matig met de Franse vertegenwoor
digers van de E.E.G. overhoop en
bracht een bezoek aan Moskou, waar
hij de gast was van de een half jaar
later afgezette Nikita.
Politie had
het druk
doch dat dit in de dagen vóór
en even na nieuwjaar van grote
omvang is. Vermoedelijk in ver
band met vooraf en achteraf ge
zonden goede wensen en het ma
ken van afspraken.
kef op de Mok
Voor de landen in midden-Euro
pa geldt dezelfde Middeneurope-
se tijd, dus is het daar tegelijk 12
uur. Komt men echter verder
naar het oosten, dan is het daar
eerder jaarwisseling dan bij ons.
En zo kan het voorkomen, dat
mensen Griekenland opbellen als
het hier even na twaalven is en
dat ae famihe daar reeds naar bed
is gegaaii
Mer.sen die hier om twaalf uur
relaties in Amerika willen opbel
len om een gelukkig nieuwjaar te
wensen, maken een grote fout,
aangezien men daar nog niet aan
de jaarwisseling toe is. Het is in
dat deel van de wereld dan nog
vroeg in de avond en men zal
ongetwijfeld verwonderd zijn zo
tijdig reeds de beste wensten te
ontvangen. Dat zijn allemaal din
gen waarmee men bij het telefo
neren in de nieuwjaarsnacht reke
ning moet houden.
keven geat door
Overigens mogen we c«6 ook wel
even realiseren, dat terwille van
onze genoegens om anderen in
het holst van de nacht nieuwjaar
te wensen, vele tientallen perso
neelsleden van de P.T.T. extra
hard moeten werken en niet in
staat zijn gezellig, zoals wij, oud
en nieuwjaar in de huiselijke
kring te vieren.
Maar zij zijn niet de enigen. Vele
militairen, politiebeambten, dok
toren, verpleegsters, taxichauf
feurs, personeel van de Nederland
se Spoorwegen, zeeva- mden,
mijnwerkers en bv. tienduizenden
arbeiders in continubedrijven
kunnen dat evenmin, aangezien
nu eenmaal niet het gehele leven
lam gelegd kan worden en er vele
bedrijfstakken zijn, die ook in
die belangrijke nacht van de jaar
wisseling normaal moeten door
werken.
Laten we om twaalf uur ook even
aan hen denken.
HET BOEKJE „Slaags met de poli
tie" was nog maar kort van de per
sen van de uitgeverij De Bezige Bij
verschenen, toen in Soest een krui
meldief door een agent werd neerge
schoten. Sommige politiefunctionaris
sen maakten het afgelopen jaar wel
wat al te snel van hun wapens ge
bruik en deze gebeurtenissen zaai
den onrust bij de bevolking.
De Heilige Hermandad heeft het in
1964 trouwens toch druk gehad. Tot
de meest geruchtmakende misdrij
ven behoorden een serie overvallen
op pompstationsbedienden, enkele
juwelenroven op klaarlichte dag in
Amsterdam, de moord van een negen
tienjarige scholier op een 68-jarige
vrouw in Nijmegen en de moord van
een man op zijn vrouw in Vlaardin-
gen toen hij een dag tevoren uit een
psychiatrische inrichting als genezen
was ontslagen. Dat bracht natuurlijk
de discussies over de aanpak van
psychisch gestoorde delinkwenten
weer op gang. Die discussies waren
trouwens in het voorjaar al begon
nen, toen andermaal een opstand
uitbrak in het psychopatenasiel te
Groningen.
Minister Scholten heeft in zijn z.g.
gevangenisnota, een unaniem gepre
zen staatsstuk, grondige verbeterin
gen van ons gevangenissysteem in
uitzicht gesteld, maar het psychopa-
tenprobleem delegeerde hij voors
hands naar een bijzondere commis
sie.
Veel te stellen had de politie ook
dit jaar met de z.g. nozems, die voor
al Zandvoort uitkozen als een plaats
om onderlinge vetes te beslechten. In
Valkenburg moest in het voorjaar
extra politieversterking aanrukken
om de Belgische artsen tot bedaren
te brengen, die dit lieflijke toeris
tenplaatsje hadden uitgekozen om te
protesteren tegen de Belgische rege
ring, door wie zij zich onrechtvaar
dig voelden behandeld.
