„DE DOOD OP VILTEN ZOLEN''
bedreigt de automobilist
DE HOGE VELUWE
J
Uitlaatgassen: macabre bijdrage
tot verkeersstatistiek
De ruiten-ringo tas!
DE LETDSE COUKANT
wordt ons gezichtsvermogen door de
inwerking van koolmonoxyde be
perkt, maar ook de dieptewaame-
ming vermindert zeer en daarmee
wordt ons vermogen tot het schatten
van afstanden beknot. En toch doet
bijna elke inhaalmanoeuvre juist op
onze vermogens tot juist taxeren
van afstanden een ernstig beroep.
In Nederland is met medewerking dan niet-rokers. Ook dit feit mag
DE HEDENDAAGSE automobilist weet zich in het snelverkeer
voortdurend omringd door gevaren. Soms bespringen die gevaren
hem plotseling. Vaak bedreigen ze zijn leven. Maar bijna altijd
heeft hij het gevoel, dat hij er zij het misschien op het laatste
nippertje „iets" tegen kan doen. Simpelweg omdat hij ze kan
waarnemen, met het oog, met het oor, of met beide. Bij alles wat
lijn zintuigen opmerken heeft hij immers snel leren ingrijpen. Des
te griezeliger is de doodsvijand die de automobilist op vilten zolen
besluipt. Men kah hem niet zien of horen, niet voelen of ruiken.
En zijn naam wordt geschreven met twee hoofdletters: CO.
Bij zogenaamd stationair draaien
komt er zelfs een verbrandingspro-
dukt met 9 alO percent koolmonoyde
uit de uitlaat. Reeds een concentra
tie van 0.3 pet. koolmonoxyde in de
lucht kan bij inademing gedurende
HET PRETTIGST zou zyn, dat het
gebouwd. Dr. R. Vos uit Spijk bij automobilist voegt immers aan de ofhandere6 wfiz^onsSSfeliüt ^ordt
Delftzijl bestudeerde het CO-gehal- verbrandigdsprodukten van de ben- an««Lóór het
w die van tabak toe. faaT. Ongeveer op de wizeïls men
dat bij de schoorstenen van chemi-
sche fabrieken ziet gebeuren. Tech-
A Is d r f 4 o nisch is vernietigen van het CO
lOlClCJf onzer motoren zeer wel mogelijk.
Helaas: economisch en practisch stuit
te in het bloed van een kleine negen- zine nog die van tabak toe.
tig automobilisten en legde de resul-
slachtoffer van roest als de knal- taten van zijn studie vast in een be-
demper, alias knalpot. Ontelbaar zijn langwekkend proefcchrift, waarop hij
de auto's met een doorgeroeste, lek- onlangs promoveerde. Van de 87 on-
ke knalpot. Ook de uitlaatpijp is niet derzochte personen hadden er 34 een
altijd vrij van roestgaten. Soms is CO-gehalte van 0 tot 4 pet in hun
het ding geknikt of half verstopt. In bloed, 33 kwamen tot 4 a 10 pet. 20 uail uol
al die gevallen komen de uitlaatgas- zelfs tot 10 a 15 pet., aldus stelde zeggen, dat de CO-concentratie heus toepassing op korte termijn kunnen
„4 ..„11 J.,mjn (1P7P NpnPrlannSP arts vast te\ iramntrnctiin/1 nml k nmnit TP
j het voorlopig nog op te gi'ote be-
Misschien zal men hier en daar zwaren dan dat wij een algemene
sen niet volledig buiten in de vrije deze Nederlandse arts vast.
lucht, maar ergens onder de wagen
terecht. Aangezien CO de neiging jjet hoogst was het koolmonoxyde-
heeft op te stijgen, dringt het door gehalte in het bloed van autobestuur-
en komt zo in het interieur.
zo verontrustend niet is, omdat ze „prwarhten
maar bij hoge uitzondering en dan
nog bijna uitsluitend in gesloten De „dood op vilten zolen" blyft
ruimten werkelijk de dood ten dus vooreerst rondsluipen. Maar als
derf dte veealals gevolg van door gevolge heeft. De opmerking snijdt we weten dat hij er is kurnien wij
aer> aie veeai ais gevolg van aoor hpm althans voor ppti Hpp krachtp-
CO, kleurloos, reukloos en ui
terst giftig, door bijna niemand
opgemerkt en toch in talloze
auto-interieurs overvloedig
aanwezig, is stellig mede ver
antwoordelijk voor veel ver
keersongevallen. Maar voor
hóéveel en voor welke precies?
En wat kunnen wij er tegen
doen? Op die vragen laat zich
voorlopig nog slechts een ta
melijk onbevredigend antwoord
geven.
Gedeeltelijk
verbrand
Ontstellend
boog
maximum-snelheden ontstane ver- hout- H°e»el P«ciese sa- hem althans voor een deel krachte-
keersconcentraties - geruime tijd in menhang voorlopig niet gemakkelijk oosmaken.Doorde motor met te
ppn filp hadden eprpdpn Dat is pp- te bewijzen is, hebben wij alle aan- laten draaien in een onvoldoende ge-
makkelijk te begrijpen In zo'n file verondemtelllng dat vemüeerde ruimte. I)oor t«,dig aan-
„4 menig verkeersongeval met dodelijke dacht te besteden aan lekken in knal-
ne afioop zonder de aanwezigheid van demper en uitlaatpijp. Door roken in
CO nooit zou hebben plaatsgevon- de auto te beperken of geheel ach
terwege te laten, zolang het weer
ons niet toestaat met het geopende
Vast staat namelijk, dat koolmon- portierraampjes te doen. Door lang-
rijdt iedereen immers in de uitlaat
gassen van zijn voorgangers. De
waarnemingen van dr. Vos zijn een
vermaan aan het adres van lieden, den-
die in snelheidsbeperkingen de re-
mem^dod e Ud^'zfi n "AUe'concent ra ties enige Dhonderd^'™ ach™ och'aut taT'SSdtSfi «rfï 55' al?wtoïzêWM of durig rilden in files waar zo moge"-
bov^n O^l pct f^éélihon^erdlte pèr 'eufs na een lange rit in een ge- beperSng vande snelheidhe™ bewusteloosheid niet in dl verste lijk te vermijden En door met ons
nontii oio mi, sloten cabine aan een vergelijkend 7aam nf 7„ifs nnvPrmiiHpliik Maar verte synrtomen vallen waar te ne- verminderd reactievermogen reke-
h -chouwd. Aan de hand van deze
pele cijfers kan iedereen gemak-
lijk nagaan, dat het CO-gevaar
uiterst r«»ëel is.
bloedonderzoek onderworpen. Als ais er filevorming uit voortvloeit men» een funeste invloed op de rjj
l.;„oJo4 nr\ "'"'6 U*l VUUI IVlUCll, hooft 7onJov dloh A,
bekwaamheid heeft. Zonder dat de durig verblijf in de file werkelijk
men in aanmerking neemt, dat 70 mag het middel slechts in de uiter- - -
pet. CO in het bloed de dood ten s\e noodzaak worden gebruikt Niet bestuurder er zich van bewust wordt, niet kunnen ontkomen,
gevolge heeft en dat normale ge- alleen schaadt men anders een vlot bewerkt CO, dat men zich aanmer-
vallen „op de weg" werden onder- doorvloeien van de verkeersstroom. J~ J" 1"1~
zocht, geenszins met knaldemperef- Men bewerkt ook koolmonoxyde-ver-
fecten of na proefdraaien in een ge- giftiging op grote schaal,
sloten ruimte, dan zijn de gevonden
25? SSSSSI.?®dan6reen ^erd^decl^de^chanffenm EEN ANDER ONDERDEEL van
Reukloos
kelijk minder dan gewoonlijk op de De gevaren van het moderne snel-
verkeerssituaties kan concentreren, verkeer zijn al zó groot en zó tal-
Ook treedt door CO een sterke ver- rijk, dat wij ons niet de luxe kunnen
mindering van de reactiesnelheid op, veroorloven, achteloos voorbij te gaan
waardoor een gevaarlijke verkeers- aan factoren die deze gevaren nóg
puzzel gemakkelijk leidt tot 'n nood- groter en nóg talrijker maken. An-
WANNEER onze motoren zuivere laat. In tegenstelling tot het zware
benzine volledig zouden verbranden, kooldioxyde is koolmonoxyde lich-
kwamen uit de uitlaatpijp slechts ter dan lucht Het zoekt dus de hoog
waterdamp en kooldioxyde, ook wel ste punten van een gesloten ruimte,
koolzuurgas geheten. Het zijn de on- Door laag aangebrachte ventilatie-
ichuldige bestanddelen van spuit- gaten zal het niet of nauwelijks ont
water. Helaas verbrandt de benzine wijken. „Eigen" garages en auto-
in een motor niet volledig. Afhan- boxen hebben meestal een lange
kelijk van het toerental van de mo- zoldering. Overeind staande bevin-
tor verschijnt een deel van wat kool- den wij ons al heel gauw in de door
dioxyde had moeten worden als het CO vergiftigde bovenste luchtlaag,
uiterst giftige koolmonoxyde, schei- En onze neus kan ons niet waar-
kundige formule CO. schuwen. Koolmonoxyde is reukloos.
Over de hoeveelheid koolmonoxyde Omgekeerd: wat wij ruiken, is géén
die de uitlaatpijp verlaat moeten wij CO. Er is maar één manier om de
ons geen geruststellende illusies ma- „dood op vilten zolen" te ontgaan:
ken. Bij een gemiddeld toerental be- de motor buiten uw garage probe-
staat zo'n 4 tot 5 procent van de uit- ren, of althans de garagedeuren wa-
laatgassen uit CO. Daalt het toeren- genwijd open te zetten en de auto
tal, dan stijgt dit percentage tot 7 met de uitlaatpijp aan de open kant.
k 8. Hoe minder motoromwentelingen Door de aanwezigheid van veel wa
des te onvolkomener de verbranding terdamp in de uitlaatgassen is geen
en des te hoger het CO-percentage. onderdeel van onze wagen zozeer het
argdoos "zijn^motor W^^)bTert'^6en b,eek tussen de 10 en 20 pet. CÓ in onderzoek van dr. Vos verdient eyen- lottig ongeval. Van enorme beteke- dere gezegd: om te doen alsof er
intussen (vooral op een koude win
terdag) de garagedeuren gesloten
het bloed te hebben, een kwart tus- eens aandacht: rokers hadden alleen nis is de schadelijke invloed van CO geen „dood op vüten zolen" bestaat,
sen de 4 en 10 pet. CO. een groter CO-gehalte in hun bloed op het gezichtsvermogen. Niet alleen eenvoudig omdat wij hem niet zien.
GEMEENSCHAPSBEZIT VAN HOGE
WAARDE VOOR DE RECREATIE
VAN HET GEHELE NEDERLANDSE VOLK
Tassen zijn een bijzonder belang
rijk accessoire van de vrouw, want
wij hebben nu eenmaal niet zoals
de heren der schepping de nodige
zakken in onzt kleding, waarin we
de dingen kunnen stoppen die we
dagelijks bij ons moeten dragen.
Onze tas vervangt de zakken in de
herenkleding.
Wij kennen de tassen ln alle denk
bare variaties, van groot tot klein
en in ontelbare kleuren. Er zijn
tassen voor oudere dames, voor
het gaan naar gelegenheden, voor
Winkelen, voor jonge meisjes en
wat al niet meer en al die tassen
hebben stuk voor stuk een eigen
karakter, waardoor ze precies pas
sen bij de draagster.
Voor de jonge meisjes komt er nu
1 tegelijk met de komst van de Beat
les (begin juni) een nieuwe tas in
de mode de Ruiten Ringo-tas
Het is een bij uitstek geschikte tas
voor de jongeren onder ons, want
hij ls lekker ruim, sportlef, leuk
uitgevoerd en met een fijne draag
riem.
Hij is geïnspireerd door de Beatle-
drummer Ringo Starr, wiens eigen
lijke naam Richard Starkey luidt.
Zijn bijnaam dankt hij aan zijn
grote voorliefde voor ringen, die hij
met twee, drie tegelijk aan elke
hand draagt
Ook de Ringo-tas in jolita-ruiten
- ontworpen door de Arnhemse le-
derwarenfabriek Gerretzen - is
voorzien van een opvallend aantal
ringen. Het zijn er drie aan elke
kant en ze hebben, behalve als
sierring, de functie om het verstel
len van draagriem en overslag mo
gelijk te maken. Hierdoor kan de
totale bergruimte van de tas groter
worden, naarmate de inhoud zich
uitbreidt. Heel toepasselijk bij deze
Beatle-tas is ook de zwarte „kuif"
van kunstleer op de overslag, waar
op het koperen klepje van het
draaislot is bevestigd. Hoewel de
tas een zeer actuele modeschlager
is. zal hij ontegenzeggelijk de Beat-
le-rage overleven omdat hij heel
praktisch aan allerlei omstandig
heden kan worden aangepast.
(Nadruk verboden)
(van onze verslaggever)
OTTERLO (P P) - Ne het voorjaar is aangebroken, worth hot
weer tijd om or eons op wh te trekken, in weekends en vakantie
zoekt men zich te ontspannen en trekt men de natuur in. Maar och,
ons kleine landje Wedt wat dot betreft maar bescheiden mogelijk
heden. Het is gering van oppervlakte, heeft een groot aantal in
woners en waar wij ons heen begeven, overal komen we elkaar
tegen. Door onze behoefte aan woningen en industrieën wordt de
natuur langzaam maar zeker teruggedrongen, haar gebied wordt
steeds kleiner en daarmede onze recreaHemogelijkheid. Met dit ge
vaar voor ogen zijn er vele natuurliefhebbers die maatregelen heb
ben genomen en bepaalde mooie en interessante natuurgebieden
in bescherming hebben genomen. Wij zijn eens voor u op verken
ning gegaan en bezochten Neerlands grootste natuurmonument het
Natioale Park „De Hoge Veluwe". Langzaam reden we met de auto
door het park en genoten van de prille lente die zich hier mani
festeerde.
7.000 he
Eigenlijk mogen wij niet van een
park spreken, want slechts een klein
deel is aangelegd, de rest is pure
natuur. Hier ligt de vrije wildbaan,
waar zo'n 170 herten, 200 moeflons,
ongeveer 70 reeën en een gelijk aan
tal wilde varkens volkomen veilig
en vrij leven, met niet minder dan
omstreeks 7.000 ha grond ter be
schikking.
Door dit natuurreservaat lopen
prachtige wegen, die ook door auto's
mogen worden bereden en de inzit
tenden voeren door de mooiste
stukjes natuur die men zich kan
denken. Daarnaast zijn er diverse
schitterende fiets- en wandelpaden.
Het ligt voor de hand, dat de wan
delaars natuurlijk in de gelegenheid
zijn het diepst in de natuur door te
dringen, terwijl de automobilist er
eigenlijk alleen aan de buitenkant
tegenaan kijkt. Dat neemt niet weg,
dat ieder er ten volle kan genieten
op zijn eigen wijze, mits hij er zich
correct als gast gedraagt.
Wij vroegen de heer Van Tuyll, di
recteur van het park „De Hoge Ve
luwe", naar zijn ervaringen op dit
gebied. Zijn antwoord viel oos mee.
Met uitzondering van een enkeling
houdt men zich op „De Hoge Ve
luwe" aan de regels. Dat is natuur
lijk verheugend om te horen, want
wanneer het publiek zich niet netjes
zou gedragen en het natuurschoon
zou beschadigen en verontreinigen.
Het is namelijk ondoenlijk om een
terrein van zo'n 7.000 ha te reinigen.
De Hoge Veluwe is bezit van het ge
hele Nederlandse volk en juist in
een tijd als deze, waarin er steeds
meer natuur verdwijnt in ons land,
moeten we bijzonder zuinig zijn op
de delen die ons nog resten.
Privé bezit
Aanvankelijk was dit uitgebreide
landgoed privébezit van de familie
Kröller Müller. Zij heeft geld noch
moeite gespaard om haar landgoed
te verrijken met de mooiste stukjes
natuur die er op de Veluwe waren
te vinden. Dat hier sprake was van
een xuiver-idealistische instelling
bleek wel heel duidelijk, toen de fa_-
milie tenslotte het gehele landgoed
inclusief de schitterende kunstcollec
tie in handen van de staat der Ne
derlanden wilde overdragen, on
jr*
ï'rfymt m v.; ït i. v
die manier haar schepping in dienst
te stellen van het Nederlandse volk.
Wanneer we nagaan, dat de kunst
collectie alleen al voor niet minder
dan vijf miljoen was verzekerd en
dat de vraagprijs aan de staat slechts
800.000.bedroeg, dan mogen
toch echt wel geloven dat de familie
Kröller-Müller het goed heeft be
doeld. Het was de enige mogelijk
heid bovendien om dit levenswerk
te bewaren, want anders zou het
landgoed naar de eisen van een ma
ximaal economisch rendement zijn
verkaveld en bebouwd.
Gelukkig zijn er in de crisistijd van
de dertiger jaren middelen en wegen
gevonden, waardoor dit droevig
onwaardig einde van veel werk, geld
illusie kon worden voorkomen.
Op 26 april 1935 kwam de stichting
tot stand. De Hoge Veluwe bleef on
geschonden behouden, waarbij
de staat de verzameling van
Kröller-Müller Stichting werd
schonken.
De aanvaarding van een dergelijk
omvangrijk natuurmonument in ge-
meenschapsbezit bleek een daad van
grote culturele en ideëèle betekenis.
Veel zorgen
Het publiek kan zich beslist geen
beeld vormen van alles wat er wel
komt kijken om een dergelijk na
tuurreservaat in goede toestand te
houden. Reeds tijdens onze tocht
naar de Hoge Veluwe bemerkten
we, dat we vele kilometers onafge
broken langs de afrastering van het
park reden. De heer Van Tuyll ver
telde ons, dat deze afrastering
totale lengte heeft van niet minder
dan 60 km. Wanneer u weet, dat die
gehele afrastering na 5 jaar geheel
moet worden vernieuwd, hetgeen
dus neer komt op een vernieuwing
van niet minder dan 12 kilometer
per jaar, kunt u begrijpen, welke
kosten er komen kijken. Maar daar
blijft het niet bij. Het onderhoud
van gebouwen vergt ook grote som
men. Dan komen het personeel, de
jonge aanplant en wat al niet meer.
Een groot deel van het jaar kunnen
de dieren in het park zich voeden
met dat wat zij in de vrije natuur
vinden, maar wanneer de winter
zijn intrede heeft gedaan, dan moet
en worden bij gevoederd. Onze gast
heer somde het netjes voor ons op
ton eikels, ongeveer 8 ton hooi.
36 ton bieten en aardappelen en dan
nog enorme hoeveelheden andere
voedingsmiddelen.
Ook aan de gevederde bewoners
wordt aandacht besteed en er wer
den niet minder dan 560 nestkastjee
van het nieuwste type m het park
uitgezet.
Daarnaast vergen de wegen in dit
natuurmonument ook veel zorg. Zij
hebben in het drukke seizoen heel
wat te lijden en moeten regelmatig
worden bijgehouden.
De kneepjes kennen
Br zijn mensen die denken dat se
naar een dierenpark gaan en die ko
men bedrogen uit, want het kan
heel goed voorkomen, dat ze in het
park De Hoge Veluwe geen «her te
zien krijgen.
Wie haar dit natuurreservaat gaat,
moet koenen om van de natuur te
genieten. En deze gelegenheid krijgt
ieder volop. Het feit, dat er ook zo
veel wild in bet park woont, is een
prettige bijkomstigheid. De dieren
zelf krijgt u alleen te zien wanneer
u de kneepjes kent.
Wie met de auto door het park
rijdt, heeft weinig kans. De fiets
biedt betere perspectieven, doch te
voet is het ideaal, vooral voor dege
ne die veel geduld heeft en in staat
is om onbeweeglijk en verdekt op
gesteld de dieren te observeren die
zich toevallig vertonen.
Wie de gewoonten van de dieren be
ter kent, behoeft niet op een geluk
kige toevallige omstandigheid te
wachten. Die weet, dat de dieren
uit de schemering van het bos te
voorschijn komen in de vroege mor
gen en bij het vallen van de avond.
Doordat het park het gehele jaar ge
opend is, vanaf 's morgens 8 uur
tot zoel ondergang, heeft de ware
natuurliefhebber kansen, maar hij
moet se weten te gHjpen.
Voor duizenden landgenoten, zelfs
voor velen die beslist niet in de
naaste omgeving van het park wo
nen, betekent dit natuurmonument
met al zijn bijzonder leuke plekjes
en interessante aantrekkelijkheden
een dorado. En voor hen die er nog
geen kennis mee maakten, is het al
leszins de moeite waard om er een
bezoek aan te brengen. Zij sullen
er zeker geen spijt van hebben.
