Een brokje Frankrijk nabij de Zuidpool
KERGUELEN,
1
wetenschappelijk van
bijzondere betekenis
DE RETDSE COURANT
(Bijzonder mededwerking).
Weet u, dat een gebied van ruim een
miljoen vierkante kilometer nabij de
Zuidpool behoort tot het Franse Rijk? Is
het u bekend, dat Kerguelen met zijn
„bemanning" van vijftig koppen een,
ook strategisch, belangrijke Franse voor
post is halverwege tussen de Kaap en
Australië?
„Ja we gaan maar eens op bezoek bij onze
Franse vrienden in Port au Francais", zei de
kapitein van de ijsbreker, aan boord waarvan
ik de Australische nederzetting in het Zuidpool
gebied had bezocht
Ik moet eerlijk bekennen, dat ik nog nooit
van Port au Francais had gehoord. Ik vertelde
dit aan de kapitein. Hij antwoordde: „Geen
wonder, want Port au Francais is een erg jon
ge nederzetting al is het dan de „hoofdstad"
van de Kerguelen Archipel
Veel wijzer maakte deze mededeling mij niet.
Daarom dook ik in de scheepsbibliotheek om
iets minder dom te worden. In de boekerij ont
dekte ik, dat er in 1745 in Quimper (Frankrijk)
een knaapje geboren werd. dat Yves-Joseph
de Kerguelen-Trémarec heette. De jongen was
avontuurlijk van aard. Hij ging naar zee en
bracht het tot vice-admiraal. Hij maakte een
aantal reizen naar de zuidelijke delen van de
Indische Oceaan. Daar ontdekte hij in 1722 een
drietal eilanden, die hij Hes de la Fortune en
lie Ronde noemde. Dankbaar was zijn vader
land hem niet, want toen hij terugkeerde in
Frankrijk zette men hem gevangen in het slot
Saumur. Hij stierf in 1797. Pas later eerde men
zijn verdiensten, en door de door hem ontdekte
eilanden zijn naam te geven: De Kerguelen Ei
landen.
TERRE ADéLIE
Di, eilandengroep ligt tussen 48° en 50° Z.B.
en 66° en 68° O.L., ongeveer halverwege tussen
Australië en Kaap de Goede Hoop. Vroeger
kwamen er slechts vissers en rol^njagers. Een
permanente vestiging was er niet. In 1949 ech
ter besloot de Franse regering om er een vaste
nederzetting te maken van mannen der weten
schap en militairen.- In 1952 kwam dit plan tot
uitvoering en werd Port au Frangais geboren.
Waarom nam de Franse regering dit besluit?
Waarom kende zij aan die verlaten, weinig her
bergzame eilanden zoveel betekenis toe? Om dit
te kunnen begrijpen, moet men weten, dat
Frankrijk sedert 1938 een „Zuidpool-mogend-
heid" van betekenis is. Op de eerste april van
dat jaar bracht een presidentieel decreet de
landen, eilanden en wateren nabij de zuidpool,
gelegen ten zuiden van de zestigste breedte
graad en tussen 136° en 142° O.L., formeel bin
nen het Franse rijk. Anders gezegd. Frankrijk
trok de souvereiniteit aan zich over een antarc
tisch gebied, waarvan het landoppervlak naar
schatting bedraagt ruim een miljoen km2, dus
dat ongeveer dertig maal zo groot is als Neder
land. Frankrijk noemde zijn antarctische rijks
deel Terre Adélie.
De basis, die de Franse regering vestigde op
de Kerguelen Eilanden heeft tot taak om weten
schappelijke onderzoekingen te doen en tevens
om enige politie-controle uit te oefenen in de
zuidelijke delen van de Indische Oceaan. Stra
tegische overwegingen waren mede in het ge
ding. Immers, indien het Suez-Kanaal lange
tijd voor de West-Europese scheepvaart geslo
ten zou worden, zou Port au EYangais (zo
noemde de Franse regering de nieuwe basis)
van grote betekenis zijn als tussenstation op
weg van de Kaap naar Australië. Ook als lucht
haven voor de vliegtuigen, die boven de Indi
sche Oceaan vliegen, kan Port au Francais
van belang worden. Bovendien: Port au Fran
gais ligt (betrekkelijk) dicht bij het Franse
Zuidpoolgebied en dit gebied zal in de komende
jaren vermoedelijk tot ontplooiing komen. An
tarctica sluit immers brote potentiële moge
lijkheden in zich.
GUL ONTHAAL
Naar deze Franse basis zette onze ijsbreker
dus koers. Op een mooie dag lieten wij het an
ker vallen (tegenover de Franse nederzetting)
in de Baie du Morbihan. De staf en de beman
ning hadden recht op een dagje „Franse afwis
seling" na alle sneeuw- en ijservaringen der
laatste maanden. Op Kerguelen was het immers
reeds zomer. Groen en bruin waren de tinten
van het golvende land, dat wij voor ons zagen.
Een heerlijke aanblik na de blanke oneindig
heid, die achter ons lag.
Nauwelijks was het geratel der ankerkettin
gen verklonken of reeds spoedde zich een snel
le kotter naar ons schip. Aan boord bevonden
zich de commandant van Port au Frangais
met een aantal zijner medewerkers. Zij begroet
ten ons hartelijk. Wij waren voor hen wat zij
voor ons waren: Een uiterst welkome afwisse
ling. Immers, ook in Port au Francais ontvangt
men (net als op de Australische bases in An
tarctica) slechts eens per jaar bezoek, namelijk,
als het aflo9sings- en bevoorradingsschip aan
komt. Des avonds organiseerden wij een ge
zellig samenzijn aan boord van ons schip. De
Franse gasten verhoogden de vreugde door een
half dozijn smakelijke eenden, wat „vin ordi
naire" en veel Franse esprit mede te brengen.
Wollen mutsen, dassen en insignes werden ge
ruild. Herinneringen en avonturen kwamen ter
sprake. Hoewel de meesten onzer geen Frans
en de meeste Fransen geen Engels verstonden,
vlotten de gesprekken toch uitstekend en wer
den zij doorspekt met menige vrolijke noot. De
volgende ochtend gingen wij naar de vaste wal,
waar ons een even gul en hartelijk onthaal
wachtte als de Fransen van ons hadden gekre
gen.
Foto boven: Jean-Ma-
rie Cannaud, machinist
op Kerguelen, met een
deel van het krachtsta-
tion (twee generatoren,
elk van 132 KW).
Foto onder: In de ge
zellige varkensstal op
Kerguelen gaat het de
varkens naar den vleze.
Foto midden: Mevr.
Peretti, echtgenote van
de onder-commandant
van Kerguelen. in ge
zelschap van een aantal
Fransen. Australiërs en
Denen tijdens een
Australisch-Deens be
zoek op Kerguelen.
