WEG CHINA - V.S. VOL MET HINDERNISSEN
Toenadering tot Amerika
vergt tal van concessies
DUISTERE PERSPECTIEVEN:
NIET SNEL VERBETERING
Heeft Mao Tse Toeng gelijk? (slot)
Een toenadering bewerkstelligen tussen China en het Westen betekent vooral
toenadering te verkrijgen tussen China en de Verenigde Staten. Beide landen
kunnen niet nader tot elkaar komen indien zij niet beide een aantal stappen
doen in eikaars richting. Stappen, die geen van beide jammer genoeg zo maar
kan doen. Beide hebben zij immers eens en voorgoed besloten, dat zij geen toe
nadering zouden zoeken vooraleer er een aantal hinderpalen op de weg tot
elkaar, vooraf zijn opgeruimd.
Welke concessies verwacht het Westen van China? China moet
erkennen, dat het in de Koreaanse oorlog de rol van agressor
heeft gespeeld; het moet derhalve berusten in de veroordeling,
die de UNO tegen China heeft uitgesproken. Ik kan mij niet
voorstellen, dat China dit openlijk zou bekennen, zonder dat
het de kans heeft gekregen zijn standpunt te verdedigen. Ik
kan mij even moeilijk voorstellen, dat China zijn weigering zou
kunnen herzien om in te gaan op de UNO-aanbevelingen over
algemene verkiezingen in de twee Korea's die mogelijk de her
eniging van het land van de stille dageraad" zouden vergemak
kelijken.
rrr j en de communistische regering van
lijd nog I Peking te erkennen?
niet rijp
JPeking zal er voorts nooit in be
rusten, dat de eilanden Quemoi en
Matsoe als pistolen gericht blijven op
het hart van China. Evenmin zal
China er in berusten, dat de Ameri
kaanse Zevende Vloot in de Chinese
wateren blijft patrouilleren.
Het Westen verlangt eveneens, dat
China zijn troepen uit Ti bét zal te
rugtrekken: zijn hulp aan Vietminh
stopzet en een zekere mate van neutra
lisering van Noord- en Zuid-Vietnam
Ik ben er bovendien niet zeker van,
dat de erkenning van Peking door
Washington een grote verwarring zou
scheppen in de Aziatische landen.
Sommige van die landen, o.m. India,
Pakistan en Japan, die toch eerste-
rangs-mogendheden zijn, zouden inte
gendeel tevreden zijn, dat de Verenig
de Staten eindelijk een realistischer
houding zouden gaan aannemen.
De Chinezen, die in de buurlan-
;n van de Volksrepubliek leven, zou
den na de erkenning van Peking door
Washington van houding veranderen.
Een Chinese hoer, die zélf nog
een stukje land mag bewerken, op
weg naar de markt om zijn pro-
dukten te verkopen.
zou aanvaarden. Tenslotte zal het
Westen de Chinezen natuurlijk verzoe
ken het kernstopakkoord van Moskou
te ondertekenen en zodoende van alle
proeven met kernwapens, behalve on
dergrondse, af te zien. Deze eis alleen
is al voldoende om de onderhande
lingen te doen mislukken.
Kortgeleden heeft China inderdaad
met trots verkondigd: „Ook al
zou het Chinese volk nog in geen hon
derd jaar een atoombom kunnen ver
vaardigen, dan zal het nog niet krui
pen voor de Russische stok noch de
knie buigen voor de Amerikaanse
kerawapenchantage".
Wat de Chinezen van de Amerika
nen verlangen is vanzelfsprekend niet
minder veelgevraagd als wat Was
hington van Peking vergt. Hoe zou
Amerika ermee akkoord kunnen gaan
de Zevende Vloot terug te roepen, de
banden met Formosa te verbreken,
de blokkade van China op te heffen
Peking erkennen
MAAR WAAROM weigeren de Ver
enigde Staten en een aantal andere
landen (o.a. België, maar Nederland
niet), die niettemin zovele communis
tische regeringen hebben erkend, eigen
lijk de erkenning van Peking? Het is
immers duidelijk, dat die regering in
feite China bestuurt.
De reden hiervan is, dat deze sta
ten youw blijven aan de, juridische
regeling, die door Dulles werd be
dacht, omdat hij in de diplomatieke
erkenning een instrument van de
Amerikaanse politiek zag. Deze
vreemde opvatting belet automatisch
erkenning: 'n regering wordt niet er
kend omdat zij in feite het bewind uit
oefent of de bevolking vertegenwoor
digt. In die theorie wordt de erken
ning een soort voorrecht.
De Amerikaanse regering is er nu
nog van overtuigd, -dat de erkenning
van Peking om verscheidene redenen
haar politiek zou schaden. Eerst en
vooral omdat de afzijdigheid van de
Verenigde Staten de binnenlandse op
positie tegen Peking moed geeft. In
de ogen van Washington zou iedere
wijziging in dit beleid de tegenstan
ders van Mao Tse Toeng alle hoop
ontnemen en zodoende Mao's positie
verstevigen.
Voorts zou de erkenning van Pe
king het einde betekenen van het
regime, dat de nationalisten op Tai
wan (Formosa) hebben gevestigd.
Het is voor de Verenigde Staten
niet mogelijk verplichtingen te ver
loochenen, die zij met Tsjang Kai-
Sjek hebben aangegaan en die ove
rigens slechts een „wederdienst"
zijn uit dank voor wat Tsjang voor
de Amerikanen heeft gedaan!
Tenslotte is het een vraag welke
reacties de erkenning in de Aziati
sche landen, en speciaal in die lan
den, die met Amerika verbonden zijn,
zou uitlokken. De Verenigde Staten
vrezen, dat alle Aziatische landen en
vooral de Chinezen overzee van de
diaspora, die in de landen waar zij
zich hebben gevestigd zoveel sleutel
posities in handen hebben, het gevoel
zouden krijgen, dat de Verenigde Sta
ten voor Chinese druk zijn bezweken
en aanvaard hebben zich geleidelijk
uit geheel het Verre Oosten terug te
trekken
Het is ongetwijfeld waar, dat de
erkenning van Peking van de ene dag
op de andere, de ineenstorting zou
veroorzaken van het nationalistische
regime op Formosa en de indruk zou
wekken, dat de Amerikanen geen
woord hebben gehouden. Dat zou de
strategische posities van de Ver. Sta
ten in het gebied van de Stille Oceaan
verzwakken en de Aziatische landen,
die met Amerika verbonden en ervan
afhankelijk zijn, ontmoedigen.
Maar men kan zich ook afvragen
of de huidige houding van Washington
de taak van Peking niet vergemak
kelijkt. De communistische regering
kan steeds alle Chinezen, communis
ten of niet, tegen de „Amerikaanse
imperialisten" in het geweer roepen.
Het zou voor Mao Tse Toeng en zjjn
ministers zeker moeilijker zijn een
„heilig eedverbond" van alle Chine
zen in het leven te roepen indien de
Amerikanen niet op Formosa aanwe
zig waren en hun Zevende Vloot niet
voor de Chinese kust zou laten va
ren.
Verspeeld
ZO KOM IK tot de vraag of de
Amerikanen geen kostbare troeven
verspeeld hebben door hun weigering
tijdig hun politiek ten opzichte van
de Chinese Volksrepubliek te wijzigen
Die vraag rijst bij mij op, omdat
bij de jaarlijkse stemming over de
toelating van Peking tot de VN,'het
aantal landen, dat in de VN samen
met de Verenigde Staten een nega
tieve stem uitbrengt, van jaari tot
jaar kleiner wordt. De toelating van
China tot de VN wordt momenteel
slechts verhinderd omdat twintig Zuid
zetelen. Ik schrijf „wellicht" om geen
vergissing te begaan.
De twee Chinese regeringen hebben
immers, toen het te laat was, ver
klaard, dat zij met die situatie nooit
zouden hebben kunnen instemmen.
(Eerste minister Tsjoe En Lai heeft
er prijs opgesteld dat nog eens te be
vestigen in het onderhoud, dat hg mij
toestond).
Geen opklaring
HOE IS HET mogelijk ,dat de Ame
rikaanse regering zich zo krachtda
dig verzet tegen de argumenten van
het politiek gezond verstand? Wel,
ik geloof, dat enerzgds de Amerikaan
se openbare mening de erkenning
grondig vijandig gezind is en dat an
derzijds het Pentagon gewichtige ar
gumenten van strategische aard heeft.
Men kan inderdaad niet loochenen,
dat het Amerikaanse volk het com
munisme hardgrondig verfoeit. Dit op
zichzelf gewettigde gevoelen is op de
spits gedreven door de plotselinge en
brute breuk, die de communistische
overwinning heeft veroorzaakt in de
buitengewoon talrijke banden, die tus
sen de Verenigde Staten en China wa
ren aangeknoopt nadat de Kwomin-
tang het bewind had overgenomen en
vooral sinds beide landen bondgenoot
waren in de strijd tegen Japan. Later
kwam de Koreaanse oorlog, die Ame
rika veel verliezen heeft gekost en die
een verschrikkelijke nasleep had.
Bijna tien jaar lang hebben de
Amerikaanse kranten iedere dag
volgestaan met verhalen over de
mishandeling van Amerikaanse bur
gers en soldaten.
Een blik op de kaart van de Stille
Oceaan leert voorts, dat de Ameri
kaanse Westgrens onbeschut ligt in
dien de Amerikanen hun bases in de
Chinese Zee prijs zouden geven en
hun Zevende Vloot zouden terugroe
pen. Deze strategische noodzakelijk
heid is zo duidelijk, dat Amerika er
ook rekening mee zou moeten hou
den als het zijn betrekkingen met Chi
na zou willen verbeteren.
Het Chinees-Russische conflict heeft
bij al die hinderpalen nog nieuwe
hindernissen gevoegd. Het klinkt pa
radoxaal maar ik geloof, dat dit ge-
door Raymond Scheyven
(oud-minister van Economische Zaken in België)
amerikaanse landen stemmen zoals
de Verenigde Staten. Indien die trou
we „keurvorsten" ooit van mening
veranderen, zullen de Amerika
nen in de minderheid komen en al
dus een zeer zware diplomatieke ne
derlaag te incasseren krijgen.
zekere zin hebben de Ver
enigde Staten overigens reeds onge
lijk gekregen van sommige van hpn
bondgenoten.
Nu niet alle geïndustrialiseerde
landen nog langer deelnemen aan "de
economische blokkade van China dóór
de Verenigde Staten, heeft die blok
kade veel van haar doeltreffendheid
verloren. Zgn er wel produkten, die
China uitsluitend in de Verenigde Sta
ten zou kunnen kopen en niet in Groot-
Brittannië, Duitsland, Japan of Ne
derland?
Onmiddellijk na de overwinning van
de communistische revolutie hebben
de Britten de Ver. Staten meer dan
eens voorgesteld een politiek van de
twee China's te volgen. Had men naar
die raad geluisterd, dan zou commu
nistisch China nu waarschijnlijk deel
nemen aan de werkzaamheden van
de Veiligheidsraad en zouden de twee
China's in de Algemene Vergadering
schil een Chinees-Amerikaanse toena
dering zal bemoeilijken.
Ik kan mij niet voorstellen, dat al
len, die verwachten, dat de regering
van Mao Tse Toeng ieder ogenblik
ten val kan worden gebracht - en in
de Verenigde Staten zijn die verwach
tingen groot - geen nieuwe hoop zou
den koesteren nu Peking zijn bond
genoten heeft verloren. Omgekeerd zie
ik niet in, dat Mao Tse Toeng en
zijn ministers hun anti-Sovjet-politiek
kunnen voortzetten zonder dat hun
anti-Amerikanisme een nieuwe vlucht
neemt.
Waar men ook kykt, de gezichts
einder zit potdicht. Er bestaat geen
kans op een aanzienlijke en spoedige
verbetering van de betrekkingen tus
sen China en de Verenigde Staten.
Stapvoets
lYV AT KAN MEN in dit geval
dan wel doen? Ik geloof, dat men zich
er bij moet neerleggen, dat men
slechts kléine stappen kan doen op de
weg naar een oplossing. Dergelijke
kleine stappen zijn mogelijk want ze
worden nu al gedaan.
Wat heeft de verklaring van Wash
ington, waarin aangekondigd wordt
dat over vier jaar de economische
hulpverlening aan Formosa zal wor
den stopgezet, bijvoorbeeld te beteke-
Waarom wordt dit voornemen zo
vroeg bekendgemaakt? Is er een ver
koeling in de betrekkingen tussen For
mosa en de Verenigde Staten gaande?
Zijn de Verenigde Staten van oor
deel, dat-zij tegenover de erfgenamen-
van Tsjang^ Kaj Sjek, die evenmin
als Mao' Tse'Toeng eeuwig zal blijven
leven, geen verplichtingen hebben?
In Hong Kong hebben welingelichte
zegslieden mij verzekerd, dat Formo
sa de Verenigde Staten niet meer
inlicht over de militaire acties die
tegen communistisch China worden
gevoerd. De Verenigde Staten van
hun kant zouden niet meer, zoals
vroeger, de regering van Formosa
allo wapens leveren, waar zy om ver
zoekt.
Een andere kleine stap: daags na
mijn vertrek uit Hong Kong was
voorzien, dat een groep Amerikaan
se zakenlieden daar zou aankomen
voor handelsbesprekingen met verte
genwoordigers van de Chinese rege
ring... Zeker, men hééft mij gezegd,
dat er aap die geheel onofficiële ont
moeting niet teveel belang moet wor
den gehecht...
Er kunnen veel meer van zulke
verzoenende gebaren worden gemaakt
Peking kan bijv. de laatste Ameri
kaanse krijgsgevangenen in vrijheid
stellen: de Chinese communisten kun
nen de laatste Amerikaanse missie
bisschop, Mgr. Walsh, die in Sjang-
Raymond Scheyven in gesprek
met een groep studenten te Peking
Overal waar Tsjoe En-Lai op zijn reis
door Afrika een bezoek bracht, liet hij
een spoor van onrust na. Na de onlus
ten op Zanzibar, waarin rood-China
kennelijk de hand had, kwam het ook
tot onlusten in Tanganyika. Op deze
foto een „loyaliteits-mars" van poli
tiemannen voor president Nyerere,
wiens positie door extreme elementen
aan het wankelen werd gebracht.
hal- gevangen zit, uit de gevangenis
ontslaan. De Verenigde Staten kunnen
Chinese burgers op. verzoek een inreis
visum geven; de Amerikaanse rege
ring kan het verbod opheffen voor
journalisten en zakenlieden om zich
naar communistisch China te bege
ven; de Westerse landen kunnen hun
culturele betrekkingen met China ver
ruimen...
Telkens als ik jonge Chinezen zei:
,,U zoudt eigenlijk onze Europese lan
den eens moeten bezoeken", was het
antwoord steeds: „Waarom nodigt u
ons dan niet uit? Waarom geeft u
ons geen studiebeurs?" Het lijdt geen
twyid, dat de Chinese regering onze
studiebeurzen zou weigeren. Maar zou
zij dat eeuwig kunnen volhouden?
B'okkade
MEN ZOU OOK een einde kunnen
maken aan de economische blokkade
en nauwere handelsbetrekkingen kun
ne:- onderhouden met China. Men
moet zich daar echter niet teveel van
voorstellen. De buitenlandse handel
van China is niet zeer omvangrijk.
Tengevolge van de jaren van tegen
slag is de omzet gedaald van 3,5
miljard dollar in 1960 tot 2 miljard
dollar in 1962.
Het jongste economische herstel
van China zal daar niet veel veran
dering in brengen. Vooraleerst al om
dat, zoals ik reeds zei, China's eco
nomische ontwikkeling uiterst traag
zal verlopen. Voorts omdat China ge
noopt zal worden de produkten van
mindere kwaliteit, die het naar de
Sovjet-Unie exporteerde, in andere
landen af te zetten. Tenslotte zal <3p
Chinese regering zich uiteraard eerst
richten tot HOng Kong, Maleisië en
Japan.
Zoals men weet ging mijn onder'
houd meteerste-minister Tjoe En
Lai vooral over internationale vraag
stukken. Toen de Europese landen en
de Euromarkt ter sprake kwamen,
nam Tsjoe En Lai de gelegenheid te
baat om de vroegere Britse premier,
Eden, en de Belgische minister van
buitenlandse zaken, Spaak, te prijzen.
Ik heb daarvan gebruik ge
maakt om één van mijn stok
paardjes te berijden en ik heb
Tsjoe En Lai gevraagd of de
Europese landen zijns inziens
hun „goede diensten" niet zou
den kunnen aanbieden aan
China en de Verenigde Staten
met het oog op de verbetering
van hun onderlinge besprekin
gen. Premier Tsjoe En Lai
heeft niet „ja" gezegd maar
premier Tsjoe En Lai heeft ook
geen „neen" gezegd
i Copyright Opera Mundi)
