1963ONTSPANNING EN VREDE
WERDEN MET LEVENS DUUR BETAALD
juli
WELVAART ENONTEVREDENHEID
mei
januari
augustus
se
juni
ptember
februari
oktober
november december
maart
WERELDBEELDJ 963
A kW'
april
DINSDAG 31 DECEMBER 1963
DE LEIDSE COURANT
Wie terugdenkt aan het wereldgebeuren van dit bijna afgelopen jaar haalt weer in de herinne-
ring die avond van de derde juni, toen Paus Johannes voorgoed de ogen sloot na een groots gedra-
gen lil den. Op 22 november knalden drie schoten, die de vrije wereld beroofden van een van zijn
grootste leiders, president John F. Kennedy van de Verenigde Staten. Trieste data in 1963, die dit
.jaar bijzonder gekenmerkt hebben. Zonder deze twee uitzonderlijke mannen hebben wij 't Kerst
feest, het feest van de vrede moeten vieren. Juist voor die vrede op de wereld hebben zij zich, ieder
op hun eigen terrein, voorbeeldloos ingespannen. Hun heengaan is voor velen nog steeds moeilijk
te verwerken, maar er zijn goddank redenen, aan te nemen, dat hun werk niet tevergeefs is ge
weest. In de Kerk is iets door de grote Johannes in beweging gekomen, dat niet meer te stuiten is
en het verlangen van de christenen om bij elkaar te komen groeit aan als een sneeuwbal In het
Heilige Land za] het nieuwe jaar beginnen met e en manifestatie, die de volgelingen van' Jesus
Christus in vele eeuwen niet meer hebben gezien.
In Lyndon B Johnson hebben de Ver. Staten een president gekregen, die krachtig genoeg schijnt
om de doelstellingen van zijn voorganger te blijven nastreven. Amerika zal nauwere contacten
met de communistische wereld zoeken om te trac hten de wereldvrede te handhaven. Met deze scho
ne beloften en vooruitzichten wordt 1964 geboren-
1963 was ook het jaar van veel onheil. In Ame rika waren er de onlusten rond de rassendiscrimi
natie en in Zuid-Vietnam werd een president om het leven gebracht. Er waren ook weer de gebrui
kelijke staatsgrepen, die glorierijk een nieuwe regering aan het bewind brachten of jammerlijk
mislukten. Wat die mislukkingen betreft zouden wij de teleurgestelden willen toevoegen: een vól
gende keer beter. Er komt per slot weer een nieuw jaar!
Het Vaticaan publiceert de tekst
van encycliek van Paus Johan
nes: „Pacem in terris".
Negerpredikant Martin Luther
King in Birmingham, Alabama,
met 30 andere negers gearres
teerd.
Ludiwg Er' ard aangewezen als
CDU-CSU-^andidaat voor op
volging van kanselier Adenauer.
Hevige gevechten in Saigon
(Zuid-Vietnam) tusen politie en
boeddhisten die demonsteren
tegen regeringsbeleid betreffen
de godsdienstzaken.
Rusland en China breken ge
sprek over geschillen af.
In Tsjecho-Slowakije worden 3
bisschoppen uit gevangenschap
vrijgelaten.
Kernstopverdrag door S.U.,
V.S. en Engeland geparafeerd.
1 President De Gaulle: 1963 zal
de verschijning zien van „onze
atoommacht". De verschijning
heeft zich blijkbaar iets verlaat.
Peking: Coëxistentie tussen
Oost en West zonder strijd is
eenvoudig ondenkbaar. Wat dit
betreft behoeven wij ons dus
in het komende jaar geen illu
sies te maken.
3 V.N.-troepen "bezetten de Ka-
tangaanse stad Jadotville. De
zelfstandigheid van Tsjombe
nadert haar einde.
8. Mislukte bomaanslag op pre
sident Nkhrumah in de Ghanese
hoofdstad Accra.
13 Staatsgreep in Togo; president
Olympio door opstandelingen
doodgeschoten.
15' President Tsjombe verklaart,
dat de afscheiding van zijn pro
vincie Katanga is opgeheven.
17 Couve de Murville, Frans mi
nister van buitenlandse zaken,
zegt: voortzetting van het ge
sprek met Engeland over EEG
is zinloos.
18 Hugh Gaitskell, leider van de
Britse Labour-partij, overleden.
22 Bondskanselier Adenauer en
president De Gaulle tekenen te
Parijs een verdrag van Frans-
Duitse associatie; nauwere sa
menwerking op het gebied van
buitenlandse zaken, cultuur en
defensie.
29 De „zes" van de EEG breken te
Brussel onderhandelingen over
Engelands toetreding af onder
druk van Frankrijk.
Dr. Jean Felix Piccard, be
roemd ballonvaarder, op 79ste
verjaardag in Minneapolis over
leden.
31 Rusland en Nederland stellen
hun ambassades weer onder
leiding van ambassadeurs.
1 Verenigde Naties dragen be
stuur over Westelijk Nieuw-
Guinea over aan Indonesië.
Churchill zal geen zitting meer
nemen in het Engelse Lager
huis.
4 KLM heropent luchtlijn op Dja
karta.
6 In Birmingham (V.S.) worden
1000 demonstranten tegen de
rassenscheiding gearresteerd.
8 President Kennedy verklaart,
dat de V.S. steun zullen verle
nen aan Israel in geval van
agressie tegen dat land.
12 Federale troepen naar Birming
ham na ernstige ongeregeldhe
den tussen blank en negers.
20 Staatsgreep in Turkije mislukt.
26 Irak breekt met Egypte.
28 Ernstige onlusten in Jackson
(Mississippi) tijdens demonstra
ties tegen de rassenscheiding.
Canadese regering van premier
Diefenbaker ten val gebracht.
Premier Kassem van Irak door
opstandelingen gedood; natio
nale revolutionaire raad neemt
de macht over.
De 70-jarige metropoliet van de
Oekraiens-kath. kerk, aartsbis
schop Slipji van Lemberg, vrij
gelaten door Sow jet-regering.
Gevechten tussen inheemse
stammen in Transkei (Z.-Afr.).
Indonesië begint te New York
besprekingen met Nederland
over het herstel van de diplo
matieke betrekkingen.
De goede Paus Johannes over
lijdt te Rome na een smartelijk
lijden. Zijn pontificaat duurde
ruim vier en een half jaar.
De Iraakse regering hervat de
strijd tegen de Koerden in het
noorden van het land.
Rusland lanceert de Wostok V
met aan boord Bikowski.
Eerste vrouwelijke ruimtevaar
der, Valentina Teresjkova, in
baan om de aarde.
Bijbellezen en het bidden van
het „Onze Vader" op openbare
scholen door Amerik. Hoogge
rechtshof „ongrondwettig" ver
klaard.
Giovanni Battista Montini,
Aartsbisschop van Milaan, volgt
Paus Johannes op als Paulus
VI. Hij zal de lijn van zijn voor
ganger volgen en het Concilie
voortzetten.
Frankrijk trekt vloot in Atlan
tische Oceaan terug uit Navo-
formatie.
President Kennedy begint zijn
10-daagse succesvolle tournee
door Europa.
Ontevreden boeren raken slaags
met politietroepen in de Fran
se stad Avignon.
Moskou en Peking beginnen ge
sprekken over ideologische ge
schilpunten.
V.S., S.U. en Engeland onder
handelen over 'n overeenkomst
tot gedeeltelijke stopzetting der
atoomproeven.
Leger neemt in Dahomey de
macht in handen.
Wapenstilstand getekend te Ba
mako in Mali tussen Marokko
en Algerije.
2 V.S. zullen tegen het einde van
het jaar alle wapenleveranties
aan Zuid-Afrika staken.
7 Arrestaties van boeddhisten in
Saigon.
13 Cubaanse oorlogsschepen ont
voeren groep ballingen van een
Brits eiland in de Bahamas.
16 President Youlou van Kongo-
Brazzaville treedt na onlusten
af.
21 Staat van beleg in Zuid-Viet
nam.
28 Mars op Washington door ruim
200.000 blanken en negers die
betogen voor rassengelijkheid.
31 Directe telex verbinding („Hot
line") tussen Moskou en Was
hington wordt in gebruik ge
nomen.
1 Ben Bella kondigt nationalisa
tie van Frans grondbezit af.
9 President Kennedy maakt be
kend, dat de Amerikaanse re
gering levering van graan aan
Sowj et-Unie en andere Oost-
Europese landen goedkeurt.
Premier MacMillan van Enge
land dient ontslag in.
10 Konvooien van Amerikaanse
leger op autoweg tusen West-
Duitsland en Berlijn door Rus
sen tegengehouden.
11 Bondskanselier Adenauer dient
ontslag in.
15 Ben Bella mobiliseert Algerijn
se leger.
19 Lord Home stelt nieuw Brits
kabinet samen.
22 Operatie „Big lift" voert 15.000
man Amerik. troepen naar W.
Duitsland.
23 Italiaans-Oostenrijkse bespre
kingen over Zuid-Tirool.
24 Vermoedelijke moordenaar van
president Kennedy, Lee Oswald,
in Dallas vermoord.
25 John F. Kennedy op nationale
begraafplaats Arlington begra
ven.
1 Militairen in Zuid-Vietnam zet
ten president Ngo Dinh Diem
af; de president en zijn broer
Ngo Dinh Nhoe komen om het
leven.
4 Opnieuw wordt Amerikaans
konvooi op weg naar Berlijn
tegengehouden.
12 Arrestatie van Amerik. prof.
Barghoorn in Sowjet-Unie op
beschuldiging van spionage.
13 Poging om in Bagdad Iraakse
regering omver te werpen.
16 Prof. Barghoorn vrijgelaten.
22 President Kennedy in Dallas
vermoord. Lyndon B. Johnson
als 36e president der Ver. Sta
ten beëdigd.
Paus Paulus sluit tweede zitting
van het Vaticaans Concilie en
kondigt bezoek aan het H. Land
aan.
Chroesjtsjow ontvouwt groots
plan voor verhoging van de
chemische industrie (o.m. door
kunstmest).
Ex-president Theodor Heuss v.
West-Duitsland overleden.
West-Berlijnex-s mogen familie
leden in oostelijk stadsdeel be
zoeken.
Kerstvrede wordt in Berlijn
verstoord door schoten, die een
jonge Oostduitse vluchteling 't
leven kostten.
1 10.000 Walen demonstreren te
gen overheveling van 6 dorpen
in de Voerstreek naar de
Vlaamse provincie Limburg.
2 Economische unie tussen Syrië
en Irak.
4 Robert Schumann (77 j.), „va
der van de Europese integratie",
bij Metz overleden.
6 China beschuldigt Rusland van
het uitlokken van moeilijkhe
den langs de Chinees-Russische
grens.
Gouverneur Wallace ontzegt ne
gerkinderen de toegang tot
scholen in Huntsville (Alaba
ma).
12 Opstand in Brasilia, hoofdstad
van Brazilië, mislukt.
15 Zes negerkinderen gedood bij
ontploffing en schietpartij in
Birmingham.
Ben Bella gekozen tot president
van Algerië.
16 Federatie Maleisië komt tot
stand: verbreking van diploma
tieke betrekkingen met Indone
sië en Filippijnen.
18 Heftige anti-Britse demonstra
ties en vernielingen in Djakar
ta.
21 Indonesië verbreekt economi
sche betrekkingen met Malei
sië.
Paus Paulus kondigt reorga
nisatie van Romeinse Curie aan.
25 President Juan Bosch van Do
minicaanse republiek afgezet.
26 Publicatie van het rapport Den
ning over de affaire Profumo.
30 Algerijnse regeringstroepen be
zetten stad Tisi Ousou in re
bellerend Kabylië. Begin ook
van de spanningen met Marok-
kö die uitlopen in een woestijn
oorlog om twee oases.
In Rome begint tweede zitting
van het Vaticaans Conoilie.
Jaarwisseling
met
gespannen
economisch
klimaat
(Van onze economische redacteur)
IN HET ECONOMISCH KRACHTENVELD van dit
jaar staan drie tot uitbarsting gekomen vulkanen,
waarvan er een is uitgewoed, de tweede wordt be
dwongen en de derde het grootste deel van lava en
ellende nog moet uitspuwen.
Met de eerste tot uitbarsting gekomen vulkaan be
doelen wij de strenge en langdurige winter in het be
gin van 1963. In die ijzige dagen bleek dat wij ons
ondanks stijgende welvaart onvoldoende hadden voor
bereid op klimatologische uitspattingen. Het bedrijfs
leven ondervond er over de gehele linie schade van
en in menig jaarverslag over 1963 zullen de regels
over het eerste kwartaal aan de aandeelhouders een
koude douche bezorgen.
Gelukkig zullen wij ons in de toekomst beter kunnen
warmen. Daarvoor zorgde dit jaar de eruptie van de
gasbel, die van zins schijnt te zijn ons jarenlang van
gas te voorzien, waarbij wij ook de centrale verwar,
ming niet behoeven te vergeten. De Ned. Gasunie zal
zorgen dat het gas wordt gekanaliseerd tot in Frank
rijk en België. Dat zal ons economisch prestige ten
goede komen en vermoedelijk ook de schatkist, die
altijd voedsel kan gebruiken. De gasbel is een formi
dabele meevaller voor de economische ontplooiing van
ons land, dat over het algemeen zo arm is aan grond
en hulpstoffen.
HET DUVELTJE UIT HET DOOSJE
r\E TWEE GENOEMDE EXPLOSIES dreigen echter
U volkomen in het niet te verzinken bij de ons be
dreigende uitbarsting uit de loonvulkaan. Reeds heeft
zij de berekeningen van het Centraal Economisch Plan
over 1964 en de betekenis van de rijksbegroting volko
men weggespoeld. Dat is ernstig. Veel gevaarlijker is
dat door de gedane loontoezeggingen er reeds zoveel
vulkanisch loonstof is opgewaaid dat wij in de mist
over de drempel van 1964 zullen moeten gaan.
De loonexplosie van 1963 heeft de economische toe
komst van ons land volkomen op losse schroeven
gezet. In dit opzicht kunnen wij oprecht spreken van
een historisch jaar. Nu kunnen wij ter verklaring
zeggen dat de te schaarse arbeidskracht en de be
scheiden lonen te lang als een duveltje in het doosje
opgesloten zijn geweest, dit rechtvaardigt niet dat
werkgevers en vakbonden plotseling het deksel er af
slaan. Wij zullen moeten afwachten hoe de gevolgen
van de 10% loonronde zullen zijn. Dit temeer, omdat
er in enkele bedrijfstakken reeds nu moeilijkheden
zijn. Wij noemen de textiel-, de staal- en scheeps-
bouwindustrie.
De verkiezingen voor de Tweede Kamer hadden dit
jaar in zoverre economische betekenis dat zij ons
wezen op de achterstand in welvaart bij de landbouw
en de kleine en middelgrote bdrijven. Daaraan danken
kleine partijen hun winst.
EUROPA EN AMERIKA
bouw niet bij de grenzen halt. In Europees ver
band ontkwam de EEG ternauwernood aan de onder
gang. De ontwikkeling van de eenheidsgedachte zal ook
op andere punten niet zonder spanningen geklaard
worden: Veel niet-Eur. landen, m.n. de V. S. protesteren
tegen de protectionistische kanten van deze zaak. Het
is de geschiedenis van de pot die de ketel verwijt dat
hij zwart is. Niettemin wisten de Amerikanen en ook
de Engelsen in 1963 de economische ontplooiing van
de oude wereld af te remmen ten bate van hun eigen
economieën. Zo is de kapitaalstroom uit de V.S. naar
Europa afgedamd, worden de inflatiegolven in Europa
niet door bewoners van andere werelddelen gematigd
en nemen ook de spanningen door strijd om de we
reldmarkten toe.
Het lijkt erop alsof wij op de wereldmarkt in het
verre oosten een nieuwe toekomst hebben door de
vi'iendelijke houding van Indonesië, maar in ons land
reageert zelfs de meest optimistische zakenman hier
nog op met het spreekwoord dat men op zijn klippen
moet passen als de vos de passie preekt.
Op velerlei terrein bleven in het wijkende jaar de
spanningen heersen. Wij kunnen daarbij wijzen op de
woningnood, die ons nog steeds veel sociaal kwaad
berokkent maar ook economisch tot grote nadelen
leidt. Wij mogen de hoge belastingtax'ieven noemen,
die steeds zwaarder op de middengroepen gaan druk
ken en die maar gehandhaafd worden onder een dek
mantel van zeer ontx'oerende toekomstbeloften. Wij mo
gen wijzen naar de prijsstijgingen die de laatste maan
den optreden en menige huisvrouw met een beschei
den budget tot warxhoop hebben gebracht.
STEEDS HOGER WELVAART
Mijnwerkersstaking in Lotha
ringen.
Adzjoebei, de schoonzoon van
Chroesjtsjow, door Paus Johan
nes in privé-audiëntie ontvan
gen.
Staatsgreep in Irak.
Diplomatieke betrekkingen tus
sen Nederland en Indonesië
hersteld (door Indonesië op 17
aug. 1960 verbroken).
Frankrijk brengt in Sahara 'n
kernbom tot ontploffing (nog
geen atoommacht).
Na 114 dagen komt een einde
aan krantenstaking in New
York.
Opstand in Argentinië tegen
px-esident Guido.
Egypte, Syrië en Irak gaan fe
derale staat, met als naam Ver
enigde Arabische Republiek,
vormen; hoofdstad: Cairo.
OPANNING blijft er heersen in het bedrijfsleven,
waar de werknemers door de arbeidsschaarste
hun eisen blijven stellen en de ondernemers trachten
de kosten op een redelijk aanvaardbaar niveau te hou
den. Er werden leningen gesloten om de geldverslin
dende kostenrekeningen te dekken, er wordt geknip-
oogd om samenwerking en gehaakt naar fusies, die
I nieuwe spanningen oproepen bij werknemers, klan-
^n en leveranciers. Soms ook op de aandelenmarkt,
- die zich ook dit jaar op een hoog niveau kon handha
ven overigens dank zij de inflatievex'wachtingen. In
de laatste maanden voegt zich bij al deze zenuwachti
ge ontwikkeling nog enige spanning op de kapitaals
markt, omdat de kredietuitzetting enoi-m is en de ren
te als gevolg daarvan een neiging vertoont tot stijging.
Bij dit alles kunnen wij optimistisch spreken van
een stijgende welvaart, die tegen de druk in wordt
veroverd en naar onze mening in een climax jaagt.
Hoe meer de gunst der tijden ergens geëtaleerd wordt,
j naar die mate ontlaadt zich ook de ontevredenheid in
1 die hoeken van ons maatschappelijk bestel, waar er
terecht of ten onrechte onvoldoende profijt van wordt
getrokken.
Het scheidende jaar heeft zich helaas niet rustig
ontwikkeld naar een hoger welvaartsniveau. De so
ciale spanningen zijn toegenomen. De economische te
genstellingen zijn scherper geworden, de concurren
tie en de drift om tot kostenverlaging te komen schep
pen in vele bedrijfsruimten een onaangename sfeer.
Nog mogen wij dankbaar terugzien op het vele goede
dat 1963 ons bracht. Met gemengde gevoelens wordt
het jaaruxteinde gevierd en de toekomst tegemoet ge
treden.
