parel per dag!
Jonge Spaanse schilder
bij het L.A.K.
de jam voor mannen
Dodelijk ongeval in de mist bij Hazerswoude
DONDERDAG 28 NOVEMBER 1963
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 17
Plaatsnaamkunde en archeologie
gaan hand in hand
In de serene omgeving van „De Grote Pers" van de Lakenhal waren
gisteravond de leden van de vereniging Oud-Leiden bijeen om te luis
teren naar een verhandeling over „Raakpunten tussen plaatsnamen en
archeologie". Al heeft men in deze zaal geen kunstvoorwerpen uit de
oudste tijden bijeengebracht, toch vergemakkelijkte de sfeer van „De
Grote Pers" het de toeschouwers het uitstapje naar de tijd van het ont
staan van plaatsnamen te maken.
De spreker van deze avond, dr. D. P. Blok, wetenschappelijk ambte
naar bij het Naamkunde-bureau van de Koninklijke Nederlandse Akade-
mie van Wetenschappen te Amsterdam, wees' op de opvallende gelijkenis
die men kan constateren tussen een oude plaatsnaam en een archeolo
gische vondst. Immers, beide zijn relicten, d.w.z. geïsoleerde overblijfselen
uit een vroegere tijd, getuigend van de toestand, zoals die toen was, en
ten tweede komen ze vaak tot ons in een geschonden en onvolledige vorm.
Drie exposities in Leiden
HULP VAN
BODEMONDERZOEK
Bovendien kunnen wij de steun
van de ar oh eologisdh e onderzoekin
gen node missen bij de datering van
het ontstaan van een plaatsnaam, 'n
Oudheidkundige ontdekking kan ons
iets vertellen van de plaats van de
ontdekking, van de gebruiken en de
taal van een volk, van de relatie met
een of andere plaatsnaam. Spreker
haalde hier een voorbeeld aan van
Een hoekje van de nieuwe kunst- de grote waarde van de archeologie
zaal Papengracht 6a met een aantal voor de plaatsnaamkunde. De naam
werken van Henny Bal.
HENNY BAL
IN KUNSTZAAL
PAPENGRACHT
Onder patronaat van het L.A.K. ex
poseert tot 18 december in het Aca
demiegebouw aan het Rapenburg nr.
73 de jonge Spaanse in Parijs wonen
de schilder Jose Gorris (26) schilde
rijen en gouaches. Als kunstenaar
opgeleid aan de academie van zijn
geboortestad Valencia, trok hij in 1959
naar Parijs, waar hij een jaar onder
richt volgde aan de Ecole des Beaux
Arts. Sindsdien is hij als vrij kunste
naar werkzaam.
Gorris is een schilder van de vrije
expressie. In „Vormloze' vormgeving
maakt hij zijn gouaches, fel contras
terend in zwart en wit, licht en don
ker, zijn schilderijen in de kleuren
van zand en grijs, de kleur van het
barre en sombere, dorre Spaanse
landschap.
Hoewel uitgesproken non-figura
tief kan zijn werk toch niet zonder
meer abstract worden genoemd. Gor
ris hanteert een- bepaalde structuur T
waarvan de expressie zich als het
ware buiten het kader uitstrekt, ware
het niet dat hij soms door ingekraste,
min of meer geometrische lijnfiguren
deze expressie inperkt binnen een
zeer bepaald plan van licht en don
ker. Tot een bepaalde Spaanse school
kan hij niet gerekend worden. Al
heeft hij dan wel contacten gehad
met b.v. Millarse en Saura, enige in
vloed van deze schilders is in Gorris'
werk niet aanwijsbaar. Toch moeten
wij dit werk in „Spaans" licht be
schouwen, hoewel we ons kunnen
voorstellen dat noorderlingen, met
hun picturale hang naar kleurrijk
licht, dikwijls moeilijk de geest van
dit werk zullen aanvoelen zonder de
poëtische ontboezeming te kennen,
die aan de Leidse universiteit werk
zame Ierse socioloog Patrick MacNabb
aan de catalogus meegaf, vrij ver-
ZOETERWOUDE (H.R.)
STARS AND STRIPES IN
MEERBURG.
In de Meerburgkerk werd dinsdag
een rouwdienst gehouden voor de
zielerust van president Kennedy,
waarbij het portret van de president,
omgeven door de vlag van de Ver
enigde Staten, bij het altaar was
geplaatst. Een ere-geleide van solda
ten-parochianen heeft daarbij de
wacht betrokken.
taald: „Wanneer het ganse huis is in
gesloten door de storm en elk ver
trouwd gezicht vreemd lijkt" „en
men vangt een glimp daarvan in de
gebroken spiegel aan de muur, dan
wordt die vreemde wereld weer ver
trouwd".
Zo is het met Gorris' werk, men
ervaart de vormloze, vreemde expres
sie als omlijnd door de barsten in een
spiegel „waarin een vreemde wereld
vertrouwd wordt en de mythe wer
kelijkheid".
Mej. M. Fuhri Snethlage heeft bij
haar reeds lang bestaande winkel
van kunstnijverheid aan de Papen
gracht nr. 6a een klein expositie
zaaltje ingericht, waarin werken van
kunstenaars zullen worden tentoon
gesteld in het kader van „Meubel
kunst", de kunst van het wonen.
In deze dezer dagen geopende ruim
te heeft de Noordwijkse kunstenaar
Henny Bal als eerste een kleine
tentoonstelling ingericht van schil
der- en beeldhouwwerk, lascon-
structies en sieraden.
Bal is voor Leiden geen onbeken
de meer. Reedseerder had hij met
leerlingen een tentoonstelling in De
Lakenhal en binnenkort zal van hem
een groot mozaiek wórden geplaatst
aan de nieuwe St. Franciscusschool,
van welk enorm groot plastiek wij
enige tijd geleden een foto plaatsten.
Nu toont hij schilderwerk van de
laatste tijd in over het algemeen
klein formaat, probleemloze werk
jes, die passen in het kader van de
opzet van deze kunstzaal. Daarnaast
exposeert hij kleine lasconstructies,
waarvan wij met genoegen „Feesten
de stad" weer terugzagen, die hij
eerder reeds in De Lakenhal expo
seerde. Een aantal moderne, wat ex
otisch aandoende vrouwelijke sie
raden in zeer ongebonden vormge
ving maakte hij „voor dè afwisse
ling", naar hij zelf zegt.
Het model van een z.g. „Buutpaal',
geplant op de speelplaats van een
school in de Amsterdamse tuinstad
Osdorp, is een goed voorbeeld van
Bals beeldhouwwerk.
De tentoonstelling duurt tot 4
januari en is op werkdagen geopend
van 9 tot 12.30 en van 2 tot 6 uur,
maandags van 2 tot 6 uür.
DICK BREDDELS
IN „HORUS"
De geboren Leyenaar Diok Bred-
dels exposeert een aantal schilde
ren en polyester plastieken in de so
ciëteit „Horus" aan het Rapenburg
127. Behalve met schilderen houdt
Dick Breddels zich bezig met bin
nenhuisarchitectuur en is hij kleur-
NEEMT
VAKER
ZWAARDEMAKER
Pezeke van een klein plaatsje in de
Betuwe wijst na taalkundig on
derzoek uit, dat de naam ontleend
is aan de aanwezigheid van water.
Nu is er op die bewuste plek in de
Betuwe geen water te vinden, doch
bodemkundiigen constateerden de
juistheid van deze stelling. Zij von
den daar, diep in de bodem, de bed
ding van een beekje.
Ook de samenhang met andere
vondsten is van groot belang voor de
datering. Willen we b.v. het ontstaan
van de naam Sassenheim bepalen,
dan zijn alle namen, die op -heem
en -heim eindigen, belangrijk als ver-
g elij king sma ter i aal.
OMGEVING
Hoe men er toe komt bepaalde na
men als prehistorisch te beschouwen
en andere niet? Spreker betoogde in
dit verband, dat men aan de vorm
van de naam, of die nu is samenge
steld of afgeleid, veel kan leren. Aan
de ene kant is het moeilijk vast te
stellen, of namen op -huizen en -dorp
oud zijn. Dat kan natuurlijk wel,
maar aangezien deze ook nu nog
kunnen ontstaan, omdat deze woor
den nog tot de hedendaagse taalschat
behoren, is het onmogelijk te zeggen
welke van déze namen wel en welke
niet uit de prehistorie stammen. An
derzijds geven suffixen, die 9lechts
in een bepaalde tijd voorkomen, wél
uitsluitsel over de datering.
Sprekende over de directe omge
ving van Leiden, zei dr. Blok, dat de
namen van de plaatsen, die eindigen
op -heem, -ingen, -loo en -burg vlak
na de Volksverhuizing ontstaan zijn.
Getuige de voor deze streek typische
achtervoegsels kunnen wij vaststel
len, dat de nieuwe bewoning van de
Rijnmond Fries moet zijn geweest.
Tot slot vain zijn interessante uit
eenzetting gaf spreker nog enkele
voorbeelden van oude plaatsnamen
in de Rijnstreek: Voorburg, Rooden-
burg, Valkenburg, Sassenheim, Tey
lingen en Brittenburg.
Ten aanzien van Teylingen legde
hij uit, dat deze naam heel goed te
begrijpen is. Teylingen ligt namelijk
op het uiteinde van een wigvormig
stuk geestgrond, dat zich als 't ware
indringt tussen de klei en de venige
grond eromheen. Bedenkende, dat
het woord Teyl- afkomstig is van
de oude vorm Haglingi, die <^ok in
het Engels bewaard is gebleven als
„taiil", en staart betekent, moet de
juistheid van deze naam voor een
ieder duidelijk zijn.
BRITTENBURG
Naast vele andere interessante
voorbeelden van plaatsnamen o.a.
noemde hij Brittenburg, waarvan hij
sterk betwijfelde, of deze naam wel
met iets Brittannisoh uitstaande
heeft, omdat het woord „bret", dat
in het Nederlands brok, stuk of vuur
kan betekenen, even goed de basis
kan zijn geweest voor het woord
Britten, wees dr. Blok nog op de
typisch Friese vorm Zwiet, de naam
van een riviertje in onze omgeving.
Deze vorm, die niet anders betekent
dan „zoet" is waarschijnlijk door de
schippers aan dit watertje gegeven,
omdat dit zich bij uitstek leende
voor het inslaan van zoet water, wan
neer men het zeegat uitvoer of te
rugkeerde van de visvangst op d«
Noordzee.
(Advertentie)
expert. Hij studeerde aan de vrije
academie van Antwerpen en in Den
Haag, werkte een tijd in de Camar-
gue (Frankrijk) en woont in Huizen.
Deze expositie is zijn eerste in Lei
den; voordien heeft hij werk ten
toongesteld bij Hamdorf- in Laren,
in Den Haag, Lyon en Rotterdam.
De tentoonstelling in „Horus" omvat
werk van de laatste vier jaren.
Hij gebruikt sterke en bijna uit
sluitend primaire kleuren in. sterk
vereenvoudigde figuren. In het be
gin figuratief met grote, strak ge
lijnde vlakken, is hij van lieverlede
overgegaan naar het non-figuratis-
me, waarbij hij ook gebruik maakt
van polyester, waardoor zijn ta
bleaux soms een sterk plastische
werking krijgen. Soms voegt hij ge
kleurde glasscherven als glanzende
partijen in de overwegend doffe verf.
Die werken worden daardoor echter
wat halfslachtig en het liefste is hij
ons dan ook in het zuiver schilder
kunstige. We wijzen op „Kerkgang"
(5) en vooral op „Huizer vrouwen"
(6). In „Haven te Honfleur" (7) be
gint hij te streven naar kleurover-
wicht boven de vorm, sterker wor
dend in „Herfst" (11). Een prachtige
prent is de gouache „Het gezin" (13),
door de sterk vereenvoudigde vorm
van een strakke en sterke conceptie.
Zijn polyesterplastieken konden
ons niet bekoren. Het zijn weliswaar
speels-open vormen maar grof en ba
naal van kleur. Polyester moge als
kunstvezel bepaalde waarde hebben,
als materiaal voor als kunst aange
diend werk is het voor ons voorals
nog verschrikkelijk.
Tot 12 december kan men het
werk gaan zien van 14 tot 18 en van
20 tot 22 uur, zaterdags en zondags
van 13 tot 16 uur.
Wpr.
De 39-jarige van Thoren uit
Hendrik Ido Ambacht is gistermor
gen op de Gemene Weg in de ge
meente Hazerswoude bij een frontale
botsing met zijn Mercedes tegen een
tegemoet komende vrachtwagen, ge
laden met melkbussen van de fir
ma Verkerk uit Nieuwveen, om het
leven gekomen.
De heer Van Thoren reed om
streeks kwart voor negen met zijn
wagen in snelle vaart in de richting
van de Rijndijk. Ter hoogte van de
wipmolen beging hij de onvoorzich
tigheid ondanks de dichte mist een
voor hem rijdende personenauto in
te halen. Toen hij zich naast de ge
noemde personenauto bevond zag hij
plotseling de lichten van een tegen
ligger, die later de melkwagen uit
Nieuwveen bleek te zijn.
Door krachtig te remmen probeer
de Van Thoren nog weer terug te
vallen achter de door hem reeds ge
deeltelijk ingehaalde wagen. Zijn wa
gen raakte daarbij in een slip, botste
eerst tegen de wagen naast hem om
vervolgens dwars over de weg met
een enorme klap tegen de vrachtwa
gen op te botsen.
De gevolgen van deze laatste bot
sing waren verschrikkelijk. De bum
per van de vrachtwagen was hal
verwege in de zware Mercedes ge
drongen waardoor de bestuurder, die
alleen in de wagen zat levensgevaar
lijk werd verwond. Nadat men de
vrachtwagen achteruit had gezet,
slaagde men er niet in de man uit
de wrakstukken te bevrijden en hij
overleed enkele minuten na de bot
sing aan zijn verwondingen-
De bestuurder van de vrachtwagen,
noch van de andere personenauto
werden gewond, hun wagens werden
wel beschadigd. Van de Mercedes
bleef niet veel meer over, dan een
hoop verwrongen ijzer en staal.
Amelita Galli-
Curci overleden
In de ouderdom van 81 jaar is
dinsdag in haar woning in La Jolla
overleden de opera-sopraan mevr.
Amelita Galli-Curci.
De gezondheidstoestand van deze
coloratuurzangeres die de laatste 25
jaar niet meer is opgetreden, werd
de laatste tijd voortdurend slechter.
Galli-Curci, die in Milaan werd
geboren, legde zich aanvankelijk toe
op het pianospel aan het conservato
rium aldaar. Later ging zij zingen
en oefende zelf haar stem. In 1909
trad zij voor het eerst als zangeres
in Rome op. Vervolgens maakte zij
tournees door Italië, Spanje en Zuid-
Amerika met Enrico Caruso en Titta
Rufo. Grote successen oogstte zij in
de jaren 1916 en 1920 in de Ver
enigde Staten.
Mevrouw Gali-Curci onderging in
1935 een keel-operatie. Het jaar daar
op zong zij Mimi in „La Bohème".
Volgens de kritiek was haar stem niet
meer wat het geweest was en zij leg
de zich daarbij neer en trad niet
meer op.
VOORSCHOTEN
Coöp. Boerenleenbank
haalde de 5 miljoen
In een feestelijke bijeenkomst in
de bestuurskamer van de Boerenleen
bank maakte de directeur van de
Boerenleenbank, de heer A. Q. Does-
wijk, bekend, dat eind vorige week
het bedrag van f 5.OOO.OO'O,- aan
spaargeld was bereikt. De heer en
mevr. v. d. Kooij, Ferdinand Bo 1)1 a an,
viel de uitgeloofde premie ten deel.
De directeur deelde mede, dat bij de
opening van het nieuwe bankgebouw
eind januari 1962 ongeveer f 3.500.000
aan de boerenleenbank was toever
trouwd. Binnen de 2 jaar is dan de
vijf miljoen bereikt en dat is reden
tot grote vreugde. Hieruit blijkt, al
dus de directeur, dat men graag bij
de bank spaart en dat men vertrou
wen heeft in het gehele boerenleen
bankwezen en de soliditeit van de
instelling. De grote geldaanwas is
ook te danken aan de groei van de
gemeente en aan de service van de
bank. De directeur dankte de kas
sier en zijn assistenten.
Hierna gaf de kassier een over
zicht van de groei van de bank: 31-
12-'58 f2.646.000, eind '59 f3.186.000,
eind 1960 f 3.214.000, eind 1961
f3.538.000, eind 1962 f4.160.000, en
thans f 5.000.000. Toename vanaf '58
tot heden in procenten 90%. 't Aan
tal spaarrekeningen kwam in deze
periode van 1800 op 3500, waarbij op
valt, dat de grotere jaarlijkse toena
me reeds begon in 1961, toen 't nieu
we gebouw in aanbouw was. Op 1
januari 1961 was het aantal spaar
ders nog 2268 tot op heden met 54
pet. toegenomen. Doch niet alleen de
spaarbank boekte goede vooruitgang.
Het bedrag van uitstaande hypothe-
Met alle vitaminen onmisbaar voor uw 1
gezondheid! Bij prikkelbaarheid, over- f
vermoeidheid én neerslachtigheid.
LAMBO-SAN
I per Bacon van
100 multivitamins
parels f 3.50
Bij apotheker,
i en drogist
100 PAREIS i
(Advertentie)
ken kwam vsin 1958 tot heden van
f896.000 op f 2.330.000. Het gemid
delde bedrag van de credieten in lo
pende rekening verdubbelde, 'n For
se uitbreiding heeft plaats gehad in
•het bank-giroverkeer. Het aantal
boekingen verdubbelde tot circa
f 40.000. Om de toename behoorlijk
te kuimen opvangen is besloten de
administratie te mechaniseren. De
daarvoor in aanmerking komende
boekhoudmachine zal ongeveer me
dio 1964 in gebruik genomen wor
den.
