DE SINTERKLAASKAT
WOENSDAG 20 NOVEMBER 1963
DE LEIDSE COURANT
Sinter
klaas
verrassing
IN DE GROTE STROOM van fietsers repte Bob zich voort. Het
was al donker en de straten glommen van de v ele druilregen die
uit de hemel neerdaalde. Echt weertje dat je kunt verwachten
zo'n weekje voor Sint Nicolaas, peinsde hij. Diep in de kraag van
zijn jas gedoken trapte hij voort. Hij was een uurtje eerder weg
gegaan van kantoor om voor Els een mooi Sinterklaascadeau te
kopen. Het moest een echte verrassing worden en even moest hij
lachen als hij dacht aan het gezicht dat zij zou trekken, wanneer
op pakjesavond haar cadeau zou worden uitgepakt. Tjonge, wat
zou ze blij zijn!
In Wolvega was eens een kat, die iets heel anders wou,
Dan elke dag weer kat te zijn. Hij sprak dan ook: Miauw,
Ik wil wat andersHogerop! Ik wil wel eens wat meer,
Ik wil eens iets belangrijks zijn, al is 't maar voor één keer.
Asjeblieft, mijn verrass
blijv enstaan tot vanavond. Nauw
keurig sloot hij de achterdeur achter
zich en stak de sleutel in zijn zak.
Binnengekomen trof hij Els in- de
keuken. „Oh ja, wat ik je vragen
wilde," zei ze „je knutselt nogal
graag en nou heeft Sint voor jou
iets gebracht om zelf te bouwen."
Ze wees op twee kartonnen dozen
die op de grond stonden. Hij keek
naar haar lachend gezicht, maar er
gens in hem begon er iets verdachts
te trillen, iets van angst, dat hij niet
precies kon thuisbrengen; het kwam
als het ware uit zijn onderbewust
zijn. Zonder een woord te zeggen
sneed hij de touwtjes door die om
de dozen zaten en pakte de inhoud
uit. Een schok voer door hem heen,
toen hij uit de eerste doos enkele
spiegels voor een kaptafel haalde
en hij wist wat dit betekende
zijn verrassing viel in duigen. Els
had zelf de knoop doorgehakt en
een toilettafel gekocht. Diepe ver
slagenheid maakte zich van hem
meester. Weg verrassing!" „Vind je
het niet leuk om eens iets nuttigs
te maken?" informeerde zijn vrouw
enthousiast. Bob zei niets. Pakte ook
de poten uit en stond op uit zijn
ing," sprak hij toonloos
geknielde houding. „Kom mee,"
sprak hij dof, „dan zal ik hem eens
vlug in elkaar zetten." Hij ging Els
voor door de tuin, haalde omzichtig
de sleutel van de schuur uit zijn
jaszak en opende de deur. „Alsje
blieft, mijn verrassing," sprak hij
toonloos wijzend op de prachtige
toilettafel die haar tegenglansde.
Els was sprakeloos. Ze keek van
het cadeau naar haar man en van
hem naar de kaptafel. „Oh Bob, riep
ze en sloeg haar armen om zijn hals,
„wat is die mooi!" Bob zweeg.
„Oh, wat vind ik dat naar voor je!"
„Ik dacht je ermee te verrassen,"
sprak hij zachtjes, terwijl zijn hand
door haar krullen gleed.
„Ja, dat begrijp ik. Ik vind het zo
ontzettend sneu vor je. Echt waar!"
herhaalde Els. „Had ik nou die po
lijstkop maar gekocht voor je."
„Polijstkop?" schrok hij, „wilde
je die kopen voor mijn Sinterklaas?"
„Ja, natuurlijk, dat had je toch op
gegeven?" Hij sloeg zich voor het
hoofd. „Ach, stom van me. Die had
ik nodig om meubels te maken
Ik heb 'm zelf al gekocht, anders
had ik immers deze kaptafel niet
kunnen versieren." Elly Martins
OPLOSSING 47. dol; 48. mep; 49 rei; 50. gek; 52.
kan; 53. kanalen; 56. lever; 57. frons;
SINT-NICOLAAS- 58. ons.
KRUISWOORDPUZZEL
Horizontaal: 1. kei; 4. arm; 7. ge
rei; 9. vrees; 11. Livorno; 13. mees
ter; 15. kales; 16. tumor; 18. teren;
20. rm; 21. bedankt; 22. ea; 23. opa;
26. re; 27. de; 29. ptt; 30. serre; 33.
noria; 35. ut; 36. opstaande; 39 rk; 40.
eel; 42. sekte; 43. gei; 44. overjarig;
Verticaal: 1. kever; 2. eros; 3. ier;
4. are; 5. rest; 6. meter; 7. gil; 8. in-
- teresse; 9. verkenner; 10. ser; 11.
lamp; 12. oude; 13. mond; 14. reet;
15. krom; 17. ma; 19. nato; 24. aster;
25. proloog; 28. dreggen; 29. paria; 31.
rp; 32. pakjesavond; 34. od; 37. term;
38. atap; 45. vlek; 40. Iran; 51. kalf;
52. kers; 54. Nero; 55. lens.
ten en bijvoorbeeld radio's en aller
lei andere nuttige apparaten. Oh ja,
daar stonden de voorbeelden kant
en klaar, glanzend gepolijst. Daar
had ze nu altijd al naar verlangd.
Och, wat zou dat fijn zijn! Kijk, deze
was toch echt niet duur en tochten
juweel.. Nou ja, er stonden nog
wel mooiere, maar die waren weer
zó kostbaar
De verkoper kwam en de koop
werd gesloten. Het was in deze week
erg druk en het bouwpakket kon
niet eerder dan op Sinterklaasmor
gen bezorgd worden. Nou ja, dat
moest dan maar en tevreden vertrok
Els. Ze vond dat ze goedkoop klaar
was met Bobs cadeau en trakteerde
zichzelf onderweg op een kop koffie
met gebak.
OP SINTERKLAASMIDDAG was
Bob vrij en hij trok zich snel terug
in de schuur. De deur ging op slot
en nu kon hij heerlijk verder knut
selen aan de verrassing voor zijn
vrouw, want daar moest nog de laat
ste hand aan gelegd worden.
Met uiterste zorg monteerde hjj de
onderdelen. Dat vergde wel een
paar uurtjes werk. Hij paste de
stukken aaneen, veegde alles keurig
af, zodat het hem tegenblonk. Zo,
dat stond klaar. Het kon hier wel
Wacht even, 't is december hè? Dan komt toch steeds de Sint?
Dat is een baantje dat een kat ook wel eens aardig vindt,"
Zo sprak dat beest in Wolvega. En weet je wat hij deed?
Hij heeft zich nog dezelfde dag als Sinterklaas verkleed!
Een baard van watjes om z'n snoet, een mijter van karton,
Een tafelkleedje om z'n lijf, waar ook z'n staart in kon
Zo stapte hij de dakgoot in. en klauterde op 't dak
Zoals ook Sinterklaas dat doet, zij 't niet met zo'n gemak.
"Kijk, kijk", riep kleine Wimpie blij, „daar is de bisschop al,
'k geloof dat ik vanavond dus m'n schoen maar zetten zal!"
En alle kind'ren uit de buurt en mensen in de stad
begonnen met een welkomstlied ...en alles voor die kat!
Maar ach, helaas, het liep verkeerd, want poes had geen cadeaus.
„Dat's ook wat moois, hoe kan dat nou?" riepen de mensen boos.
„Kom eens beneden Sinterklaas, ja, kom eens van dat dak!
We zijn een heel jaar zoet geweest en niemand krijgt een pak
Daar schrok die kat geweldig van! Hij had er niet van terug
En maakte van balorigheid opeenseen hoge rug.
,JKijk nou eens even, 't is een kat en geen Sint Nicolaas!"
Riep Wimpie verontwaardigd uit temidden van 't geraas.
Gelukkig kwam de echte Sint op dat moment net aan
En is men, nu gerustgesteld, met hem naar huis gegaan.
Maar 't kattebeest uit Wolvega ging ijlings er van door
Z'n staart dwars door het tafelkleed, z'n mijter op één oor!
Zien jullie soms dus op een dag een kater met een baard,
Verwar hem niet met Sinterklaas, want Die zit op een paard!
H. GIJSBERS.
IN 1298 overleed Jacobus vain Varaz-
ze, schrijver van de wereldberoem
de Gulden Legende van Sint Nico
laas. Het zou waarlijk een monni
kenwerk zijn om na te gaan hoe veel
kunstenaars zich in de loop der eeu
wen door zijn geschrift hebben laten
inspireren en op deze wijze mede er
toe bijdroegen om Sint Nicolaas na
Maria tot de meest populaire heilige
te maken. Toch kan de evenzeer be
faamde legende van de drie meisjes
voor wie de bisschop driemaal een
beurs goud als bruidschat door 't
venster wierp, er niet aan ontleend
zijn, daar zij reeds in de 12de eeuw
op een kerkmuur werd aangetroffen
(St. Jacques-des-Guérets).
Bepaald minder bekend is echter
de legende welke wij o.a. op glasra
men in Freiburg terugvinden. Die
nl. van de Gaüabrische jood die het
beeld van de heilige geselde omdat
deze hem niet voor inbraak gevrij
waard had! St. Nicolaas liet dit niet
op zich zitten, verscheen vertoornd
aan de dieven en deed hen het ge-
stolene terugbrengen, uit dank waar
voor de bestolene zich tot het christe
lijk geloof bekeerde
Een andere legende voert ons naar
zee. Een rijk man offert een gouden
beker op Nicolaas' altaar doch ver
wisselt deze later, na zich, naar koop
mansaard, bedacht te heb en, voor
een goedkoper soort. De zoon van de
gulle gever, met hem aan boord ge
gaan, valt met de gouden beker in
zee en verdrinkt voor de ogen van
sfyn vader. Aan het graf van de bis
schop smeekt de vader vertwijfeld
de barmhartigheid af van de heilige
en wordt verhoord. Zowel zijn zoon
als de beker krijgt hij van Nicolaas
terug.
NAAR MY RA
EpR ZIJN verscheidene zeelegenden
rond de bisschop, zodat het dan
ook niemand zal verwonderen, dat
hij als schutspatroon der zeevaarders
werd vereerd. We zien hem daarom
dan ook vaak afgebeeld met een an
ker als attribuut
De mooiste van deze zeelegenden
is wel de historie van de graansche
pen die op weg naar Constantinopel
in Myra aanlegden, waar bittere hon
gersnood heerste. Nicolaas smeekte
de schipper een deel van zijn lading
af te staan aan de uitgehongerden in
zijn stad. Constantinopel zou er niets
van merken, want hoewel de schip
per met kwistige hand zijn koren
verdeelde, nam de graanvoorraad in
de ruimen niet af.
Vrijwel identiek iuidit een andere
legende welke zich vijf jaar na de
dood van de heilige afspeelde op een
graanschip, ditmaal onderweg van
Cyprus naar Constantinopel. Weder
om trad de bisschop, die in volle zee
aan de schipper versoheen, op als
pleitbezorger voor zijn, zich ten twee
de male in moeilijkheden bevinden
de, stad Myra. Hij kocht al het koren
wart nodig was om de inwoners van
de dood te redden, doch de ditmaal
ook paraat zijnde satan spoorde de
zeelui aan tot bedrog en ontketende
een storm die eerst verdween toen
de' schepen toch naar Myra voeren.
Sint Nioolaas bracht de storm tot be
daren en hefstelde volgens deze le
gende zelf de mast.
RUSSISCHE LEGENDE
WEER veel minder bekendheid ge
niet het wonder van het tapijt.
Een oude man die toch het feest van-
de heilige wilde vieren verkocht zijn
enige tapijt om aan 't nodige geld
voor een luisterijke viering te ko
men. Natuurlijk kon de bisschop dit
niet aanzien, kocht het kleed terug
en bracht het terug naar de vtouw
van de oude man, een gegeven dat
we overigens alleen in Russisch werk
terugvinden.
Ook het feit dat de heilige een aan
Artemis gewijde boom omhakt in
Ephese (vgl. Bonifatius en de Dortar-
eik!) vinden we in verscheidene
kunstuitingen terug,, terwijl de kaak
slag die de bisschop Arius toediende,
op het Concilie van Nica aanleiding
was tot weer geheel andere afbeel
dingen. Immers, nu werden hem het
evangelieboek en de bisschoppelijke
waardigheidstekenen ontnomen
Gelukkig echter bracht Maria hem
's nachts het boek terug en twee en
gelen zouden staf en mijter gere
tourneerd hebben. Dit vormde de
aanleiding tot vele afbeeldingen,
waarop men de heilige ziet weerge
geven met. twee engelen boven zich
ZATERDAG werd Bob onrustig. Als
die lui dat ding nu maar op tijd be
zorgden. Nauwelijks na de middag
boterham informeerde hij belang
stellend of Els die middag nog in de
stad ging winkelen. Een beetje arg
wanend keek ze hem aan. „Wil je
me kwijt," informeerde ze wat ge
ïrriteerd. „Anders vraag je daar
nooit naar!" „Oh neen," antwoordde
Bob kwasi onverschillig, „zo maar!"
„Maak je maar niet ongerust
hóór, ik ga zo weg, want ik heb nog
heel wat in de stad te doen!"
Ze was blijkbaar toch wat boos door
zijn vraag. Bob wist uit ervaring, dat
hij dan maar beter zwijgen kon en
ging dan ook rustig verder met zijn
knutselwerkje. Verstolen wierp hij
nu en dan een blik op de klok. Stel
je voor dat ze vroeg kwamen, dan
zou Els natuurlijk vragen stellen en
was de lol van de verrassing af.
Met een zucht van verlichting zag
hij haar om even over twee vertrek
ken. Zo nu was de kust veilig, het
cadeau kon komen.
Toen het tenslotte in twee grote
kartonnen dozen werd gebracht,
zocht Bob er een plaatsje voor in de
schuur, boven op de plank achter
zijn kist met gereedschap. Dat was
een hoek waar Els toch nooit kwam.
Zijn plan slaagde en hij voelde zich
diep tevreden!
INMIDDELS was Els gauw naar de
stad vertrokken. In de bus die haar
naar het centrum bracht zat ze wat
te piekeren. Het viel niet mee om
Sinterklaasinkopen te moeten doen.
Nu had ze wel al enige maanden zo
veel mogelijk gespaard en ze kon
met een volle beurs op stap gaan,
maar wat moest ze nu kopen? Op al
le mogelijke manieren had ze Bob
uitgehoord. Het enige wat ze uit
hem had kunnen krijgen was, dat hij
zo graag een polijstkop voor zijn
universele boormachine zou willen
hebben, waardoor hij zijn knutsel
werkjes nog beter kon afwerken.
Zou ze dat nu wel doen? Lang zat ze
er over na te denken. Ze had zoveel
gespaard om hem een mooi duur
cadeau te kunnen geven, dat ze het
nu eigenlijk zonde vond het aan zo'n
boormachine te besteden, waar ze
zelf nooit iets van zag. Maar als ze
nu eens materiaal gaf waarmee hij
iets moois kon maken voor haar
Ze kocht eerst wat kleine dingetjes,
die als aanvulling dienst konden
doen; kleine aardigheidjes, waarbij
leuke gedichten gemaakt konden
worden. Van die echte plaaggedicht-
jes.
Terwijl ze zo door het grote wa
renhuis slenterde, kwam ze op de
hobby-afdeling. Hier leverden ze
bouwpakketten voor het zelf knutse
len van de prachtigste meubels, bo-
JA
HOE I
ZAT I
DAT... I
Met de mijter
DE MIJTER was oorspronike- x
lijk het hoofddeksel, dait door
de paus bij processies werd ge
dragen. Sedert de 12de eeuw
werd bij wijze van privilegie
de mijter ook aan bisschoppen
en andere prelaten, zelfs aan
een keizer en keizerin toege
staan, maar bleef toch voorna
melijk een bisschoppelijk ere
teken.
De huidige vorm van de mij
ter dateert uit de 16e eeuw:
van het hoofd af zich verbre
dend tot halve hoogte en dan
in de punten spits toelopend.
Men onderscheidt drie soor
ten mijters, die ad van af de 13e
eeuw bes/taan, nil.:
1. de zeer kostbare mijter
van goud- of ziLverbrokaat en
rijkelijk voorzien van borduur
werk en edelstenen;
2. de auriphrygiata van witte
zijde met borduurwerk in
goud of goudkleurige stof zon-
X der verdere ornamenten;
a 3. de eenvoudige mijter van
witte sbof met rode franje aan
x de linten.
Van „spoeperie ende
slickerdemick"
DE SPECULAAS, een lek-
kernij die in de sinterklaastijd
niet mag ontbreken, stamt in
rechte lijn af van het oudger-
maanse offerbrood. De naams-
oorsprong is gemakkelijk te
herleiden: de koek toont het
spiegelbeeld - speculum - van
de „prent".
Men beelde met de speculaas
verschillende voorstellingen
uit en ging er zelfs toe over
deze te beplakken en te ver
gulden (denk maar eens aan
de z.g. verguldavondjes van de
vorige eeuw). Vrijerspoppen
symboliseerden de hylicmaker
of huwelijksbemiddelaar.
Verdere „snoeperie ende slic
kerdemick" vormt het marse
pein, dat altijd de vorm had
van een hart en op de gladde
oppervlakte was bedekt met
een laag witte suiker, waarop
gekleurde figuurtjes. Zond men
zo'n hart met een vrijerspop
aan zijn aangebedene, dan bete
kende dat een zeer bevallige
vorm van een liefdesverkla
ring.
Ook de letters zijn overbe
kend, 't zij van chocola of van
banket en niet te vergeten de
pepernoten, die helemaal geen
noten zijn, maar in dobbel
steentjes gesneden of ronde
peperkoek.
Taai-taai, „zoet als stroop,
taai als leer en bruin als oude
zegelwas", werd ook in aller
lei figuren gebakken. Toch
stond deze lekkernij niet zo in
de gunst van onze overgroot
ouders, want een meisje een
taai-taaiman thuis te sturen
werd helemaal niet op prijs
gesteld, ja zelfs als een beledi
ging beschouwd!
zwevend, de een met de staf, de an
dere met een mijter
Ook gaat het verhaal dat Nicolaas
eens een bron zou hebben doen ont
springen. Een feit dat we o.a terug
vinden op Giaquinto's schilderingen
in de St. Nicolaas der Lotharingers
te Rome.
KINDEREN KWAMEN
VAN MINDEREN
|7EN OVERZICHT van de legenden
rondom de goedheiligman zou
niet volledig zijn zonder even stil te
staan bij een der' bekendste historie,
die, juist door de wijze waarop zij
voor het eerst werd uitgebeeld, aan
leiding gaf tot een onverwachte va
riatie op het thema. Het is het be
faamde verhaal van de drie officie
ren die, onschuldig' veroordeeld, door
St. Nicolaas werden gered.
Een fresco in Sucevitsa geeft de man
nen weer in de gevangenis, de handen
uitstrekkend naar een korf broden
welke de bisschop hun toesteekt. Nu
was de bisschop zelf groot uitgebeeld,
de officieren in hun gevangenisto
rentje een stuk kleiDer. De meerdere
moest immers duidelijk boven de
mindere uitsteken. Met dat gevolg,
dat men hen in de loop der tijden
voor kinderen versleet en het bouw
werk aanzag voor een soort kuip
Aldus zijn de paden geeffend voor
't ontstaan van de latere versie, de
wereldberoemde legende van de drie
jongetjes in het kuipje, die geslacht
waren. Daar de officieren nog le
vend waren afgebeeld in hun gevan
genis, werden de kinderen automa
tisch als weer levend zijnde be
schouwd. En wie anders dan Sint
Nicolaas had hun dan dat leven te
ruggegeven? Hij stond er toch naast
afgebeeld en van hem was immers
alle goeds te verwachten Zo
werkte een totaal verkeerde uitleg
er nog aan mee om zijn toch al grote
populariteit nog te doen toenemen.
Afgezien van de boeiende inhoud
van de sinterklaasliedjes blijken er
dus nog tal van interessanter teksten
over de goedheiligman te bestaan, die
misschien 's, het is maar een idee
als uitgangspunt voor een sinter
klaasverhaal voor uw kinderen, dat
nu eens Anders is dan andere, uitste
kend zouden voldoen Met welke ple
zierige taak we u gaarne veel succei
toewensen!
