Van Verenigde Provinciën
Koninkrijk der Nederlanden
TOT
150 Jaar geleden kreeg het land weer eigen bestuur
MAAR GEBOORTEJAAR VAN HET KONINKRIJK IS: 1815
„NAPOLEON VOOR DE DREMPEL VAN
T KONINKRIJK DER NEDERLANDEN"
ZATERDAG 16 NOVEMBER 1983
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 14
van wege den wankelenden staat
van zyne gezondheid genoopt ziet
zich aan de moeyelykheeden van het
Stadsbestuur te onttrekken. „Ik ma
ke derhalven gebruik van het regt,
my by Artikel 14 der Staats-Rege
ling toegekend, en legge, uit kracht
van het zelve by deze mynen post
als Raadspensionaris neder in den
schoot der Vergadering van U Hoog
Mogenden."
In hetzelfde nummer van de Cou
rant lezen we dan nog: „Men is in
het zekere onderrigt, dat Hunne Kei-
zerlyke Hoogheden Prins Louis, en
Hoogstdeszelfs Gemaalin, aanstaan
den Donderdag in 't Huis in Bosch
zullen aankomen. Men zegt er even
wel by, dat na een kort verblyf al
daar, Hunne Keizerlyke Hoogheden,
op nieuws een reisje doen zullen om
de Wateren te gebruiken; en men
voegt er by dat Hoogstdezelve zich
naar Parys begeeven zullen ter by-
wooning der Zege-feesten, en aldan
in Holland wederkomen, om daarin
Hoogstderzelver verblyf te vestigen".
Religieuze Kunsthandel
Haarlemmerstraat 123
Leiden Tel. 01710-22889
>ok uw adres voor
G eboorte-aankondigingen
(Advertentie)
Napoleon trekt per muildier over
de Alpen. Schilderij van de Franse
schilder Pierre de la Roche.'Een der
vele „Napoleontiana", die op de ten
toonstelling in De Lakenhal aanwe
zig zijn.
(Advertentie)
Nederland maakt zich dit jaar op het feit te
herdenken, dat het 150 jaar geleden Devrijd werd
van het Franse juk. Officieel doet men dat wel
iswaar onder een misleidende titel „150 Jaar
Koninkrijk" welke herdenking eerst over twee
jaar terecht zou worden gevierd, maar in 1813
werd toch de kiem gelegd van de huidige staat
kundige vorm, eerst als Koninkrijk der Verenig
de Nederlanden, later, na de afscheiding van
België, het Koninkrijk der Nederlanden.
Zij het dus eigenlijk een beetje voorbarig om
nu reeds, twee jaar voor de tijd, het anderhalve
eeuwse bestaan van het Koninkrijk te vieren,
nu de regering dit jaar voor de viering heeft
aangewezen en de prinses-troonopvolgster dit of
ficieel heeft afgekondigd, moge het dan nu reeds
voor ons aanleiding zijn ook op deze plaats de
geboorte van het Koninkrijk te herdenken.
En wat konden wij dan beter doen dan te dui
ken in de oude jaargar^en van de „Leydse Cou
rant" en deze als medium te gebruiken tussen
ons als snuffelaar en de lezer?
Uiteraard zal de blik, die wij de lezer gunnen,
verscheiden zijn. Het pak van laken en fluweel,
maar ook van bombazijn, dat onze voorvaderen
van anderhalve eeuw terug niet alleen letterlijk
sierde, kleedde ook figuurlijk de journalistieke
stijl van die dagen, waarin de woorden aanvoelen
als fluweel, maar soms ook kwaadaardig knister-
den als het ruwe bombazijn, Engels leer of hoe
de stof heette, waarin de gewone man gewend
en gedwongen was zich te hullen. Dat laatste
was over het algemeen wel eerlijk, ook al was
het oprechtheid, die geen blad voor de mond
nam in tegenstelling tot zoveel, dat als fluweel
van alle zijden glinstert, ook als het tegen de
vleug in wordt gestreken.
Maar goed, het verhaal zal dan gehuld zijn in
fluweel of stof van grover maaksel, tezamen
zullen die de sfeer geven en de geest tonen
waarin dat alles 150 en meer jaren geleden ge
schiedde.
In beknopt bestek van enkele krantear. .tikelen
zal dat uiteraard zijn, maar desondanks hopen
wij erin te slagen iets van die geest en die sfeer
voor onze lezers op te roepen.
staan en de nieuwbakken koning
door zijn ambt deemoedig en eer
biedig uit handen van de keizer te
aanvaarden. Hiermede was het
schertskoninkrijk een feit. Tot 1810
zou de comedie duren.
LEYDEN den 5 Juny. De brieven,
dezen morgen uit Den Haag ontfan-
gen, melden, dat de Heer Janssens,
Gouverneur Generaal der Kaap de
Goede Hoop, aldaar nog verwagt
wierd. Evenwel zijn reeds verschey-
den Officieren van het Bataafsch
Garnisoen van de Kaap, aldaar met
eenige Fransche Officiers aangeko
men, en hebbe zich bij den Secietn-
i van Stan vpur de Zaaken van
Oorlog, en by eenige andere gecon
stitueerde Magten vertoond.
9 Juny 1806 De Raadspensio
naris der Bataafse Republiek, Rut-
ger Jan Schimmelpenninck, heeft
aan de Vergadering van Hun Hoog
Mogenden, vertegenwoordigende het
Bataafsche Gemeenebest, eene Mis-
sive doen toekomen, waarin hy zich
1795 - BATAAFSCHE
REPUBLIEK
Het moge vreemd klinken, maar
ongewild hebben de „Keezen", de
vurige „Vrijheidshelden en patriot
ten" van Holland, bij Goejanverwel-
lesluis de eerste stap gezet op
een weg, die voerde naar het konink
rijk. En dat was reeds in 1787. De
belediging, daar Prinses Willemyn-
tje, de energieke vrouw van de stad
houder en erfprins van Oranje, Wil
lem V, maar ook de nicht van Fre-
derik de Grote aangedaan, deden de
beschermende Pruisen ons land
binnentrekken om onder de hoede
van hun bajonetten de prinselijke
familie vanaf het Loo weer triom
faal Den Haag te doen intrekken.
Duizenden „Keezen" weken uit,
stookten en hitsten van over de
grenzen der Zeven Verenigde Pro
vinciën, vooral in Frankrijk, dat de
kans maar al te gaarne aangreep om
onder het mom van Vrijheid, Ge
lijkheid en Broederschap het geza
pige, maar nog altijd steenrijke Hol
land de sabel in de nek te leggen.
Het moest er wel van komen. Nadat
op zondagmorgen 18 januari 1795
prinses Willemijntje met de doch
ters-prinsessen en de jongste prins,
haar kleinzoon (de latere Willem II)
in de pink van de Scheveninger
Chiel Den Heyer waren gestapt om
naar Engeland te varen, scheepten
's middags de erfprins en zijn zonen
zich op het strand in in de garnalen-
boot van Huib Vrolijk, vanwaar zij
even later overstapten op een ter
reede liggende pink, eveneens met
de steven Brittanjewaarts gericht.
Dat betekende het einde van het
stadhouderlijke bewind. Een defini
tief einde en een voorlopig einde van
een bewind onder Oranje-Nassau.
Velen dansten - ook in Leyden -
om de vrijheidsboom, die weldra een
symbool zou zijn van de onvrijheid.
De Bataafsche Republiek was ge
boren.
1806 - KONINKRIJK
HOLLAND
Die Bataafsche republiek „leefde"
tot 1806. Onder de druk en vrijwel
als een wingewest van Frankrijk,
waar Buonaparte zijn imperium had
gesticht. Koninkrijken werden uit de
grond gestampt, als vonken van on
der de keizerlijke laarzen en ver
deeld onder de Buonaparte-clan.
Rutger Jan Schimmelpenninck, de
raadspensionaris, moest in 1806 wij
ken voor een opgedrongen koning.
De „Leydsche Courant" van 2 juni
1806 zegt het zo:
„Volgens berigten uit Parys ver-
wagtte men aldaar Vrydag den
Heer Franken, Aide de Camp van
Prins Willem V, de laatste stad
houder.
Lodewijk Napoleon, koning van Hol
land. Ook wel genoemd „De Lamme
koning".
den Vice-Admiraal Verhuell, uit
Den Haag terug, dien men zegt
dat de bepaalde Conventie moet
overbrengen, door de Commiten-
ten der Bataafsche Deputatie ge
ratificeerd, waarby Z.K.H. de
Prins Louis, Broeder des Keizers,
zo als de Fransche Dagbladen
reeds lang verzekerd hebben, aan
het Hoofd der Bataafsche Regee
ring zou geplaatst worden, zullen
de, zo men er byvoegt, Hoogst
dezelve alsdan in Den Haag zyne
Residentie hebben."
Intussen was op 5 juni een deputatie
van de Republiek in plechtig ge
hoor door de keizer ontvangen. Na
in de troonzaal drie diepe buigingen
voor hem te hebben gedaan, heeft
vice-admiraal Verhuell de „wensch"
uitgesproken „als Opperhoofd onzer
Republiek, als Koning van Holland"
prins Louis Napoleon, broeder van
de keizer „alle de belangen van ons
dierbaar Vaderland over te geeven."
Zowel Napoleon als zijn broer ver
volmaakten de comedie, de keizer
door het verzoek goedgunstig toe te
Prins Willem V verlaat Den Haag
na zijn afstand, op weg naar Sche-
veningen.
Tentoonstelling ter
herdenking van
150 jaar Koninkrijk
De tentoonstelling „Napoleon vóór
de drempel van het Koninkrijk der
Nederlanden", die in De Lakenhal is
ingericht ter gelegenheid van de her
denking van „150 Jaar Koninkrijk"
moge dan slechts zijdelings met „het
Koninkrijk" in verband staan, het
feit, dat ze handelt over een tijdperk,
direct aan de stichting van de mo
narchie voorafgaande, geeft haar
toch een zeer interessant aspect en
zowel door het ene als door het
andere is ze waard door velen te
worden bezocht.
Het grootste aandeel aan deze ex
positie wordt geleverd door een aan
tal prenten en curiosa uit de be
roemde collectie „Napoleontiana"
van de vroegere staatssecretaris, wij
len dr. K. J. Frederiks. Ze bestaat
uit een selectie van unieke gravures,
die met elkaar het tijdperk tussen
opkomst en ondergang van de keizer
„beslaan", van vroege portretten af
tot aan de laatste spotprenten toe.
Het Rijkspenningkabinet heeft een
vitrine gevuld met penningen op de
familie Buonaparte betrekking heb
bende en voorts is er een kleine vi
trine met voorwerpen, beeldjes en
andere zaken, die daar eveneens mee
te doen hebben. Het geheel is afge
wisseld met empiremeubelen uit het
eigen bezit van het museum De La
kenhal, een aantal fraaie boekwer
ken uit het bezit van jhr. F. H. van
Kinschot en curiosa van verschillend
particulier eigendom.
In het bijzonder voor Leiden zijn
van belang de archivalia, die zijn af
gestaan door het gemeentearchief,
zoals notulenboeken van de vroed
schap uit die tijd, een prachtige met
de haind ingekleurde gravure van een
Leidse Garde d'Honneur en het ori
ginele charter, namens Napoleon on
dertekend door zijn vrouw Marie
Louise, waarin voor Leiden het wa
pen met de gekruiste sleutels werd
bevestigd.
Voor Leyenaars-van-geslacht-op-
geslacht is interessant een inteken
lijst voor een collecte een vroeg
19-eeuwse in de stijl van Winterhulp?
waarop vele namen en handteke
ningen met de geschonken bedragen
voorkomen. Namen, die toen en
van sommigen ook nu nog of in het
recente verleden een bekende
klank hadden.
De expositie is open op de gewone
museumuren en blijft tot en met 15
december.
Alleen „blinkende"
gratificaties bij P.T.T.
In tegenstelling tot andere jaren
krijgt het PTT-personeel dit keer
geen gratificatie. Ook in de toekomst
zal dit niet meer gebeuren, aldus
De Volkskrant.
Volgens de directie van PTT is er
geen reden om voor PTT'ers een uit
zonderingspositie ten opzichte van
de rest van het overheidspersoneel te
handhaven. Ook andere ambtenaren
krijgen immers geen gratificatie.
Er zal nog een uitzondering ge
maakt worden voor een speciale
groep „uitblinkers". Voor deze grati
ficatie kan 10 percent van het PTT-
personeel in aanmerking komen. Het
bedrag voor deze „blinkende" grati
ficatie moet nog worden vastgesteld.
Vorig jaar was de gratificatie-re
geling nog als volgt: tien percent
van het PTT-personeel kreeg niets,
80 percent ontving een enkele grati
ficatie en 10 percent een dubbele.
Een enkele gratificatie bedroeg toen
75 tot 150 gulden, al naar gelang het
salaris, een dubbele 150 tot 300 gul
den.
"Hmitanif:
%x
tfrjxtlA*, /vn£t
jlx (rU(L-
Neutraal Onderzoek
van
internationaal-foekend
Instituut
BP steeds 'n stap vóór
Vflf maanden lang heeft de EMPA
(Zwitserse TNO) 7 typen auto's
onder extra zware weg- en weers
omstandigheden getest. Elke wa
gen reed tweemaal zo ,ang met
BP Longilfe, als met normale olie
gebeurd zou z(Jn. „Na 40.000 km.
konden wfl vaststellen dat slij
tage aan cylinders, zuigers, la
gers, etc. te verwaarlozen was en
soms zelfs niet meetbaar", ver
klaart de neutrale EMPA.
